Sa herë që bëj apelin e kolegëve të mi të radiokronistëve sportivë në vite, midis atyre që mungojnë është dhe emri i Frederik Ficos. Një zë tipik gjirokastrit ky, që me ngarkesat letrare që aq bukur dinte t’i vendoste , dhe që me të drejtë është vlerësuar si ‘ustai’ i fjalës lakuar, ka më shumë se 15 vjet që i mungon mikrofonit sportiv. Dhe kur dëshiron ta kujtosh Fred Ficon, fare mirë mund të përmendësh disa nga shprehjet e tij, që në terminologjinë e fjalorit sportiv tingëllojnë ëmbël dhe plotë saktësi. Fjalët “goli ka për autor gjirokastritin ….” apo , “sulm me shumë forca në vijën e parë” … ose kur thoshte “gjuatje tipike që di t’i bëjnë vetëm dyshja Braho-Kalluci…” e tjera togfjalësha si këto gjetje plot novacion dhe përshtashmëri që pak kush mund t’i prodhojë, si ai njeri i përkushtuar, për t’i shërbyer sportit. Edhe pse mund të thuash se tradita mund të përsëritet, sepse djali 5 -vjeçar i vajzës vet, Griseldës, ka marrë emrin e tij Frederik, përsëri të veçantat mbeten në mënyrën e tyre më orgjinale. Dhe kur studion me kujdes vitet e fëmëjërisë dhe rinisë të Fred Ficos, nuk e ke të vështirë të kuptosh, se po të mos kishte vazhduar studimet e larta për mjekësi, djali Qani Ficos, i lindur më 7 dhjetor 1951, në lagjen “Palorto” të Gjirokastrës, fare mirë do ishte bërë pjesë e skuadrës të futbollit të qytetit tij ,“Luftëtarit”. Që në moshën e fëmijërisë Fred Fico do të kalonte shumë orë të ditës duke luajtur futboll me shokët e vet moshtarë si Lame Qirkon, Jorgo Thanon, Arqile Llambron, Pali Kostën, Enver Mucon, Miho Kostën, dhe Kristo Ristanin. Si fushë loje kjo skuadrilie e mëhallës do zgjidhte një pjesë të avllisë të Ficove, që edhe pse nuk ishte me bar, ishte një zgjidhje e mirë për lojën e futbollit me ata topa prej lecke ose llastiku që shërbenin si magjia e kësaj loje. Aq shumë do të harrohej pas lojës futbollit ky dajlosh, sa që shpesh herë e jëma Bedria, së bashku me shoqet e saj, kur ju prishej terezia e kafes të mbasditeve, lajmëronin policin e vetëm të lagjes, Reufin për të ndaluar lojën e djemëve të mëhallës.
Shoku fëmijërisë Lame Qirko, kujton: -“Fredi luante mirë futboll me këmbën e majtë dhe po të mos kishte shkuar për studime të larta për mjekësi, do ishte bërë një sulmues i majtë shumë i mirë. Ai luante mirë dhe basketboll . Ne në ato vite nuk kishim kosha për këtë lojë, por përdorinim hekurat e dritares për ta improvizuar basketbollin. Skudra jonë në ato vite zhvillonte dhe fitonte në çdo ballafaqim me skuadrën kundërshtare të Sheshit të Zemanit. Pikërisht në një nga këto ndeshje, Fred Fico do të niste transmetimet e imagjinuara të një ndeshje futbolli, ku si personazhe do ishin lojtarët e Brazilit kampion bote të vitit 1958. Por në vitet më vonë, skuadra jonë e futbollit ballafaqohej me çdo ekip tjetër të lagjeve të tjera. Kundërshtar të fortë kemi pasur ekipin e drejtuar nga Dhori Kalluci, që në atë kohë bënte pjesë dhe me ekipin e “Luftëtarit”. Kështu loja e futbollit do injektonte tek Fred Fico dhe dëshirën për të mësuar dhe trasmetimet e ndeshjeve. Në vitet 1969-1974, vazhdimi studimeve të larta për mjekësi dhe specializimi në degën dermatologji, nuk e zbehën dashurinë për futbollin dhe dëshirën për të nisur aveturën e bukur me mikrofonin sportiv. Dhe në shtatorin e vitit 1975, ish tekniku i Radio-Gjiroskatrës, Dhimo Jovani do lajmëronte mjekun e sapo emëruar në zonën e Ormovës, Frederik Ficon se: “ditën e diel në ndeshjen “Luftëtari”-“Dinamo” do të fillonte transmetimet e ndeshjeve për radion lokale të Gjirokatrës.” Siç kujtojnë shokët e tij, ai sapo mori këtë lajmërim filloi të jetonte me ndeshjen dhe emrat e lojtarëve. Ndeshja do të trasmetohej me kohë të plotë dhe duhej llogaritur mundësia për ta përballuar atë me sukses. Natyrshëm që emocionet e para për shumë minuta nuk e lejuan të fliste rrjedhshëm, me figuracione dhe krahasimet aq shumë të përdorura nga ana e tij. Momentet e kësaj pasigurie kaluan në pjesën e dytë të ndeshjes, ku shpërthimi pasonit dhe talentit në mikrofonin sportiv ishte aspsolut, dhe shumë i natyrshëm. Kaq ka mjaftuar që radiokronisti sportiv që vinte nga rradhët e bluzave të bardha, të niste me tërë kulturën qytetare aventurën e bukur për të përcjellë tek njerëzit emocionet e ndeshjeve të futbollit. Të gjitha ditët e javës për këtë njeri, do kishin ngarkesën e tyre maksimale. Kështu gjashtë ditë në javë ai me detyrën e mjekut dermatolog do ishte në shërbim të njerëzve kudo dhe në çdo kohë, kurse të dielat edhe pse jo dhe ndonjë ditët e të ndërmjetëme të javës, ai do t’i përkushtohej tërsisht sportit dhe trasmetimit të ndeshjeve. Aq i vërtetë është ky fakt, sa që bashkëshortja e tij Marjeta Fico, ruan si një kujtim të veçantë këtë episod: -“Pas njohjes me Fredin në vitet e shkollës lartë në Tiranë, në fund të gushtit 1977, jemi martuar.
Unë kam ardhur nga Korça nuse në Gjirokastër . Plotë dy javë pas martesës, siç ishte zakoni, na vijnë për vizitë njerëzit e mi nga Korça. Por dhëndërrin nuk e gjetën në shtëpi, sepse Fredi atë ditë kishte shkuar në stadium për të trasmetuar ndeshjen. Unë u mërzita shumë, por një kushëriri im që ishte dhe tifoz, na propozoi të shkonim të gjithë në stadium të shikonim ndeshjen dhe të takonin dhe dhëndërrin. Dhe në fakt kështu u bë. Shkuam në stadium të gjithë dhe ishim me këmbë të mbarë sepse fitoi “Luftëtari”. Por këtë suprizë njerëzëve të mi Fredi ua ka kthyer disa herë, sepse sa herë që shkonim në Korçë, ai do ta kishte si detyrë të trasmetonte ndeshjet e futbollit për Radio –Korçën dhe Radio-Tiranën. “Zëri tij brilant, me një tingull të veçantë dhe shumë natyror, do bënte për vete këdo që e dëgjonte. Me fjalën e tij të lakuar aq bukur, me një ritëm për t’u patur zili, si dhe me zërin karakteristik të Frederik Ficos, u rritën breza të tërë të futbollit gjirokastrit duke filluar nga Kalluci, Braho, Gurma, Seiti, Lamaj, Ksera, Boni, Shoni, Hysi, Ciko, Selimi, Hysi, Novi, Bellaj, Xhumba, Millo, Nora e shumë e shumë të tjerë. Në tetor të vitit 1983, në Radio-Tirana fillon emisioni “Nga njëra ndeshje në tjetrën”. Drejtuesi emisionit Ahmet Shqarri kujton: -“Në Gjirokastër problemin e kishim të zgjidhur, sepse kishim Fred Ficon, që pasi afroi si radiokronist dhe Piro Qiqin, krijohej mundësia të alternoheshin në trasmetim si për Radio –Gjirokastrën ashtu dhe për Radio –Tiranën.” Vitet kalonin dhe zëri Fred Ficos do bëhej dhe më i dashur për dëgjuesit e shumtë të këtij emisioni. Kudo ku shkonte njeriu me bluzën e bardhë të mjekut, do të fitonte dhe meritonte respektin e njerëzve jo vetëm si mjek, por dhe si radiokronist sportiv. Shumë herë i ndodhte që dikush ta njihte Fredin më shumë si njeri të sportit, se sa atë të shërbim të shëndetit. Gjithsesi, ai me kulturën e tij qytetare dinte të hynte në zemrën e çdo njeriu si mjek i përkushtuar, por dhe njeriu i mikrofonit sportiv që përcillte emocione pa fund.
Në vitin 1999, Frederik Fico do të transferohet së bashku me familjen me punë në Tiranë. Për shumë vite punoi si mjek –specialist në Poliklinikën numër 1 të kryeqytetit, por mikrofonit sportiv nuk ju nda asnjëherë. Në fund të çdo jave do të udhëtonte drejt vendlindjes tij Gjirokastrës për të transmetuar ndeshjet e “Luftëtarit”. Prania e tij në kryeqytet në ato vite do t’i jepte mundësinë të trasmentonte ndeshje futbolli jo vetëm në Radio-Tirana, por dhe RTSH . Në vitet 2000, 2002 dhe 2004, Fred Fico do të jetë pjesë e komentatorëve sportivë që do transmetonin finalet e kampionateve evropianë dhe botërorë nga ekrani RTSH. Komentatori njohur sportiv Vladimir Grillo kujton:-“Me njohuritë dhe përkushtimin që kishte, Fredi u përshtat shumë mirë transmetimeve nga ekrani”. Por jo vetëm kaq. Ai së bashku me moderatoren Aulona Minga, për shumë muaj sollën në ekranin e RTSH një emission interesant, për lidhjet e mjekësisë me sportin. Gjithsesi, mikrofoni sportiv do të ishte një dashuri më vete, që do jepte emër dhe shumë kënaqësi Fred Ficos. Aty tek ai mikrofon ai do shfaqte me forcën e zërit tij, talentin dhe dashurinë për sportin, duke ngjasuar pak a shumë radiokronistit të njohur italian Sandro Cotit. Ja si e ka komentuar Fred Fico fitoren 2 -1 të ekipit tonë kombëtar kundër Greqisë më 4 shtator 2004: -“Një fitore historike kjo, në kufijtë e lavdisë kundër kampionëve të rinj evropianë. Goli Adrian Aliajt ishte sinfonia labe që uli në gjunjë portierin Nikopolidis, kurse goli shënur nga Murati ishte një kurorë me dafina në kokat e shqiponjave tona”. Në tetor të viti 2004 Frederik Fico do të nderohet në një cermoni mbreslënëse në Prishtinë me çmimin e lartë “Anton Mazreku”. Ai do të vazhdojë edhe pak muaj të tjerë me mikrofonin sportiv, sepse një sëmundje e rëndë në 2 shtator 2005, në një nga klinikat e njohura të Athinës, do ta ndajë nga jeta në moshën 54 –vjeçare Frederik Ficon. Dhe të nesërmen, Gjirokastra, dhe jo vetëm ajo, i kanë bërë një përcjellje lamtumire të veçantë këtij njeriu që për më shumë se tre dekada ju ka shërbyer si mjek, si radiokronist sportiv, por dhe si qytetar të saj, që e ka merituar plotësisht nderimin me titullin “Qytetar Nderi” . Sa herë që kam rastin të shkoj në Gjirokastër, do shkoj ta takoj atje Fred Ficon, tek ‘shtëpia e tij e përjetëshme’, ku nga mermeri ftohtë më duket se vjen zëri tij i veçantë, i bukur dhe plot kolorit. Është ai zë që i mungon shumë mikrofonit sportiv shqiptar!