Rajna Kovaçi: Këngëtarja fenomenale Maria Kalas, punoi për artin dhe kulturën

221
Sigal

Maria Kalas: Nuk kam nevojë për para zemër, unë punoj dhe këndoj për artin dhe kulturën

E mrekullueshmja! Lindi më 2 dhjetor . Megjithatë cifti kishte edhe fëmijë të tjerë, por jeta e djalit u ndërpre aq herët sa prindërit nuk patën kohë as të kënaqeshin me rritjen e djalit të tyre.

Maria Kalas –mbetet këngëtarja më e madhe e operës të shekullit të 20-të.

Nëse duhet ta përshkruajë me pak fjalë, do ta bëja me kënaqësi – bukuri greke, tragjike, por me pasion dhe aftësi vokale fenomenale. Rolet e saj kurorëzuese janë si”Norma” e Belinit, “Toska” e Puçinit, “La Traviata” e Verdit janë vetëm një grusht i vogël i oqeanit të repertorit të saj të famshëm. Si dhe shumë e shumë role të tjera rë interpetuara në mënyrë të shkëlqyer prej saj. Lindi ylli i ardhshëm i “La Scala” dhe “Covent Garden”. në Nju Jork më 2 dhjetor 1923 në familjen e emigrantëve grekë Georgios dhe Evangelia Kalogeropoulos, të cilët e quajtën me emrin e bukur Maria Anna Sophia Kekilia Kalogeropoulos. Më pas vendosën ta ndryshojnë emrin e saj në Maria Kallas. Studjoi kanto në Greqi me sopranon e famshme Elvira de Hidallgo.

Karjera e saj e vërtetë filloj  me shfaqjen triumfuese të Gioconda (Xhokonda) në skenën e Arena di Verona në vitin 1947.

Maria Kallas ishte një fëmijë i talentuar. Që e vogël tregoi prirje për muzikë, kishte një memorie të shkëlqyer, i mësonte lehtësisht përmendësh të gjitha këngët që dëgjonte dhe i këndonte menjëherë në oborr dhe në ambiente të rrugës. Nëna e vajzës e kuptoi se studimet e së bijës për muzikë mund të ishin një investim i mirë për të ardhmen komode të familjes. Biografia muzikore e Maria Kallas fillon me numërimin e saj mbrapsht pikërisht nga momenti kur nëna i dha yllin e saj të ardhshëm Konservatorit Etnikon Odeon të Athinës. Mësuesja e parë e saj ishte Maria Trivela, e njohur në rrethet muzikore. Muzika ishte për Maria Kallas mbi gjithshka. Ajo jetonte e lumtur vetëm në klasë – e donte muzikën, merrte frymë ashtu si duhet, ndjente – jashtë shkollës ishte një vajzë e çuditshme, plot frikë dhe kontradikta. E shëmtuar – e shëndoshë, me syze të tmerrshme. Maria fshehu gjithë botën, e ndritshme, e gjallë, e bukur kurrë dhe nuk e kuptoi koston e vërtetë të talentit të saj.

Sukseset e saj në shkrim-leximin muzikor ishin graduale, jo të nxituara. Ajo ju dha studimit u dha me punë të palodhur, por i sillte kënaqësi të madhe. Duhet të them që natyra e kishte shpërblyer plotësisht Marian. Saktësia dhe plotësia e saj ishin tipare shumë të dukshme të karakterit të saj. Më vonë, Kallas shkoi në një konservator tjetër – “Odeon Afion”, në klasën e këngëtares Elvira de Hidalgo, e cila, duhet të them, ishte një këngëtare e shquar, e cila ndihmoi Marinë të krijonte jo vetëm stilin e saj të materialit muzikor, por mësoi si të jepte zë të përsosur.

Studimi  në konservator përfundoi në mesin e 1940 dhe biografia muzikore e Maria Kallas u plotësua me turne nëpër Itali. Qytetet dhe sallat e koncerteve ndryshuan, por sallat ishin plot kudo – dashamirës të saj. Erdhën shumë fansa për të shijuar zërin e mrekullueshëm të saj, ishin aq të përzemërt dhe të sinqertë, ku zëri i saj i magjepsi të gjithë. Besohet se popullariteti i saj i gjerë erdhi vetëm pas shfaqjes së Gioconda(Zhokonda) në operën me të njëjtin emër në Arena di Verona.

Sidoqoftë, debutimi i saj në La Scala në 1950 i tejkaloi të gjitha pritjet e publikut dhe kritikëve. E gjithë bota ishte nën këmbët e saj. Të gjithë flisnin për Maria Kallas. Shfaqjet e saj pasuan. Zëri i saj ishin marramendës, në skenat më të mëdha të operës në botë, duke përfshirë Operan e Parisit, Covent Garden dhe shumë të tjera. Një fakt interesant i jetës së saj ishte lidhja afatgjatë e sopranos legjendare me milionerin grek Aristotle Onassis. Dhimbja e ndarjes prej tij, martesa e Onassis me Xheki Kenedi dhe vdekja e tij e mëvonshme, dëshpërimi dhe pikëllimi nga i cili Kallas nuk u çlirua dot, zemra ju dobësua –kjo ndodhi pati një efekt të dëmshëm në gjendjen e saj mendore dhe fizike. Në pasditen e 16 shtatorit, Maria ndodhej në apartamentin e saj e vetmuar në Paris. Në derën e banjës, ajo kapi gjoksin dhe ra. Dikush mund të thotë, ashtu si Violeta vdekje prekëse nga “La Traviata”.Zëri i saj edhe sot mbetet i papërsëritshëm dhe do të vazhdojë të kumbojë me gjithë vitalitetin e tij frymëzues dhe sharmin hyjnor përgjatë shekujve. Si dhe mesazhet e saj të bukura dhe të mençura:

Unë përgatitem për prova ashtu siç do të përgatitesha për një martesë”.

“Gratë nuk janë mjaft të afërta me burrat. -Ne duhet të jemi të domozdoshme për to. Megjithatë, ne kemi armën më të fuqishme në duart tona – se jemi gra.”

“Ose lind artist ose nuk bëhesh kurrë.“ Artist mbetesh edhe nëse të humb zëri. -“Mos më fol për rregulla, zemër. Kudo që shkoj, unë i plotësoj rregullat e mallkuara. -“Mos lejoni që t’ju heqin ëndrrat.”  “Vetëm qentë e mi nuk do të më tradhtojnë kurrë.”- “Për të pasur sukses, së pari duhet të pranoni dështimet tuaja.”- “Duhet të ketë një ligj, që ndalon fëmijët të dalin në skenë. Fëmijët duhet të kenë një fëmijëri të mrekullueshme. Nuk duhet t’u jepen shumë përgjegjësi.” “Cili është ndryshimi mes mësuesve të mirë dhe të mëdhenj? Një mësues i mirë zhvillon aftësitë e nxënësit brenda kufirit. Ndërsa  mësuesi i madh di ta dallojë këtë kufi.” -“Unë nuk do t’i vras ​​armiqtë e mi,  do t’i gjunjëzoj. Unë  mundem, duhet.”-Nuk kam asnjë kujtim të qartë për atdheun tim, vetëm më kujtohet se kur këndoja e ndjeja se më donin.”- “Kur mos të kem më armiq, atëherë do ta kuptoj se jam pavlerë”.-” Dashuria është më e rëndësishme se nga çdo triumf artistik”
Së fundi janë gjetur disa letra që detajojnë marrëdhënien e dhimbshme të sopranos së famshme me bashkëshortin, nënën dhe Aristotelin Onassis. Nëna e saj e shantazhonte, bashkëshorti i saj Giovanni Battista Meneghini e vidhte, ndërsa manjati i anijeve Aristotle Onassis, me të cilin pati një lidhje të gjatë, e braktisi për Xheki Kenedin. Sopranoja Maria Kallas u adhurua nga publiku në të gjithë botën, por ajo kurrë nuk e njohu dashurinë e vërtetë jashtë skenës dhe jeta e saj ishte tragjike . Kështu tregojnë hulumtimet e fundit.

Jeta e saj private?

Para pak kohësh doli në dritë biografia me fakte të reja rreth Kallas, autorja Lindsay Spence fitoi akses në korrespondencën e pabotuar më parë të saj dhe materiale të tjera, që hidhnin dritë mbi mundimet e martesës së saj, abuzimin që iu nënshtrua Onassis etj. Spence thotë se letrat në lidhje me Onassis zbulojnë sprovën e tmerrshme që kaloi Kallas, veçanërisht kur në vitin 1966 ai e kërcënoi fizikisht jetën e saj: “Ka gjithashtu informacion shqetësues nga ditari i një prej miqve të saj të ngushtë që përshkruan se Onasis e drogoi atë”. Duke i shkruar sekretares së saj, Kallas ndër të tjera shkruante: “Nuk do të doja që ai (Onassis) të më telefononte dhe të fillonte të më torturonte përsëri.” Kallas ishte e dëshpëruar: “Burri im Menedini ende po më bezdis, duke më vjedhur më shumë se gjysmën e parave të mia, duke i vënë në emër të tij që kur u martuam … isha budallaçkë…që e besoja.”… Shfaqjet e saj në Toska në Kovent Garden janë përshkruar si arritjet më të mëdha dhe më të famshme operistike të gjitha kohërave. Spence shkruan: “Kam fituar akses në tre koleksione të mëdha që janë lënë trashëgim në arkiva të ndryshme në vitin 2019 dhe nuk janë botuar kurrë deri tani. Mes dokumenteve ishin letrat e Kallas, që zbulonin mendimet e saj më të thella”. Zbulimet e reja përfshijnë të vërtetën për fëmijërinë e rëndë të Kallas. “Ajo mërzitej nga  nëna e saj, sipas Kallas nëna u përpoq ta çonte mes të ushtarëve nazistë,” thotë Spence. Por ajo nuk pranoi kurrë. Më vonë, nëna e Kallas-it sajoi historira dhe i shiti shtypit dhe e shantazhoi Marie-n që ta mbante gojën mbyllur, duke i shkruar të bijës: “E dini çfarë bëjnë yjet e filmit me origjinë modeste sapo pasurohen? Muajin e parë, ato shpenzojnë paratë e tyre të para për të blerë një shtëpi për prindërit e tyre dhe për t’i përkëdhelur me luks … Ke diçka për të thënë, Maria?” Kallas mendonte: “Nëse ajo do të ishte një nënë e vërtetë për mua, do e kisha vlerësuar më parë”. Babai i saj nuk ishte më i mirë, thotë Spence: “Ai i shkroi një letër duke pretenduar se po vdiste në një spital për të varfërit ku u përpoq të merrte para prej saj. Në fakt ai kishte një sëmundje të lehtë”. Kallas shkruante: U mërzita nga egoizmi i shfrenuar i prindërve të mi. Dhe sjellja e tyre ndaj meje … Unë nuk dua të kem lidhje me ta. Shpresoj që gazetat të mos e kuptojnë këtë. Atëherë do të mallkoj vërtet momentin që do të kem prindër. Maria mbetet diva e operës së të gjitha kohërave dhe kombeve. Babai im thoshte: Zëri i saj është baraz me një orkestër. Ajo ishte një grua e mahnitshme me një zë unik, të ndritshëm që ka magjepsur audiencën e sallave më të mëdha të operave në botë për shumë vite. E fortë, e bukur, tepër e rafinuar, elegante, ajo pushtoi zemrat e miliona dëgjuesve, por nuk arriti të fitonte zemrën e të dashurit të saj. Fati i kishte përgatitur divës shumë sprova dhe kthesa tragjike, ulje-ngritje, kënaqësi e zhgënjime. Maria shijoi për herë të parë suksesin e saj të parë pas një shfaqjeje të shkëlqyer debutuese në Teatrin e Operës së Athinës me protagonist Santuzza në operan”Kavaleria Rustikana”. Ishte një ndjenjë e pakrahasueshme, aq e ëmbël, dehëse. Kallas e kuptoi se puna rraskapitëse ishte e nevojshme për të arritur lartësi të vërteta. Dhe puna nuk ishte vetëm tek zëri. Pamja e saj e jashtme në atë kohë nuk jepnin një shenjë të një perëndeshe të ardhshme të muzikës operistike, sepse ajo ishte një grua – e shëndoshë, me rroba të pakuptueshme, pa shije, e ngjashme, më tepër, me një skllave sesa me një artiste të madhe e veshur me një kostum koncerti. Mungonin flokët e shndritshëm …Ishte ajo që më vonë çmendi mijëra meshkuj dhe përcaktoi vektorin e lëvizjes në stil dhe modë për shumë femra. Ajo pësoj transformim rrënjësor , u dobësua shumë, ndërroj stilin e veshjes, e modelit të flokëve, tualetin etj. Pra ajo u shndërua në një divë të vërtetë. \u bë për shumë gra idhull i modës së veshjes.

Jeta bashkëshortore

Në vitin 1949, Kallas u martua me Xhiovanni Menegini, i cili ishte menaxheri dhe producenti i saj. Burri i saj ishte dy herë më i madh se ajo, ai shiti biznesin dhe ju përkushtua tërësisht Marias dhe karrierës së saj operistike. Ai vetë ishte një dashnor i zjarrtë i operës. Martesa e saj nuk bazohej në ndjenja dhe pasione, por më tepër i ngjante një strehe të sigurt ku nuk kishte vend për trazira dhe stuhi. Familja e re u vendos në Milano. Shtëpia e tyre e bukur – foleja e familjes – është nën mbikëqyrjen dhe kontrollin e rreptë të Maria-s. Kallas nuk pushonte së studjuari muzikë, udhëtoi nëpër Shtetet e Bashkuara, vendet latine dhe të Amerikës së Jugut dhe kurrë nuk mendoi për tradhtinë bashkëshortore. Udhëtoi pothuajse në të gjithë botën. E suksesshme, e mrekullueshme. Ajo vetë ishte besnike ndaj burrit të saj dhe nuk e kishte menduar kurrë se ishte xheloze apo dyshonte për tradhti. Atëherë Kallas ishte ende ajo Maria, e cila për një burrë mund të bënte shumë, për shembull, pa hezitim, të linte karrierën për hir të familjes.…Maria Kallas u takua me Aristotle Onassis në vitin 1957, mes tyre shpërtheu dashuria pasionante. Ata u takuan disa herë, filluan të shfaqen së bashku në publik. Gruaja e Onassis bëri kërkesë për divorc. Jeta e Maria Kallas me Onassis nuk ishte e paqtë, ata vazhdimisht grindeshin. Në vitin 1968, Onassis u martua me Zhaki Kenedi. Ai nuk ishte i kënaqur nga jeta me Zhakin, përsëri u kthye te Maria, filloi të vinte tek ajo në Paris. Ai vdiq në 1975, Maria e vuajti vdekjen e tij dhe mbijetoi atë për dy vjet.

Temperamenti: Intuitivo- Emocional

Kjo grua, e shtyrë nga pasionet, ishte një introverte me intuitë të zhvilluar, duke përjetuar thellësisht emocionet e saj nga brenda. Ajo iu dha jetës emocionalisht dhe personalisht. Pasioni i saj për jetën mbeti i fshehur derisa u shfaq në skenë në një shfaqje, veçanërisht në momentet e stresit të madh psikologjik. Kjo ishte katastrofike për personalitetin e paqëndrueshëm maniak-depresiv, i cili kishte dëshpërimisht nevojë për njohje dhe dashuri. Kallas sillej në të njëjtën mënyrë me njerëzit dhe kjo paaftësi për të ndarë trillimet nga jeta reale i shkaktoi shumë dhimbje gjatë gjithë jetës. Shpërthimet emocionale dhe dramat e ethshme ishin cilësi të rëndësishme dhe të vlefshme në skenë, por shpesh humbisnin tërheqjen e tyre në jetën reale, në marrëdhëniet profesionale. Kallas duhej të jetonte dhe të vdiste emocionalisht.

Harresa ah… kjo harresa

E rëndësishme për fatin dhe karrierën muzikore të Maria Kallas ishte shfaqja e saj në La Scala me pjesën e Paolinës në Polievkt në vitin 1960, e cila u kthye në një dështim të plotë. Zëri nuk u dëgjua dhe në vend të një rryme tingujsh magjepsës. Për herë të parë, Maria nuk mundi ta kontrollonte veten. Ishte fillimi i fundit. Gradualisht, Kallas u largua nga skena. Për ca kohë, në Nju Jork, Maria dha mësim në shkollën e muzikës. Më vonë ajo u transferua në Paris. Në Francë, ajo pati një përvojë në xhirimin e një filmi,u bë regjizor, por nuk i solli as gëzim e as kënaqësi. E gjithë jeta e këngëtares Maria Kallas ka qenë gjithmonë e lidhur vetëm me muzikën.

Maria Kallas në shfaqjen “Norma”

Pavarësisht suksesit të madh, Kallas vuajti nga depresioni i vazhdueshëm. Gruaja u përpoq të humbiste peshë, stresi për shkak të kequshqyerjes u plotësua nga lëvizjet e lodhshme nga qyteti në qytet dhe provat e gjata. Lodhja nervore filloi të bënte të vetën, Kallas filloi të anullonte shfaqjet. Kjo nuk mund të mos ndikonte në opinionin publik: fama e një gruaje ekscentrike dhe kapriçioze u forcua tek këngëtarja. Anulimi i shfaqjeve çoi në procese gjyqësore dhe artikujt shkatërrues të shtypit vetëm sa shtuan stresin e Marias. Ngjarjet e mëvonshme në jetën e saj personale minuan më tej reputacionin e saj. Në vitet 1960 dhe 1961, këngëtarja performoi vetëm disa herë. Diva interpretoi pjesën e fundit të operas “Norma” në Paris në vitin 1965. Në vitin 1970 këngëtarja pranoi të xhironte në film: Maria Kallas u ftua të luante rolin e Medeas. Regjisori ishte i madhi Pasolini. Mjeshtri do të thoshte më vonë për Maria-n:

 “Kjo është një grua, në një farë kuptimi gruaja më moderne, por në jetën e saj një grua e lashtë – e çuditshme, mistike, magjike, me konflikte të brendshme të tmerrshme”.

Dështimet e shoqërojnë divën jo vetëm në jetën e saj personale.

Zëri i Maria-s filloi të tingëllonte keq dhe i shkaktonte gjithnjë e më shumë telashe. Ajo e dinte diku në thellësi të shpirtit se një fuqi më e lartë po e dënonte për mënyrën e saj të padrejtë të jetesës dhe për faktin se dikur kishte tradhtuar një grua. Ajo shkoi tek ekspertët më të mirë në botë, por askush nuk mund ta ndihmonte. Mjekët ngritën supet, duke folur për mungesën e patologjive të dukshme, duke lënë të kuptohet për komponentin psikologjik të problemeve të këngëtares. Arjet e realizuara nga Maria Kallas nuk shkaktuan më stuhi emocionesh. Në vitin 1960, Aristotelit iu dha divorci, por ai kurrë nuk u martua me dashnoren e tij të famshme. Maria priti prej tij. propozimin për martesë, dhe më pas ajo  pushoi së shpresuari. Jeta ndryshoi ngjyrën dhe e rrahu gruan nga pacienti. Karriera e Maria-s nuk funksionoi më, ajo performoi gjithnjë e më pak. Ajo gradualisht filloi të perceptohej jo si një divë e operës, por si një dashnore e pasanikut Onassis. Dhe së shpejti i dashuri goditi në shpinë – u martua. Por jo me Marien, me Zhaklin Kenedin, e veja e presidentit të vrarë. Ishte një martesë shumë fitimprurëse që hapi rrugën për Onassis ambicioz në botën,. “elitës politike”.

Vdekja

Maria Kallas vdiq në 1977 në Paris. Në vitet e fundit të jetës, ajo jetoi në Paris, pa u larguar nga banesa. Ajo kishte një sëmundje të rrallë të kordave vokale. Është bërë një hetim për shkakun e përkeqësimit gradual të zërit të saj. Mjekët e specializuar në sëmundjet e kordave vokale (Fussi dhe Paolillo) analizuan ndryshimet në zërin e saj. Në vitin 1960, diapazoni i zërit të saj ndryshoi për shkak të sëmundjes, përkeqësimi i zërit të saj u bë i dukshëm. Muskujt vokale u dobësuan, gjoksi nuk mund të ngrihej gjatë frymëmarrjes. Diagnoza u vendos pak para vdekjes, por nuk u deklarua zyrtarisht. Këngëtarja dyshohet se ka ndërruar jetë nga ataku kardiak. Mjekët Fusi dhe Paolillo sugjeruan se infarkti i miokardit ishte shkaktuar nga dermatomioziti, një sëmundje e ligamenteve dhe muskujve të lëmuar. Kjo diagnozë u bë e njohur vetëm në vitin 2002. Ekziston edhe një teori konspirative rreth Kallas, disa njerëz (përfshirë regjisorin Franco Zeffirelli) sugjeruan se Maria u helmua me ardhjen e mikut të saj të ngushtë, një pianist. Maria Kallas ishte një grua, zëri i së cilës është quajtur fenomen. Një këngëtare opere performanca e së cilës bëri dhe e bën dëgjuesin të mbajë frymën, dhe “Casta Diva”, “Bahiana” dhe “Ave Maria” janë ende të dashura nga fansat e operës klasike. Pas vdekjes së Maria Kallas, kritiku i famshëm muzikor i kohës Pierre-Jean Remy shkroi: “Pas Kallas, opera nuk do të jetë kurrë më e njëjta.” Sidoqoftë, pak njerëz e dinë se përveç duartrokitjeve dhe adhurimit universal, biografia e Maria Kallas ishte e mbushur me dhimbjen e zhgënjimit dhe humbjes.