Ka një kontigjent njerëzish, të cilët ndërsa mund të jenë duke u mbrojtur nga COVID-19 duke qëndruar në shtëpi, janë njëkohësisht më të ekspozuar ndaj dhunës në familje. Viktimat e dhunës kanë nevojë të dëgjojnë-ndoshta këto kohë më shumë se zakonisht- se nuk janë të harruar.
Distancimi social dhe karantinimi i popullsisë është parë si zgjidhje për frenimin e përhapjes së virusit COVID-19. Zëra të shumtë dhe fushata të shpeshta në median vizive dhe atë online i janë bashkuar nismës qeveritare dhe bëjnë thirrje të vazhdueshme për qëndrimin në shtëpi, si nevojë e domosdoshme. Përpos kësaj nevoje emergjente, ka një kontigjent njerëzish, të cilët ndërsa mund të jenë duke u mbrojtur nga COVID-19 duke qëndruar në shtëpi, janë njëkohësisht më të ekspozuar ndaj një rreziku tjetër: dhunës në familje.
Shifrat për viktimat e dhunës në familje në Shqipëri- që më së shumti prek gratë- janë raportuar gjithnjë si alarmante.
Një studim i vitit 2018, i kryer në formën e një pyetësori kombëtar me një kampionim prej 3443 pjesëmarrësesh gra, nxorri në pah se 1 në 2 gra ose 52.9 % kanë pasur përvoja të dhunës, ndërkohë që 47 % e grave të martuara, apo që jetonin më një partner, pohuan se kishin përjetuar dhunë verbale ose fizike nga bashkëshorti i tyre.
Nëse shifrat e raporteve disa mund t’i shohin me skepticizëm, nuk duhet harruar se që prej fillimit të këtij viti (janar-mars 2020) ka pasur 5 raste vrasjesh të grave nga (ish)-bashkëshortët e tyre. Në vitin e kaluar, numri i viktimave të dhunës në familje ishte 12.
Përvoja kineze e karantinimit-duke qenë së është e vetmja përvojë që kemi si bazë krahasuese për këtë fenomen- tregon se rritja e rasteve të dhunës në familje ishte një ndër efektet anësore të karantimit nga COVID -19.
Duke pasur parasysh që karantimi është diçka e pashmangshme për situatën ku jemi, duhet menduar gjithashtu se si mund të adresohet problemi i dhunës në familje në kushtet e karantinimit.
Mosparaqitje e dhunës si zgjidhje
Shumica prej nesh pati mundësinë të shohë videon e publikuar në faqen në Facebook të kryeministrit, ku tregohej se si policia (fillimisht u publikua se ngjarja kishte ndodhur në Spanjë) ushtronte dhunë të ashpër ndaj qytetarëve (që u raportuan si shkelës të karantinimit). Në gjithë debatet që e shoqëruan këtë video, e cila doli më pas se ishte filmuar në tjetër kohë, vend dhe kontekst, mbizotëruan kritikat për kryeministrin dhe faktin se si kishte shpërndarë një lajm të rremë.
Të pakta ishin komentet mbi vetë videon dhe faktin se si ajo promovon dhunën, si zgjidhje në një moment të tillë. Një video e tillë, e parë nga çdo agresor, mund të merret si një mesazh përligjës për dhunën dhe i inkurajon ata të vazhdojnë ta shohin dhunën në familje si mjet komunikimi me viktimat e tyre.
Kjo bëhet edhe më inkurajuese, kur dhuna ligjërohet (duke e shpërndarë në media) nga personat më ndikues në vend, si kryeministri.
Mediat mund të luajnë një rol kyç këto kohë, për të shmangur raportimet që e paraqesin dhunën si zgjidhje. Kjo do të përfshinte edhe lajmet që vijnë këto ditë nga policia dhe të tjera insititucione të rendit për qindra arrestime apo vënie gjobash ndaj individëve që nuk respektojnë karantinimin, të cilat pasohen nga lloj -lloj videosh apo memesh online, që pasqyrojnë përdorimin e dhunës dhe e legjitimojnë atë si zgjidhje për ndërgjegjësimin e qytetarëve.
Mediat, përveç rolit informues, nuk duhet të harrojnë këto ditë edhe rolin ndërgjegjësues që kanë. Kjo vlen edhe për secilin prej nesh, që me vetëm një buton mund të ndajmë, pëlqejmë apo komentojmë mbi video të kësaj natyre. Është e rëndësishmë që në këtë situatë izolimi, ku një agresor do të dojë të përdorë çdo mjet justifikues për të ushtruar dhunë dhe kontroll mbi viktimën, të mos u japim atyre justifikime të tjera.
Roli i institucioneve sociale
Këto kohë, e gjithë vëmendja e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale është fokusuar- me të drejtë- tek përballimi i situatës së krijuar nga pandemia. Çdo dalje mediatike e përfaqësuesve të kësaj ministrie apo çdo masë e marrë lidhet ekskluzivisht me COVID-19.
Kjo është një emergjencë dhe ky veprim është i justifikuar, deri diku. Përpos fokusit tek nevojat më emergjente, institucionet nuk duhet të pezullojnë apo lënë pas dore detyrimet e tyre, ndaj grupeve të tjera të shoqërisë që mund të jenë në nevojë apo të rrezikuar nga dhuna.
Viktimat e dhunës në familje kanë nevojë të dëgjojnë-ndoshta këto kohë më shumë se zakonisht- që nuk janë të harruar. Institucionet duhet njëkohësisht, megjithë masat që marrin për adresimin e kësaj situate, të rrisin vëmendjen edhe ndaj viktimave të dhunës dhe t’i bëjnë ata pjesë integrale të strategjisë që po implementohet për adresimin e krizës.
Ndërkohë që publikojnë përditësime mbi situatën e COVID-19, përfaqësues të institucioneve, duhet të gjejnë mundësitë për t’u rikujtuar qytetarëve për linjat e këshillimit, apo ato të adresimit të rasteve të dhunës. Një gjë e tillë do të ndihmonte viktimat e dhunës në familje të shohin se nuk janë të lëna pas dore.
Roli i shoqërisë civile
Duke qenë se gjithsecili prej nesh ka më shumë kohë ‘të lirë’ për të shpenzuar në rrjetet sociale, ky do të ishte momenti më i mirë për t’iu ardhur në ndihmë atyre që janë më të pamundur. Në vend të shpërndarjes, pëlqimit apo komenteve për video, meme apo shkrime që kanë funksion të vetëm argëtimin –dhe që duhen këto kohë për një shëndet të mirë mendor,- gjithkush duhet të jetë më i vëmendshëm ndaj përdorimit të medias sociale më me dobishmëri për shoqërinë. Nëse shikon postime nga psikologë, punonjës socialë, organizata të shoqërisë civilë që ofrojnë shërbimet e tyre për grupe apo individë në nevojë, bëhu promovues. Nëse shikon video apo meme të cilat inkurajojnë sjelljet e dhunshme dhe agresive, injoroji ato.
Më qëllim kam targetuar në këtë paragraf, njerëzit e thjeshtë, përdoruesit e mediave sociale dhe ndjekësit e mediave tradicionale, si shoqëri civile. Kjo situatë e rëndë që po ndodh, shpresoj të na e ketë bërë të qartë të gjithëve, më shumë së kurrë ndonjëherë, se sa i madh dhe i rëndësishëm është roli që secili prej nesh mund të luajë në shoqëri, thjesht edhe duke qëndruar në shtëpi!/BIRN
