Mjekësia mit i magjisë?

550
Vete ekspertet e mjeksise theksojne te jeni te vemendshme: behen ro-grafi te pa nevojshme, jepen qe jo vetem nuk bejne mire, por perkundrazi keq, ka ekzaminime klinike nuk jane perfekt etj.

a. A eshte e reja (rinovimi) me e mira?

E verteta (realja) 80 % e ilaceve te reja qe hidhen ne tregun farmaceutik jane kopje e atyre ekzistuse, perjashtuar vetem cmimin e cili eshte “me I kripur”, sipas eksperteve vetem 2.5 % e tyre paraqesin perparim terapeutik (mjekus); P.sh: Insullinat e reja nuk japin me shume perfitime per shendetin e diabetikeve, por kushtojne me shtrejte he jane hedhur ne treg me nje injektus te ri (si stilolaps) per perdorimi tyre.

Keshillimi: Mos bini pre e te rejave te fundit, kerkoni mjekut ne se ky ilac I ri a mos eshte midis trajtimeve me te vjetra (me pareshme). 
b. A jane te gjitha procedurat klinike efikase e te sigurta?

E verteta : mbi 2500 paraqitje shendetsore te mbeshetura nga evidence te mira shkencore, vetem 46% tyre jane te dobishme, bile 4% e tyre jane gjykuar te demshme. P.sh 50 % e angio-plastikave (venjes se unazave) te kryera ne krizat (ataket) e qendrueshme te angina Pectoris (zemres) nuk jane te pershtatshme (adapte)? Vetem pak mbi 50% e trajtimeve te marura nga pacjetet ne vijim perceptohet se permiresojne .

Keshillime: kerkoni mjekut ne se mjekimi qe u propozon eshte vertete efikas.
c. Tenologjit e disponueshme (ne perdorim) a zgjidhin cdo problem te shendetit?!

E verteta: Me pak se 10 % e shpenzimeve boterore nga fondi I kerkimeve mjeksore behet per semundjet e pergjithshme.p.sh perdorimi I ekzaminimeve gjithnje me te imta rrit nderhyrjet kirurgjikale te pa pershtatshme ne vezike urinare, gju dhe ne shtyllen kurrizore.
Keshillimi: modero prirjet tuaja dhe ballafaqoju me te verteten e premtimit te kurave te reja “te mrekullueshme ”; Mesohu ti kerkosh mjekut te beje dicka per te lehtesuar shenjat (simptomat) dhe veshtiresit e semundjes.

d. Ne se ka me shume kura (mjekime ) a do kete cilsi me te mire jete?
E verteta: kush jeton ne vende qe pershkruhen shume ilace niveli I jeteses eshte me I ulet se sa ne ato vende qe jepen me pak barna. Vec te tjerash sa me shume nje shoqeri shpenzon per sherbimin shendetsor aq me I madh eshte perceptimi I banoreve per tu ndjer te semur.
Keshillat: kerko te drejten tende si pacjent te jesh I informuar dhe merr pjese ne diskutim. Paraqiti mjekut kerkesat qe ke me specifikat dhe perferencat tuaja.
e. Zbulimi sa me I hershem I nje semundje a eshte gjithnje I dobishem (perfitus)?!
E verteta : projektimi mund te prodhoj dhe efekte negative: si nje mbidiagnostikim (teprim I diagnozes) dhe mjekim I pa nevojshem jep ankth dhe trajtimi I pa vend ne raste te dhenave fallco pozitiv.

p.sh dhe pas 20 vitesh analiza e numrimit te vdekjeve nga kanceri I prostates ne burrat I jane neshtruar analizes per matjen e PSA (Antigenit Specifik Prostates) nuk ka ndryshuar asgje krahasuar me grupin e kontrollit.
Megjithate dhe nje burr 55 vjec pa factor reziku qe ndjek rregullisht ekzaminimet per tumor te zorres trash (colonit) ul vetem pak riskun relative per te mos vdekur vlen te dihet : propabiliteti per te mos vdekur nga ky kancer nga 99.22% – 99.32% .
Keshillimi : Evito depistimet; por mos ben presion mbi mjekun per te kryer ekzaminimet (analizat) e rutines, kjo ndihmon te vendoset me mire per ju.

f. Faktoret e riskut a duhet te trajtohen me ilaçe?
E verteta – ne kete rast perfitimiet jane te perqendruara mbi pacientet ne gjendje te rende he ka efekte anesore ne personat me me pak rrezik.
Keshillat – hani ne menyre te moderuar, mos abuzoni me alkool, mos pini duhan,beni ativitet fizik, kultivo interesa te ndryshme.

g. Per te kontrolluar emocionet tona duhet t’u besojme kurave mjekesore?
E verteta – ilaçet sot jane duke u pwrshrkuar dhe per te perballuar problemet normale ne reaksionet ndaj ngjarjeve te jetes si pleqeria, vekja, humbja e vendit te punes, trishtim, ndarje ne çift, mossukses ne shkolle, pune, gara, zemerime te ndryshme , ne melankoli, pesimizem etj.
Keshillimi – jo te gjitha turbullimet ose ç’ka nuk pelqehet duhet te konsiderohet semundje. Fito te drejten dhe aftesine e perballimit te ngjarjeve te pakendshme duke u adaptuar dhe mos kerko ilaçe ne farmaci per te “paralizuar” emocionet tuaja, per shembull te qarit me lot, eliminohen helmet e grumbulluara nga pikellimi u çliron.
Marre nga “For Men” nr. 144, Febraio 2015 fq. 63 nga Barbara Merco
Perktheu e pershtati Dr. med. Ndue Nikaj
Pathology – Internist
Shkoder 
Sigal