Sigal

(Këtë tregim e kam shkruar i nxitur nga një bashkëbisedim me leksikografin, poetin dhe atdhetarin shqiptaro-suedez, mikun tim Sadulla Zendeli – Daja)

 

 “Fytyra është pasqyrë e shpirtit”

                                                                     Ciceroni

– Një ditë, në shkollën tonë, erdhi një mësues nga Stokholmi për të dhënë lëndën e psikologjisë. Ishte njëri i dashur, energjik dhe i muhabetit.  Gjatë një pushimi të gjatë, ndërsa bisedonim në sallën e mësuesve,  ai na tha: -Kur ndiheni të mërzitur, bëni fytyrën me të qeshur, – dhe duke thënë këto fjalë, ai u sforcua në fytyrë, hapi buzët, nxori pakëz dhëmbët dhe e bëri fytyrën me të qeshur. Një gaz i lehtë u përhap në fytyrat e neve mësuesve që dëgjonim kolegun. Me qeshjen e sforcuar që formoi, ai sikur vuri një maskë përpara fytyrës, të ngjashme, me ato maskat që përdornin aktorët e teatrove greke në antikitet.

-E qeshura kështu është e sforcuar. Ajo, duhet të vijë nga brenda, nga shpirti, – i thashë kolegut.

-Ke të drejtë, – m`u përgjigj ai, – por, duke vepruar kështu siç po ju them, ju e ndihmoni të qeshurën që ajo të shfaqet, e zgjoni atë nga gjumi. Është si t`i japësh një të shtyrë veturës kur nuk ndizet. Heshta. Jo se isha dakord me kolegun, për të qeshurën që duhej nxitur e ndihmuar, por, ngaqë ai ishte njeri ndjeshëm, nuk doja ta dëshpëroja me përcaktimet e mia: “e qeshur e sforcuar”, “e qeshur si e Guinplenit”,  “e qeshur si manekin”, e qeshur si në ballo me maska… Një mëngjes, ndërsa bëja ushtrime te druri i shkollës, një dru që e kishim mbjellë kur hapëm aty shkollën e parë shqipe,  pashë të kalonte pranë meje një djalë i ri. Dukej kureshtar dhe  po më shihte me vëmendje, pa m`i ndarë sytë.

-Kam qenë nxënësi yt, nuk më mban mend, – më tha.

-Ah, gëzohem, të më falësh, por nuk të njoha, – i thashë, por e ndjeva se nuk e përshëndeta me përzemërsinë e duhur siç e kisha zakon. Atë ditë, s`mbaj mend pse, por isha i mërzitur, madje i dëshpëruar dhe tërë nerva.  Në çast m`u kujtua këshilla e kolegut nga Stokholmi, sesi ta bëja fytyrën me të qeshur dhe të ndihmoja të qeshurën që të më shfaqej në fytyrë. U sforcova disa herë por, sado që u përpoqa, e qeshura nuk u shfaq. Asnjë rrudhë nuk u krijua. Atëherë, u sforcova edhe më shumë, hapa pakëz buzët dhe i lëviza lart-poshtë, që ta detyroja të qeshurën, që ajo të më shfaqej, doemos. “Qesh, o Dajë, qesh”, – i thosha vetes me inat, por, kot mundohesha. Ato çaste, e qeshura, as që kishte ndërmend të shfaqej në fytyrën time. Tek unë po vërtetohej ajo fjala e urtë: “Po s`e pate vetvetiu, s`ka ç`i bënë bojaxhiu!” Ndërkaq, djaloshi po më shihte me habi. Kur, më në fund, pas shumë mundimesh e sforcimesh, mendova se e formova një farë të qeshure, e drejtova vështrimin nga ai. Por,u befasova, madje u shqetësova teksa vura re se në fytyrën e djaloshit kishte rënë  një hije frike dhe tmerri. Pastaj, ai pa një hop sa andej-këndej dhe ia mbathi vrapit. U duk qartë se ai u tremb shumë nga e “qeshura”ime. Me atë të qeshur, në fytyrë, unë isha bërë i frikshëm. I thirra djaloshit që të ndalonte, por ai vetëm sa ktheu pakëz kokën dhe vrapoi më shpejt. Vraponte, kthente  kokën nga unë si ai që ka frikë se e ndjek një kafshë e egër  dhe vraponte përsëri. Me të qeshurën time të rekomanduar nga psikologu, e kisha trembur keq atë djalë. U shqetësova.  E ndërpreva fizkulturën dhe, sapo u futa në shkollë, shkova drejt e te salla e mësuesve. Aty ishte dhe mësuesi psikolog. Nisa  të tregoja ngjarjen. Edhe gjatë kohës që tregoja, por, sidomos kur përfundova, të tërë qeshën me gaz.  Qeshi edhe psikologu nga Stokholmi.  Kishte një qeshje të bukur dhe origjinale, ndryshe nga ajo që na rekomandonte ne. Ishte një e qeshur dallgë-dallgë, si zhurma melodike  që bënë përroi, kur bie nga shpati dhe formon një ujëvarë të kaltër e transparente.  Ajo, po, ishte e qeshur!