Midis viteve 2020 dhe 2023, shkalla mesatare e punësimit në vendet e Ballkanit Perëndimor arriti në 57.6%, që përbën 77% të mesatares së BE-së. Kjo përfaqëson një rritje prej 7.8 pikë përqindjeje krahasuar me periudhën 2014-2016, duke ngushtuar hendekun me BE-në me dy pikë përqindje dhe duke treguar se rritja e punësimit në rajon ka tejkaluar edhe ritmet e BE-së.
Në mënyrë të veçantë, Shqipëria dhe Serbia kryesojnë në rajon, me norma punësimi përkatësisht 68.9% dhe 67.6%, duke shënuar përparim të konsiderueshëm, megjithëse ende mbeten disa pikë përqindjeje poshtë mesatares së BE-së. Në të kundërt, Kosova mbetet pas krahasuar me vendet e tjera të rajonit, me një normë punësimi prej vetëm 35.1%, që përfaqëson më pak se gjysmën e mesatares së BE-së.
Kjo rritje e niveleve të punësimit ka disa faktorë shtytës, përfshirë krijimin e vendeve të reja të punës nga sektori privat dhe rritjen e investimeve publike dhe private. Gjithashtu, politikat që synojnë tradicionalisht gratë kanë kontribuar gjithashtu për përmirësimin e balancës punë-jetë (p.sh., shërbimet “Qendër Familjare” në Shqipëri dhe shtim i ditëve të pushimit për prindërit e vetëm në Serbi) ose për të nxitur sipërmarrjen e grave.
Këto masa kanë ndikuar pozitivisht në rritjen e punësimit të grave, me një rritje mesatare rajonale prej 10 pikë përqindjeje që nga viti 2014.
Megjithatë, përparimi ka qenë i pabarabartë në rajon. Disa vende kanë ngushtuar ndjeshëm hendekun me BE-në – si Shqipëria, ku shkalla e punësimit të grave arriti në 61.7% në vitin 2023, vetëm katër pikë më poshtë mesatares së BE-së prej 65.7%, ndërsa vende të tjera mbeten shumë pas. Në kontrast të thellë, norma në Kosovë ishte vetëm 19.8%, më pak se një e treta e nivelit të BE-së.
Emigracioni mund të ketë rritur artificialisht normën e punësimit
Vlen të theksohet se norma mesatare e punësimit në rajon mund të jetë artificialisht e rritur për shkak të niveleve të larta të emigracionit, i cili, në kombinim me rënien e lindshmërisë dhe plakjen e popullsisë, ka çuar në një forcë pune gjithnjë e më të vogël.
Në vitin 2024, norma e vlerësuar e emigracionit në rajon – e llogaritur si përqindje e popullsisë vendase që jeton jashtë vendit – ishte 23.6%. Në nivel individual, normat varionin nga 14.0% në Serbi në 33.8% në Bosnje dhe Hercegovinë.
Ndërmjet viteve 2015 dhe 2024, numri total i emigrantëve nga rajoni u rrit me më shumë se 635 000 – nga 3.8 milionë në 4.4 milionë – duke çuar në rritje të normave të emigracionit në shumicën e ekonomive të Ballkanit Perëndimor, nga 3.1 pikë përqindjeje në Serbi në 5.2 pikë përqindjeje në Shqipëri.
Me rritjen e emigracionit, individët që e kanë të vështirë të gjejnë punë në vendet e tyre gjithnjë e më shumë kërkojnë mundësi jashtë vendit, duke reduktuar si numrin e të papunëve, ashtu edhe bazën e përgjithshme të popullsisë që përdoret për të llogaritur normat e punësimit.
Në fakt, ndikimi i emigracionit në fuqinë punëtore është i dukshëm për bizneset, ku kompanitë në rajon e renditën mungesën e fuqisë punëtore si pengesën më të madhe për të bërë biznes në vitin 2024.
