Suplementi Pena Shqiptare/ Zaho Vasili: Vajza e Pëllumbave

1100
Erdhi ustai nga qyteti, erdhi ustai nga pazari, kush ka nevojë për të rregulluar, më gjeni tek lëmi!

Zëri i lartë e detyroi mësuesin të kthente kokën. Përtej në rrugë dalloi një djalë shtatlartë me trastën në sup që lëvizte rrugëve të fshatit. Mësuesi po krasiste hardhinë. Kam shumë gjera për të rregulluar, – tha me vete, vedra, okare, kandilat, – ta kap i pari. Mbrapa murit dëgjoi zërin e vajzës që këndonte. Dy vjet që kishte mbaruar shtatëvjeçaren dhe merrej me punët e shtëpisë. Puna më e dashur për të ishin pëllumbat. Mësuesi kishte tridhjetë çifte, fshati habitej si shtoheshin aq shumë vit për vit. Vajza dimër e verë nuk merrte dot frymë, nga pëllumbat e shumtë. Zbriti nga shkallët ku qe ngjitur, i la hardhitë në mes dhe u nis për nga lëmi. Andrua, vajza e tij, vazhdonte të bënte qilizmë. Mbasi mbaroi punë u kthye tek kuvlia e madhe e pëllumbave, gati sa një dhomë. E lau mirë, e pastroi, vuri enët me ujë, u hodhi për të ngrënë, se do ktheheshin pëllumbat më vonë. Ajo i ngrinte vetë pëllumbat çdo mëngjes nga shkalla e shtëpisë, se i mbeteshin në oborr. Ua kishte mësuar gjuhën, lëshonte të parin pëllumbin e zemrës së saj, Kaçubejin. Në bardhësinë e tij, mbi kokë kishte një kreshtë ngjyrë hiri që e hijeshonte shumë. Gu gu gu , i ngjitej Andros nuk i shqitej, e kishte mësuar keq dhe nuk ndaheshin dot. E vështronte me sytë e vegjël , të rrumbullakët si kokërr meli, aq ëmbël e paqësor, sa ajo e puthte e s’ngopej me të. Një herë u përzje një thëllëzë çikalore me pëllumbat. Vajza hovi nga gëzimi, se e dinte që paqësorët e saj do ta pranonin. Flatronin pëllumbat, flatronte edhe thëllëza, duke bërë rrotullime të mëdha në kaltërsi. Ishte vajzë uratare, i dha uratimin thëllëzës, si një fjalë e mirë vajzërore. Në shtëpi hyri ustai. Janulla, gruaja e mësuesit, edhe ajo mësuese, i nxori rakinë. Gëzuar, e bereqet të mbarë!. Hapi trastën e veglave, i rreshtoi dhe priti t’i vinte puna. Qofsh i nderuar, – ia ktheu mësuesi.- Je shumë i ri të të thërrasim usta. Foto, më quajnë, -i ri jam vërtet, babai ma mësoi shpejt zanatin. Ndërkohë u dëgjua zhurmë e fuqishme, kaq e papritur sa i mbeti havija në dorë dhe u kruspullos nga frika. Mos u tremb, – janë pëllumbat. Kaq shumë paske?! Nja gjashtëdhjetë, besoj se po. Nga mbrapa shtëpisë doli vajza. U kishte kthyer shpinën, pothuajse nuk dukej fare. Ishte futur në mes të pëllumbave, ata e ndiqnin duke gugatur. Vajza me kënaçe uji në duar luante me ta. U ndërronte shpesh vendin e ujit, trumba e madhe herë ulej e herë ngrihej. Ustai e futi havinë në zjarr dhe nuk e ndante vështrimin nga kjo skenë kaq e bukur. Vajza uli kënaçet në shesh, një re e madhe tepër e bardhë ra në tokë. Pasi u hodhi ushqimin , u kthye dhe u step kur pa njeriun e huaj në oborr. Eja takoje ustanë, – i tha babai. Ishte në lulëzim të plot. Cipa e kuqe e bëri dhe më të bukur fytyrën e saj si krahët e pëllumbave. Dy harqe vetullash nxinin dhe më fort në atë bardhësi. Në fytyrën e rrethuar nga flokët e zinj si pendët e korbit, që i vareshin deri tek beli, i evidentoheshin më shumë tiparet e saj të rregullta vendosur mbi bardhësinë e pastër. Vështrimin e kishte melankolik, të mbetej menjëherë në kujtesë. Dy buzët e mishta plot me musht u hapën me droje: Mirë se erdhe usta, punë të mbarë! Ustai mbeti i hutuar se vajza iu afrua duke pasur në supe e mbi kokë pëllumba të bardhë. Ajo i largonte, për një çast fluturonin, por koka e saj nuk mbetej bosh se vinin të tjerët. I mblidhte me duar si napë, i hidhte tutje, ata hapnin krahët dhe fluturonin. Silli enët ustait, – ka shumë punë me ne. Meqë e e zumë të parët e kemi për drekë e për darkë. Andrua ndjeu të dridhura në kurmin e njomë. Fotua nuk fillonte dot nga puna, çuditej me pëllumbat. Një lëmsh i bardhë , i madh, i formuar nga qëndrimi mbi njeri tjetrin, kush e kush të pinte ujë, sikur rrokullisej në pllakat e oborrit. Gugatja e tyre ishte shurdhuese. Qe hutuar pas pëllumbave. Urdhëroni, usta. Më mirë folëm në emër, – Foto më quajnë. Ndërsa mua Andro. Sytë i mbante tek havia në zjarr që nxirrte flakë të bukura. I hoqi andej dhe pa dashur i mbetën mbi sytë e ustait. Qëndronte midis dy zjarreve. Po ky pëllumb që s’të ndahet nga supi?! A , ky është i privilegjuari im. Ndahemi nga njeri-tjetri vetëm kur flemë. Në fillim m’u afrua vetë, pastaj nuk iu ndava unë. E kam si ujët e pakët , se është mësuar keq me të ngrenë e me të pirë. Është shoku im më i mirë, më kupton si të jetë njeri. Kaçubej, shko tek shokët, – e urdhëroi. Bardhësia me kreshtën gri mbi kokë fluturoi, u bashkua me lëmshin e madh, por nuk vonoi dhe këmbëzat e vogla ngjyrë të verdhë iu ulën në duart e saj. Hapi sqepin e hollë, filloi dialogu me vajzën, duke e vështruar me sytë e vegjël e të bukur si rruaza. Ustai ngeli pa mend me pëllumbin, por më shumë me vajzën, që i fliste aq ëmbël e me dashuri. Andrua hyri në shtëpi me flakën e bukur të havisë në shpirt dhe prushin e syve të djaloshit që filloi ta digjte. Fluturonte duke gatuar. Kaçubej s’i ndahej nga supi. Nuk e largoi sepse ishte ai ura e lidhjes me ustain. Me shkak e pa shkak delte në oborr për ta parë. Tani oborri ishte mbushur plot me fshatarë që mbanin enë nëpër duar. Futej sërish brenda, e vëzhgonte mbrapa perdes. Ustai ktheu kokën pa dashur dhe dalloi cepin e perdes që u mbyll menjëherë. I dukej sikur një trumbë pëllumbash i qenë futur në gji , e ngrinin lart të fluturonte. Kur u shtri të flinte në darkë, Andron nuk e zinte gjumi. Kthehej e rrotullohej mbi shilte si mbi pirgje prushi. Nuk mbajti mend kur e mundi gjumi, veç në mëngjes e kishte të freskët ëndrrën që kishte parë: Ustai po bënte një kuvli të madhe me llamarinë, të ndarë në kuti më të vogla për çdo pëllumb. Një kuti ishte më e madhe. Kjo është për Kaçubejin, – i tha. Unë Kaçubejin e kam në zemër. Edhe unë në zemër e kam, dhe do të ta rrëmbej. Kurrën e kurrës! Ti do të ma dhurosh vetë atë, do mbash për vete lumbardhën pëllumbeshë. Nuk besoj. E sigurt që do të ta rrëmbej. Zërin e ngriti aq lart sa vajza u zgjua e lemerisur. Qëndroi një hop e përqendruar, kur e kuptoi që ishte ëndërr, makthi iu largua nga shpirti. Ai do të ikte të nesërmen, do t’i mungonin sytë e flaktë si flaka e bukur e havisë. Në shpirtin e saj u krijuan dy çerdhe, e Kaçubejt dhe e Fotos. Para se të ikte ajo ngeli pa mend nga kërkesa e djaloshit. Ma jep mua Kaçubejin, të krijoj edhe unë çerdhen time. Ti ke aq shumë sa nuk i numëron dot. Vajza u trondit, jo se i doli ëndrra, por do të ngelej pa Kaçubejin e saj. Kur ustai do të ikte, ajo u largua nga shtëpia, pa e parë kush i doli përpara. Merre Kaçubejin , por mos harro se të kam dhënë zemrën. Fotua shtangu, zgjati dorën dhe mori trastën ku ishte futur pëllumbi. Mos ia mbulo kokën që ta shikojë rrugën. Në këmbët e tij kam lidhur një letër. U largua me nxitim për të mos e tradhtuar lotët për të dy Kaçubejt. Andrua u kthye në shtëpi, orët i dukeshin javë. Do ta mbajë mend rrugën Kaçubeji? Mos ngatërrohet nëpër qytet. Një herë e mori tezja e saj në fshatin fqinj, por të nesërmen ai erdhi dhe iu ul në sup. Andrua qau nga lumturia, qe lidhur me pëllumbin, sa nuk e kuptonte dot jetën pa të. I numëronte orët, tetë orë ishin shumë dhe shqetësimi sa vente rritej. Vente e vinte në shtëpi, në oborr, tek pëllumbat por asgjë nuk ia zinte sytë. U ul tek porta e jashtme me shpresa të humbura. Lotët e nxehtë i përvëluan faqet e njoma. Kur i kishte humbur të gjitha shpresa , ndjeu një frushullimë dhe dy këmbë të vogla iu ulën mbi flokët e zinj. Filloi të qante e qeshte me zë duke e puthur në të gjithë trupin pëllumbin e bardhë. Dora i mbeti tek këmbët e bukura. I erdhi letra e parë… Pranvera kaloi në lumturi të plotë. Korieri e bënte shumë mirë detyrën. Letrat venin e vinin. Dy shpirtëro bisedonin e dashuroheshin si dy pëllumba që ushqeheshin sqep më sqep. Në vjeshtë Fotua erdhi sërish në fshat, mbërriti dhe në fillim të dimrit. E mori me vete pëllumbin që të mos e harronte rrugën. Dimri ishte në kërthizë, kishte rënë disa herë dëborë dhe Kaçubej nuk u duk të vinte nga qyteti. Andron nuk e mbante vendi. Ç’të kishte ndodhur?! Kaçubej erdhi të nesërmen shumë i lodhur, mezi fluturonte. E mbuloi me të puthura. Dimri nuk e ç’orientoi dot zemrën e saj. E shtrëngonte me gishtat e butë, kur e largoi dorën nga krahët e pëllumbit, u tmerrua. Gishtat iu skuqën… Prandaj u vonua zemra ime, e paskan qëlluar. Letra që solli ishte e trishtuar. Foton e kishte marrë malli shumë. Dimri nuk po jepte shpirt, të vinte pranvera e të takoheshin. Një sumbull loti i doli nga sytë. E mjekoi me kujdes pëllumbin. Në darkë kur do flinte e futi në gjirin e saj. Dy muajt e fundit të dimrit Fotua nuk ishte i qetë se s’po i vinte Kaçubeji. Fshatin e kishte mbuluar bora. Mungesa e Kaçubejit ia thau shpirtin. Leva e pranverës që po vinte, po i shtynte ditët e fundit të dimrit një nga një në greminë. Kur ende bora nuk qe shkrirë dhe thëllimi të thante, Fotua mori rrugën e fshatit. Këtë radhë nuk kishte ardhur të rregullonte enët, erdhi si këpucar, zanat që ia mësoi vëllai i tij, me qëllim që të mos kuptohej kur të trokiste në derën e mësuesit. Kur po trokiste kishte një parandjenjë që do t’ia çelte Andrua. Nuk u gabua, sa u hap porta, u përplas me lotët e saj në faqet e njoma. Po qante me dënesë. Urdhëroni brenda, prindërit janë në shkollë. Litarët e lotit iu mblodhën tek mjekra dhe pikonin në tokë. E zuri për dore. Eja. S’kuptonte ku po e çonte. Nuk nxori asnjë fjalë deri sa mbërritën në cep të oborrit. Përkuli gjurin në tokë dhe filloi të qante në heshtje. Fotua ngriu si guri që kishte përpara syve. Ndjeu që Andrua u largua. Ai u përkul dhe përkëdheli ngadalë baltën që mbante ngrohtë nën vete, një frymë. Mbi krye ishte guri i shkruar ku lexohej mirë: 1956 KAÇUBEJ 1958. Flinte zogu që kishte lidhur një dashuri. Andrua u kthye ngadalë me dy tre degëza kumbulle mbushur me lule të bardha dhe i uli ngadalë mbi varrin e Kaçubejit. Këtë vjeshtë babai do më sjellë në shkollë, në qytet. Unë mbeta pa Kaçubejin, tani të kam ty dhe u mbështet në supin e Fotos. Si ndodhi , – e pyeti për një çast. Një natë, pa pritur ra dëborë e madhe. Nga pesha u këput çatia e kuvlisë. Pothuajse ngordhën më shumë se gjysma. Mos u trishto, humbe një pëllumb, por fitove një shqiponjë. U përkul dhe i puthi flokët…
Sigal