Edmond Panariti: Ultësira shkodrane duhet marrë shumë seriozisht, ka specifikat e veta nga pjesa tjetër e Shqipërisë

562
Sigal

Z.Panariti ju vetë si e keni parë bashkërendimin
e instancave, Bashki-Prefekturë-Ministri? Ka ndonjë gjë që nuk shkon në mënyrën
sesi koordinohet puna atje?

E para unë kam pritur prej kohësh që grupet e
punës të ishin në terren. Reagimi i tyre ka qenë anemik i vakët dhe unë shikoj
qe dhe grupet që shkojnë për të evakuuar popullatën e dëmtuar, bagëtitë që janë
rrezik mbytje, operojnë pa një bazë reale mbështetje. Pra shpesh dhe ndihmat
janë kontribute monetare dhe bamirësie të bizneseve. Pra kthehem dhe njëherë te
ajo që e nisa, në mungesën e fondeve të alokuara se këto janë janë situata
ciklike. Që kanë një frekuencë shumë më të shpeshtë nga ç’kanë pasur më para.
Dhe nuk mund të përballohen thjesht me thirrje me apel, pra kërkohen fonde
mbështetëse. Unë kam insistuar dhe ndoshta do të ketë dhe një i inciativë e
Grupit parlament të LSI që të projektohet një fond i posaçëm për të vënë në
dispozicion për situata katastrofike. 
Pasi nuk mund të përballohen thjesht me show, por kërkohen ndërhyrje
emergjente që presupozojnë mbështetje financiare. Për të çuar orendi të
nevojshme, bazë ushqimore, veshmbathje, për të spostuar dhe popullsinë nga
vendet e rrezikuara gjë që kërkon mjete të posaçme të transportit por për sa
kohë qe ne nuk kemi fonde të alokuara ne jemi absolutisht të pambrojtur dhe të
kërcënuar nga këto rreziqe të cilët po bëhen gjithmonë e më shumë të shpeshta.

Përse përsëritet gjithmonë situata në Shkodër dhe
gjithmonë ka një lloj tendence për të lënë ashtu ndoshta dhe pa shpallur
gjendjen e emergjencës?

 Ultësira
shkodrane  duhet marrë shumë seriozisht,
ka specifikat e veta nga pjesa tjetër e Shqipërisë. E para bëhet fjalë për një
zonë e cila është nën nivelin e detit. Dhe që teorikisht përmbytet, pra edhe ta
lësh jashtë faktorit njerëzor pra ndërtimet e paligjshme që vështirësojnë
kullimet e kanaleve. Pra ta zëmë edhe sikur ajo fushë të jetë pa ndërhyrje
njerëzore, ajo është zonë depresionale. Është nën nivelin e detit dhe për
rrjedhojë ne do kemi grumbullim te ujërave. Aty ka një rrjet kolektorësh, kam
qenë ministër i bujqësisë dhe i njoh kolektorët dhe hidrovoret një për një. Di
madje dhe kapacitetet e pompave, markat sepse duke qenë shumë i sensibilizuar
ndaj rrezikut që paraqet ajo zonë gjithmonë kam qëndruar mbi kokë.

Kolektorët punojnë të gjithë dhe hidrovorët. Por
hidrovorët aq kanë fuqi thithëse dhe absorbuese sepse janë projektuar për të
drenuar një sasi uji e cila nuk mund të kapërcejë më tepër se 2 mijë metër kub
në sekondë. Por ndërkohë që paralelisht hapen dhe portat e hidrocentraleve dhe
unë nuk mund të akuzoj ministrin e linjës se ai duhet ti hap, se po nuk i hapi
do ketë  shkatërrime të pariparueshme dhe
mund të kemi dhe katastrofa. Por këtu duhet të zgjidhet një problem i madh në
momentin që flukseve të mëdha të rreshjeve natyrore iu shtohen dhe 3-4 mijë
metra kub në sekondë shkarkime nga basenet e hidrocentraleve situata kthehet në
përmbytje biblike dhe aty nuk ka infrastrukturë që mund ta përballoje kullimin
e asaj sasie të madhe të ujit. Atëherë si do të zgjidhet ky problem?

Duhet të vendoset një rregull, meqënëse këto janë
dëme të provokuara nga  hapja e detyruar
e portave duhet të ekzistojë një marrëdhënie midis atij që e provokon këtë në
mënyrë të detyruar këtë lloj përmbytje dhe atyre që dëmtohen. Praktikisht
koorporata energjetike shqiptare duhet t ë alokoj një fond nga të ardhurat e
saj për të dëmshpërblyer dëmet që I shkaktohen natyrisht jashtë vullnetit të
saj por të detyruara nga shkarkimet njëpasnjëshme. Sepse ata janë në të drejtën
e tyre për të kërkuar dëmshpërblime. Nga ana tjetër ka dhe një problem, shteti
duhet të alokoj fonde, buxhete për kompensimin e tyre. Sepse ata dëmtohen në
mënyrë ciklike dhe nuk është faji I tyre. Ata u vendosën atje dhe askush nuk I
pengoi. Dikush mund të thotë që ata janë vendosur në mënyrë të paligjshme sepse
ato janë zona ku ka qenë e ndaluar me ligj por ata tashmë I kanë të vendosura
edhe bizneset edhe shtëpitë e tyre në atë zonë e cila është në trajtën e hinkës
është zonë depresionale dhe përmbytet. 
Si do veprohet? Ka disa zgjidhje. Zgjidhje e menjëhershme janë këto
fondet e emergjencës në mënyrë që tu vihet në ndihmë që të zëvendësohen
orenditë, që të shpërndahen ndihmat ushqimore por gjithsesi banesat e tyre janë
në kërcënim të vazhdueshëm. Atëherë zgjidhja e projektuar dhe afatgjatë do të
jetë që ato familje që janë në rrezik konstant nga përmbytjet, të spostohen. Të
bëhet një studim, të thirren ekspertët 
më të mirë të hidroteknikës, njerëz që merren me çështjet e urbanizimit
dhe të merret një vendim. Dhe ka sigurisht një kosto financiare po më mirë të
përballosh me një kosto të madhe një problem I cili futet në rrugën e zgjidhjes
sesa në mënyrë ciklike ti të hedhësh para dhe të mos krijosh një zgjidhje të
qëndrueshme. Sepse ato janë zona të cilat përmbyten në mënyrë të
detyrueshme  pothuajse përvit.

Z.Panariti, ne flasim për hektar tokë të cilat
janë më të mbjella por tashmë janë përmbytur dhe nuk do dalin në produktet e
tyre  finale në treg. Ka një kosto vetëm
për familjet të cilat kanë shpenzuar para mund të kenë marrë dhe kredi për tu
përqëndruar te bujqësia apo edhe për ekonominë mënyrën si dalin pastaj
produktet në treg dhe produktet  e huaja
pastaj që duhet ti zëvendësojnë?

A e imagjinoni se çfarë ndodh kur ka më tepër se
24h që bimët janë nën ujë, pra janë të asfiksuara. Prodhimi bujqësor aty është
I mbaruar. Pra kur një parcel ndodhet e përmbytur  për 24h dhe uji nuk tërhiqet  atëherë kuptohet që prodhimi bujqësor është I
asfiksuar sepse bima mbytet, për rrjedhojë kalbet dhe është I kompromentuar
gjithë prodhimi bujqësor. Janë dëme të jashtëzakonshme që u shkaktohet atyre
fermerëve të cilët kanë kultivuar jonxhë, tërfil, bazë ushqimore për blegtorinë
apo me bimë të tjera dhe kanë pritur natyrisht të dalin në treg. Apeli im është,
ato fonde të subvencioneve shtetërore që po shpallen tashmë edhe nëpërmjet
mediave për të ndihmuar prodhimin bujqësor të vihen në dispozicion se aty nuk
ka më prodhim bujqësor. Iku për këtë vit, atëherë ato fonde që nuk do të mund
të japësh tashmë për  prodhimin bujqësor
do ti japësh si fonde për të kompensuar dëmet që u janë shkaktuar atyre nga
investimet që kanë bërë. Sepse kanë përdorur plehëra kimike, fara, fidane,
traktorë për  punimin e tokave. Dhe
urgjentisht duhet ti japësh para për ti mbajtur në këmbë se tashmë nuk bëhet
fjalë për prosperim por të paktën të qëndrojmë në këmbë. Dhe unë mendoj që
qeveria shqiptare, ministria e bujqësisë tashmë ato fonde që I ka vënë në
dispozicion për subvencionin e zonave të veriut por që tashmë janë të mbytyra,
nuk bëhet fjalë për prodhim bujqësor duhet ti përdor për të mbuluar kostot që
ata kanë përballuar për punën në bujqësi. Natyrisht për punimin e tokës, për
farat për fidanët, plehërimin etj.  Në
mënyrë që ata mos ta braktisin atë, se mendo një pjesë janë me kredi, atëherë
ndodhi kjo fatkeqësi, duhen ndihmuar dhe tani është momenti që  ata kanë nevojë për ndihmë pra grupet e
vlerësimit nga ministria e bujqësisë, në bashkëpunim me pushtetin lokal duhet
të bëjnë vlerësimin e sipërfaqeve të përmbytura, dëmin e shkaktuar në bimët që
tashmë kanë dalë jashtë ciklit të prodhimit , në bagëtitë e dëmtuara .

Flasim për dëme të konsiderueshme, ende në  terren ne nuk kemi informacione se po
bëhet  vlerësimi sepse pritet që të
tërhiqet uji më pas që të bëhet  ky
vlerësim. Ndoshta është dhe një praktikë që ndiqet .Por duke qenë se njihni
mirë këtë çështje, vërtet kemi një dëm të konsiderueshme atje dhe çfarë impakti
ka?

Aty bëhet fjalë, në mos gaboj për më tepër se 5
mijë hektar tokë të cilat janë nën ujë. Tokë 
e kultivuar. Ka mbaruar periudha e mbjelljeve, pra bëhet fjalë tashmë
për një dëm të instaluar I cili mbetet vetëm për tu vlerësuar. Nuk mund ta them
apriori sa është shkalla e dëmit por janë grupet përkatësisht , duhet të ishin
drejtoria e bujqësisë por tani nuk kemi. Nuk e di kush do ta bëjë këtë lloj
vlerësimi.

Ne jemi drejtuar në fakt kolegëve që e ndjekin
këtë çështje, nuk na kanë dhënë një përgjigje sepse nuk po punohet ende në
terren për këtë çështje.

Ne shkatërruam drejtoritë e bujqësisë që kanë
qenë një investim do thoja që kur është krijuar Ministria e Bujqësisë para
luftës së dytë botërore. Kanë qenë krahu ekzekutiv i Ministrisë së Bujqësisë.
Tashmë ato nuk ekzistojnë dhe problem është kush do ta bëjë vlerësimin. Kanë
qenë drejtoritë e bujqësisë që shkonin me specialistët  e tyre pranë fermerëve, bënin matjet,
vlerësimin dhe I paraqesnin faturën qeverisë që shikonte mundësinë për të
kompensuar por tani kush do ta bëjë vlerësimin? Do ta bëjnë bashkitë? Se tashmë
ka dhe një paradoks, me organizimin e ri unë mendoj që Kryetarët e Bashkisë
ende nuk e kanë kuptuar që ata nuk kanë në administrim vetëm qytetin, kanë dhe
fshatin tashmë se ish-Komunat nuk ekzistojnë. Por një Kryetar Bashkie ende
mendon që fusha e tij e veprimit janë qyteti, gjelbërimet, ndriçimi, rrugët,
asfaltimet etj dhe kanë harruar që kanë në administrim edhe fshatrat të cilat
mund të jenë shumë larg qendrës urbane. Dhe për këto ai mban përgjegjësi. Pra
Ministrisë së Bujqësisë, qeverisë iu morën fonde dhe I kaluan kompetenca për
tia transferuar bashkive. Pra dhe bordet e kullimeve tashmë janë transferuar në
kompetencë të bashkive. Unë kam insistuar fort dhe kam pasur dhe debat  me Kryeministrin. Një kryetar bashkie nuk
mundet ta ketë prioritet një kanal kullues në raport me prioritete të tjera që
ka. Është normale që prioritetet e Kryetarit të Bashkisë janë ndriçimi, kanalet
e ujërave të zeza, ujësjellset dhe sado të insistoj ai nuk mund ta vërë
prioritet pastrimin e kanalit kullues I cili mund të jetë me dhjetëra, qindra
kilometra larg dhe unë kërkova që këto kompetenca ti lihen qeverisë qëndrore,
ministrisë së bujqësisë.

Dua të ndalemi pak te kryebashkiakia, çfarë roli
ka pasur ajo në këtë situatë si e keni ndjekur?

Ku do e ketë mendjen Voltana Ademi, ta ketë për
ujin që po futet Brenda bashkisë se Shkodrës apo ta ketë mendjen te parcelat që
mund të jenë diku se qarku I Shkodrës 
është I madh. Diku nga Malësia e Madhe. Ajo me gjithë dëshirën e saj
të  mirë nuk mund të përballojë këtë lloj
peshe përgjegjësie. Prandaj unë insistova që rrjeti I kanalizimeve të vaditjes
dhe kullimit të jetë pjesë e dikasterit qendror. Dhe në fakt unë kam pasur dhe
një përqasje deri tani. Ndofta kur ta thotë ministri mundet ta marrësh me
rezervë se thua ministri është person politik edhe mund të shikojë ndonjë
interes. Po dëgjo çfarë thonë ekspertët e Bankës Botërore, ekspertët më të mirë
në nivel botëror të çështjeve të 
kullimit. Kanë thënë, struktura qeveritare mos e decentralizoni
sistemin. Sistemi i kullimit duhet të jetë integral, nuk funksionon logjika e
decentralizimit që duket efiçente për shumë gjëra. Për sistemin e kanaleve të
kullimit dhe vaditjes, decentralizimi është 
vrasës sepse sistemi duhet të funksionoj në mënyrë integrale. Në rast se
Ministria e Bujqësisë, supozojmë, pastron kanalin Vjosë – Levan dhe është pastruar
ai, ne bëmë goxha investim gati 40 km  
kanal që nuk ishte pastruar për 25 vjet. U pastrua, u thellua, u
konsolidua në argjinatura. Por në rast se kanali funksionon në nivel qëndror
dhe kanalet e dyta dhe të treta mbeten të bllokuara, është si puna e arterieve,
pra në rast se aorta jote është në funksion por të janë bllokuar kapilarët dhe
venat, aorta sado që të jetë në gjendje të mirë, nuk mund të tërheqë gjakun I
cili është I bllokuar në nivele të dyta dhe të treta. E njëjta logjikë është
për sistemin e kanaleve prandaj duhet menduar mirë përpara se të bëhen veprime
se ja ku ndodhemi tani. Në Shkodër kanalet e ujërave të larta janë në gjendje
funksionale, hidrovoret janë në gjendje funksionale por çfarë të tërheqin kur
kanalet e dyta dhe të treta të cilët janë në administrim të fshatrave ku mbi to
janë ndërtuar banesa, janë të bllokuara? Nuk tërheqin prandaj ke situata të
tilla të përmbytjes. Duhet shumë kujdes edhe në çështjen e përgjegjësive  për përdorimin e fondeve . Tani duhet një
ndërhyrje emergjente, pra duhet një mobilizim, unë shikoj ende shumë pak njerëz
në terren .Duhet të kishte shumë më tepër 
ndërhyrje.

Pritet që të tërhiqet uji por a mund të tërhiqet
në mënyrë vullnetare dhe si punohet në të tilla situate?

Po pse me tafti-bafti do shkojmë ne, inshallah po
hapet koha. Po sikur mos të hapet koha. Në tre ditët e ardhshme ke shira dhe
kush mund të thotë që nuk vazhdon dhe javës tjetër. Duhet mobilizim komplet ,
ushtri në qoftë se nuk kemi kapacitete njerëzore se drejtoria e bujqësisë, bordi
kullimit tashmë janë në një fazë tranzitore. U shkrinë dhe po kalojnë dhe nuk
merret më  vesh kush do merret atje. Kush
do jenë njerëzit që do lëvizin në terren. Atëherë të moblizohen forcat e rendit
dhe të gjenden fonde dhe prandaj duhet shpallur gjendja e jashtëzakonshme. Se
në qoftë se nuk I ke këto burime njerëzore dhe burime financiare ne vend do
trokasësh te BE. Por BE nuk te ndihmon kur ti nuk e shpall gjendjen e
jashtëzakonshme. Se ti thua që jam në një situatë normale dhe mua më shqetëson
kjo stepje për deklarimin e një gjendje të jashtëzakonshme e cila nuk ka nevojë
për koment. E cila në fakt të jep instrumenta shtesë pra të kërkosh te
donatorët  siç bëmë në vitin 2015. Kapëm
prej xhakete  zyrtarët e BE dhe shkëputëm
jo pak por 5 milionë euro dhe ne paguam një për një dëmet në kontot që u
krijuan te fermerët  e Vjosës, Vlorës,
Fierit. Dhe njëkohësisht gjetëm dhe fonde te donatorët  për rehabilitimin e serave që u dëmtuan. Por
u bë alarm kjo punë. Shikoj një stepje sepse qeveria gjithmonë mendon po e
shpalla gjendjen e jashtëzakonshme do më prekin buxhetin dhe programe të tjera.
Do tërheq para nga arti, kultura etj. Por duhet ta bësh sepse ka disa
prioritete  dhe je I detyruar pastaj pse
jot ë pezullosh ndonjë program, ta kanalizosh këtu ku kërcënohet jetë, prona
kur është asgjesuar prodhimi bujqësor sepse këto janë çështje të mbijetesës dhe
natyrisht mund të presi një proces dixhitalizimi por për këtë duhet të shpallë
gjenden e jashtëzakonshme që të justifikosh edhe transfertat e buxhetit.

Intervista e Deputetit të LSI, Edmond Panariti për Report TV.