Prof.Dr.ÇaushXhufi.

Dr. Isuf Tushe, Inxh.

Ekspert të Shkencave Gjeologjike dhe Naftës

Marrim shkas të japim opinionin tonë publik, si specialistë nafte, rreth diskutimit në parlament të ish-zv/kministrit ErionBraçe për fitimin dhe tatimin mbi fitimin që paguajnë kompanitë e 100 VIP-ave të ekonomisë shqiptare. Le të qëndrojmë vetëm tek paragrafi, ku Ai flet për naftën. Referenca: https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=KBX0Fj3KM0U. “Kompania më e madhe e prodhimit të naftës në vend deklaron fitim 7.1% të xhiros, por tatim fitimi prej vitesh, paguan zero lek, e trashëguar kjo për shkak të përjashtimeve fiskale, që i keni njohur në kontratë, ja keni rinovuar në kontratë, që ne jemi të detyruar t’i zbatojmë deri në fund”. Në paragrafin më sipër bëhet fjalë për kompaninë konçesionare Bankers Petroleum që shfrytëzon një nga pellgjet më të mëdha naftëmbajtës në Ballkan dhe Europë, Patos-Marinës-Kuҫovë, prej Korrikut 2004. Pak histori rreth kësaj kompanie, megjithëse kontratat në vendburimet ekzistuese të naftës nuk janë bërë kurrë publike dhe ka zero transparencë: Kompania shtetërore Albpetrol dhe Premier Oil, formuan kompaninë Anglo Albanian Petroleum Ltd, me objektiv rritjen e koefiҫientit, të shfrytëzimit në puset e fondit të ndalur në vendburimin Patos-Marinës dhe kontratën e ka firmos qeveria Meksi – Shtator 1994. Ndodhi e kundërta, fillimisht kjo kompani, merrte puset me prodhimin më të lartë në vendburim, sepse me urdhër nga kompania Albpetrol, kompanitë e nxjerrjes i kalonin këto puse në fondin e ndaluar dhe më pas i merrte kjo kompani (abuzim – korrupsion). Kështu, loja vazhdoi deri sa kompania mori nën administrim të gjithë puset më të mirë në vendburim, i shfrytëzoi si deshi, vodhi sa deshi bashkë me hajdutët e qeverisë, Albpetrolit etj, dhe në vitin 2000 ajo u tërhoq, ndërsa në Korrik 2004, qeveria socialiste, që drejtohej nga Nano firmosi kontratën me kompaninë konçesionare Bankers Petroleum. Me ardhjen në pushtet të Berishës, në 2005, qeveria e tij i fali kompanisë Bankers Petroleum gjithë vendburimin Patos-Marinës dhe sipërfaqet më të mira naftëmbajtëse në atë të Kuçovës, por ndërkohë dha me konҫesion vendburimet e tjera Ballsh-Hekal, Cakran-Mollaj, Gorisht-Kocul dhe Delvinë, kompanisë Stream Oiland Gas, me pronar Arian Tartari (partneri i deputetes Albana Vokshi) dhe Sotirios Kapotas, duke i futur kështu gjithë vendburimet ekzistuese të naftës në kthetrat mafioze të hajdutërisë konçesionare. Ne si specialistë nafte, po të ishte marrë parasysh mendimi ynë, (në fakt u tërhoq formalisht, por nuk na dëgjuan), nuk kemi qenë asnjëherë dakord dhe e konsideronim një gabim shumë të rëndë dhe me kosto të madhe për ekonominë kombëtare dhënien me konçesion të vendburimeve ekzistuese, si një dhuratë që po ju bëhej kompanive të huaja. Për këtë ne kemi argumentuar shpesh se nuk kishte asnjë arsye, që ato të jepeshin me konҫesion, sepse i kishim të gjitha mundësitë që ky veprim i nxituar të mos merrej: sepse ekzistonte baza teknologjike (e cila u shkatërrua kryesisht nga qeveria e parë “demokratike” – u çuan për skrap gjithë sondat e shpimit, sheshet e shërbimit me gjithë pajisjet mekanike dhe u dëmtuan pajisjet e shfrytëzimit të puseve), por ekzistonte armata tekniko-profesionale e specialistëve të naftës, që i kishin zbuluar dhe vënë në shfrytëzim tërë këto vendburime. Vërtet u krijua një krizë gjithëpërfshirëse në ato vitet e para të tranzicionit, por situata do kalohej shpejt dhe do të ishte shumë herë më mirë për ekonominë dhe për vendin që këto vendburime të mos jepeshin me konçesion – koha e vërtetoi këtë sugjerim të specialistëve. Ne si specialistë ishim që të jepeshin me konçesion vetëm objektet me thellësi të madhe për kërkimin e hidrokarbureve në zonat e reja, si dhe zona e shelfit detar, ku pritshmëria naftë-gaz mbajtëse ishte me risk të lartë, por mund të përfitohej shumë. Pra, kompania Bankers Petroleum ka mbi 17 vjet që operon në pellgun naftëmbajtës Patos- Marinës-Kuçovë, nga ku prodhon mbi 1 milion ton naftë/vit dhe paguan zero tatim mbi fitimin në shtet, por z. Erion Brace fajëson vetëm opozitën. Ligjërisht kompanitë e falimentuara dhe që kanë borxhe me shtetin apo  kontraktorët duhen çuar para drejtësisë dhe jo të futen përsëri në këtë biznes. Lindin ca pyetje për ish-zv/kyeministrin, sepse edhe socialistët kanë pjesën e tyre në këtë dështim të madh ekonomik:

Pas dështimit dhe tërheqjes së kompanisë Premier Oil, në vitin 2000, nga vendburimi Patos- Marinës, pse qeveria socialiste, përgatiti dhe firmosi kontratën me kompaninë Bankers Petroleum?, sepse kur ministri Ylli Bufi erdhi në takim me specialistët e institutit (1998), ne ja bëmë të qartë se vendburimet ekzistuese të naftës nuk duhet të jepen me konҫesion, por të qëndrojnë shtetërore dhe nën administrimin e Albpetrolit. A i diskutoi qeveria socialiste termat e kontratës me specialistët e institutit dhe pse na del sot se ajo favorizon vetëm konçesionarin dhe shteti merr zero tatim mbi fitimin?

-A ka Albpetroli apo qeveria kontroll të plotë mbi treguesit e shfrytëzimit të vendburimit, sasinë e prodhimit naftës, gazit, sasinë e shitur, çmimet, shpenzimet apo investimet, fitimin bruto, neto, etj., dhe atë që merr konçesionari, apo bazohet vetëm në raportime? – Ajo abuzon në raportime.

-Çfarë bëri Gjykata Fier dhe SPAK me dosjen Loni, që e denoncoi vet kompania BankersPetroleum? apo u mbyll nga drejtësia si gjithë dosjet e korrupsionit?, a është ky një rast i shkëputur apo pjesë e një rrjeti mafioz korrupsioni? – Është një rrjet mafiozësh korrupsioni.

-N.q.s në këtë rrjet korrupsioni, ka ish deputet dhe politikan të lartë deri pranë k/ministrit, qeveritar në nivele drejtuese të ndryshme apo drejtues të lartë shtetëror, doganier, gjyqtar dhe prokuror që vjedhin bashkë me Bankers Petroleum gjithë fitimin që duhet të merrte shteti?

-Si zbatohen termat e kontratës gjatë shfrytëzimit, për mbrojtjen e ambientit, detyrimet, etj? Ka shkelje apo mosrealizime, falsifikime, mashtrime, etj? dhe në se ka çfarë masash ndëshkimore financiare apo penale kanë dhënë organet përkatëse dhe qeveria? – Asnjë masë ndëshkimore.

-Pse qeveria Rama para pak vitesh i fali Bankers Petroleum dëmet financiare prej 104 milion dollarë që evidentoi KLSH lidhur me falsifikimet e kompanisë? – apo prekej fitimi i hajdutëve?

-Pse Bankers Petroleum, prej 17 vite, nuk paguan tatim mbi fitimin në shtet, del me humbje apo ka gabime në termat e kontratës? – Sigurisht ajo punon me fitim, ndryshe do kishte ikur me vrap.

-N.q.s kompania Bankers Petroleum raporton zyrtarisht se punon me humbje, pse nuk e detyron qeveria atë të deklarojë zyrtarisht falimentimin dhe sipas ligjit t’i heqë liҫencën dhe të rishtetëzoj vendburimet?

-A përbën pohimi zyrtar i kompanisë, se punoi me humbje, një term të kontratës që e detyron atë të zbatohet ligji për falimentim dhe në rast se ajo nuk pranon, pse nuk ndërhyn Qeveria sipas ligjit? – Ky është abuzim i rëndë dhe asaj duhet t’i hiqet menjëherë liçenca.

-E njëjta situatë është dhe me kompanitë që operojnë vendburimet e tjera të naftës, si në Visokë, Ballsh-Hekal, Cakran-Mollaj, Gorisht-Kocul, që prodhojnë naftë dhe paguajnë zero tatim mbi fitimin, atëherë çfarë mendon Qeveria për të zgjidhur këtë problem korruptiv shtetëror, tepër shqetësues për ekonominë dhe mirëqenien e popullit? – Qeveria vetëm hesht dhe nuk prononcohet.

-Këto gabime tepër të rënda dhe të qëllimshme, të qeveritarëve me pasuritë natyrore, që i japin me konҫesion tek kompani, që vetëm prodhojnë naftë, por nuk paguajnë detyrimet dhe abuzojnë me kontratën, është një rast shumë i rrallë në botë, atëherë pse nuk i denonconi tek drejtësia? dhe pse Qeveria nuk i pezullon atyre kontratën dhe vendburimet t’i marrë në pronësi Albpetroli? – Dhe shteti s’ka punë me arbitrazhin, apo qeveritarët përfshihen në këto skema korrupsioni?

-Në kushtet kur shteti nuk merr fitim nga kjo pasuri natyrore, pse i jep ato me konҫesion dhe pasuron kompanitë konçesionare?

Pak më shumë histori, por që është tepër tronditëse, sepse ka ndodhur menjëherë pas dështimit spektakolar me konçesionet në vendburimet ekzistuese të naftës: Kompania Stream Oiland Gas, pasi shfrytëzoi barbarisht për rreth 10 vjet vendburimet Cakran- Mollaj, Ballësh-Hekal, Gorisht-Kocul dhe Delvinë, pa bërë asnjë investim dhe pa paguar detyrimet kontraktorëve, Albpetrolit dhe shtetit, por vetëm vodhi naftë, gaz, la pas ca borxhe dhe u largua duke i shitur ato, sikur ishin pronë e saj, tek kompania amerikane Transatlantik Petroleum, Ltd, e cila menjëherë i shiti ato tek një kompani offshore fantazmë, e cila falimentoi dhe vendburimet Cakran-Mollaj, Ballësh-Hekal dhe Gorisht-Kocul i mori kompania Albpetrol. Ky ishte rasti ideal që këto pasuri shpëtuan nga kthetra të konçesionarëve grabitqarë dhe shkuan për të shpëtuar kokën tek shteti i tyre, por menjëherë sikur nuk kishte ndodhur gjë fare, pa mësuar nga dështimet, ministri Damian Gjiknuri ,i dha ato me një herë me konҫesion tek oligarkët e tij, me të njëjtën kontratë dhe tani loja vazhdon.

Ata raportojnë se punojnë me humbje dhe s’paguajnë detyrimet, njëlloj si Gjigandi Hajdut Shqiptar, BankersPetroleum.

Përsëri edhe disa pyetje për ish-zv/Kryeministrin Erion Braçe:

-Këto vend burime i shfrytëzonte Albpetroli, atëherë pse ministri Gjiknuri i dha me konҫesion, pa

analizuar dhe korrigjuar gabimet në kontratë? Apo daroviti oligarkët dhe u bë partner me ta?

Në rastin që kompanitë konçesionare, ligjërisht sipas kontratës janë thjesht operator, pse lejohen të shesin vendburimet tek analogët e tyre, sikur janë pronarë dhe Qeveria i miraton pa bërë asnjë ndryshim në kontratë, duke e ditur që këto kontrata kanë dështuar plotësisht? Apo sa herë ndërrohen pronarët, qeveritarët favorizojnë oligarkët e tyre, dhe me siguri bëjnë ortakëri me ta ose marrin ndonjë ryshfet të mirë nën dorë, çfarë mendoni Ju?

-Cili ishte qëndrimi Juaj dhe qeverisë Tuaj zoti Braҫe kur janë bërë gjithë këto allishverishe me këto vendburime? I aprovuat dhe firmosët apo i kundërshtuat? Dhe pse s’kërkuat që ato të rishtetëzohen si rruga më e mirë ose në rastin më pak të keq të fillonte procedura e konkurrimit me kompani serioze, me eksperiencë, me kapital investues dhe pastaj të jepeshin me konҫesion me kontrata që favorizojnë shtetin shqiptar?

-Cili është qëndrimi Juaj për këto shkelje flagrante të ministrit Gjiknuri, që fali këto pasuri si me qenë pronar i tyre apo Partia Socialiste e daroviti duke e bërë prapë deputet dhe sekretar të përgjithshëm të saj? Dhe pse nuk e denoncuat tek SPAKU?

-A ka bërë Qeveria ndonjë analizë mbi dështimet në konçesionet e vendburimeve të naftës dhe kërkimet e reja, ku të evidentojë gabimet në kontrata, shkaqet, pasojat teknike-ekonomike-financiare, etj, në mënyrë që këto të mos përsëriten më, apo të parandalohen në të ardhmen dhe organetdrejtuese të marrin përgjegjësi ligjore në rast dështimesh?-Nuk e ka ndërmend fare!

Fakti që në programin e qeverisë Tuaj të re nuk është përmendur fare nafta, si një degë e rëndësishme e ekonomisë, këtë tregon!

-Çfarë do të ndodhë kur kompania operatore konçesionare Bankers Petroleum dhe të tjerat, të përfundojnë kontratën 25 vjeçare? Qeveria do t’i shtojë dhe 5 vite të tjera për të operuar vendburimet siç është lënë hapur në kontratë, apo do të ndërpresë atë dhe do të rishtetëzoëj ato nën administrimin e Albpetrolit? – Ato ligjërisht duhet t’i kthehenAlbpetrolit, shtetit, pa kompensim.

-Pse Qeveria nuk bën transparencë para popullit për këto dështime dhe korrupsionin dhe pse nuk kërkon një hetim të plotë nga organet e drejtësisë? Nuk i di apo me siguri nuk do?-Nuk do.

Ka zëra se çifti ArianTartari-Sotirios Kapotas,pasi dështuan me kompaninë Stream Oiland Gas, kanë regjistruar kompani me emër tjetër dhe qeveri ai ka dhënë prapë me konҫesion vendburim naftë,është e vërtetë?-Ligjërisht kompanitë e falimentuara dhe që kanë borxhe me shtetin apo kontraktorët duhen çuar para drejtësisë dhe jo të futen përsëri në këtë biznes. Zoti Erion, analiza e fakteve tregon se në katrahurën e konçesioneve në vendburimet e naftës, nuk është përfshirë vetëm opozita, ato kanë përgjegjësinë e tyre, por aty është zhytur me kokë dhe Qeveria aktuale, prandaj deklarata juaj “ që ne jemi të detyruar t’i zbatojmëderi në fund ”, është e gabuar dhe spekulative. Kompanitë e kanë firmosur vetë zgjidhjen që kur pohojnë se “punojnë me humbje”, por këtë nuk e do kupola politike, sepse ato vjedhin bashkë me konçesionarët.

E fundit për të gjithë lexuesit, naftëtarët dhe drejtësinë, a janë këto indicie për SPAKUN dhe BKH?