Amvisë, Mama apo Karrierë?….Cila është Zgjedhja e Gruas së Sotme Moderne?
Gjithsesi, gruaja e sotme përveç të qenit nënë, do të ishte mirë të ishte një partnere e barabartë në familje, pra të mos harrojmë karrierën dhe të kemi ambicie për ta ndërtuar atë. Prandaj, çdo nënë e re herët a vonë do të shtrojë pyetjen: “Kur do të kthehem në punë?” Realitetet në Shqipëri janë të tilla, sa që një familje e ka të vështirë të mbajë veten me një rrogë. Por çdo nënë duhet të pyesë “veten ” A mund të kem një ekuilibër?
Pasi kemi privilegjin të bëhemi nëna, jeta jonë ndryshon krejtësisht. Nuk shkojmë në punë dhe i përkushtohemi gjithë kohën fëmijës, i kushtojmë gjithë vëmendjen, kujdesin dhe butësinë tonë fëmijës të sapolindur. Para syve tonë, ai është një foshnjë e pafuqishme një qenie njerëzore e mrekullueshme, që pas disa kohësh do të mund të ecë, do të përpiqet të flasë dhe të shprehet. Ne keni zbuluar fuqinë e dashurisë amtare dhe kemi kuptuar se kjo është dashuri e nivelit më të lartë. Por ka edhe momente kur mendojmë me nostalgji për kohët e kaluara, kur mund të bëjmë edhe gjëra të tjera që bëhen pa vjedhur momentet e përkushtimit për fëmijën e dashur.
E kuptoj se ju mungon dinamika e vendit të punës, kontaktet me kolegët dhe drekat në ndonjë piceri. Të mos harrojmë momentin e ëmbël kur marrim rrogën mujore ose nganjëherë edhe lëvdata për një punë të kryer me cilësi. Darkat në tavolinë me shoqëri të këndshme apo kërcime të çmendura në ndonjë klub. Nuk duhet ta fajësojmë veten kur e mendon, mjafton që të jesh vetëm nënë?
Pak njerëz e kuptojnë se të jesh nënë është një punë prej 24 orësh, pa fundjavë apo pushime, është rraskapitëse dhe stresuese. Kur e rritni fëmijën tuaj vetëm, është shumë e vështirë të gjesh kohë për gjëra të zakonshme si të shkosh në dyqane, te parukierja, të lexosh një libër të ri ose të kalosh mbrëmjen jashtë duke u argëtuar. Është e qartë se ne nuk duhet të neglizhojmë nevojat dhe dëshirat tona. Sepse përveç se të qenurit nënë, ne jemi edhe femra, që duam të jemi të bukura, të informuara dhe të ndihemi të kompletuara.
Sot, roli i amvises kushtuar tërësisht fëmijëve dhe shtëpisë nuk është shumë tërheqëse. Është gjithashtu e rëndësishme të gjejmë kohë për t’u çlodhur, për të takuar miq ose thjesht për të bërë gjërat që duam. Sepse kur një grua ndihet e lumtur dhe e sigurt, kjo reflektohet edhe në mënyrën se si kujdeset për fëmijën. Nëna e dëshpëruar nuk është një partnere e mirë në lojëra. Nervozizmi i saj e trembin dhe e hutojnë fëmijën. Tensioni kalon te burri dhe marrëdhënia intensifikohet. Mos harroni gjënë më të rëndësishme – të jepni jetë dhe ta rritni fëmijën tuaj ditë pas dite me vëmendjen, durimin dhe dashurinë e nevojshme, ky veprim është diçka shumë e rëndësishme që bëni ju dhe meriton respekt.
Koha që një fëmijë kalon me nënën e tij në vitet e para të jetës është e paçmueshme, e pazëvëndësueshme për të. Është e vërtetë që lodhja dhe ankthi janë të mëdha, por janë edhe “të ëmbla”. Sepse dashuria amtare pastron dhe harron çdo gjë negative
| Nëse je grua e martuar me punë të mirë, sigurisht që ndonjëherë gatuan natën, ndihmon familjen e fëmijët tuaj dhe jeni shumë të lodhura për t’iu përgjigjur përkëdheljeve të burrit tuaj të dashur. Ka mundësi që tashmë të jeni divorcuar, sepse burri juaj është ndjerë i lënë pas dore për shkak të angazhimeve tuaja profesionale. Për gruan shqiptare, barra e ngarkesës së dyfishtë – në punë dhe në shtëpi- është një traditë socialiste dhjetëvjeçare. Madje konsiderohet normale. Në shoqërinë post-socialiste, megjithatë, barra mbi supet e grave është rritur shumë herë. Edhe detyrat edhe përgjegjësitë janë rritur. Gratë që punojnë nuk shkojnë më në punë vetëm nga ora 8 e mëngjesit deri në 16:00. Sot, veçanërisht në profesionet më të kualifikuara, orët e vështira të punës janë përjashtim dhe jo rregull. Përveç kësaj, konkurrenca profesionale është aq e ashpër sa që shtrydh energjinë fizike dhe intelektuale dhe lë shumë pak forcë për “ditën e dytë të punës” me lugën dhe fshesën me korrent. Në të njëjtën kohë, nocioni tradicional se punët e shtëpisë janë përgjegjësi e grave dhe se burrat ndihmojnë në rastin më të mirë, mbetet i vlefshëm. Ndaj, ka perceptime se puna dhe familja jo gjithmonë bashkëjetojnë në sinkron, dhe punësimi i grave ndikon pashmangshmërisht në një farë mënyre në edukimin e fëmijëve, në marrëdhëniet familjare, angazhimet në shtëpi.
Arsyeja pse gratë kanë më pak gjasa të përpiqen për punë më të paguar është atribuimi i patjetërsueshëm i shumicës së aktiviteteve të punës shtëpiake pa pagesë. Detyra kryesore e grave është blerja në 54.9% të familjeve, lavanderia – në 79.1%, gatimi – në 82.3%. Varësia e grave brenda dhe nga familja është e paepur. Kjo është një varësi nga tradita, rutina, mosgadishmëria për t’i bërë gjërat në një mënyrë të re në krahasim me gjeneratat e mëparshme. Duke përmbledhur punën e paguar dhe të papaguar, konkluzioni është se në përgjithësi femrat në vendin tonë punojmë më shumë dhe më gjatë se meshkujt. Për momentin, praktika e zakonshme për gratë është ende: kombinimi i punës së paguar dhe pa pagesë, ndërthurja e përgjegjësisë për komoditetin emocional të familjes me atë të sigurimit të ushqimit dhe në të njëjtën kohë vazhdimi i konkurrencës me burrat që janë përgjegjës vetëm në një nga këto fusha. Pakënaqësia me kompromise përjetohet kryesisht në nivel personal dhe ndahet kryesisht në një rreth miqsh. Gadishmëria për të ndryshuar arsyet e përgjithshme strukturore të varësisë së grave nga burrat është e ulët. Megjithatë, më shumë femra se sa meshkuj ankohen se kanë aq shumë punë për të bërë në shtëpi saqë shpesh nuk kanë kohë të mjaftueshme për të bërë ndonjë gjë tjetër. Kjo është e lehtë për t’u shpjeguar, pasi për gratë koha pas punës është në fakt fillimi i ditës së dytë të punës, ndërsa për shumicën e burrave është koha për të pushuar dhe për t’u rimëkëmbur për ditën tjetër. Kostoja e konfliktit punë-familje i ndan gratë në tre kategori kryesore, në secilën prej të cilave mund të gjenden gra me karakteristika të ndryshme socio-demografike. E para përfshin gratë që janë të gatshme të sakrifikojnë zhvillimin e tyre profesional personal për hir të familjes dhe fëmijëve. Kategoria tjetër përfshin gratë që vënë në plan të parë karrierën dhe përmirësimet e tyre dhe familja e tyre është në plan të dytë. Kategoria e tretë përfshin gratë, që përpiqen të kombinojnë të dyja rolet në mënyrë të ekuilibruar, pa anashkaluar familjen apo punën e tyre. Dhe megjithëse asnjë nga këto grupe nuk ka një profil të qartë shoqëror, rolet shoqërore të grave janë dukshëm më të qarta se ato të burrave. Burrat janë gjithnjë e më shumë formalisht se në praktikë kryefamiljarë, dhe vetë koncepti tashmë është zbrazur nga përmbajtja. Përcaktimi tradicional i roleve sipas përgjegjësive specifike të burrave dhe grave (burrat fitojnë para, gratë kujdesen për shtëpinë) sot |
|||
pothuajse nuk ka vend për t’u shprehur. Por vetëm përsa i përket pjesës së parë të saj për punën e burrave. Punon kush mundet dhe është shumë me fat, por punët e shtëpisë mbeten një shqetësim thjesht femëror. Mundohen që të dy partnerët të mbështesin buxhetin e familjes. Domethënë, kur bëhet fjalë për barazinë e kontributit në buxhetin e familjes, burrat janë pro, por kur bëhet fjalë për barazinë, dhe përgjegjësitë familjare ku burrat ia kalojnë përgjegjësitë grave. Gratë shpenzojnë mesatarisht më shumë se tetë orë në javë për punët e shtëpisë sesa burrat, dmth. ata kanë një punë tjetër me kohë të plotë. Gratë vazhdojnë të mbajnë pothuajse të gjithë barrën e punëve të shtëpisë, larjes, gatimit, pastrimit, blerjeve. Në përgjithësi burrat marrin riparime të vogla në shtëpi dhe ndihmojnë me blerjet. Dhe çfarë rezulton në fund? Rezulton se kriza dhe gjendja e vështirë e grave nuk ua pakëson, por përkundrazi ua shton barrën familjare. Gratë tradicionalisht marrin përsipër të gjitha punët e shtëpisë dhe kujdesin ndaj fëmijëve si një ditë e dytë pune.
Krahas këtyre angazhimeve në kushtet aktuale të një tregu të ngushtë pune, ato përjetojnë stres të vazhdueshëm se si të ruajnë vendin e punës (nëse e kanë) ose si të gjejnë një punë tjetër. Kjo ndarje e punëve të shtëpisë perceptohet si e padrejtë nga të dyja gjinitë. Megjithatë, krahasimi tregon se burrat e kanë shumë të vështirë të kapërcejnë barrierat kulturore të traditës dhe status quo-në e tyre komode për të qenë udhëheqës në shtëpi, ndërsa një tjetër ( që e kupton gruan) dhe bën punët e shtëpisë ka raste që burri është mirënjohës, por ka edhe raste kur është mosmirënjohës, dhe për të, kjo lloj pune është e mërzitshme dhe e mundimshme. Konkluzioni është se gratë vazhdojnë tradicionalisht të mbajnë barrën e plotë të familjes, pavarësisht vlerësimit. Për më tepër, puna e tyre në familje jo vetëm që është rritur vitet e fundit, por është ulur edhe aftësia e tyre për të shkarkuar pajisjet. Paradoksi është se tregu po ngopet gjithnjë e më shumë me risi teknike për të lehtësuar punën shtëpiake dhe fuqia blerëse e familjeve shqiptare po tkurret. Sipas disa të dhënave statistikore, vetëm gjysma e grave shqiptare (55.8%) posedojnë makinë larëse automatike, një e treta (32.4%) vazhdojnë të pastrojnë pa fshesë me korrent dhe vetëm 2% përdorin makinën e pjata larëses
| Kujdesi ndaj fëmijëve ka një vend specifik dhe të pavarur në shpërndarjen e përgjegjësive familjare. Për të arritur një shpërndarje më të drejtë të përgjegjësive ndërmjet dy prindërve, që është në interesin e fëmijëve, është se burrat duhet të përfshihen më shumë në edukim dhe përkujdesjen për fëmijët. Për nënat që punojnë, alternativat për rritjen e fëmijëve janë të kufizuara. Opsionet janë ose kujdesi i gjyshërve ose ambientet e kopshteve për fëmijët.
Më parë të gjitha gratë ishin në të njëjtën pozitë, dmth. shkonin në punë dhe kujdeseshin për fëmijët dhe familjen e tyre. Shumica prej tyre punonin tetë orë në ditë, ndërsa ai mbaroi punën e u kthye në shtëpi. Ata punonin në këto dy fronte disi paralelisht dhe të ekuilibruar. Ndërsa pas ndryshimeve gratë u ndanë në tre grupe dhe diferencimi mes tyre është shumë i fortë. Një grup grash u nisën për të gjetur burra të pasur, i gjetën ata dhe rrinë në shtëpi. Bëjnë manikyr, pedikyr, frizura, fëmija e tyre pinë kafe me mikeshat e saj. Ato nuk kanë ambicje, nuk duan të bëjnë karrierë apo të shprehen në ndonjë mënyrë tjetër, veçse si një shtesë e bukur, një shoqëruese e bukur e të shoqit në evente të ndryshme shoqërore. Grupi tjetër i grave shkoi në ekstremin tjetër. Qofshin të shtyrë nga ambicja personale apo të detyruar nga rrethanat, ato nxituan të ndiqnin një karrierë dhe të ecnin para. Grupi i tretë janë ato – me arsim të lartë- përgjegjëse për të mbajtur familjen dhe e kanë më të vështirë. Për to, konflikti mes familjes dhe karrierës mbetet. E megjithatë, gjithnjë e më shpesh para syve tanë hidhet poshtë miti i kombinimit të pamundur të mëmësisë dhe karrierës. Nuk është e lehtë të jesh grua, edhe në ditët e sotme. Gratë moderne që mbijetojnë janë gjithashtu gra të zgjuara. Çfarë do të thotë “grua e zgjuar”? Një grua me një ngritje profesionale të jashtëzakonshme? Jo … Një grua me një arsim jashtëzakonisht të lartë dhe një karrierë marramendëse? Jo… një grua që di të luajë me tregun e kapitalit? Jo asnjë nga këto. Një grua e zgjuar është ajo që e di vlerën dhe fuqinë që ka. Një grua e zgjuar di si të përballet dhe t’u përgjigjet sfidave. Një grua e zgjuar di se cila është dhe e respekton veten. Ajo është në gjendje të drejtojë sjelljen dhe jetën e saj. Një grua e zgjuar ndonjëherë mund të harrojë maskën, karrierën, ambicjen, keqdashjen, të shikojë përpara me një buzëqeshje, të shikojë përreth dhe të thotë: “Po, jam e lumtur sepse jam grua, mama, bashkëshorte, e denjë për kohën!” Rajna Kovaci
|
