Dashuri njerëzore tek një armik!? Ku vallë shkoi çmenduria fashiste për të vrarë fëmijë të pafajshëm?!
Një moment…I regëtin në mendje diçka nga fëmijëria… Ishte fundi i luftës. Nëntor, 1944! Ishte veç katër vjeç. Shpërthime gulçoze e krisma të zhurmshme gjëmonin kudo në Tiranë. Mban mend që ngjitet lart në kullë, (siç i thoshin katit të dytë) dhe kundronte qiellin, që herë pas here përflakej e ushtonte nga plasja e krismave të fuqishme të topave, mortajave. Ishte buzëqumësht akoma dhe nuk e kuptonte ç’domethënie kishin ato. Po në qiell ngjanin aq magjike. Figura të zjarrta, që pikturonin qiellin e qashtër blu dhe tymi që gjarpëronte në atmosferë si një penel magjik, i ngjanin herë si kuaj që hingëllinin e hidhnin vickla, herë si tufë qensh që kuisnin nga uria, herë si silueta njerëzore që fluturonin me krahë, e herë si degë bredhash të mardhur në dimër. Mund t’i krahasonte me fishekzjarrët që magjepsin fëmijët sot. Ishte ndezur qielli me ngjyra të kuqe dhe me fjolla tymi që krijonin figura marramendëse. Në qendër, e në të gjitha lagjet periferike të Tiranës zhvillohej luftë për të çliruar kryeqytetin nga okupatorët. E ëma, ngjit shkallët me vrik, e rrëmben nga dritarja dhe të dy kuturisën në kuzhinë të përqafuar. Nëna, përjetonte ngjarje të hidhura nga lufta…
***
Vrasja e vëllait, Ibrahimit mbetet një kujtim tejet i hidhur. Tezja e tij (njëherësh nusja e xhaxhait) ishte një grua hijerëndë, por me xhevahir perle në shpirt. Eksperiencat e vështira të jetës, vdekja e njëpasnjëshme e tre vajzave, e kishin dërrmuar emocionalisht dhe ia kishin venitur bukurinë. Sytë i kishte si përrenj malorë. Lotonin grixhën e brengave me sumbulla të argjendta që vareshin faqeve si rrebesh behari. Lutej gjithë kohën dhe i qahej zotit pse ia dhuroi atë mynxyrë. Më mirë ta kishte dënuar zoti me barkun thatë. Po të rriste vajzat, ti shihte si buzëqeshnin, si flisnin e më pas t’i humbte ishte një plagë që nuk gjente balsam. Po zoti i kish dhuruar forcë dhe një bashkëshort të mrekullueshëm që ia bënte jetën dritë. Brengën e saj shpirtërore e rëndoi keqazi, humbja e nipit, vëllait të Reshatit, Ibrahimit, nga bombardimi i një skuadriljeje angleze (që me demek kishin ardhur të bombardonin, fushën e aviacionit gjerman). Ibrahimi, kishte shkuar te dyqani i të atit. Si të gjithë fëmijët, kishte qejf të merrte ndonjë lek dhe të blinte ndonjë sheqerkë. Kur nxitonte rrugës së Kavajës, aty ku shtrihet stabilimenti “Mihal Duri”, qielli errësohet. Zhurma ishte logoritëse. Ngre sytë nga qielli i tij dhe i gjithë fëmijëve të botës, nga qielli ku fantazitë marrin krahë për të gjithë vogëlushët dhe hutohet. Aeroplanët uturinin në qiellin e pastër blu dhe ai u habit. Kurrë në jetën e tij nuk kishte parë kaq shumë zogj të mëdhenj metalikë që endeshin qiellit. Dhe u ngazëllye. I ngjanin si lodra. E ku kishte lodra atë kohë?! Më e shumta kishte parë ndonjë kukull prej lecke te vajzat e lagjes. Ideja që ato zogj metalikë, të krijuar nga dora e njeriut fluturonin, iu duk mahnitëse! Kishte parë shpendë të fluturonin, por, kurrë aq të mëdhenj. Ibrahimi kish dëgjuar për luftën. Në shtëpi bisedat e më të mëdhenjve ishin për humbjen e të afërmve, familjes, miqve. Kishte dëgjuar për urinë, sëmundjen, dhimbjen fizike, kishte dëgjuar për jetimët po kurrë nuk kish menduar që ëndrrat e tij do fluturonin në atë çast me pluhurin e predhave. Ai kurrë nuk e kishte menduar se lufta e bën njeriun pa fëmijëri. Dhe në atë çast, kur gjithçka u shndërrua në kataklizmo, nuk e mendoi fundin e tij. Dukej sikur ishte në një ëndërr. Aeroplanët fluturonin në qiell aq afër, sa ai zgjati duart për t’i prekur. Ato zogj gjigantë duket se bënin një garë të çmendur. I ngjanin me garat që bënin me karroca me kushineta në rrugicën e lagjes. U pushtua nga dëshira dhe nxitja që i jepte vetes për të dalë i pari në garë. Dhe ashtu, me atë dëshirën e garës, mbeti me kokën në qiell. Por ishin vetëm pak çaste ngazëllimi. Zemra i tundej në kraharor si një orë me zembrekë. Do dëshironte atë çast të kishte pranë xhaxhain e tij dhe ai ti shpjegonte ç’ishte kjo çudi e madhe! Ai me atë zërin e tij të butë si kadife do gjente fjalë t’i shpjegonte. Ndoshta mund t’i thoshte se në të ardhmen dhe ai mund të bëhej një aviator i zoti. Të lundronte në ajër, të ecte mbi re dhe të fluturonte mbi një zog gjigant është ëndrra e çdo djali në këtë planet. Ashtu siç është ëndrra e madhe e njeriut për të udhëtuar tek zoti në qiell. Ky profesion kaq joshës bridhte në ëndrrat e tij djaloshare, që kur kishte parë shpendët dhe zogjtë të fluturonin mbi pemë e në ajër. Fluturimi i një balone si një zog josh një fëmijë, le më pastaj një aeroplan. Dhe ai kur të rritej, do të zbulonte botën me një zog të tillë. Çfarë faji kishte ai fëmijë 10-11 vjeç që ndodhej aty dhe ëndërronte të ishte në të ardhmen një pilot?! Të ishte një ushtar i denjë për Shqipërinë e tij! Të ndiqte traditën e familjes dhe ta mbronte vendin e tij me gjak e jetë. Të fluturonte hapësirës si nëpër ëndrra në botën e kureshtjes dhe përjetësisë. Por nuk pati kohë. Nuk pati fat! Pak sekonda më pas, bombat nisën të binin me breshëri duke zgavruar tokën me gropa të mëdha. Pemët fluturonin si shkopinj cinglash e plandoseshin në tokë tërë zhurmë. Hutohet dhe sytë i perëndojnë kuturu nga tmerri. Nuk bën as një çap. Ngrin në vend. Një oficer italian e rrëmben prej krahësh, dhe tenton të hyjë në një dyqan buzë rrugës për ta shpëtuar… Por nuk ia del dot. Përbindëshit nuk kanë zemër. Objekte metalikë! Ato vjellin zjarr të pandërprerë disa sekonda. Rruga e Kavajës u duk sikur u përmbys. Zjarr, tym, mjegull, britma dëgjoje në disa momente! Gjaku shpërthente nga trupat e cunguar. Dhe…ndodhi ajo që nuk duhej të ndodhte! Për një dekik kohe, vdesin të dy të masakruar, një oficer italian dhe një fëmijë i pafajshëm shqiptar. Një fëmijë që kishte kaq shumë ëndrra. Një fëmijë që nuk u bë dot i rritur, që nuk provoi magjinë e dashurisë, të të bërit baba. Çdokush që lind në këtë botë ka të drejtën të jetojë, ka të drejtën të jetë i lumtur. Ka të drejtën të ketë një të ardhme. Po lufta është e pabesë. Lufta vret ëndrrat, jetën, dashuritë. Bombat kobndjellëse tregohen të pamëshirshme. Ato ndalin fatin e tyre të gjallimit fizik. Ishte një akt i çuditshëm për kohën. Një oficer fashist që tentonte të shpëtonte një fëmijë shqiptar. Një oficer fashist që mbase kishte vrarë me dorën e tij edhe ndonjë qytetarë tiranas të pafajshëm, tashmë në rolin e heroit. Një histori, një ngjarje mes legjendës dhe reales. Një ngjarje që sot frenon fantazinë reale hollivudiane për ta bërë film. Kaq e pabesueshme është ajo! Fëmija që deri pak sekonda më parë nëse do ta shikonte në rrugë oficerin fashist do të sikterisej nga sytë-këmbët për të hyrë në shtëpi, befas shikon se ai bëhet streha e tij! Dashuri njerëzore tek një armik! Ku vallë shkoi çmenduria fashiste për të vrarë fëmijë të pafajshëm?! Ishte një sjellje instiktive! Ndoshta dhe ai oficer kishte fëmijë në Itali. Ndoshta…ishte dashuria për pafajësinë. Absurde dhe e madhërishme! Ikën të dy, duke i lënë familjes së tij veç dhimbje pa fund. Një kob i zi. I vëllai ishte gazmor, ledhatar, nazeli, optimist, i bukur. E kishte mësuar Reshatin të ecte, të fliste, të ushqehej vetë. Reshati ishte akoma në moshën e zbulimit të botës. Por e kuptonte pafajësinë dhe buzëqeshjen e dashurisë. Rreket ta kujtojë, por më kot. Ai vetë kishte dëgjuar nënën ta përmendte dhe të sillte ndërmend trokëllimën e hapave të tij nëpër shkallë dhe zërin e tij si cicërimë gazmore bilbili, çliruar nga kafazi. Gumëzhima e të qeshurës së tij dhe sot e ngazëllen. Ca gjëra skaliten në kujtesë për të mos humbur kurrë. Tezja u rrënua nga vdekja e tij. Ishte biri i saj i dashur. Drita e saj e syve. Kukulla dhe ninulla e saj. Mes dhimbjes dhe vajit shtrëngonte fort në gji Reshatin, loçkën e zemrës, duke qarë me ligje Ibrahimin e bukur dhe të mirë. Më të pafajshmin e botës. E kishte bërë bir për shpirt dhe pse se kishte djalë gjiri. Ibrahimi iku nga një fat i mbrapshtë. Tashmë jeta e saj u kthye në një rutinë vajtimi. Vegjetim i paanë. I kish mbetur vetëm kujtesa, si ilaç që shëron shpirtin e vrarë e të helmuar.
