Shoku i Mustafa Matohitit, Qemal Stafë s, Themo Vasit, Emin Durakut, Nazmi Rushitit, Reshit Çollakut, Skënder Çaçit
A S I M Z E N E L I PATRIOTI LEGJENDAR, “ H E R O I P O P U L L I T”
Asim Zeneli u lind në Progonatin e trimërisë shekullore më 17 mars 1913. Qysh në moshën e vegjëlisë u ushqye me traditat atdhetare të familjes, të trungut fisnor dhe të trevës së Kurveleshit. Kënga e bilbilenjë ve, e Ismail Lesko Progonatit, ( Ismail Lesko Progonati, shpallur: “Dëshmor i Atdheut” dhe “ NDER I KOMBIT”) e të tjera, ndikuan në formimin e Asimit. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, Plotoren në Kuç. Me përpjekje të shumta më 1930 hyri në shkollën ushtarake, ku u njoh me shumë shokë atdhetarë, por veçanërisht ushqente mjaft respekt për Mustafa Matohitin nga Lekdushi, për militantin Qemal Stafa, për Themo Vasin, Emin Durakun, Nazmi Rushitin, Reshit Çollakun, Skënder Çaçin etj. Më 1933 shkolla ushtarake u mbyll, por nga revoltat e kursantëve, qeveria u detyrua të njoftonte se do t’u jepej e drejta të vazhdonin gjimnazin civil në Tiranë. Në shtator 1936 Asim Zeneli mbaroi shkollën e mesme dhe iu dha e drejta të vazhdonte studimet ushtarake në Itali. Aty hyri në grupet antifashiste të studentëve. Mbasi mbaroi kolegjin ushtarak në Romë, ndoqi studimet në Akademinë ushtarake në Modena. Çështjen e përgatitjes ushtarake Asim Zeneli, e vlerësonte parësore e shumë të domosdoshme dhe u thoshte shokëve: “PËR SHËRBIMIN TONË DO TË KETË SHUMË NEVOJË SHQIPËRIA, ATDHEU YNË I SHTRENJTË” bashkë me shokët e shkollës: Pano Xhamballon, Dino Kalenjën, etj.
Asim Zeneli organizoi protestën kundër pushtimit ushtarak fashist të vendit tonë. Organizoi dhe drejtoi edhe një demonstratë antifashiste në shkollë dhe për këtë e arrestuan. Më 1941 Asimi kthehet në Shqipëri dhe caktohet në Shkodër, më pas në Elbasan, më vonë në Librazhd dhe më 1943 në Jorgucat të Gjirokastrës. Si rrjedhojë e punës agjitative rezultateve me shokët e tij besnikë kundër fashizmit u shthur disiplina në repart dhe u shtuan dezertimet e ushtarakëve. Më 31 mars 1943, Asim Zeneli me Pano Xhamballon e 10 shokë të tjerë dezertuan në mënyrë demonstrative dhe u hodhën në çetën partizane “ KOTO HOXHI”. Në prill 1943, Asim Zeneli pranohet anëtar i P. K. SH. dhe caktohet komisar politik i çetës partizane “HAJREDIN TREMISHTI”, ku komandant i saj ishte djaloshi kosovar, i rritur në Nivicë të Kurveleshit, Xheladin Beqiri,(Karadaku, “ Hero i Popullit”). Çeta “ Hajredin Tremishti” kreu aksione të shumta politiko- ushtarake, ndër të cilat përmenden ai në Zonën e Kurveleshit për thyerjen e veprimtarisë fashiste në prill 1943. Më 28 prill 1943 në Rehovë komisar Asim Zeneli demaskoi rëndë Ali bej Këlcyrën duke i thënë: “Ali bej, iku koha e bejlerëve dhe e oxheqë rve. Populli i hapi sytë. Iku koha e bejlerëve dhe e pazarllëqeve me pushtuesit. Populli ka nevojë për patriotë të ndershëm që të punojnë me të vërtetë për Shqipërinë.” Në Qafën e Miricës më 25- 27 qershor 1943, dhe përgjatë rrugës për në Delvinë, kjo çetë me komandant Xhelatin Beqiri dhe komisar Asim Zeneli, shpartalloi forca të shumta fashiste. Në ditët e fundit të qershorit 1943, fashistët nisën operacionin kundër partizanëve dhe fshatarve të Tepelenës, Mallakastrës dhe Përmetit… për 7 ditë e net populli heroik i Tepelenës u angazhua tërësisht në një betejë frontale në Qafën e Miricës derisa shpartalloi një ushtri fashiste prej njëmijë vetash të armatosur gjer në dhëmbë. 
Në këto luftime morën pjesë çetat partizane “ Selam Musai” dhe “ Hajredin Trefishti”, bashkë me luftëtarë të çetave territoriale të Kurveleshit dhe fshatrave përreth që komandoheshin nga trimi Abaz Shehu, bilbil Mustafa Matohiti, Asim Zeneli e Xheladin Beqiri. Pas kësaj fitoreje çeta “ Hajredin Tremishti” dhe shokët e tjerë u mblodhën në fshatin Damës, që dallohej jo vetëm për bujarinë, por edhe për prushin e ndezur të patriotizmit në çdo vatër damsiote. Duke u gdhirë data 1 korrik 1943, një autokolonë fashiste italiane del nga Tepelena dhe merr drejtimin drejt Këlcyrës për t’i shkuar në ndihmë garnizoneve fashiste në Kuqar e në Përmet. Ndërkaq vazhdonte beteja e fuqishme te Gryka e Mezhgoranit, ku qenë angazhuar forcat e çetës “ Koto Hoxhi”, e cila mbante krahun e djathtë të lumit Vjosë, ndërsa në krahun e majtë vepronte çeta “ Musa Fratari” dhe vullnetarë të fshatrave rrotull. Sapo morën lajmin nga Gryka e Këlcyrës, partizanët e çetës “Hajredin Tremishti” me komandant Xhelatin Beqiri e komisar Asim Zeneli, u nisën nga Damësi mbi kurrizin e malit të Shendëllisë për të ndihmuar shokët në betejën e sertë. Sa doli te Gryka e Mezhgoranit çeta “ HAJREDIN TREMISHTI” ndeshet me një kompani italiane, e cila me detyrë luftarake synonte të kundërsulmonte në krah e në shpinë të çetës “ Koto Hoxhi”. Komandanti Xheladin Beqiri e komisar Asim Zeneli, vendosën pa humbur kohë unazën e rrethimit të forcave fashiste. Armiku qe i shumtë, një batalion këmbësorie, i përforcuar me tanke, autoblinda, madje edhe me avionë. Ardhje e çetës” Hajredin Tremishti” ishte vendimtare për fitoren mbi fashistët për të mos i lejuar që të shkonin në Kuqar e Përmet. Kjo çetë partizane nëpër veprimet e saj luftarake kishte njohur vetëm fitore mbi armiqtë gjakatarë. sepse në krye të çetës ishte një komandant me përvojë luftarake: trim, i regjur e i argasur në luftime e beteja , kishte një komisar: guximtar , i sprovuar në karrierën e tij ushtarake dhe me dituri në fushat operacionale, një komisar si Asim Zeneli që dinte të orientohej në momente kritike dhe tӕ vendoste në çast për të dalë nga situatat e vështira. Ai njihte fort mirë artin ushtarak , taktikat luftarake të ushtrisë italiane, sepse kishte studiuar në Akademinë Ushtarake italiane. Në betejën e ashpër te Gryka e Mezhgoranit armiku qe i rrethuar si miu në llokan dhe dhelpra në çark. Beteja qe e sertë: tym e flakë. Le të kujtojmë këngën e krijuar në ato çaste nga poeti partizan Qamil Buxheli, me melodi të muzikantit Ermir Krantja, e kënduar në mënyrë virtuoze nga bashkëluftëtari Mentor Xhemali. Kjo këngë brilante heroike e ditirambe ka gjëmuar nga zëri i ish- partizanit, shokut të betejave me komisarin Asim Zeneli, ajo këngë e zjarrtë ka jehuar në skenat e Moskës, Berlinit, Parisit, Pekinit, Londrës dhe gjetkë. Në datën 2 korrik 1943 intesiteti i betejës arriti kulmin. Gryka e Mezhgoranit dëshmon për luftëtarët heroikë, por në këtë teatër ku lozte “ku-ku” jeta me vdekjen vritet komisari Asim Zeneli. 
Nga kjo dhimbje edhe shkëmbinjtë sikur u plasaritën, edhe zemrat e partizanëve u goditën rëndë. Poeti partizan më duket se e ngjeu penën në flakët e heroizmit partizan e i dha ngjyrën e kuqe të gjakut – valë të Asim Zenelit Hero. Luftëtari Mentor Xhemali bie përmbys mbi shkëmb , duke derdhur lotët e shpirtit e duke thirrur: “ Jo Lake, Lake …lake… joooo…Lake” Partizanët e përlotur mezi e ngritën në këmbë Mentor Xhemalin që kishte rënë përmbys mbi shkëmb e qante me dënesë. Komandanti Xheladin Beqiri bashkë me disa shokë trupin e Asimit, e vunë buzë xhadesë dhe për të ngritur lart moralin e për t’u dhënë zemër, në ato çaste mjaft tronditëse i vuri partizanët në rresht në formë U-je dhe dha komandën “Për nder armë” Shtrëngoi nofullat, një lëmsh iu mblodh në grykë dhe me një pamje burrërore foli: “Vëllezër, trimat nuk qahen, por këndohen” Pastaj me qëndrimin gatitu e duke nderuar me grusht vazhdoi:- “Shoku Asim, ti u ndave nga ne që të deshëm aq shumë. Betohemi se trimërinë, heroizmin dhe gjakun tënd kurrë s’do t’i harrojmë ! Me sulm e nisëm, me sulm do ta mbarojmë, me gjak e nisëm, me gjak do ta fitojmë!”. 
Në këtë betejë fashistët italianë e paguan shtrenjtë. Shkëlqeu triumfi dhe ngadhënjimi partizan. Mbi 120 italianë të vrarë e dhjetëra të tjerë të plagosur e zënë robër.. Ishin bij të nënave italiane, por ç’donin që erdhën si pushtues ? Asim Zeneli mbetet shqiponjë në fluturim në qiellin e lavdisë shqiptare e yll flakëronjës e i ndritur në panteonin e pavdekësisë. Vargmali i këngëve popullore e mban gjallë në mëndafshin e saj të ngrohtë. Më 10 korrik 1945 me Dekretin nr.81, shpallet Hero i Popullit. Gjimnazi i Gjirokastrës mban emrin e tij të lavdishëm. Përballë Gjirokastrës një fshat krenohet që quhet “ Fshati Asim Zeneli”. Në qytetin e Tepelenës, Asim Zeneli qëndron madhështor në bronx përkrah Heronjve Abaz Shehu, Mustafa Matohiti, e ca më tej, Nimete Progonati e Selam Musa Salaria, i Epopesë së Luftës së Vlorës së ‘ 20-s.
NGA: NAIME PROGONATI, N/ KRYETARE E OKDA-s, pasardhëse veterani, mësuese në pension.
-Krenar Progonati, pasardhës veterani, mësues në pension.
