Flet z. Arben Çeliku, përgjegjësi i Agjencisë së Sigurimeve Shoqërore në Tiranë për problemet që hasen në verifikimin e dokumentacionit
Aplikimi për pension në Agjencitë Rajonale të Sigurimeve Shoqërore, kur qytetari mbush moshën, shoqërohet me verifikime të hollësishme për të vërtetuar të gjithë dokumentacionin e dorëzuar nga i interesuari. Por, ndodh që, gjatë verifikimit, punonjësit e agjencisë hasin në një sërë problematikash, të cilat sjellin dhe tejkalime të afateve, të cilat sigurisht, bien në kurriz të qytetarit. Në një intervistë për “Telegraf”, përgjegjësi i Agjencisë së Sigurimeve Shoqërore në Tiranë, z. Arben Çeliku na sqaron se, si veprohet kur hasen probleme në verifikimin e dokumentacionit të vjetërsisë në punë.
Z. Çeliku, shoh këtu shumë qytetarë, të cilët kërkojnë sqarime për dokumentacionin që duhet të plotësojnë për daljen në pension. Çfarë duhet të kenë të qartë qytetarët, kur u vjen mosha për të dalë në pension?
Agjencia e Sigurimeve Shoqërore është pika e kontaktit dhe e komunikimit me të gjithë qytetarët që kanë problematika me sigurimet shoqërore; për lidhjen e pensionit, për pagesën e kontributeve për sigurimin vullnetar, për KEMP-in rajonal, për të gjitha pagesat afatshkurtra; leje lindje, raporte etj.. Ndërsa për procedurën e daljes në pension ka dy momente që qytetari duhet të bëjë për të përfituar masën e pensionit:
Së pari, është kërkesa paraprake, e cila, sipas rregullores, duhet bërë një vit para mbushjes së moshës për pension. Në procedurën e kërkesës paraprake dorëzohen vetëm fotokopjet e dokumenteve që provojnë vitet e punës së të interesuarit (libreza e punës), gjeneralitetet e personit, certifikatë familjare dhe kartë identiteti, vërtetim nga dega ushtarake nëse është mashkull dhe fotokopjen e diplomës së shkollës së lartë nëse është femër. Gjithë këtë vit bëhet puna përgatitore, si dhe verifikimi i dokumentacionit. Pastaj, në ditën që mbush moshën për pension bëhet kërkesa përfundimtare dhe i gjithë dokumentacioni është origjinal. Atë ditë bëhet bashkimi i dosjeve, ndërkohë që, është bërë puna paraprake për verifikimet dhe pensioni lidhet më shpejt nga sa është parashikuar në rregullore.
Cilat janë problematikat më të shpeshta që hasin punonjësit e agjencisë por dhe qytetarët, kur i vjen mosha për pension?
Ka raste që gjatë verifikimit, vihet re se nuk ka përputhje të librezës së punës me regjistrin themeltar të punonjësit. Kjo është dhe problematika më e madhe që haset gjatë punës. Ndodh që Libreza e Punës është e pambyllur, pra, në rubrikën përkatëse të librezës së punës nuk është shënuar dita e largimit nga puna nga institucioni apo ndërmarrja që ka punuar qytetari. Në qoftë se, edhe në regjistër figuron e pambyllur, atëherë bëhet verifikimi me listë-pagesat (borderotë në kohën e viteve para ‘90-s), sipas kohës përkatëse.
Po nëse nuk vërtetohen vitet e punës as me listëpagesat, si veprohet?
Në qoftë se nuk është as në librezën e punës, as në regjistër, e as në listëpagesat (të cilat mund të jenë të dëmtuara, të djegura në ngjarjet e ‘91-t, apo ‘97-s), atëherë qytetari i drejtohet gjykatës. Kur shkon në gjykatë qytetari merr si dëshmitarë persona që kanë punuar me të dhe në këtë mënyrë vërteton edhe vitet e tij të punës, ose paraqet dokumente të tjera që vërtetojnë se personat kanë punuar në këtë institucion ose ndërmarrje në një periudhë të caktuar kohore. Me vendimin e gjykatës vjen dhe e paraqet në Agjenci për të përfituar më pas të drejtën e pensionit.
Kam dëgjuar raste kur personat e interesuar kanë pasur probleme me emrat e tyre për faj të punonjëseve të gjendjes civile, të cilat ia kanë deformuar emrin, qoftë duke gabuar dhe me një shkronjë. Si veprohet në këto raste?
Kur mospërputhje të emrit në librezën e punës me atë të gjendjes civile, qoftë dhe për një shkronjë, mblidhet Dega e Përfitimeve, gjykohet sipas rastit dhe duke u mbështetur në faktet përkatëse dhe gjeneralitetet, vendoset rregullshmëria e dokumentit.
Cilat janë afatet e përcaktuara nga dorëzimi i dokumenteve deri në lidhjen e pensionit? A ka raste që tejkalohet ky afat?
Që nga dita e dorëzimit të dokumentacionit e deri në lidhjen e pensionit, është përcaktuar një afat prej 45 ditësh. Në rast të mungesës së një dokumenti, qytetarit i duhet t’i sjellë dokumentet e plotësuara në një moment tjetër. Qytetarët duhet të jenë të kujdesshëm dhe të vëmendshëm në kompletimin dhe dorëzimin e dokumenteve, sipas listës përkatëse që i jepet te Agjencia e Sigurimeve Shoqërore të rajonit, që edhe të mos ketë probleme në tejkalimin e afatit. Rifutja e dokumenteve për herë të dytë, do të binte në kurriz të qytetarit, prandaj dhe duhet të ketë vëmendjen e duhur gjatë kryerjes së këtij procesi.
Vetë drejtorja e Përgjithshme e Institutit të Sigurimeve Shoqërore, zj.Vjollca Braho është shprehur për ngritjen e arkivës dixhitale. Çfarë do të sillte kjo për qytetarët, por dhe për vetë punonjësit e agjencisë?
Është në proces informatizimi i dokumenteve të vjetërsisë në punë, gjë që do të lehtësojë problemet me sigurimet shoqërore dhe pensionet do të lidhen në një kohë më të shkurtër, kur të mbarojë ky proces. Aktualisht, i gjithë dokumentacioni është i mbledhur në Arkivin Qendror në Lundër dhe vazhdon procedura për informatizimin.
Ju, si përgjegjës i agjencisë, çfarë do të donit të përmirësonit në agjenci?
Të ketë sa më pak lëvizje të stafit, në mënyrë që të kualifikohen sa më shumë punonjësit në atë vend pune. Kjo, se kërkohet një zbatim rigoroz i Legjislacionit të Sigurimeve Shoqërore, që është një ligj specifik dhe moszbatimi i tij rigoroz dëmton qytetarët. Tirana po rritet dita-ditës dhe duhen kushte optimale për t’iu përgjigjur shtesës së numrit të popullsisë së Tiranës.
Dokumentacioni
Për të përfituar pension të plotë pleqërie i interesuari ose i autorizuari me prokurë paraqitet në Agjencinë Lokale të Sigurimeve Shoqërore (ALSSH) të vendbanimit, sipas regjistrimit në gjendje civile, për të bërë kërkesën e përfitimit të pensionit të pleqërisë. Përfituesi për pension të plotë pleqërie ose i autorizuari me prokurë, së bashku me kërkesën duhet të paraqesë dhe dokumentet e mëposhtme:
a) Dokumentet që vërtetojnë moshën dhe identitetin:
– Fotokopje e letërnjoftimit elektronik, ose certifikatë lindjeje me fotografi;
– Certifikatë e gjendjes familjare;
– Certifikatë martese (vetëm për aplikueset femra);
– Kur kërkohet pension si nënë me shumë fëmijë dhe në certifikatën familjare nuk figurojnë të gjithë fëmijët, duhet të paraqitet edhe certifikatë e veçantë lindjeje, martese ose vdekjeje, për fëmijët që nuk figurojnë në certifikatën e gjendjes familjare;
– Dy fotografi.
b) Dokumentet që vërtetojnë periudhat e sigurimit dhe llojin e punës janë:
– Libreza e punës;
– Vërtetim për vjetërsinë në punë dhe llojin e saj;
– Vërtetim për periudhën e sigurimit, e lëshuar nga zyra e arkivit pranë Drejtorisë Rajonale të Sigurimeve Shoqërore për punëdhënësit, të punësuarit, të vetëpunësuarit, të vetëpunësuarit në bujqësi dhe të siguruarit në mënyrë vullnetare, si dhe të siguruarit sipas VKM;
– Vendim gjykate për njohje të vjetërsisë në punë (në se shikohet e arsyeshme);
– Vërtetim i vjetërsisë në punë për ish-anëtarët e kooperativave bujqësore, para vitit 1992;
– Vërtetim i Degës Ushtarake për periudhën e kryerjes së shërbimit të detyrueshëm ushtarak (për kërkuesit meshkuj);
– Vërtetim-tip i vjetërsisë në punë për ushtarakët;
– Fotokopje e noterizuar e diplomës së shkollës së lartë për kërkueset femra (kur kanë mbaruar studimet e larta, me shkëputje nga puna).
c) Dokumentet që vërtetojnë të ardhurat e realizuara janë:
– Vërtetim page, sipas së cilës është derdhur kontribut për periudhat e sigurimit që nga 01.01.1994 deri në momentin e shkëputjes nga puna, sipas formularit tip (nëse ka punuar dhe ka derdhur kontribute për periudhat pas datës 01.01.1994);
– Çdo dokument tjetër justifikues, që vërteton pagën ose derdhjen e periudhave kontributeve.
