“Mbi të gjitha të drejtat që Amerikanët i konsiderojnë të shenjta, është liria për të ushtruar fenë sipas dëshirës. Ne e dimë gjithashtu se liria e fesë nuk është një e drejtë vetëm për amerikanët, por ajo është një e drejtë universale që duhet mbrojtur në këtë vend dhe anë e mbanë botës. Kjo liri është pjesë e pandarë e dinjitetit njerëzor dhe pa ‘të, bota jonë nuk mund të ketë paqe të qëndrueshme”. Presidenti Barak Obama
Të hënën, Departamenti Amerikan i Shtetit (DASH) botoi raportin vjetor mbi lirinë fetare në botë, bazuar në aktin e Kongresit Amerikan për Lirinë e Fesë në botë, ligj ky i miratuar 15 vjet më parë. Në përmbledhjen e raportit të këtij viti, DASH thotë se, me këtë ligj qeveria e Shteteve të Bashkuara bëri një deklaratë të guximshme në mbështetje të atyre që janë të shtypur dhe të persekutuar, vetëm e vetëm se dëshirojnë të ushtrojnë të drejtën e praktikumit të fesë së tyre. Raporti i DASH e bën të qartë se ky ligj, përveçse mbron të drejtën e individit të ushtrimit të fesë, ai mbron gjithashtu edhe të drejtën për të mos besuar, si një e drejtë universale e njeriut. Ky ligj gjithashtu detyron DASH, që të botojë çdo vit një raport për të venë në dukje nëse qeveritë anë e mbanë botës e mbrojnë ose jo të drejtën universale të fesë.
Liria e fesë dhe e drejta për ushtrimin e saj, sipas dëshirës së individit, plotëson një nevojë të madhe të njeriut, thuhet në raport, dhe se nevoja për lirinë e fesë bëri që pelegrinët e parë të largoheshin, për arsye të shtypjeve fetare, nga Europa për në Amerikë, shekuj më parë dhe kjo e drejtë njëkohësisht është e vulosur në Kushtetutën amerikane si një prej të drejtave bazë të njeriut. Mirëpo, DASH në raportin e tij mbi lirinë fetare në botë thotë se kjo e drejtë nuk është aspak një e drejtë ekskluzive amerikane, duke shtuar se të gjitha shtetet anë e mbanë botës janë angazhuar për të mbështetur lirinë fjalës, lirinë e ndërgjegjes dhe lirinë e fesë, që është gur themeli dhe standardi botëror për mbrojtjen e të drejtave të njeriut anë e mbanë botës që prej vitit 1948.
Por, megjithëkëtë, kjo e drejtë universale e lirisë së besimit, sipas raportit, është sfiduar duke u abuzuar në shumë vende të botës, ndërkohë që qeveritë kanë krijuar një “atmosferë jo toleruese” që shpesh ka çuar në urrejtje dhe dhunë fetare. Raporti thotë se, ndërsa shumë shtete anë e mbanë botës, respektojnë dhe mbrojnë të drejtën e fesë, shumë vende dhe qeveri të tjera, fatkeqësisht, nuk e mbrojnë këtë të drejtë bazë, duke kufizuar në mënyrë aktive këtë të drejtë nëpërmjet miratimit të ligjeve shtypëse, ndërsa pjesëtarë të shoqërisë sulmojnë bashkëqytetarët e vet në bazë të urrejtjes fetare dhe nuk kërkohet llogari nga ata që kryejnë dhunë të tilla, sidomos kundër anëtarëve të besimeve minoritare.
Raporti i përgjithshëm vjetor përfshin kapituj për pothuaj 200 shtete dhe territore duke përshkruar për secilin vend ligjet, politikat dhe praktikat e qeverive të ndryshme, për vendet që mbrojnë dhe respektojnë lirinë fetare, dhe njëkohësisht dokumenton, edhe shtypjet, dhunën dhe urrejtjet fetare për shtetet të tjera. Në raport thuhet se, Sekretari Amerikan i Shtetit Xhon Kerri e ka bërë të qartë se këto raporte duhet “të jenë të sakta, objektive, të hollësishme dhe të sinqerta”. Kryediplomati amerikan tha se, liria e fesë është një e “drejtë që çdo person gëzon që prej lindjes”, dhe konsideron se “sulmet kundër lirisë së fesë janë një shqetësim jo vetëm moral, por përbëjnë shqetësim edhe për sigurimin kombëtar të Shteteve të Bashkuara”.
Ndër vendet kryesore abuzuese të lirisë së fesë, që renditë raporti janë, Kina, Koreja e Veriut, Arabia Saudite, Siria, Rusia, Uzbekistani, Irani, Turkmenistani, Taxhikistani, Azerbajxhani, Kuba, Sudani, Eritrea, Pakistani. Në raportin vjetor mbi lirinë e fesë në botë thuhet se të “krishterët janë bërë objekti kryesor i abuzimeve dhe diskriminimeve shoqërore” në disa vende të botës dhe shton se edhe grupe minoritare myslimanësh kanë vuajtur abuzim e diskriminim, veçanërisht në ato vende ku ata konsiderohen nga shumica myslimane, si “heretikë ose të huaj”.
Në raportin mbi lirinë e fesë në Shqipëri thuhet se kushtetuta, ligjet dhe politika mbrojnë lirinë fetare dhe qeveria, në përgjithësi, respekton lirinë e fesë e të besimit, duke shtuar se nuk kishte raporte mbi abuzime ose diskriminime shoqërore, bazuar në praktikimin e fesë. Qeveria, thuhet në raport, ka vazhduar të merret me kërkesat e grupeve fetare për kthimin e pronave komuniteteve fetare, por megjithëkëtë, shumë prej këtyre kërkesave mbeten të pazgjidhura. Edhe raporti mbi Kosovën thekson se kushtetuta dhe ligjet e vendit mbrojnë lirinë e fesë në praktikë, dhe në përgjithësi, qeveria respekton lirinë fetare. Udhëheqësit fetarë, thotë raporti, kanë folur për një mungesë mekanizmi që do t’i lejonte ata të regjistroheshin dhe të merrnin status ligjor, gjë që ka krijuar një numër sfidash praktike në kryerjen e aktiviteteve të tyre të përditshme.
Në përfundim, raporti citon Sekretarin amerikan të Shtetit Xhon Kerri, i cili ka thënë në Berlin në Janar se, “si shtet, dhe si shoqëri, në jetojmë dhe ekzistojmë bazuar në idenë e lirisë së fesë dhe të tolerancës fetare, cilado fe qoftë…” Qeveria e Shteteve të Bashkuara, nëpërmjet diplomatëve të saj, do të vazhdojë të tërheqë vëmendjen ndaj abuzimeve të lirisë fetare kudo që të ndodhin dhe do të përdorin të gjitha mjetet në dispozicion e tyre për të inkurajuar, për të mbështetur dhe për të mbrojtur të gjithë ata, liria fetare e të cilëve kërcënohet, përfundon raporti i DASH mbi Lirinë Fetare në Botë.
Ish drejtor i VOA-s për EuroAzinë
