Suplementi Pena Shqiptare/ Petraq Pecani: “Nafta vlla nafta”

681
Tani që rri e mendoj kritikoj vetveten për pakujdesi. Një shprehje e vjetër thotë: “Të mirën e tjetrit gdhende në gur”. Ndërsa unë, sado që të rrudh kujtesën, nuk do ta sjell dot ndërmend fytyrën e tij. Edhe sikur ta hasja përballë në rrugët e ndonjë qyteti, nuk kam për ta njohur dot kurrë. Sado që ajo, të cilën ai bëri, nuk kish përmasat e një sakrifice sublime, por, gjithsesi, e quaj për detyrë ta falënderoj. Unë emocionohem shpejt nga zemërgjerësia e humanizmi i njerëzve që has ndër udhëkryqe në udhëtimet e mia të shpeshta. Atë ditë era priste si brisk. Nuk ngurrova të hipja në karrocerinë e një makine që transportonte zhavorr. Hipën edhe të tjerë që, ndoshta nguteshin ashtu si unë. Kur makina u nis, ne të gjithë ngritëm jakat që të mos na zinte era e fortë, e cila shungullonte si e marrë dhe pluhuri që ngrihej si vorbull na mbushte fytyrën. Fillova të mendoj për zemër-ngurtësinë e atij shoferit me autobusin komod. Gjatë tërë rrugës, që kisha bërë pak më parë me tren, atë shqetësim kisha: Isha i merakosur në se treni do të arrinte në kohë që unë të mundja të siguroja një biletë për atë linjë. Dhe, në rast se nuk do të merrja dot biletë, a do ta bindja shoferin e atij autobusi për ngutjen time!.. “Merre inxhinierin”,. “Mos na e lër inxhinierin”, më kujtoheshin shprehjet e shokëve drejtuar shoferëve, kur më përcillnin buzë rrugëve nëpër sektorë të largët. Kishte shumë shprehje të tjera të thëna mëngjeseve me mjegull apo netëve me thëllim, por mua njëra më tingëllonte më e bukur dhe e përsërisja shpesh me vete: “Nafta vëlla, nafta”. Dukej se kjo shprehje depërtonte më lehtë në brendësinë e botës së shoferëve dhe i bënte ata të frenonin fort asfalteve të lagura me makinat e tyre të mëdha. Por ja, ai shoferi me autobusin komod, që dikur kishte mbajtur turistë, nuk më kishte marrë, sado që unë ia kisha shpjeguar të gjitha: Që isha ngritur që me natë dhe me autobusin e parë, i cili nisej nga qyteza ku unë banoja e kisha kapur trenin e mëngjesit. Që treni ishte vonuar në dy stacionet e fundit dhe nuk kisha mundur të pres biletë. Se isha naftëtar dhe se atë mëngjes duhet të isha pa tjetër në pusin e ri për të filluar me shokët studimin, për shfrytëzimin e tij. Se ky studim nuk mund të shtyhej nga që pusi kishte lidhje me mbarëvajtjen e punës të një uzine të madhe që furnizohej me gaz nga ai vendburim. Se mund të rrija edhe në këmbë pa shqetesuar njeri…Isha bërë gati të hapja çantën dhe të tregoja diagramet e aparatit, po mendova se do të bëhesha qesharak në atë ambient me njerëz të panjohur. Mjaftonte peliçja ime tërë njolla që ai të kuptonte gjithçka. Por të gjitha këto nuk e sëmbuan karakterin e tij të ngurtë. Ai më zbriti. Kuptova që peliçja ime kishte ndikuar për keq. Pasi u nis, i ndjekur nga pasagjerë të pafat, ai ndaloi pak metra më tej dhe futi nga dera e tij dy veta të kollarisur. Kjo më nervozoi, por nuk kisha ç’të bëja. Në botë ka edhe njerëz të tille, mendova. Mora rrugën e agjencisë së kamionëve duke parë me përçmim autobusin luksoz që dikur kishte mbajtur turistë. Makina, në të cilën kisha hipur, ecte shpejt dhe, në rast se do të gjeja në kthesën e zonës ndonjë tjetër, do të mbërrija në kohë në pus. Vështroja rrugën me plepa që mbetej pas dhe sytë më shkreptinin. Dikush po më fliste, por i zhytur në mendime nuk e kisha ndjerë. Ishte Sadriu, një shok që punonte në brigadën e remontit nëntokësor të puseve. Ishte veshur me kostum blu. E para herë që e shihja me kostum. E parafytyroja ndryshe, me qillota të gjera shajaku e me një triko të trashë leshi ngjeshur pas trupit deri në grykë e njolla grasoje ne fytyre. Ditën e parë, kur vajta në pusin e tij, ma shtrëngoi dorën me të dyja duart e tij si panxha ariu aq fort sa m’u duk se ma ndrydhi. Ai pat qeshur. Në cepin e syve iu krijuan vijëza të gjata të lakuara. Tani atë e kisha përballë me jakën e ngritur. Me jakën e kostumit të tijë blu. Më çuditi fakti që këpucët vende vende i kishte me baltë. Ai më tregoi se një natë më parë, kishte ndjekur, së bashku me disa punonjës policie dy keqbërës, ndaj i kishte këpucët në atë gjendje. Kjo u bë shkak që të më tregonte për jetën e tij kufitare me plot të papritura. Pranë tij lëviznin dy sy. Dy sy të hirtë të fshehur pas një jake pelushi të murrmë. Nuk i kushtova vëmendje njeriut që rrinte pranë Sadriut. Dëgjoja në heshtje dhe mendjen e kisha tek pusi, te shoferi i autobusit i cili më kish cingërisur nervat që në mëngjes. E keni rrugën bashkë, me mikun tim – më tha Sadriu e më tregoi me kokë njeriun me sy të hirtë. Sytë e tij më shihnin me kureshtje. Zbrita, duke u hedhur direkt nga karroceria. I ngrita dorën Sadriut që do të vazhdonte rrugën po me atë makinë. Ai përsëri m’u shfaq me trikon e leshit e qillotat e trasha. Ka edhe njerëz të mirë në këtë botë, mendova. Kur makina u largua, pashë se në krahun tjetër kishte zbritur edhe njeriu me peliçen e madhe, që kish mbështjellë fytyrën me jakat e pelushit dhe nën sqetull me siguri mbante bukën e mëngjesit. Në udhëkryq kishte dyqane, por ato hapeshin vonë. Kishte edhe kafene, po, kur unë ngutem, nuk më shijon asgjë. Rruga nacionale në atë vend ecte paralel me atë hekurudhore. Disa dhjetra metra më tej rruga kapërcente kryq mbi shina duke krijuar një portik interesant. Mbi atë vend të ngritur kishin vendosur një pllakat të lartë llamarine që ia shtonte vlerat atij portiku. Rruga për në sektor fillonte me plepa të mëdhenj, zhytej në fushat e punuara gjer në siluetën e kodrave. Eca drejt saj me mendimin e mirë se do të gjeja makinë shpejt. E kështu ndodhi. Pas pak ndaloi një kamion dhe shoferi pranoi që ne të hipnim mbi ngarkesë. Rrugët e shkreta s’para rrihen nga kontrollet rrugor e kjo i bënte shoferët kurajoz. Me mua hipi edhe njeriu me pelush që vazhdonte të mbante jakat ngritur. U mbështetëm pranë kabinës për t’i shpëtuar briskut të erës. I thirrëm shoferit të nisej, por ai nuk na dëgjoi. Goditëm fort kabinën prej llamarine e makina u shkund si bishë. Bashkudhëtari u afrua dhe u ngjesh mbas meje për të ekspozuar sipërfaqe sa më të vogël ndaj erës. Askush nuk fliste. Ftohtë, – thashë unë, për të ndjerë se ç’timbër kishte zëri i tij. Shumë ftohtë, – pasoi ai me zë të butë. – Duhet ruajtur nga i flamosuri. Kur makina e shtoi shpejtësinë dhe fishkëllima e erës u shtua, ndjeva dorën e tij të zgjatej pas shpinës sime. Bëra sikur s’më bëri përshtypje veprim i tij. Tërhiqu pak – më tha, sikur të më njihte prej kohësh dhe mbuloi një pjesë të shpinës sime me peliçen e tij të trashë. Dukej njeri i mirë! Ai më ngrohu disi mendimet që m’i kish acaruar shoferi i autobusit.

Djalë i mirë Sadriu, – aludoi ai. Ku njiheni bashkë? – e pyeta. Sot, u njohëm mbi makinë. Na u hëngër muhabeti. Me njeriun e mirë nuk është vështirë të njihesh. – Ai thoshte të vërtetën. Kështu njihen naftëtarët. Mjafton një udhëtim, një bisedë, një vështirësi, një çast i ngrohtë i lidh për gjithë jetën. Zemrat e tyre i kanë portat gjithmonë hapur. Ku punon? e pyeta. Ujar… – foli dhe heshti shpejt. Kur isha në stazhin e shkollës u caktova në një pus të thellë shpimi dhe aty u njoha për herë të parë me këtë profesion te çuditshëm. M’u kujtua Ujari i mensës sonë. M’u duk se të gjithë Ujarët kanë një veti të përbashkët, heshtjen. Kur mensa jonë ishte lart në një kodër, nuk kishte ujë pranë. Ata, me kafshët e tyre, merrnin ujë në një burim thellë në pyll dhe me bidonë e sillnin në mensë. Për këtë paguheshin. Me këtë emër firmosnin në bordero për vete e për kafshën: ujari një rresht e mushka rreshti tjetër. Ishin njerëz të heshtur e të çiltër. I parafytyroja gjithmonë duke ecur mbas kuajve ose duke ngarkuar e shkarkuar bidonët. Mërziteshin rrallë, shumë rrallë. Vetëm kur ndonjë i pakujdesshëm linte çezmën e vaskës hapur dhe derdhej i gjithë uji. Në cilin pus je? – nxita bisedën. Në një të Vlorës që po shpon në këto anë. Vetë banoj në një fshat të Fierit. Punoj në zonën e re. Kur erdhën sondat e shpuan në fshatin tonë kërkuan një ujar, dhe ata të kryesisë së fshatit më caktuan mua. Që nga ajo ditë e ndjek pusin ngado. Si punë nuk është e keqe. Një herë në dy javë vete në shtëpi e rri tri ditë. Dhe kur ke hall, ikën, nuk të thonë gjë. Jam familjar, kam dy fëmijë të vegjël, që, sa herë largohem nga shtëpia më pyesin se kur do të kthehem përsëri. Dje u nisa të bëj pushimet e muajit. Më bëheshin dhjetë ditë… bashkë, por… m’u ndërrua mendja. M’u kujtua mushka. E shkreta, ç’do të hiqte. Vunë një zevzek të punonte në vendin tim. Ai nuk merret dot vesh me njerëzit e jo me kafshët. Ju luta përgjegjësit të pusit të caktonte tjetër njeri, dikë që ja di huqet, po nuk pranoi. Xha Braçia është me leje. Dje, kur po largohesha, filloi te hingëllinte Më shihte në bebe të syrit si njeri e dukej sikur më thoshte: “Mos më lër vetëm”… E kuptova që do t’ia merrte shpirtin ai zevzeku. Mbrëmë nuk më zuri gjumi gjithë natën. Më shfaqeshin sytë e saj e në vesh më kumbonte belbëzimi i sajë: “Mos më lër… mos më lër”. U ngrita që pa u gdhirë dhe u nisa për në punë. Nuk do t’i bëj pushimet, pa u kthyer xha Braçia. E dëgjova me kujdes ligjëratën e tij dhe më habiti fakti që ai foli aq gjatë. Sapo heshti, m’u duk se nuk do të fliste më kurrë. Në ato që tha kishte çiltërsi. Fillova edhe unë t’i flas për punën time. I tregova se netë të tëra dimri i kalonim në grykën e pusit të rrezikuar, për ta vënë në shfrytëzim. Të rrezikuar nga presionet e larta e pajisjet e amortizuara. Ai më dëgjonte me kureshtje dhe nuk shfaqte fare dyshim në ato që unë thosha. Kuptohej që unë nuk i tregoja për t’i thënë se puna e tij ishte shumë e lehtë në krahasim me timen. Po thjesht, shfreva dufin e atij mëngjesi. Me gjithë se kemi vështirësi të mëdha i thashë, se ka edhe njerëz si ai shoferi që nuk i marrin naftëtarët nga frika se u ndotin autobusin ! Maskarai. – shava, duke përfunduar bisedën. Nuk janë të gjithë si ai – më kundërshtoi. E di – pasova. – Por më vjen inat. Si s’e kupton, xhanëm, që naftën të cilën ne e nxjerrim me aq mundim e përdor ai për makinën e tij që e mbush me njerëz të kollarisur! Dakord: le t’i marrë.. por jo duke na zbritur ne. Ai më vështronte në sy, dhe më jepte të drejtë. Sot ngela pa mëngjes – vazhdova. – Nuk më premton koha të shkoj në zonë e të kthehem përsëri. Do të shkoj drejt e te pusi për të filluar punën, se vajti ora. Kur të kthehem në sektor, vonë në darkë do t’i ha të tre vaktet bashkë. Do të kthejmë edhe ndonjë gotë… Merr bukën time – më tha çiltas, dhe zgjati qeskën prej plasmasi. – Unë diçka do të gjej atje ku do të shkoj. Por unë, e kundërshtova. Ai këmbënguli duke më thënë se do të gjeja gjëra të shijshme, pulë të pjekur dhe byrek shtëpie, gatuar nga gruaja e tij. Me gjithë këmbënguljen e tij, qeskën nuk e mora. Makina ndaloi dhe nga kabina zbriti një vajzë, e cila, nga veshja dhe çanta që kish në dorë, dukej se ishte mësuese. Shoferi bëri me shenjë që njëri nga ne të shkonte përpara. Shko ti – tha ai duke tërhequr krahun nga unë e duke u mbështjellë mirë. – Unë kam peliçe të trashë. Dhe jam mësuar… Në fillim kundërshtova, por, kur pashë se shoferi po mërzitej, zbrita me nxitim. Pjesa tjetër e rrugës kaloi në bisedë me shoferin, i cili qëlloi shakaxhi. Ai bëri që të më binte fare inati. Numri i njerëzve të këqij më dukej fare i vogël, sikur të mos ekzistonin fare. Herë herë ktheja kokën pas nga ndarja e karrocerisë dhe shikoja njeriun e panjohur që ishte mbledhur kruspull, për mos ta zënë era. M’u kujtua monologu i tij dhe ndjeva mirënjohje. “Nafta vëlla, nafta” citova me vete dhe vështrova përpara si gëlltitej me shpejtësi asfalti. Në rrafshin e kodrës shquaja kullën e lartë të pusit të ri. I thashë shoferit të ndalonte. U takuam si miq të vjetër e zbrita. Ujarin do ta kisha harruar fare, po të mos isha kujtuar se pata lënë çantën mbi karroceri. Ai u zgjat dhe mbante me një dorë jakat e peliçes. U përshëndetëm duke ia bërë me dorë njeri tjetrit. Makina nxitoi mbi asfalt duke lënë pas fjolla tymi të bardha. Bëra dy tri hapa dhe diçka konstatova: çanta dukej sikur qe fryrë e rënduar dhe kapaku i sajë mezi mbyllej. E hapa me shpejtësi dhe brenda saj pashë qeskën e plasmasit që njeriu me peliçe m’u lut ta merrja. Ktheva kokën në çast, por makina po humbiste në rrugën me plepa. Mendova të vrapoj… por më kot. Ai dukej në karroceri si një njollë që çdo sekondë ia zvogëlonte përmasat. Ndalova. M’u shfaqën sytë e tij të hirtë, të çiltër e të sinqertë. “ Me njeriun e mirë njihesh lehtë”, pëshpërita me vetë dhe vështroja njollën që humbiste e humbiste pa mbarim. Unë mbeta në vend i pezmatuar. Unë nuk i mësova dot emrin dhe as e kisha parë mirë fytyrën e tij. Ishte larguar pa u njohur, por diçka nga identiteti i tij e kish lënë pas: Diçka prekëse: njerëzore.
Sigal