Turqia refuzoi neutralitetin vetëm në shkurt 1945, por ushtria e saj nuk mori pjesë në luftime.
Hyrja e Turqisë në luftë do të hapte Frontin e Dytë në Gadishullin Ballkanik dhe do të shmangte paraqitjen e trupave sovjetike në këtë territor
Turqia dhe Lufta e Dytë Botërore
Përkundër faktit se Turqia nuk mori pjesë në Luftën e Dytë Botërore, konflikti kishte një ndikim të fortë në gjendjen ekonomike të vendit. Numri i ushtrisë ishte vazhdimisht në rritje (deri në vitin 1942 ajo ishte 1 milion ushtarë dhe oficerë). Shpenzimet ushtarake deri në vitin 1945 “hëngrën” rreth gjysmën e buxhetit të vendit. Turqia gjatë Luftës së Dytë Botërore përjetoi një rënie në ekonominë, bujqësinë dhe kulturën. Kjo ishte për shkak të mobilizimit masiv dhe futjes së kartave për bukë në Ankara dhe Stamboll. Qytetet u privuan nga duart e tyre dhe çmimet e produkteve më të nevojshme u rritën. Në vitin 1942 u fut një taksë mbi pasurinë, e cila u mblodh nga pronarët e pronave dhe të ardhurat e sipërmarrësve. Kjo çoi në një thellim të krizës financiare, e cila ishte e lidhur me abuzimin e zyrtarëve. Turqia gjatë Luftës së Dytë Botërore përjetoi një rritje të nacionalizmit – pan-Turkism. Kjo u reflektua jo vetëm në planet e politikës së jashtme të elitës, të cilat kishin të bënin me BRSS. Kjo u shfaq qartë në veprimet e brendshme të qeverisë turke, e cila u kthye në ideologjinë e pan-turkizmit, të propozuar nga turqit e rinj dhe konceptin e rinovuar të racizmit të zhvilluar nga Nihal Atsyz.
Nga 1940 deri më 1945 në Vilaet (provincat ku jetonin pakicat kombëtare) vepronte ligji ushtarak. Në këtë drejtim, shpesh ka konfiskime të pajustifikuara të pronës. Në vitin 1942, qeveria formoi Shukru Saracoglu, filloi një fushatë të gjerë të propagandës patriotike në stilin pan-turk.
ÇËSHTJA E HYRJES SË TURQISË NË LUFTË
Që nga viti 1943, koalicioni anti Hitler filloi të bënte përpjekje për të hyrë në konflikt në anën e saj të Turqisë. Sidomos në këtë ishte e interesuar Churchill. Hyrja e Turqisë në luftë do të hapte Frontin e Dytë në Gadishullin Ballkanik dhe do të shmangte paraqitjen e trupave sovjetike në këtë territor. Në dimrin e vitit 1943, u mbajt Konferenca e Adanës. Churchill bëri çdo përpjekje për ta bërë presidentin e Turqisë të braktiste pozitën e neutralitetit. Por këto negociata nuk kanë qenë të suksesshme për të dyja palët. Turqia në Luftën e Dytë Botërore vazhdoi të ruante neutralitetin. Megjithatë, simpatitë e qeverisë ishin tashmë në anën e Gjermanisë.
Në tetor 1943, përfaqësuesit e vendeve aleate u mblodhën në një konferencë në Moskë. Ata vendosën që Turqia të braktiste neutralitetin deri në fund të vitit. Kjo çështje u diskutua gjithashtu në konferencat e Kajros dhe Teheranit. Megjithatë, Turqia deklaroi se nuk ishte gati për të hyrë në luftë.
TURQIA NË FAZËN PËRFUNDIMTARE TË LUFTËS
Turqia gjatë Luftës së Dytë Botërore udhëhoqi një politikë dualiste ndaj fuqive rivale. Në 1944, aleatët pushuan së furnizimi me armë në vend. Në këtë drejtim, qeveria turke u detyrua të braktiste eksportin e kromit në Gjermani. Megjithatë, në qershor 1944, disa anije detare gjermane hynë në Detin e Zi. Kjo çoi në një përkeqësim të situatës dhe aleatët kërkuan nga Turqia të shkëpusë marrëdhëniet me Gjermaninë. Më 2 gusht, të gjitha marrëveshjet për bashkëpunimin ekonomik midis vendeve u ndërpre.
Në shkurt 1945, Konferenca e Jaltës filloi punën e saj. Gjatë bisedimeve, aleatët vendosën që vetëm ato vende që ishin në konflikt në anën e koalicionit anti Hitler mund të marrin pjesë në formimin e Kombeve të Bashkuara. Në këtë drejtim, më 23 shkurt 1945, Turqia shpalli luftë ndaj Gjermanisë. Përkundër faktit se ushtria e saj nuk mori pjesë në luftime, vendi mori një ftesë për t’u bashkuar me OKB.
Çështja e ngushticave të Detit të Zi
Pas luftës, çështja e ngushticave të Detit të Zi filloi të diskutohej në Konferencën e Potsdamit . Gjatë diskutimeve u nënshkrua një marrëveshje. Ngushticat duhej të ishin nën kontrollin e Turqisë dhe BRSS, si fuqitë më të interesuara. Përveç kësaj, për sigurinë dhe paqen e tyre në rajonin e Detit të Zi, ata nuk mund të lejojnë përdorimin e këtyre rrugëve nga shtetet e tjera me synime armiqësore.
Politika e Turqisë e përcaktoi qartë orientimin pro-perëndimor
Pas luftës, politika e Turqisë e përcaktoi qartë orientimin pro-perëndimor. Pra, duke dashur të tregonte besnikëri ndaj SHBA-së, qeveria e A. Menderes në korrik 1950 dërgoi në Kore brigadën e saj. Turqia u bë e vetmja vend në Lindjen e Mesme dhe në Lindjen e Afërt që mori pjesë në luftën në gadishullin Korean. Në tetor 1951, vendi u bashkua me NATO dhe gjithashtu nënshkroi traktate me Pakistanin dhe Irakun. Nën patronazhin e Britanisë dhe Shteteve të Bashkuara në nëntor 1955, u krijua një bllok i ri ushtarak – Pakti i Bagdadit (Britania e Madhe, Turqia, Iraku, Irani, Pakistani). Në vitin 1959, ajo u shndërrua në Organizatën e Traktatit Qendror, selia e së cilës ndodhej në Ankara.
Turqia refuzoi neutralitetin
Kështu, është e pamundur të thuhet saktësisht nëse Turqia ka marrë pjesë në Luftën e Dytë Botërore apo jo. Zyrtarisht, vendi u pajtua me pozitën e neutralitetit. Por qeveria ishte vazhdimisht e prirur të bashkëpunonte me njërën apo tjetrën. Turqia refuzoi neutralitetin vetëm në shkurt 1945, por ushtria e saj nuk mori pjesë në luftime.
