Vaksinat trajnojnë sistemin imunitar për të njohur pjesën që shkakton sëmundjen e një virusi. Vaksinat tradicionalisht përmbajnë viruse të dobësuara ose proteina të pastruara të virusit.
Por një vaksinë e mARN-së është e ndryshme, sepse në vend që të injektohet proteina virale, një person merr material gjenetik – mARN – që kodifikon proteinën virale. Kur këto udhëzime gjenetike injektohen në pjesën e sipërme të krahut, qelizat muskulore i përkthejnë ato për ta bërë proteinën virale direkt në trup.
Kjo qasje imiton atë që SARS-CoV-2 bën në natyrë – por mARN e vaksinës kodon vetëm për fragmentin kritik të proteinës virale. Kjo i jep sistemit imunitar një pamje paraprake të virusit të vërtetë pa shkaktuar sëmundje. Kjo vrojtim i jep sistemit imunitar kohë për të hartuar antitrupa të fuqishëm që mund të neutralizojnë virusin e vërtetë nëse individi është i infektuar ndonjëherë.
Ndërsa kjo mARN sintetike është material gjenetik, ajo nuk mund të transmetohet në brezin e ardhshëm. Pas një injeksioni me ARN, kjo molekulë udhëheq prodhimin e proteinave brenda qelizave muskulore, e cila arrin nivelet e pikut për 24 deri në 48 orë dhe mund të zgjasë për disa ditë të tjera.
Pse kaq shpejt?
Zhvillimi tradicional i vaksinave, megjithëse është studiuar mirë, kërkon shumë kohë dhe nuk mund të përgjigjet menjëherë kundër pandemive të reja si COVID-19.
Për shembull, për gripin sezonal, duhen afërsisht gjashtë muaj nga identifikimi i llojit qarkullues të virusit të gripit për të prodhuar një vaksinë. Virusi i vaksinës kandidate të gripit është rritur për rreth tre javë për të prodhuar një virus hibrid, i cili është më pak i rrezikshëm dhe më i aftë të rritet në vezët e pulave. Virusi hibrid pastaj injektohet në shumë vezë të fekonduara dhe inkubohet për disa ditë për të bërë më shumë kopje. Pastaj lëngu që përmban virusin korret nga vezët, viruset e vaksinës vriten dhe proteinat virale pastrohen për disa ditë.
Vaksinat e mARN-së mund të kapërcejnë pengesat e zhvillimit të vaksinave tradicionale të tilla si prodhimi i viruseve jo infektive, ose prodhimi i proteinave virale në nivele mjekësore të pastërtisë së kërkuar.
Vaksinat e mARN-së eleminojnë pjesën më të madhe të procesit të prodhimit sepse në vend që të injektohen proteina virale, trupi i njeriut përdor udhëzimet për të prodhuar vetë proteina virale. Gjithashtu, molekulat e mARN-së janë shumë më të thjeshta se proteinat. Për vaksinat, mARN prodhohet nga sinteza kimike sesa nga ajo biologjike, kështu që është shumë më e shpejtë sesa vaksinat konvencionale për tu ridizenjuar, shkallëzuar dhe prodhuar në masë.
Në fakt, brenda disa ditësh nga hyrja në dispozicion e kodit gjenetik të virusit SARS-CoV-2, kodi mRNA për një test vaksine kandidat ishte gati. Ajo që është më tërheqëse është se sapo mjetet e vaksinës mRNA të bëhen të zbatueshme, mARN mund të përshtatet shpejt për pandemitë e tjera në të ardhmen.
Cilat janë problemet me mARN?
Teknologjia e mARN-së nuk është e re. Fillimisht mARN sintetike injektohej në një kafshë, qelizat e së cilës mund të prodhojnë një proteinë të dëshiruar. Por progresi mbeti i ngadaltë. Kjo për shkak se mARN jo vetëm që është jashtëzakonisht e paqëndrueshme dhe e lehtë për tu degraduar në përbërës më të vegjël, por ajo shkatërrohet lehtësisht nga mbrojtja imune e trupit të njeriut, gjë që e bën dërgimin e tij te objektivi shumë joefikas.
Por, duke filluar nga viti 2005, studiuesit kuptuan se si të stabilizojnë mARN dhe ta paketojnë atë në grimca të vogla për ta shpërndarë si vaksinë. Vaksinat mARN COVID-19 pritet të jenë të parat që përdorin këtë teknologji që do të aprovohen nga Administrata e Ushqimit dhe Ilaçeve.
Pas një dekade pune, vaksinat e mARN tani janë gati për vlerësim. Mjekët do të shikojnë për reagime të padëshiruara imune, të cilat mund të jenë të dobishme dhe të dëmshme.
Pse mRNA duhet të mbahet super e ftohtë?
Sfida më e rëndësishme për zhvillimin e një vaksine mARN mbetet paqëndrueshmëria e saj e natyrshme, sepse ka më shumë të ngjarë të ndahet mbi temperaturat e ngrirjes.
Modifikimi i blloqeve ndërtuese të mARN-së dhe zhvillimi i grimcave që mund ta fshikëzojnë atë relativisht në mënyrë të sigurt kanë ndihmuar kandidatët për vaksinë të mARN. Por kjo klasë e re e vaksinave kërkon akoma kushte të papara të ngrirjes për shpërndarje dhe administrim.
Cilat janë kërkesat për ftohje?
Vaksina mARN e Pfizer-BioNTech do të duhet të ruhet në mënyrë optimale në minus 94 gradë Fahrenheit dhe do të degradohet për rreth pesë ditë në temperatura normale të ftohjes pak më shumë se ngrirja.
Nga ana tjetër, Moderna pretendon se vaksina e saj mund të ruhet në shumicën e temperaturave të ngrirjes në shtëpi ose mjekësore deri në gjashtë muaj për transportin dhe magazinimin afatgjatë. Moderna gjithashtu pretendon se vaksina e saj mund të mbetet e qëndrueshme në kushte standarde në frigorifer, prej 36 deri 46 gradë Fahrenheit, për deri në 30 ditë pas shkrirjes, brenda afatit gjashtë-mujor të ruajtjes.
Nuk është për t’u habitur se Pfizer po zhvillon gjithashtu kontejnerë transporti duke përdorur akull të thatë për të adresuar kufizimet e transportit.
