Forcat ushtarake shqiptare nuk morën asnjëherë pjesë në manovrat e organizuara në kuadrin e Paktit të Varshavës
Më 13 shtator 1968, Shqipëria doli nga Traktati i Varshavës
(53-vjetori i daljes)
Gazeta Telegraf
14 Maj 1955 – Nënshkruhet Traktati i Varshavës
Bashkimi Sovjetik, Shqipëria, Bullgaria, Çekosllovakia, Gjermania Lindore, Hungaria, Polonia dhe Rumania nënshkruan Traktatin e Varshavës. Pakti i Varshavës ishte një traktat i mbrojtjes së ndërsjellë midis Bashkimit Sovjetik (BRSS) dhe shtatë shteteve të Evropës Lindore nënshkruar në Varshavë dhe u shpërbë në vitin 1991. Zyrtarisht i njohur si: Traktati i Miqësisë, Bashkëpunimit dhe Ndihmës së Ndërsjelltë. Aleanca u propozua nga Bashkimi Sovjetik për të kundërshtuar Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), një aleancë e ngjashme sigurie midis Shteteve të Bashkuara, Kanadasë dhe shteteve të Evropës Perëndimore të themeluar në vitin 1949. Sot, me përjashtim të Rusisë, të gjitha këto vende janë anëtare të NATO-s.
Qëllim, mbrojtja reciproke
Më 14 maj 1955, Shqipëria, Bullgaria, Çekosllovakia, Gjermania Lindore, Hungaria, Polonia, Rumania dhe Bashkimi Sovjetik nënshkruan Paktin e Varshavës, me qëllim mbrojtjen reciproke të palëve nënshkruese të traktatit. Pakti i Varshavës ishte një Lidhje e shteteve komuniste të Evopës, e udhëhequr nga Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike, i nënshkruar më 14 maj 1955 në Varshavë, me qëllim të miqësisë, bashkëpunimit dhe ndihmës reciproke në mes të Shqipërisë, Bullgarisë, Republikës Demokratike të Gjermanisë Polonisë, Rumanisë, Bashkimi të Republikave Socialiste Sovjetike, Republikës Socialiste të Çekosllovakisë dhe Hungarisë. Pakti i obligonte anëtarët e saj për konsultime mbi çështjet e interesit të përbashkët dhe për ndihmë të mënjëhershme ushtarake në rast të ndonjë sulmi në Evropë mbi një apo më shumë anëtarë të paktit. Pas kalimit të afatit prej 20 viteve, afati i paktit zgjatej automatikisht për 10 vite të tjera, nëse një vit më parë nuk është bërë tërheqja e ndonjë anëtari. Organet kryesore të paktit me qendër në Moskë ishin: Byroja e Këshillit Politik (Polibyroja) dhe Kryekomanda e Bashkuar. BRSS-ja, gjithnjë kishte Kryekomandën e forcave të armatosura. Ata ishin, I. S. Konjev nga 1955-60, A. A. Greçko 1960-67, I. I. Jakupovskij 1967-76 dhe nga 1977-ta, V. G. Kulikovi. Stacionimi i trupave sovjetike në vendet partnere, rregullohej me marrëveshje të veçanta bilaterale.
Instrument politik në duar të BRSS-së
Pakti i Varshavës u zhvillua si një instrument politik në duar të BRSS-së, si fuqi udhëheqëse e bllokut lindor. Përpjekjet e qeverisë kryengritëse hungareze të I. Nagit (I. Nagy), në tetor/nëntor 1955, për të tërhequr anëtarësimin e Hungarisë nga Pakti i Varshavës, ishin vendimtare për marshimin e trupave sovjetike në Hungari në nëntorin e vitit 1969-të. Përpjekjet e reformave komuniste në Çekosllovaki, në 1968, BRSS-së, ju dukën jo vetëm si një devijimi nga ideologjia komuniste, por edhe si rrezik i mbajtjes së përbashkët të Lidhjes. Pas marshimit të trupave sovjetike në Çekosllovaki, në gusht të 1968-ës, Shqipëria tërhiqet nga Pakti i Varshavës.
Strategjia e Paktit
Për dallim nga strategjia e Organizatës së Kombeve Trans-Atlantike, Pakti i Varshavës, nuk ka publikuar asnjë koncept mbrojtës kundër sulmeve. Rrethet e ndryshme ushtarake perëndimore, në lidhje me këtë pohonin se sipas udhëheqjes komandues, organizimit, stërvitjeve dhe armatimit, Pakti i Varshavës punonte në një strategji ushtarake ofensive/sulmuese. Shikuar nga shpërndarja hapësinore e trupave sovjetike, dhe gjendja gjithnjë në gadishmëri e tyre, mund të konkludohej se, Pakti i Varshavës mundohej të siguronte gadishmërinë për konflikte të mundshme, pa ndonjë parapregatitje të posaçme dhe pa ndonjë marshim. Përmirësimi i përditshem i armatimit konvercionel dhe atij bërthamor, i Paktit të Varshavës, le të kuptohet se ishin të gatshme për çdo lloj lufte të mundëshme të asaj kohe. Me këtë strategji, Pakti i Varshavës ndiqte barazinë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe dominimin konvercionel në Evropë. Po ashtu në disa vende perëndimore të Evropës mendohej se, armatimi, i cili i tejkalonte nevojat vetëmbrojtëse të Paktit të Varshavës, përdorej edhe për të shtypur interesat e Evropës Perëndimore, të cilat nga ana e tyre kishin krijuar më parë (1949) Alaenacën e Atlantikut të Veriut.
Situata në botë Pakti dhe Shqipëria
Forcat ushtarake shqiptare nuk morën asnjëherë pjesë në manovrat e organizuara në kuadrin e Paktit të Varshavës. Nga viti 1960, Shqipëria nuk mori më pjesë në asnjë aktivitet ose mbledhje të Paktit të Varshavës. Me 12 shtator 1968, pas pushtimit të Çekosllovakisë nga forcat e Paktit të Varshavës, Shqipëria deklaroi daljen nga Pakti i Varshavës. Më 20-21 gusht 1968, BRSS-ja invadoi Çekosllovakinë, akt të cilin Shqipëria e vogël e dënoi fuqishëm. M’u për këtë, më 13 shtator 1968, Shqipëria zyrtarisht largohet nga Pakti i Varshavës, ku ishte anëtarësuar më 14 maj 1955. Lufta e Vietnamit ishte në qendër të zhvillimeve në botë. Në janar 1968 nis Ofensiva që përfshin sulmet e Viet-Kongëve në 100 qytete. Luftimet ishin aq të ashpra sa që gjenerali amerikan Ëilliam Ëestmoreland përmendi përdorimin e bombës atomike. Për t’u përkeqësuar situata, u themelua edhe grupacioni komunist “Kmerët e Kuq”, që financimin kryesor e kishte nga Kina. Më 1968 nisi ngritja e Saddam Husseinit në Irak, ndërsa Mao Ce Duni kërkon riedukim të rinisë urbane në fshatra, përmes lëvizjes: “Lartë në male dhe poshtë në fusha”. Viti 1968 vlen të përmendet edhe për zhvillimet teknologjike, sepse presidenti amerikan Lyndon B. Johnson kërkon që të gjithë kompjuterët qeveritarë të mbështesnin ASCII-n. Të njëjtën politikë e vazhdoi presidenti republikan Richard Nikson, që në zgjedhjet presidenciale në SHBA të këtij viti, mundi demokratin Ëilliam Ëestmoreland. Këtë vit në kinema jepet premiera e një prej kryeveprave më të mëdha të kinematografisë, “2001: Odiseja hapësinore”, me regji të Stanley Kubrickut. Në BRSS këtë kryevepër kinematografike e konceptuan si garë tjetër mes Lindjes dhe Perëndimit, ndaj më 1972 erdhi “kundërpërgjigja” e tyre me filmin “Solaris” të një gjeniu tjetër të regjisë së filmit – Andrei Tarkovsky.
