Suplementi Pena Shqiptare/ Miltiadh Davidhi: Dhëmbë gjarpri

438
Sigal

(Ngjarje e vërtetë)

Sipër kokave e përpara syve u fluturonin tufa me korba. Midis reve grabitqare me sqepa e kthetra ecte i dënuari me vdekje me një lopatë në supe dhe pas tij një xhandar me gishtin në këmbëzën e armës. Xhandari e shikonte me vëmendje, i gatshëm ta qëllonte nëse tentonte të ikte. Ecnin përmes ish-kënetës së Myzeqesë duke trembur mushkonjat, bretkosat e gjarpërinjtë. Këmbët i lëviznin me vështirësi se u fundoseshin në baltën e kënetës. Këtu, -i tha xhandari, duke i treguar me tytën e pushkës një vend më të thatë, ku të hapte gropën. I dënuari u ndal e me lopatën që shtrëngonte me duart të cilat i dridheshin, nisi të piketonte varrin e vet. Në kashtën përreth u ndalën dhe korbat. Nga shpërndarja e dheut prej lopatave të para në fillim korbat u trembën e fluturuan në ajër, por, kur panë që dy njerëzit e çuditshëm s’përbënin rrezik, u ulën sërish në kashtë, kureshtarë. Me shpejtimin e ritmeve të punës nga pluhuri, që ngrihej si re mallkimesh, fytyra dhe kostumi që mbante veshur, filluan të merrnin ngjyrën e dheut. Eh, kostumi! Për këtë kostum…vrava një njeri…Për këtë kostum të shpifur, mendoi ai. E ç’faj ka kjo rrobë me ngjyrën blu të qiellit që ngjan me një ëndërr të bukur mëngjesi, me disa vija të bardha si zambak që erëmon dritën e një shprese të këputur në mes?! Iu rrënqeth trupi. Përpara syve pluhuri iu duk se kishte marrë formën e njeriut që kishte vrarë.Mos vallë është shpirti i tij? -mendoi ai. Apo është iluzion?! E kisha shok të ngushtë dhe e vrava pabesisht. Eh, sa njeri i mirë që ishte! Atë ditë sytë e Kozmait ndriçonin si drita gëzimi. Po qepte kostumin. Kishte prerë ditën e martesës. Më shikoi i lumtur dhe më pyeti: -Hë, Vasil, si më rri? Kostumi i rrinte shumë bukur pas trupit, por unë iu shmanga pyetjes duke parë zhelet e mia që kisha veshur. Aty, në tokën e zezë të shpirtit tim, lindi varri i krimit. Sa shokë të mirë që e kisha! Nëpër sy i rrezatonte një dritë e sinqertë dhimbsurie. Dhe për të ky kostum ishte i pari dhe i fundit. Dhe pse varfërinë e kishim si gurë përmbi shpinë, gjethen e zverdhur të trishtimit kurrë nuk ia pashë t’ia tundte era e mërzisë në sy. Vetëm kur më pa për herë të fundit, sytë iu shndërruan në tehe kristalesh të ftohta akulli, ku dallohej si lëng pa jetë një shpresë e ngrirë dhe e këputur përgjithmonë. Habia i mori formën e pikëçuditëses. Më shtrëngoi me duart ende të ngrohta që ngadalë u shkëputën si degëza të ngrira në dëborën e vdekjes. Me ato duar kaq herë më pati përqafuar e unë ndieja një ngrohtësi vëllai. Më mungon dhe tani që po hap këtë varr të mallkuar. Po ndihem keq. Jo se po hap varrin tim, sepse unë kam vite që kam vdekur, qysh nga koha kur e vrava dhe e varrosa. Shpesh harroja që s’jetonte më. Ulesha në oborrin e shtëpisë dhe e prisja të vinte. Dhe ai s’mbërrinte kurrë tek unë. Ishte tretur në ujërat e qelbur të kënetës. Dhe unë, dhe pse i gjallë e i pa varrosur, tok me të tretesha, drithëroja dhe kalbesha me pendimin tim. Shikoja gjethet e rëna nga vjeshta dhe më dukej se tok me to tretej e vdiste dhe qënia ime. Përplaseshin degët e pemëva nga era, më dukej se ishte Kozmai i dalë nga varri, kockat e skeletit të tij të pa trtetura që vinin të merrnin hak. Isha kufomë e pa varrosur. Dhe hijet e natës me trembnin. Më ngjanin me fantazmën e tij. Dhe bëhesha i ftohtë si dru, pa gjak. Shpesh me pyesnin fëmijët: Përse nuk po vjen më Kozmai tek ne? Ndërgjegja ime prej krimineli lotonte si një plagë e hapur. Sa më shumë largohej dita e krimit, aq më i gjallë e prezent bëhej në qënien time. Ecja me gjymtyrët e tij të vdekura, kisha mushkëritë e zëmrën e tij në gji. Shpirti i Kozmait ishte futur në shpirtin tim. Kishim vdekur të dy dhe varrosur në të njëjtin varr, në kenetë e me të njëjtin kostum. Ia ndieja gjurmët nëpër shtëpi, nëpër bahçe, në rrugë, në sytë e fëmijve dhe të shokëve. Të gjithë sikur me ndiqnin e më pyesnin: Ku e ke fshehur, ku?! Në cilin planet ia ke bërë varrin? Në cilën hemisferë ia ke shpërndarë pluhurin? As gjysmën e gropës s’kam hapur e duart po më dridhen nga nervat. Fuqia po më le. Tufa resh me sqepa e kthetra më vërtiten përmbi kokë, të gatshme për të më shqyer mua dhe shpirtin tim të zi. Trupi iu drodh përsëri. Ndjeu rrezikun e çvarrosjes dhe filloi të gërmonte më shpejt, me lopatë e me thonj, kur balta nuk shqitej nga lopata…Të fshihej me thellë në rrathët e ferrit. Të nesërmen, pasi e vrava, shkova të falesha në kishë. Doja të pastroja shpirtin nga mëkati, -vazhdoi. Ndeza qiri për vete dhe për të, po qiriri me dogji gishtat deri në kockë. Nisa të bëja kryq, po kryqi me kryqëzoi me gozhdët e dhimbjes. Putha ikonën dhe iu luta të më falte për mëkatin e bërë. Nga ikona doli një ëngjëll me krahë në formë shqiponje, m’i nxori sytë e më tha: Perëndia fal mëkatet, jo krimin. Dhe u fut sërish në ikonë. Mbylla sytë të kuptoja në ishte sajesë e mendjes së lodhur nga frika dhe pagjumësia, apo ishte e vërtetë. Putha ikonën e dytë. Përsëri me doli ëngjëlli me krahë dhe më përsëriti të njëjtat fjalë si te ikona e parë: Perëndia fal mëkatet, jo krimin. I dërmuar dhe i frikësuar për vdekje, ika në shtëpi. U shtriva të flija. Sapo më zinte gjumi, veten e gjeja të futur në varr në mes të kënetës, të mbuluar me dhe e më zihej fryma. Ktheu kokën dhe pa se xhandari, korbat, bretkosat e gjarpërinjtë dëgjonin më vëmëndje çdo fjalë që thoshte, si prokurorë të gatshëm për të ekzekutuar vendimin. Në atë çast një gjarpër kapi me dhëmbë një bretkosë, pastaj u largua duke notuar e u fsheh nëpër barishte dhe ferra Dëgjoheshin vetëm të qarat e bretkosës. Ndoshta linte amanetet e fundit. Nëpërmjet dhëmbëve gjarpëri filloi t’i fuste helmin nga gjëndrat e veta. Pas pak bretkosa heshti e gëlltitur. Dhe ky, -mendoi xhandari, -është një gjarpër që kafshoi me dhëmbët e krimit, duke e helmuar e gjakosur për vdekje. Këta lloj gjarpërinjsh, po të kafshuan, edhe serumi antivipera nuk bën më efekt. Dhe mori frymë thellë, i pikëlluar, kur mendoi se Kozmai tani ishte tretur në ujrat e turbullta të kënetës, ku mund të lëvizje vetëm me varkë në dimrat me shira dhe ngrica. Dhe, vazhdoi: E vrau dhe e la pa varr, pa një vend ku fshatarët ta varrosnin me nder, ta qanin, t’i vendosnin kurora me lule. Se dhe vdekja ka madhështinë e vet. Po ky i vrau të dyja, edhe njeriun, edhe vdekjen e tij. Meditimin e xhandarit e ndërpreu zëri i të dënuarit. Kaloi kohë e gjatë, -mendova, -njerëzit kanë harruar Kozmain, e jo më kostumin. I thonë njëzet vjetë. Harresa bën të vetën. Shumë nga të vjetrit kanë vdekur, të rinjtë s’dinë se ç’ka ngjarë. Dhe harresa është si ndryshku, shkatërron dhe hekurin. Për t’u siguruar më mirë e dërgova te rrobaqepësi kostumin dhe e ktheva copën nga ana tjetër. Tani nuk do ta njohë më njeri. E vesha dhe shkova në kishë. Kisha ishte plot me njerëz të veshur si për festë.Të gjithë kishin ngritur kokat dhe shikonin piktorin që po pikturonte muret e kishës. Pikturonte fëmijë, gra që ngjanin si të ishin njerëz të gjallë, vendosur nëpër faqe muresh nga një dorë e shënjtë. Fërkova duart e u gëzova, jo për bukurinë e pikturave, po sepse këto piktura ishin të reja. Prej tyre nuk do të më dilnin më ëngjëj të frikshëm që të kallnin tmerr. Këto piktura, -mendova, -janë si këta të rinjtë, nuk dinë gjë për të kaluarën. Hoqa sytë nga pikturat dhe ndeza dy qirinj, një për shpirtin tim dhe tjetrin për shpirtin e Kozmait. Po qirinjtë sërish më dogjën gishtërinjtë e duart. Bëra kryq dhe kryqi më kryqëzoi duke më ndëshkuar. Fërkova sytë fort mos isha në ëndërr dhe shkova të puthja një ikonë të re, të sapo pikturuar. Por isha gabuar me teorinë e ndryshkjes së mëndjeve njerëzore. Nga ikona nuk më doli më ëngjëlli në formë shqiponje, me sqep e kthetra, i gatshëm të më shqyente, por një punonjës sigurimi, që më vuri prangat. Ky kostum që i hëngri kokën Kozmait, hëngri dhe kokën time. E pata ruajtur në sepet, në një cep të shtëpisë, si gjë të bukur dhe të frikshme. Pastaj erdhi gjyqi, vendimi, gropa që po hap, erdhe dhe ti, o xhandar, ti që mezi po pret të më futësh plumbin kokës. Dhe korbat, tok me gjarpërinjtë, mushkonjat, me padurim presin të më çvarrosin, të m’i nxjerin sytë e të më hanë. Trupi iu dridh i tmerruar e koka po i buçiste nga dhimbja. Dhe, në çast lajthitjeje, tha: Gropa që po hap e kujt është xhanem? E imja, e këtyre egërsirave, e xhandarit, apo e mbretërisë?! Duke ardhur në vete bëlbëzoi: Është gropa ime, varri im. Jam unë fajtori. Nuk më ka faj, as xhandari, as korbat e as mbretëria. Të gjithë janë sjellë e po sillen mirë me mua. Korbat s’po më sulmojnë. Xhandari s’më futi plumbin në kokë pa e bërë gropën e të më linte të më hanin korbat. Dhe mbretëria nuk më ka faj. Pleqësia, duke parë se unë kisha shumë fëmijë për të ushqyer, më caktoi të shpërndaja Kinina nëpër shtëpitë e të sëmurëve nga malarja. Kjo sjellje e tyre për mua është një privilegj i pamerituar. Dhe xhandari shikonte të dënuarin, se si i pulsonin me shpejtësi damarët në tëmtha e fytyra i ishte bërë e kuqe gjak. Nga gropa dheu po dilte i përzier me ujë të trubullt. Kostumi dhe fytyra u spërkatën me stërkala balte e ujë të pistë. Dhe toka po e pështyn në mënyrën e vet, -mendoi xhandari, – e nuk po e pranon në gjirin e saj. Kozmain, ti s’e kishe, as farë, e as fis. Si u njohe me Kozmain? Ja si u njoha me Kozmain, o xhandar. Kur shpërndaja kinina nëpër shtëpitë e fshatarëve me lundër, shkova dhe te shtëpia e tij. Ai ishte i sëmurë me ethe, në gjëndje të rëndë. Kështu vazhdova të vija deri sa u shërua. Meqënëse e ndihmova, në fakt unë bëja detyrën që më ishte caktuar, u bëmë miq. Dhe ai më donte si vëlla. Nga malarja njerëzit vdisnin si bagëtitë në atë kohë dhe kininat ishin të pakta. Dhe kafshët brënda llojit nuk bëjnë këtë që ke bëre ti, -i tha xhandari, -ndaj as gruaja e fëmijët nuk të erdhën të hidhnin një dorë dhe, kur morën vesh për krimin që ke kryer. Këtë që ke bërë ti, e bën vetëm gjarpëri. E gjen të ngrirë në dëborë, e ngroh në gji, e sjell në jetë, e shpëton nga vdekja, ndërsa ai, sapo merr veten, ngre kokën dhe të kafshon. E pati mirë gjykatësi kur të tha: Në kënetë e varrose Kozmain, në kënetë do të varrosesh edhe ti. Pa varr e le, pa varr do të të lëmë. E vrave, po të vrasim. Ujin e qelbur të kënetës do të kesh mbulesën tënde të fundit, kashtën dhe ferrat do kesh në vënd të kurorave me lule. Kozmai vetëm mirë u bënte njerëzve. Qërronte sytë e vet të vishte me rroba të bukura e të qepura mirë njerëzit. Nëpër sy ende ia kam tegelat e drejta që ua bënte rrobave me makinën qepëse gjermane të markës ‘’neche’’. Dhe, kur s’kishin të paguanin, se njerëzit atëherë ishin më të varfër se tani, ai ua qepte rrobat pa lekë. Dhe xhandarit iu përlotën sytë. Thikat e përgjakura të fjalëve të kriminelit ia kishin përgjakur shpirtin. Mezi po priste t’i fuste plumbin në kokë e ta mbulonte me dhe. Mirë, dhi e zgjebosur, po edhe bishtin përpjetë! Pa le, po na hiqet dhe si i penduar. Deri sa të mbulohet me dhe, do të mbetet tinzar e i pabesë. Si të kishte kuptuar mendimet e xhandarit, toka vazhdonte ta pështynte të dënuarin me copëra balte. Nuk po e lejonte më që të gërmonte as dhe një lopatë. Gropën po ia mbushte me ujë neverie. E atij gjithnjë e më shumë i ikte mëndja, i ikte gjaku dhe herë merrte formën e korbit, herë të një gjarpri, e herë formë bretkose zhgërryer me dhe e baltë. Në atë çast ndjeu urrejtje për gruan e fëmijët. E kishin lënë të vetëm mes egërsirave dhe tytës së ftohtë të belxhikut të xhandarit. Si në film i kaluan nëpër sy njohja me gruan, martesa me të, lindja e fëmijve, Kozmai, vrasja në kënetë nga pas me thikë, groposja, frika për krimin e kryer, vajtja me varkë fshehtas natën te vëndi ku e kishte groposur, ëngjëjt në kishë, prangat, gjyqi, gropa që po hapte dhe xhandari me korbat. Ndërsa korbat i qaheshin njëra-tjetrës, të pakënaqura me xhandarin. Ne ia kemi ngrënë mëlçinë dhe ia kemi nxjerrë sytë Prometheut që ua vodhi zjarrin perëndive e ua dha njerëzve, pra u sakrifikua për ta, e jo një krimineli! Kjo është padrejtësi, zoti xhandar! Kjo nuk durohet. Por shikimi i egër dhe tyta e frikshme e armës së xhandarit i detyronte të rrinin në kashtën përreth, dhe ndonjë më i guximshëm, të afrohej deri te dheu i gropës, që, sa vinte e i ngjante një vrime të zezë e gatshme që ta gëlltiste vrasësin sa më parë.