Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, pati një bisedë telefonike një orë e gjysmë me presidentin rus Vladimir Putin të mërkurën, pa u konsultuar paraprakisht me evropianët apo Ukrainën. Më pas ai deklaroi se kishte rënë dakord me Putinin për të filluar negociatat për të ardhmen e Ukrainës “menjëherë”. Trump kishte kritikuar në mënyrë të përsëritur ndihmën ushtarake të vendit të tij për Ukrainën gjatë fushatës zgjedhore presidenciale.
Ndryshimi i politikës amerikane për sigurinë evropiane
Trump nuk mori mendim nga aleatët evropianë para se të bisedonte me Putinin. Ai bëri të njohur planin e tij për për përfundimin e luftës. Pasojat e luftës mendohen si detyrim për evropianë. Evropa e ndjehet e vetme në garantimin e sigurisë së saj dhe ndoshta në një përballje me Rusinë. Ka shqetësime në Kiev dhe mes aleatëve perëndimorë se mungesa e ndihmës ushtarake të SHBA-së mund ta detyrojë Ukrainën të heqë dorë nga një pjesë e madhe e territorit të pushtuar nga Rusia.
Në të kaluarën, Trump gjithashtu ka bërë thirrje vazhdimisht për zvogëlimin e pranisë ushtarake amerikane në Evropë dhe mbylljen e bazave ushtarake. Sekretari i tij i Mbrojtjes Pete Hegseth përsëriti gjatë një vizite në Poloni të premten, 14 shkurt 2025, se prania e trupave amerikane në Evropë nuk do të “zgjatë përgjithmonë”. Përparësi do të ketë politika në indopaqësor.
Këto probleme ishin tema qëndrore këtë javë në Samitin e NATO në Bruksel dhe në Konferencën e Sigurisë në Munih.
Thirrjet për forcimin e aftësive mbrojtëse të Evropës po bëhen gjithnjë e më të forta
Në sfondin e pasigurisë për politikën e ardhshme të sigurisë së SHBA-së, thirrjet për një politikë më të sigurt të mbrojtjes evropiane u dëgjuan në ditën e dytë, 15.02.2025, të Konferencës së Sigurisë në Mynih.
Nënkryetari i SHBA J.D. Vance e kishte bërë të qartë një ditë më parë se dekada të marrëdhënieve të vjetra midis Evropës dhe Amerikës po i vinte fundi. “Që tani e tutje gjërat do të jenë ndryshe dhe Evropa duhet të përgatitet për këtë”, paralajmëroi Zelensky. Presidenti amerikan Donald Trump dëshiron të zvogëlojë kontributin e SHBA në mbrojtjen e Evropës.
Forcimi i aftësive evropiane duhet të bëhet “brenda një afati kohor të përcaktuar qartë”, tha kancelari gjerman Olaf Scholz në Mynih. Ai u shpreh në favor të përshtatjes së Paktit të Stabilitetit të BE-së në favor të shpenzimeve më të larta të mbrojtjes. Gjermania është e gatshme për këtë ndryshim, paqja dhe siguria në Evropë janë në rrezik, tha kancelarja, duke shtuar: “Dhe kjo është arsyeja pse kjo duhet të jetë ora e Evropës”.
Të premten, më 14 shkurt 2025, presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen kishte folur tashmë në MSC në favor të lehtësimit të rregullave evropiane të borxhit për të financuar shpenzime më të larta të mbrojtjes.
Ka ardhur koha për forcat e armatosura të përbashkëta të Evropës
Bashkimi Evropian si bashkësi e shteteve sovrane kërkohet të bëhet e pavarur gjeopolitikisht dhe gjeostraegjikisht për të mbrojtur interesat e veta në kushtet e multipolarizimit të rendit botëror. Elita e politikanëve, qeveritë e parlamentet është e nevojshme të reagojnë në kohë.
Edhe Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy foli në favor të forcave të armatosura të përbashkëta evropiane në Konferencën e Sigurisë në Mynih. Evropa duhet të krijojë të ardhmen e saj në funksion të kërcënimit rus dhe dobësimit të angazhimit të SHBA-së, tha Zelenskyj. “Evropa ka nevojë për forcat e veta të armatosura”.
Por këto nuk duhet të zëvendësojnë NATO-n, shtoi ai, duke iu drejtuar “mikut të tij të mirë” Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Mark Rutte. Qëllimi është që kontributi evropian për sigurinë të jetë i barabartë me atë amerikan.
Evropa duhet të jetë e fortë sepse nuk është e qartë nëse SHBA-së i duhet vetëm si treg shitjesh apo edhe si partner aleance. “Presidenti Trump nuk i pëlqen miqtë e dobët. Ai respekton forcën.” Disa në Evropë mund të jenë të frustruar me BE-në në Bruksel. “Por le të jemi të qartë: nëse nuk është Brukseli, atëherë është Moska!”
Kryeministri polak Donald Tusk i bëri thirrje Evropës të zhvillojë planin e saj për Ukrainën dhe sigurinë e kontinentit evropian. Nëse Evropa nuk fillon menjëherë, “fuqitë globale do të përcaktojnë të ardhmen tonë”, tha Tusk në shërbimin online X.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte përsëriti në Mynih se evropianët duhet të shpenzojnë më shumë. Në vend që të ankohen nëse duhet të ulen apo jo në tryezën e bisedimeve në bisedimet e paqes në Ukrainë, ata duhet të përfshihen me “propozime konkrete”. Në fakt, Evropa tani po fillon “fazën konkrete të planifikimit” për garancitë e mundshme të sigurisë për Ukrainën, tha Rutte.
Scholz foli në favor të mbështetjes afatgjatë për Kievin. Ukraina duhet “në fund të çdo zgjidhjeje të negociuar të ketë forca të armatosura me të cilat mund të shmangë çdo sulm të rinovuar rus”, tha Scholz. Për këtë, evropianët, por edhe partnerët transatlantikë dhe ndërkombëtarë të Ukrainës, janë “ende të nevojshme”, argumentoi ai.
Ndërkohë, Zelensky tha se i kishte ndaluar ministrat e tij të nënshkruanin një marrëveshje për furnizimin me minerale ukrainase në Shtetet e Bashkuara, sepse ajo “nuk na mbron”. Presidenti ukrainas Në margjinat e konferencës së sigurisë, ent kërkoi që marrëveshja duhet të përmbajë “garanci sigurie” për vendin e tij, i cili u sulmua nga Rusia.
Bashkëpunimi mbetet i domosdoshëm me Shtetet e Bashkuara në fushën e mbrojtjes
Pavarësisht tensioneve me administratën e re amerikane, Gjermania nuk do të heqë dorë nga bashkëpunimi me Shtetet e Bashkuara në sektorin e mbrojtjes. “Ne kemi nevojë për një industri të fortë evropiane të armëve. Me prodhimin e përhershëm të llojeve më të rëndësishme të municioneve dhe armëve në Evropë, kjo kërkon një grumbullim të porosive evropiane dhe bashkëpunim midis kompanive të armëve. “Në të njëjtën kohë, unë them: Ne nuk do të heqim dorë nga integrimi transatlantik i industrive tona të mbrojtjes. Ne do të vazhdojmë të blejmë pajisje të reja ushtarake amerikane në të ardhmen”, theksoi kancelari.
Në këtë sfond, ai tha se ishte shumë i kënaqur që qeveria amerikane kishte riafirmuar “qëllimin tonë të përbashkët” për “ruajtjen e pavarësisë sovrane të Ukrainës”. Scholz shtoi: “Kjo pavarësi sovrane duhet të reflektohet gjithashtu në negociata. Kjo është ajo që do të thotë kur themi: Asgjë për Ukrainën pa Ukrainën.” Scholz vazhdoi duke thënë se edhe tre vjet pas fillimit të luftës së agresionit rus, “kushdo që dëshiron të ndryshojë kufijtë me forcë, po i vë sëpatën rendit tonë të paqes”. Ai shtoi: “Kufijtë nuk duhet të zhvendosen me forcë!”
“Një fitore e Rusisë ose një shembje e Ukrainës nuk do të krijonte paqe. Por kjo do të rrezikojë më tej paqen dhe stabilitetin – në Evropë dhe më gjerë, paqja do të jetë e mundur vetëm “nëse sigurohet sovraniteti i Ukrainës”.
Politikanët gjermanë kanë reaguar duke kundërshtuar mbështetjen që i kanë bërë Presidenti Trump dhe zëvendësi i tij Vance të djathës ekstreme Afd, duke e cilësuar edhe si ndërhyrja në fushatën e zgjedhjeve për në Bundestag, më 23.05.2025
Vendet e BE-së mund të takohen që në fillim të javës për diskutime të mëtejshme mbi Ukrainën. Pas njoftimit të Ministrit të Jashtëm polak Radoslaw Sikorski për një samit në Paris të hënën, Presidenca franceze tha se një takim i tillë po diskutohej aktualisht – megjithatë pa dhënë një datë.
