Suplementi Pena Shqiptare/ Spiro Mëhilli: “Flamengo”

867
Këmba ndjek ritmin e këngës
Zemra di gjuhën e zemrës.
Jorgo Papingji
Sevilia e zhurmshme i dorëzohej mugëtirës. Diku një rrugë e ngushtë dhe në mes të saj një ndërtesë me dy kate. Në trotuarin përballë saj, një shitës ambulant që në pamje të linte përshtypjen e një cigani, kishte shtruar disa gazeta dhe mbi to tregtonte elpaze, shalle femrash shumëngjyrësh dhe kastanjeta, tipike për kërcimet cigane. Diku më tej, mbështetur pas murit ndodhej motori i tij tip ‘Vespa’. Ora e shfaqjes afroi. Një palë shkallë të ngushta spirale më çuan në sallën e shfaqjes. Kudo tavolina të vendosura sipas një rradhe të caktuar. Më takoi të ulesha pothuaj ngjitur me skenën, në anën e majtë të saj. Kamerierët servirnin Sangria, verë me përqindje të lartë alkooli prodhuar prej frutash ose birrë. Kaluan minuta heshtjeje. Dritat e sallës u shuan. Dy burra me kitara në duar dhe një femër rreth të pesëdhjetave shoqëruar nga një djalë rreth të njëzetave, veshur me të zeza, u futën në skenë. Papritur, zëri i lartë i gruas u ngrit në kupë të qiellit. Ajo bërtiti dhe lëshoi në ajër tinguj U…u…u…la…la…la… dhe më pas përplasi shuplakat e duarve me sa fuqi që kishte. Me të njëjtin ritëm e shoqëroi partneri i saj. Kitaristët prekën telat dhe një melodi ose përzierje tingujsh shoqëruan ulërimat. A…a…a-ja vazhdoi për t’ia lënë vendin daljes në skenë të një valltareje. Ishte e gjatë, e zeshkët, me flokë të zinj, të lidhur prapa me fjongo të kuqe. Balli i saj vinte i lakuar, vetulla të zeza dhe sy të zinj të errët, kurse buzët e lyera me të kuqe të ndezur. Në vesh mbante vathë të gjatë. Kishte veshur fustan me ngjyrë të kuqe ngjitur pas trupit e mesit, që zgjerohej pala-pala në pjesën e poshtme. Mbathur mbante sandale me taka të larta. Si u rrotullua disa herë në skenë, filloi të përplaste shuplakat e duarve dhe sidomos takat e sandaleve me shpejtësi marramendëse duke shkaktuar një zhurmë të fortë. Ky lloj kërcimi i gjallë, shoqëruar me ulërima, përplasje duarsh e këmbësh dhe tinguj kitarash vazhdoi disa minuta. Pas saj në skenë hyri një kërcimtar rreth të njëzetepestave, i gjatë, thuajse dy-metrosh, me baseta dhe mjekër të prerë shkurt, veshur me kostum të zi, me pantallona të ngushta që nxirrnin në pah masivin muskulor të këmbëve të tij. O…o…o…Santa Luçia…o…o… bërtitej. Në vend të tingujve të kastanjetave që prisja të dëgjoja, ai dhe kërcimtarët e tjerët që dolën në skenë pas tij, lëviznin me shpejtësi tri gishtat e duarve, të madhin, të dytin dhe të tretin për të krijuar zhurmë të ngjashme me atë të kastanjetave. Përplasja e këmbëve të tij më lanë përshtypjen sikur në to kalonte rrymë elektrike. Herë pas here ai hidhej përpjetë e në ajër takonte njërën këmbë te tjetra, duke bërë një antresha dhe më pas përplaste fuqishëm takat e këpucëve. Kur ai tendosej, muskujt e këmbëve, sidomos kuadriceps femuri dhe gastroknemius (të kofshëve dhe të pulpave) tkurreshin e më pas tendoseshin nën pantallona duke pasqyruar bukurinë anatomike të këmbëve të tij. Në atë çast, ai me kokën e ngritur lart, gjoksin përpara, duart përpjetë e të hapura anash, dukej si shqiponjë majë një shkëmbi të thepisur gati t’i hidhej gjahut. Pas tij në skenë doli femra e dytë, veshur me të bardha. Fustani i ngushtë në bel i zgjatej dy metra nga pas. Ajo rrotullohej në skenë dhe çuditërisht bishti i tij vinte vërdallë pothuaj ngjitur me tavolinat e rreshtit të parë dhe nuk prekte asgjë çka ndodhej mbi to. Ajo kërcente, përplaste këmbë e duar, ulërinte nën tingujt e kitarave. Ishte mahnitëse, gjë më të bukur nuk kish ku shkonte. Flokët e zeza, të krehura ngjitur pas kokës, shkëlqenin nën dritën verbuese. Ato i kishte kapur prapa me një karficë. Ruante tiparet e një ciganeje të bukur që vinte vërdallë skenës duke bërë lëvizje artistike të trupit, të këmbëve dhe të duarve, ku njëra përkulej pranë gjoksit e tjetra ngrihej lart ose të dyja ngriheshin lart. Në rrotullimet që bënte në skenë, e ngrinte fustani përpjetë nga ku dukeshin kofshët në ngjyrën e çokollatës. Quhej Klarita. Kërcimi i saj u shoqërua me britma “Klarita, Klarita, Olei…” Në dalje nga skena ajo u rrotullua dhe pranë gotës sime të birrës ra mansheti i njërës prej mëngëve të saj, të cilin vazhdoj ta mbaj si kujtim nga një shfaqje flamengo. Më pas në skenë dolën dhe tri kërcimtarë të tjerë, dy meshkuj e një femër për të kaluar në vallëzim në çift, por bukuria dhe mrekullia e asaj mbrëmjeje ishte kur dolën të vallëzonin të gjithë së bashku. Në duar mbanin kastanjetat. Lëvizje elegante, adrenalinë, përplasje duarsh e këmbësh, kitara, klithma që shkonin në kupë të qiellit. Salla u elektrizua e duartrokitjet nuk kishin të pushuar. Flamengo është një lloj kërcimin që nuk mund të shpjegohet, është mënyrë të ndjeri, është një gjuhë, një gjendje shpirtërore, një ndërthurje tingujsh, lëvizjesh, emocionesh, energjish dhe shprehje e atyre që e kërcejnë. Ajo e ka prejardhjen nga fjalët arabe Felag (fshatar) dhe Mengu (endacak), që lindi në gjuhën e të folurit si sinonim i ciganit. Aty kuptova që flamengo nuk ishte vetëm ritëm, melodi, të bërtitura dhe kërcim. Ajo kishte në vetvete një përbërës sekret që është e vështirë të matet dhe akoma më e vështirë të përcaktohet, për të cilën flitet akoma shumë, por askush nuk merr guximin ta përcaktojë se ç’është? Dhunti!? Në atë moment kur trupin tim e përshkuan mornica, atëherë mendova se arrita, them arrita, të kuptoja se çfarë ishte dhuntia e, për më tepër, kisha filluar të kuptoja flamengon, atë lloj kërcimi që i ka rrënjët në kulturën indiane, hebreje, greke dhe kastalane. Kush ishin ata që më rrëmbyen me kërcimin e tyre? Ishin ciganët e jugut të Spanjës që mbërritën në Andaluzi në shekullin XV ose më saktë në vitin 1447 nga veriu i Indisë i quajtur Sid, që tani i takon Pakistanit. Ja në ato vite filloi historia e flamengos, fillimisht e kërcyer në kafenetë luksoze të qyteteve e më tej të shtrihej përfundimisht në jugun e Spanjës, në Andaluzi. Ata nuk bëjnë asgjë më shumë për të kërcyer sesa përdorin zërin e tyre, pak muzikë të improvizuar me përplasjen e duarve e të këmbë dhe të shoqëruar me kitarë. 

Sevilie, maj 2017.


Sigal