FRYDERYK CHOPIN- KOMPOZITORI DHE PATRIOTI POLAK
NË VIGJILJE TË DITËS BOTËRORE TË MUZIKËS
Nga Karol Bachura
Ambasador
Ambasada polake, me përpjekje të përbashkëta me Bashkinë Tiranë, në vigjilje të Ditës Botërore të Muzikës, rinovuan bustin dhe lulishten F. Chopin në 210 -vjetorin e lindjes së kompozitorit dhe patriotit polak. Në ceremoninë modeste, për shkak të COVID-19, Kryetari i Bashkisw, Erion Veliaj, Ambasadori i Polonisë, Karol Bachura, Ambasadorja e Francës, Christina Vasak dhe Kryetari i Shoqatës “F. Shopen”, Zhani Ciko.
Idea e themelimit realisht ka lindur në Francë, por që nuk ka munguar edhe theksi polak, sepse idenë e kremtimit të Ditës Botërore të Muzikës, ditën e parë zyrtare të verës, e hodhi Marcel Landowski, kompozitor francez, por me origjinë polake. Iniciativën e tij e mirëpritën dhe e popullarizuan Maurice Fleuret dhe Jack Lang, ministri i atëhershëm francez i Kulturës. Figura më domethënëse që e lidh këtë ide franko-polake është pikërisht Frederik Shopen.
Përcaktimi i kombësisë së kompozitorit Frederik Shopen, (Fryderyk Chopin), është bërë në mënyra të ndryshme. Disa e përcaktojnë atë si polak, të tjerë thonë që në thelb ai ishte francez, ndërkohë që të tjerë akoma e përcaktojnë si qytetar të botës mbarë, kjo e fundit duke marrë në konsideratë krijimtarinë e tij. Këto paqartësi dhe mosdakordësi që shfaqen sot, kanë ekzistuar edhe në kohën e vetë kompozitorit. Gjithsesi, duket se për kombësinë e artistit dëshmon më së miri qëndrimi i tij për këtë temë. Shopen zbukuroi, fisnikëroi gjithçka. Patriotizmin dhe tharmin e gjithë shpirtit të tij heroik e derdhi në krijimtari: në etyde, balada, nokturne, mazurka, apo poloneze.
Krijimtaria e kompozitorit të madh ka pasur një ndikim kolosal në kulturën botërore dhe akoma më të madh, në kulturën polake. Në jetën kulturore polake, ai ka qenë pranuar gjithmonë si një nga polakët më të shquar. Kështu e kanë parë jetën dhe krijimtarinë e tij edhe kompozitorët e tjerë polakë, por edhe poetët. Të tillë e konsiderojmë sot edhe ne, bashkëkombësit e tij.
Shopeni ka shkruar poezi pa fjalë. Në muzikën e Shopenit dëgjuesit do të gjejnë gjithmonë diçka befasuese, mahnitëse, madje edhe më të pamësuarit me muzikë nuk mund të rrinë dot indiferentë. Emri i Shopenit, rëndësia e muzikës së tij me kalimin e viteve, siç ndodh me çdo krijues të madh, nisi të rritej, të merrte kuptime të reja, t’u fliste brezave të tjerë. U krijua dora -dorës tradita e madhe shopeniane. Shopeni frymëzon me shembullin, më tepër me qëndrimin, sesa me teknikën kompozicionale dhe origjinalitetin e stilit, që nuk mund të imitohet, – çka përbën paradoksin e traditës shopeniane.
Kjo traditë vazhdon sot e gjithë ditën edhe këtu në Shqipëri, ku funksionon për mrekulli Shoqata “Frederik Shopen”, me maestron Zhani Ciko në krye, dhe ku kultivohen virtuozë të brezit të ri, të dashuruar me muzikën shopeniane, të tillë si pianistja e re shqiptare, Laura Sulaj, talenti i së cilës u vlerësua, veç të tjerash, edhe gjatë aktiviteteve specifike për shkak të COVID-19, në kuadër të Ditëve të Europës, ku arriti një kulm interpretativ në ekzekutimin në piano të himnit kombëtar shqiptar.
Muzika e Shopenit gjendet në një perspektivë krejt tjetër, në shekullin XXI, dhe po i reziston çuditërisht më së miri provës së kohës. Shopeni- mishërim i romantizmit, nuk e përjashton portretin e Shopenit në shekullin XXI – si një novator të madh dhe mjeshtër të “ofiçinës” kompozicionale.
Sot tradita e Shopenit përfaqësohet jo vetëm nga një varg institucionesh të respektuar, autoritetesh muzikore dhe shkencore, por edhe mbetet përherë fushë e gjallë frymëzimi, frymëzimi të ideve dhe realizimeve të reja dhe para së gjithash burim frymëzim për një rreth tëgjerë njerëzish, për të cilët figura e kompozitorit është veçanërisht e dashur dhe e afërt.
Jam shumë i lumtur që kjo traditë ka zënë vend të perhershëm edhe në kulturën e Shqipërisë, dhe rrethi i njerëzve që e kuptojnë atë ndikuan në rinovimin e bustit tëShopenit në Tiranë dhe praninë e tij të përhershme në kryeqytet. Perspektivat e të ardhmes janë të hapura dhe të gjera, për më tepër që muzika shopeniane do të na mrekullojë dhe mahnisë jo vetëm një herë, do të fitojë zemrat e banorëve të Tiranës dhe gjithë Shqipërisë.
