Zv/kryetari i LSI-së shpjegon qëndrimin për një qeveri të besimit dhe nënvizon nevojën për të hequr dorë nga gjuha e konfliktit
Zv/kryetari i Lëvizjes Socialiste për Integrim, Petrit Vasili, shpjegoi në një intervistë për “News 24” propozimin për një “qeveri të besimit” dhe kritikon gjuhën e përdorur nga kryeministri.
Duket sikur ishte kryetari i Kuvendit, z. Meta, i cili bëri çmos të shkojnë drejt burimit të zgjidhjes, por me sa duket të dy palët, në këtë rast PD dhe PS, hezitojnë të vijnë te ky burim për të gjetur një zgjidhje për politikën shqiptare. Çfarë po ndodh? Si e shikoni ju këtë situatë të krijuar?
“Besoj qëndrimi i z. Meta, si qëndrim politik i LSI-së, ka qenë një qëndrim jo thjesht dhe vetëm në kuptimin e qëndrimit që afron palët, por është një qëndrim për vendosjen në parim, lidhur me një situatë të koklavitur dhe me shumë të panjohura me të cilën po përballet vendi. Gjë që do të thotë konkretisht: vënien në dyshim, vënia në rrezik dhe vënia përpara të papriturave e një procesi jetik për një sistem demokratik, siç është procesi zgjedhor, pasi është fare e qartë dhe e dukshme për të gjithë që zgjedhjet në këtë moment janë më të rrezikuara se kurrë më parë. Qoftë në strukturën e tyre, qoftë në përmbajtjen politike të tyre, qoftë në parimin e bashkëpjesëmarrjes në to. Dhe ky qëndrim i z. Meta ishte pikërisht që kemi një kryeçështje në mes dhe zgjidhja e saj është nëna e të gjitha zgjedhjeve. Pa zgjedhje korrekte, zgjedhje gjithëpërfshirëse, nuk mund të kemi qetësi, paqe sociale, nuk mund të kemi zhvillim ekonomik dhe njëherazi nuk mund të kemi dhe reformë në drejtësi për të cilën kemi folur aq gjate e ku janë shpenzuar lumenj fjalësh. Pasi, një sistem jodemokratik, i cili rrëshqet në një anë: autokraci, e cila është paradhoma e diktaturës, bën që të gjitha këto të shuhen dhe praktikisht vendi të zhytet në një drejtim ku nuk do të di ku ta gjejë më veten. Sigurisht nuk do ta gjejë në ditë të mira, por do ta gjejë në ditë gjithmonë e më të këqija. Momenti i deklarimit ishte një qasje drejt një parandalimi të këtij fenomeni dhe një thirrje e fortë për një përgjegjshmëri të re politike të të gjithë palëve, por, e fokusuar më fortë te maxhoranca e cila natyrshëm bart edhe përgjegjësi politike të veçanta dhe shumë më të mëdha edhe se sa opozita”.
Nga mënyra se si z. Meta artikuloi pak ditë më parë u duk sikur z. Meta u vendos në qendër të zgjidhjes politike. Duke qenë se sot e vetmja gjë e qartë është kriza e besimit, a mendoni se duhet të ketë një tjetër ndërhyrje të z. Meta, për të qenë ai mediatori i negociatave mes kryeministrit dhe liderit të opozitës?
“Jo, përpara së gjithash unë mendoj diçka tjetër, e cila nuk kontrakton aspak me pyetjen tuaj, por ndihmon për t’u fokusuar tek qëllimi. Para së gjithash, deklarimi i z. Meta ishte shprehje e përgjegjshmërisë së tij dhe të forcës politike, LSI, lidhur me çështjen. Dhe natyrshëm secili duhet të gjejë veten e tij në raport me përgjegjshmërinë ndaj vendit. Z. Meta nuk është i paanshëm. Z. Meta ishte i anshëm në kuptimin politik. Deklaroi që ne kemi një qasje politike të majtë, të qartë, të pa ekuivok. Jemi për vazhdimin e koalicionit politik të filluar, por se koalicioni merr kuptim, qeveria e vendit merr kuptim dhe maxhoranca merr kuptim kur këto lindin nga zgjedhje të rregullta dhe zgjedhje të gjithë pranuar nga të tërë. Në asnjë mënyrë tjetër e qasjes politike nuk mund të jetë as legjitime, dhe as e besueshme, as shpresëdhënëse, pasi do të ishte një riprodhim i një riciklimi të një krizë shumë të thellë politike e cila do të ishte e gjatë, nuk duhet se kur mund të dilnim prej saj, dhe do të na zhyste në ato kriza që ne i njohim dhe kanë qenë shuam të rënda. Dhe për këtë u shpreh se jemi të majtë, pra midis të majtës dhe të djathtës, zgjedhim absolutisht të majtën. Por ndërmjet demokracisë dhe diktaturës ne zgjedhim demokracinë. Z. Meta është i vendosur në të majtë, por është i vendosur shumë më rreptë dhe fortë për zgjedhje të cilat nuk komprometojnë ecjen e politikave në Shqipëri dhe të integrimit. Por do të vazhdojnë një normalitet në Shqipëri. Çdo rrëshqitje në drejtim të kundër është një destabilizim. Është e keqja më e madhe që mund të provojë vendi edhe për nj arsye shumë të thjeshtë, konteksti ekonomik dhe rajonal në të cilën ndodhemi, është shumë delikat.
Kuptohet kemi kontekst rajonal problematik, kemi probleme për të vështira në Maqedoni, Kosova është në një proces i cili konsolidimi, pra me problemet e saj, Mali i Zi po ashtu. Pra Shqipëria e do të gjeneronte konflikt, do të gjeneronte destabiliteti, dhe nga një faktor i cili ka qenë kyç edhe për ruajtjen dhe paqen e stabiliteti në rajon, do të shndërrohen në destabilizuesin më të rëndësishëm të rajoni, pasi edhe partnerët ndërkombëtar kanë investuar shumë që Shqipëria të jetë një faktor i tillë. Dhe në këtë mënyrë, ne duke e mbajtur gjatë një klimë të egër konfliktualiteti dhe duke i bërë shërbim asaj, gjë e cila z. Meta e ka deklaruar dhe e ka pohuar dhe në mjaft dalje të tjera. Bërja e shërbimit të konfliktualitetit në mënyrë të veçantë nga maxhoranca është e dëmshme dhe tërësisht pa vend. Edhe retorika e përdorura dhe nga vetë kryeministri i vendit kanë demonstruar një pasion për një protagonizëm konfliktual të panevojshëm të cilin nuk e ndihmon çështjen dhe nuk i shërben kësaj mazhorance që t’i fitojë e qetë zgjedhjet dhe të vazhdojë qeverisjen e vendit…”.
Po t’i deklarohemi deklaratave të kryeministrit, deri para dy ditësh ai fliste për çështje kushtesh, të paktën prej 3 ditësh ka folur qartazi. Dhe thotë “Eja ulemi, zgjedhim orën, zgjedhim vendin dhe diskutojmë për çfarë do lloj gjëje pa përmendur kushte. Pra duket sikur kryeministri e ka dhënë në një farë mënyrë asist-in e tij për t’u ulur në negociata. A mendoni se nga ana tjetër po heziton opozita?
“Jo, unë kam parë, që krahas këtyre deklaratave këto kanë qenë vazhdimisht të shoqëruara edhe me deklarime të tjera. Deklaratat për dialog kanë qenë shumë lakonike”.
Nga ana e kryeministrit?
“Nga ana e kryeministrit, ndërsa pjesa tjetër e gjithë diskursit politik, edhe më të fundit të ditëve të sotme, kanë qenë të ngarkuara me polemikë, me protagonizëm, me një pasion për konfliktualitet. Me një pasion të tillë, i cili në një situatë të tillë, mëma e të gjithë të mirave është qetësia. Qetësinë gjithmonë e demonstrojnë ata që kanë detyrime të mëdha ndaj sistemit, pasi një nga përgjegjësit kryesorë për garantimin e zgjedhjeve të lira e të ndershme është mazhoranca dhe qeveria. Nuk mund t’i kërkohet kjo dhe kjo nuk i është kërkuar kurrë opozitës, pasi edhe kur PS ka qenë në opozitë ja ka kërkuar qeverisjes së radhës dhe me të drejtë. Dhe në këtë moment, kontrasti i fortë ndërmjet ftesës në njërën anë dhe mbarsjes me konfliktualitet nga ana tjetër nuk është një shërbim i dobishëm. Dhe do të thotë e bën pak të besueshëm, ul premisat që të mirëpritet dhe e minon dialogun pa nisur ende. Apeli i parë do të ishte vetëpërmbajtja dhe apeli i dytë do të ishte: cili është interesi më madhor i vendit dhe i mazhorancës e i qeverisjes me përgjegjësi të mëdha? Apeli kryesor është një dhe vetëm një: na duhet të ecim në rrugën e zgjidhjeve politike legjitime dhe institucioneve legjitime që vijnë më pas. Të jeni të bindur që institucione legjitime me zgjedhje të njëanshme nuk mund të ketë”.
Le të kthehemi te pika që i dha një tjetër impuls situatës politike në vend. Ka qenë momenti kur pas mbledhjes së Kryesisë së LSI-së, z. Meta, bëri me dije qëndrimin e tij se si duhej zgjidhur kriza, duke vendosur në dispozicion të krizës edhe mandatet e LSI-së dhe duke artikuluar termin e “qeverisë së besimit”. Shumë pyesin dhe janë të paqartë: çfarë është qeveria e besimit në vetvete dhe a e përjashton ky variant qeverinë teknike, që është kërkesë e opozitës?
“Është shumë e qartë: qeveria e besimit ka jo thjeshtë dhe vetëm një koncept politik siç është fjala besim, por ka një besim real që krijohet për të mbajtur zgjedhjet. Zgjedhje në të cilat të gjitha palët janë të qetë që do të konkurrojnë dhe do të marrin atë që populli u jep. Në këtë moment ka një krizë besimi të thellë. Këtu nuk kemi çfarë të diskutojmë, sepse është evidente në tryezat politike, është kudo”.
Përveç opozitës edhe njerëzit e kanë humbur besimin te kjo qeverisje?
“Praktikisht kemi një rritje të mosbesimit në mënyrë të veçantë për një problem specifik konkret e një çështje delikate siç janë zgjedhjet. Dhe se cili është formati për ta ndërtuar këtë besim: z. Meta ka thënë në rast se është e aftë kjo qeveri ta krijojë këtë besim, shumë mirë. Në rast se do të duhej gjithçka që ky besim të krijohej, pra janë të nevojshme të bëjmë sakrificat e duhura, LSI është e gatshme të bëjë çdo sakrificë që ky besim të krijohet. Pasi nuk na duhet absolutisht asgjë më shumë se sa të kemi zgjedhje të lira, të ndershme dhe korrekte. Z. Meta foli për pozicionin që ai mban, sigurisht unë kam një pozicion të caktuar shtetëror që është krejtësisht i parëndësishëm në raport me të ardhmen e vendit, është gjëja më e parëndësishme nëse bëhet fjalë për fatet e vendit dhe u shpreh qartë: çdo gjë që ndihmon në krijimin e këtij besimi është në dispozicion të tavolinës së çdo bisedimi. Do të thotë se duhet të lëshojmë nga vetja për të krijuar besim. Se si është krijuar ky mosbesim është një histori e gjatë, nuk është koha për ta diskutuar. Jemi përpara një situate evidente, duhet krijuar besim për këtë çështje”.
Nga analiza që ju bëtë pak më parë dal në konkluzionin se rruga e vetme për krijimin e një qeverie besimi, të një qeverie që e ka humbur besimin qoftë nga populli qoftë nga opozita, i bie të jetë qeveria teknike…
“Se çfarë ka bërë apo nuk ka bërë qeveria, këtë do ta zgjidhë populli me votë. Besimi që do të kemi zgjedhje korrekte, pra do të shkojmë të qetë të votojmë dhe vota do të shkojë në mënyrë korrekte, që askush nuk do t’i bëjë presion as nëpërmjet policisë dhe që procesi i dekriminalizimit do të jetë real. Njerëzit me rekorde kriminale, paratë e botës së krimit, paratë që kriminalizojnë procese, paratë që vijnë nga trafiqet e paligjshme, ku në radhë të parë dhe mbi të gjitha është trafiku i drogës, nuk do të jenë ato që bëjnë pis zgjedhjet, dhënia e këtyre garancive, krijimi i këtij besimi do ta shndërronte ditën e zgjedhjeve në një ditë normale si gjithë ditët e tjera. Në rast se këto nuk ndodhin do të ishte dita e mosbesimit të madh dhe sigurisht përgjegjësinë kryesore do ta mbante duam apo nuk duam ne, qeveria. Ndaj, se cili është instrumenti për ta krijuar këtë besim të ri, LSI është e gatshme të vinte në dispozicion gjithçka që zotëron politikisht dhe çfarëdo lloj sakrifice tjetër. Të gjithë duhet të sakrifikojmë nga pak për të krijuar që sistemi unë demokratik të qëndrojë në këmbë. Në rast të kundërt do të sharronim këmbët e sistemit. Sistemi do të binte në tokë. Pa zgjedhje të lira dhe demokratike nuk ka sistem demokratik dhe në këtë funksion, kjo përgjegjshmëri e re duhet zhvilluar deri në fund dhe prandaj kemi qenë të prerë për të mbajtur një gjuhë shumë të përmbajtur dhe jemi distancuar nga gjithë gjuhët konfliktuale, ngado që ato vijnë.
Edhe kur Kryeministri përdor një gjuhë të tillë, edhe kur z. Basha përdor një gjuhë të tillë, apo z. Berisha dhe kushdo që gjeneron dhe mban gjallë konfliktin në këtë rast, sigurisht janë vendosur në anën e gabuar, edhe të historisë por edhe të procesit politik. Sepse përgjegjësia e rrënimit të procesit zgjedhor, të jeni të bindur që është një përgjegjësi që nuk ka asnjë forcë politike që ta mbajë mbi shpatulla. Është shumë e rëndë”.
Le t’i mbetemi besnik termit “qeveri besimi”. A ka një afat dhe a jemi në limitet e afateve për krijimin e kësaj qeverie, për të respektuar afatin kushtetues të zgjedhjeve të 18 qershorit? A mund të ketë shtyrje nëse ka vullnet politik?
“Sot ne jemi në krizë kohe, ky është fakt. Çdo ditë e humbur është një ditë e çmuar. Nëse ka vullnet politik, çdo gjë mund të ndodhë. Ne kemi ngjarje të tilla. Ne kemi pasur shtyrje zgjedhjesh në vigjiljen e vitit ’91 kur opozita e asaj kohe nuk ishte provuar kurrë në zgjedhje. Nuk e dinte njeri se sa vota kishte. Dhe megjithatë, megjithëse kishte një lider komunist si Ramiz Alia, u detyrua t’i shtynte zgjedhjet për një periudhë kohe të caktuar për të mundësuar t’i mbanim ato. Ne kemi shtyrë me 4 muaj zgjedhjet e 2007-s. Z. Berisha i shtyu atëherë, mbani mend këtu problemin e certifikatave që ishte në fund të fundit një element teknik, por u shtynë. Por, çfarë përfituam ne në vitin 2007? Në këtë vit, kryetari i Bashkisë u zgjodh Edi Rama, një fitore e padiskutueshme, pra një fitore legjitime. Por, edhe qeveria e asaj kohe, pra e z. Berisha, doli në kuptimin më të mirë të fjalës e fituar, pasi ishte shumë më e parëndësishme humbja e zgjedhjeve në Bashkinë e Tiranës, se sa gjymtimi i zgjedhjeve. Të jeni të bindur që kurrkush nuk i bën lëshimet me një kënaqësi pa fund, por përgjegjshmëria për procesin zgjedhor është kaq e rëndë sa asnjë, kur bën llogaritë politike, e kuptojnë që janë përgjegjësi të cilat janë shkatërrimtare për ata të cilët marrin përsipër të mbajnë të tilla përgjegjësi”.
A duhet të përfundojë marrëveshja midis maxhorancës dhe opozitës brenda të enjtes së ardhshme?
“Për mua, në qoftë se do të kishim vullnet, le të mbaronte që nesër. Unë dhe LSI kemi bindjen që çdo minutë kohë duhet përdorur, jo thjesht dhe vetëm sepse koha shtrëngon, por sepse procesi duhet kryer me cilësinë e duhur. Zgjedhjet duhet të bëhen me standarde dhe nuk duhet të bëhen pis apo më keq akoma të tentohet për të bërë zgjedhje të njëanshme, gjë që unë e kam të pamundur ta besoj, dhe vazhdoj të çuditem sepse nuk mund të kuptoj një fushë futbolli ku ndeshet një skuadër pa një skuadër tjetër përballë, cilado qoftë ajo. Mund të ketë edhe skuadra të dobëta por nuk do të thotë që kundërshtari i dobët nuk duhet të dalë në fushë, të jemi objektivë. Në rastin konkret, aq më tepër një mazhorancë si e jona, e cila është një mazhorancë evidente për sa i takon fuqisë elektorale që ka, nuk ka asnjë arsye të investohet në konfliktualitet, në papërgjegjshmëri dhe të delegjitimojë çdo lloj institucioni që do të dilte nga zgjedhjet e ardhshme duke iu futur aventurave të pazakonta. Kështu që në këtë pikëpamje, ne kemi qenë shumë të qartë dhe të prerë që aventurat e personalizuara, pra zgjedhjet që do tentoheshin të mbanin grusht nga një njeri apo një grusht njerëzish, do të ishte një gabim shumë i madh, pasi ne nuk jemi pronar të zgjedhjeve. LSI nuk është pronar i zgjedhjeve, Kryeministri i vendit nuk është pronar i zgjedhjeve, kryetari i opozitës nuk është pronar i zgjedhjeve, asnjë parti cilado qoftë ajo edhe nëse mund të bëhej e madhe brenda natës, nuk do të ishte pronare e zgjedhjeve por do ishte produkt i zgjedhje. Në këtë pikëpamje, duke u zhveshur nga ideja që dikush ka në grusht zgjedhjet dhe fatin e të gjithë qytetarëve shqiptarë, në këtë koncept të gjithë jemi të barabartë. Në ditën e zgjedhjeve jemi të gjithë të barabartë që nga Presidenti i Republikës, Kryeministri, Kryetari i Parlamentit, të cilët kanë vetëm një votë të vetme për të hedhur në kutinë e votimit. Ky koncept kur bëhet i qartë për të gjithë, kuptojmë që ajo e cila është zemra e demokracisë është që të gjithë jemi të barabartë ditën e zgjedhjeve, jemi të gjithë një votë. Prandaj luftohet për çdo votë. Askush nuk ka mijëra vota, qoftë ky kryeministri i vendit apo kushdo tjetër”.
Në negociatat mes mazhorancës dhe opozitës për krijimin e qeverisë besimit apo për gjetjen e zgjidhjes, a duhet të diskutohet pashmangshmërisht edhe vijimi me reformën në drejtësi, z. Vasili?
“Ju e kuptoni mjaft mire, sepse e keni ndjekur reformën në drejtësi dhe e ndiqni hap pas hapi e kuptoni që kjo është krejtësisht e kushtëzuar nga një proces i tillë politik. Vendosja e besimit për zgjedhjet i hap rrugën edhe reformës në drejtësi. Kush minon zgjedhjet, sigurisht në mënyrë indirekte, por të qëllimshme, minon edhe reformën në drejtësi. Të mos pranosh zgjedhjet e rregullta dhe të flasësh për reformën në drejtësi, është një paradoks i kërkuar dhe do të thotë të pengosh qëllimisht këtë reformë. Në një sfond të tillë, reformë në drejtësi nuk mund të ketë. Jo vetëm se opozita në reformën në drejtësi ka një rol përcaktues pasi ju e dini në mënyrë të veçantë procesi i shumë përfolur i Vetingut ka një paritet, pra një barazi të përfaqësimit, por edhe gjithë sfondi i cili do zhvilloj, do të krijonte qartazi premisat për një proces të njëanshëm, për një kapje tërësore të drejtësisë dhe do të kalonim nga një drejtësi me probleme të mëdha e akoma më të keqe, që do të ishte drejtësia e kapur. Dhe e gjithë reforma që ne bëmë, edhe prezenca e opozitës në këtë dhe konsensualiteti që u sigurua në 21-22 korrik ishte për ta çliruar reformën në drejtësi nga kapja. Zgjedhjet e njëanshme dhe zgjedhjet pa rivalë do të siguronin vetëm një gjë: kapjen e drejtësisë. Kushdo që i bën shërbim zgjedhjeve të tilla bën shërbim për ta kapur reformën në drejtësi, jo për ta zbatuar reformën në drejtësi”.
Mënyra se si e artikuloni më duket sikur topi mbetet sërish në fushën e Kryeministrit në këtë pikë?
“Kryeministri të jeni të bindur, që nuk është një emër i përveçëm. Kryeministri është një institucion në kuptimin e mirë të fjalës dhe sjellja e tij duhet të jetë një sjellje që i ka të gjitha me institucion, pasi nuk e shkëpusim dot emrin e përveçëm nga Kryeministri. Dhe i vetmi institucion i Kryeministrit është një institucion ose qetësues zgjidhës ose mund të bëhet një burim konfliktualiteti dhe moszgjidhje. Sjelljet e një Kryeministri i cili është i të gjithë shqiptarëve, kam dëgjuar që Kryeministri mund të jetë edhe ofensiv, mund të jetë edhe agresiv mund të jetë edhe konfliktual se i takon një maxhorance. Kryeministri lind nga një maxhorancë e caktuar, por është i të gjithë shqiptarëve. Në atë moment në derën e tij do të trokasë çdo shqiptar, qoftë edhe ai militanti më i ndezur kundërshtar i tij, sepse kjo është detyra kushtetuese. Kjo sjellje është një sjellje përgjegjshmërie e detyrueshme, nuk është fakultative dhe nuk mund të jetë as institucionale dhe as e personalizuar. Dhe në asnjë rast Kryeministri nuk e ka luksin të thotë kështu dua unë apo unë do të bëj patjetër këtë që dua unë. E para përfaqëson një organ kolektiv siç është këshilli i Ministrave, i lindur nga një trup kolektiv siç është maxhoranca dhe i lindur nga një votë kolektive siç është vota e popullit. Dhe më në fund i deleguar për të qeverisur të gjithë këtë komunitet prej 3 milionë e ca shqiptarëve që jetojnë në këtë vend, të cilët kanë detyrë të shprehen ose ta votë besojnë maxhorancën me votën e tyre ose ta rrëzojnë si ta mendojnë ata, sikurse e kanë bërë në vitin 2013 duke ngritur një maxhorancë të re. Ama, ditën që ne nuk do t’ua mundësojmë këtë gjë dhe ditën që do të përpiqeshim të bënim një gjë tjetër do të përftonim një zemërim të shqiptarëve, të cilët janë ndarë në vitin 1990 nga një sistem unipartiak që votonte me 99% që nuk kishte kundërshtarë, por prodhoi atë mjerim të cilin ne akoma nuk po arrijmë ta shkulim në këto 26 vjet, që për këto arsye quhen vite tranzicioni të gjata”.
