Uniteti është forca. Në kohën e Covidit kjo vlen edhe për vaksinat. Përveç “garës” që dhjetëra kompani në të gjithë botën, secila në rrugën e vet, po bëjnë për të zhvilluar produktin më të mirë për të bllokuar virusin, ekziston edhe një rast që nuk ndodh shpesh: AstraZeneca dhe Sputnik V kanë vendosur për të bashkuar forcat dhe për të përzier vaksinat e tyre.
Kompania biofarmaceutike britanike-suedeze AstraZeneca tha se do të provojë vaksinën e saj Covid-19 në kombinim me vaksinëm ruse pasi shkencëtarët rusë muajin e kaluar treguan që kombinimi i dy preparateve mund të rrisë efektivitetin e saj. Testet do të fillojnë gjatë ditëve të fundit të vitit. Por çfarë kanë të përbashkët dy vaksinat anti-Covid?
Vakzina nga AstraZeneca së bashku me kompaninë Irmb të Pomezia, i quajtur AZD1222, është treguar të ketë një efikasitet prej 62.1% kur administrohet në dy doza të plota, por efikasiteti rritet deri në 90% Kjo është ajo që doli nga analiza provizore e studimeve të fazës tre, të botuara në revistën “The Lancet”.
Një lloj i vektorit viral jo-replikues është zhvilluar në vaksinë që përdor një virus të padëmshëm për të stimuluar sistemin imunitar të personit që e merr për të zhvilluar antitrupa. Krahasuar me vaksinat mRNA të Pfizer dhe Moderna, injeksioni i AstraZeneca është më i lehtë dhe më i lirë për t’u prodhuar e transportuar.
Ashtu si vaksina Oxford-Pomezia, Sputnik V bazohet gjithashtu në një version të modifikuar të adenovirusit, një virus i zakonshëm i ftohjes. Ky “vektor” është zhveshur nga të gjitha gjenet që shkaktojnë sëmundje dhe modifikohet për të kryer udhëzimet gjenetike për të bërë proteinën e koronavirusit, e cila kalon në qelizat njerëzore. Proteina spike e prodhuar nga koronavirusi më pas shkakton një përgjigje imune që mbron nga sëmundja Covid-19.
Po sikur partneriteti të kishte lindur sepse njëra, ose të dy vaksinat, nuk provuan efikasitetin e dëshiruar?
Më shumë se dyshim i ligjshëm, pasi AstraZenenca pati një ndalesë të fortë për shkak të një gabimi në dozë. Në fakt, vullnetarëve u dha vetëm gjysma e dozës e cila, çuditërisht, rezultoi të ishte më efektive se një e tëra (dy doza efikasiteti i plotë 62%, gjysma e dozës plus 90%).
“Unë nuk e di, nuk mendoj se ato kanë një logjikë biznesi. Ato kanë platforma teknologjike shumë e ngjashme e kanë menduar për një partneritet sinergjie për prodhim më të shpejtë,”tha profesori Massimo Clementi, drejtor i Laboratorit të Mikrobiologjisë dhe Virologjisë të Spitalit San Raffaele në Milano.
Sipas Celmentit ka një lloj vështirësie sepse me këto të dhëna kompania AstraZeneca ka probabilitet të ulët për t’u futur në treg.
Imuniteti anti-vektorial
Një problem i mundshëm me këtë lloj vaksine lidhet me “imunitetin anti-vektor”. Nëse sistemi imunitar ka hasur më parë llojin e adenovirusit të përdorur në vaksinë, ai mund ta shkatërrojë atë përpara se vaksina të shkaktojë një përgjigje imune. Kjo është arsyeja pse ekipi i universitetit të Oksfordit zgjodhi të përdorë një adenovirus shimpanzeje sesa një njeri. Sidoqoftë, imuniteti anti-vektor mund të zvogëlojë efektivitetin e vaksinave përforcuese, nëse kjo përfshin injektimin e të njëjtit virus për herë të dytë ose të tretë. Përzierja dhe përputhja e vaksinave të ndryshme mund të japin një zgjidhje. Ky koncept është i njohur si ‘përmirësim primar heterolog’ dhe është përdorur në programet e vaksinimit kundër sëmundjeve të tjera.
Dallimet me vaksinat mRna.
“Adenovirusi është një vektor inert, detyra e tij e vetme është të sjellë ARN që mbart brenda qelizave: megjithatë, shumë adenovirusë janë të përhapur në speciet njerëzore dhe zgjedhja e një njeriu mund të jetë e rrezikshme sepse mund të shkaktojë një përgjigje të antitrupave kundër vektorit që parandalon vaksinën të hynte në qeliza.Ky problem nuk ekziston me vaksinat mRna të cilat barten nga grimca të vogla të lipideve, yndyrnave, të cilat hyjnë në qeliza dhe janë plotësisht inerte,” shpjegoi Clementi.
Kjo është arsyeja pse u zgjodh vektori i një primati, në këtë rast një shimpaze.
Ndryshe nga AstraZeneca, Sputnik V përdor dy vektorë të ndryshëm të adenovirusit njerëzor për të provuar dhe shkaktuar një përgjigje imune më të fortë, afatgjatë. Ende nuk është e qartë se cili prej këtyre përbërësve do të testohet krahas vaksinës AstraZeneca. Siç është raportuar nga gazeta “The Guardian”, imuniteti anti-vektor mund të japë gjithashtu një shpjegim të mundshëm pse vaksina AstraZeneca duket se funksionon më mirë kur administrohet si gjysmë doza e ndjekur nga një e plotë, në vend se dy doza të plota.
Cila është situata aktuale?
Vaksina e zhvilluar nga Oxford pavarësisht ndalimit, tashmë është në fazën e tretë dhe në ditët në vijim pritet konfirmimi nga agjensia e barnave e Mbretërisë së Bashkuar.Në javët e para të 2021 mund të vleresohet edhe për Italinë nëse EMA e konfirmon si të saktë. Pavarësisht nga ndërveprimet e kompanisë, pritet të dalë fillimisht vaksina e prodhuar nga vetë kompania.
