“Si qeveria guxoi të mbyllte një televizion që guxoi ta kritikonte atë”. Kështu nis artikulli i medias ndërkombëtare “The Independent” në lidhje me gjyqin qeverisë shqiptare me Francesco Bechetin për mbylljen e kanalit televiziv “Agon Channel”.
Tani, thotë artikulli, qeveria është e detyruar të mbledhë paratë për të dëshmshpërblyer kompaninë në fjalë. Artikulli nis aty ku nisi gjithçka, tek mënyra se si agjentët qeveritarë ishin prezantuar si përfaqësues të kompanisë elektro-energjitike duke hyrë në ambientet e televizionit kur ajo ishte në transmetim direkt në emisionin e saj.
Artikulli i The Independent
“Kjo është një ditë e errët për gazetarinë në Shqipëri,” deklaroi Sonila Meço në transmetim live. Autoritetet Shqipëri kishin paralajmëruar stacionin dhe pronarin e tij italian Francesco Becchetti për muaj me radhë. Mbulimi i disa ngjarjeve në televizionin e tij kishte zemëruar elitën politike të shtetit të vogël ballkanik.
Asokohe Edi Rama ishte bërë kryeministër i vendit me një fitore të befasishme.
Një raport nga një delegacion i grupeve të monitorimit të medias atë vit në Shqipëri e cilësoi lirinë e shtypit duke u përkeqësuar me ardhjen në pushtet të qeverisë së re, duke përmendur sulme fizike ndaj gazetarëve.
Agon TV, i nisur në 2013 me ambiciet për ta kthyer Shqipërinë e vogël në një qendër mediatike evropiane, ishte pa kompromis në mbulimin e saj nga jashtë, dhe në 2015 filloi transmetimin e raporteve që pretendonin mashtrim në zgjedhjet lokale, përfshirë një raport për të njëjtin burrë që votonte 20 herë me karta të ndryshme identiteti.
Në një intervistë për “The Indipendent”, Sonila Meço kujton incidentin e 10 Tetorit të vitit 2015.
“Unë dua të them se në këtë moment energjia elektrike në kanalin tonë është ndërprerë,” deklaroi ajo.
Në një përplasje, Shqipëria, një anëtar i NATO-s në Ballkanin Perëndimor, aleat i ngushtë me SHBA, vrau përgjithmonë një nga eksperimentet më premtuese të medias në Ballkan, mbase edhe në të gjithë Evropën.
“Investimi ishte 150 milion €”, thotë Becchetti për The Independent . “Ata morën gjithçka.”
Më parë këtë vit – në një zhvillim që i ofroi Becchetti, partnerëve të tij dhe ish-stafit disa masa të shfajësimit – një gjykatë arbitrazhi urdhëroi Shqipërinë të paguante pronarëve të Agon 99.5 milion € dëmshpërblim për televizionin dhe investime të tjera në sektorin e energjisë deri në 8.8 milion euro në tarifat ligjore për shpronësimin e stacionit.
Vendimi kërkonte gjithashtu që Shqipëria të paguante interes për çdo para që i detyrohet biznesmenit Italian.
Rasti ilustron se si një grup autoritarësh në Evropën Lindore dhe Juglindore po përpiqen të shtypin liritë e shtypit, shpesh duke abuzuar me mjetet ligjore. Zyrtarët e BE kanë filluar të marrin vëmendjen, duke shprehur shqetësim këtë javë pasi Shqipëria propozoi një ligj për të forcuar kontrollet në media online.
Qeveria shqiptare pretendon se mbyllja e televizionit ishte një vendim i ligjshëm i pushtetit ekzekutiv dhe policor në përputhje me ligjin shqiptar. Independent kërkoi koment nga zyrtarët shqiptarë dhe firmat ligjore që përfaqësonin vendin në çështjen e arbitrazhit, por nuk mori asnjë përgjigje thelbësore.
Nga dhjetëra miliona euro që Shqipëria u urdhërua të paguante, ajo ende nuk ka paguar asnjë qindarkë.
Becchetti dhe partnerët e tij të biznesit hynë në vend si investitorë në industrinë hidro-elektrike gjatë viteve 1990 teksa Shqipëria kishte dalë nga një prej diktaturave komuniste më shtypëse në Evropë. Ai filloi për herë të parë gazetën e përditshme falas AgonFree në 2006, dhe më pas hapi një stacion televiziv satelitor në 2013.
Stacioni u zgjerua me shpejtësi, duke filluar transmetime 24-orëshe një vit më pas dhe krijoi një kanal simotër në gjuhën italiane në vitin 2015.
“Ne ishim të pavarur dhe nuk patëm frikë të kritikonim partitë në pushtet,” thotë Becchetti, i njohur më së miri në Mbretërinë e Bashkuar si pronar i klubit të futbollit Leyton Orient.
Becchetti shpresonte të mbështeste investimin e tij në Shqipëri, duke përdorur kosto të ulët prodhimi për të nisur transmetimet italiane dhe ndoshta eventualisht në anglisht dhe gjuhë të tjera.
Gazetarë si Meco që punuan në këtë televizion e përshkruajnë atë si një strehë për profesionistët. Përdorte teknologjinë e azhurnuar të transmetimit me cilësi HD. Rreth 500 punonjës ishin vendosur në një zyrë pak jashtë qendrës së Tiranës.
Stacioni punësoi redaktorë dhe prodhues të nivelit të lartë, duke paguar rroga tre ose katër herë më shumë se sa fitonin gazetarët e tjerë shqiptarë.
“Unë e kuptova këtë si një shembull të televizionit të globalizuar evropian,” thotë Becchetti. “Atëherë do të shkonim në Francë, Gjermani, MB. Ky ishte qëllimi ynë. ”
Por problemet midis qeverisë së Ramës dhe televizionit Agon filluan menjëherë. Në një incident, Erion Veliaj një aleat i Ramës, i cili tani është kryetari i Bashkisë së Tiranës – ishte i pakënaqur që Agon raportoi për dasmën e tij në Shtator 2014.
“Nuk e kuptoj pse po ma bën këtë,” shkroi ai në një letër. “Ju po më detyroni të jem armiku juaj! E gjithë qeveria do të jetë armiku i Becchettit pa ndonjë arsye. “
Beteja midis stacionit dhe qeverisë u përshkallëzua, ndoshta e përkeqësuar nga tensionet midis Shqipërisë dhe Becchettit rreth investimeve të tij në sektorin e energjisë.
Agon raportoi ato që i përshkroi si akuza të përhapura për mashtrim elektoral në zgjedhjet lokale të vitit 2015 që prodhuan një fitore për Ramën dhe partinë e tij.
Ndërkohë, prokurorët shqiptarë akuzuan zyrtarisht Becchettin dhe partnerin e tij Mauro De Renzis për falsifikim, pastrim parash dhe evazion fiskal dhe filluan manovrat ligjore për të marrë kontrollin e Agon.
Rama sulmoi kanalin në intervistat televizive, duke e përshkruar atë si një “fenomen skandaloz kundër të cilit ne kemi shpallur luftë”, dhe duke e akuzuar atë se është financuar nga “para të pista”.
Agon vazhdoi të transmetonte, megjithëse punonjësit e tij nuk mund të paguheshin. Përpjekjet për të likujduar pagat nga Italia u bllokuan nga bankat shqiptare. Qeveria rriti presionin: gazetarët, redaktorët, analistët, kameramanët dhe madje stilistët e Agonit u ndaluan në kufijtë e Shqipërisë dhe u ndaluan të udhëtonin jashtë vendit.
Urdhrat e gjykatës u përpiluan për të kapur kanalin, por pak besuan se një qeveri që aspiron të bashkohet me Bashkimin Evropian do të merrte një veprim kaq drastik. “Unë isha e shokuar,” thotë Meço, tani 42 vjeç që punon ende si gazetare në Shqipëri. “Unë nuk mendoja se gjërat do të vinin në këtë fund”, shprehet ajo.
Për tre vjet Meco u përpoq të gjente punë si gazetare, para se të vendosej përfundimisht në një kanal tjetër. “Ishte një kanal ku si gazetar mund të ushtroje lirinë dhe lirinë e informacionit,” thotë ajo. “Kjo është shumë e rëndësishme jo vetëm për mua, por edhe Shqipëria kishte këtë mundësi të shkëlqyeshme për tu përfaqësuar në botë me një projekt të tillë. Asgjë nuk është si ajo që kishim ”.
Paneli i arbitrazhit i konsideroi të pabazuara akuzat për pastrim parash dhe evazion fiskal ndaj Becchettit. Ai dyshon se fushata shqiptare kundër tij ishte e rrënjosur në marrëdhëniet e tij energjetike, si dhe në përmbajtjen e Agon TV, me konkurrentë të fuqishëm në Itali dhe Shqipëri që mbështesnin Ramën.
Rama, i pyetur më parë këtë vit në lidhje me çështje, refuzoi të zbulojë detaje ose të komentojë mbi vendimin, duke përmendur një marrëveshje konfidencialiteti. Çështja i ka kushtuar vendit të varfër miliona euro në tarifat ligjore.
Becchetti tani kalon shumë nga koha e tij duke mbikëqyrur betejat e tij të ndryshme ligjore me Shqipërinë, por gjithashtu po përpiqet të fillojë një fond investimesh për sipërmarrësit që ndjekin sipërmarrje ndërkombëtare Beteja për Agon TV i ka kushtuar katër vjet të jetës së tij, por ai thotë se humbja e vërtetë është ajo që mund të ishte bërë Shqipëria.
Që nga mbyllja e Agonit, Shqipëria ka rritur përpjekjet për të vendosur kufizime dhe presion mbi shtypin. Që nga viti i kaluar, ajo ka rënë nga e 75-ta në të 82-tin në renditjen e Lirisë së Medias të Raportuesve Sans Frontier.
Rama thuhet se u referohet në mënyrë të përsëritur gazetarëve shqiptarë si “kazanë plehrash”. Gjatë verës, Adi Krasta dhe Ylli Rakipi – të dy gazetarë që janë kritikë ndaj Ramës dhe Veliajt u larguan nga programet e tyre për shkak të presioneve të qeverisë.
“Pas rënies së regjimit komunist, Shqipëria filloi të ndërtonte demokracinë e saj nga e para – dhe falë punës së palodhur të popullit shqiptar, ndihmuar nga investitorë ndërkombëtarë si unë, vendi shpërtheu inercinë e së kaluarës së tij dhe shkon përpara ”, thotë Becchetti.
“Por qeveria Rama vendosi më pas një seri veprimesh kundër lirisë së njerëzve, duke përfshirë mbylljen e kanalit Agon dhe përpjekjen për të më arrestuar mua, e cila ishte një hap i madh prapa”.
