Suplementi Pena Shqiptare/ Remzi Gjika: Labi dhe deti

901
Gjethja e re kishte mbuluar vendin. Dhëntë e dhitë vinin duke tundur drejt stanit. Labi, si e kish zakon, doli në një hundë dhe vështronte nga deti. Diçka e zezë i ra në sy që dukej se vinte drejt bregut nga era që frynte nga veriu. Nuk ia ndau sytë derisa ajo dhuratë deti erdhi e u mbështet në një skërkë guri si govatë. Kurioziteti e shtyu të shikonte ç’ peshqesh kishte sjellë deti? Edhe mali edhe deti ishte për ta pasuri, madje e lakmuar. Asaj plaçke ia kishte vënë syrin edhe Metja, por tjetri e kishte më afër dhe arriti i pari. Peshqeshi nuk ishte i vogël: një stivë me dërrasa pishe që sa kishte dalë nga fabrika. Binte aroma e pishës si në Llogora. “E po mirë,- tha Labi – më duhet se më kanë mbetur dritaret që një viti pa bërë, për dy fije dërrasë. Pa mbaruar mendimin u sos Metja. -Ç’peshqesh na erdhi o Isa( Isa e quanin labin), se nxitohem, kam lënë dhe dhitë vetëm.-Po ik o Mete se do të merrem unë. Pastaj hajde t’i rrëmbejmë deri te stani në Bristan. Unë do t’i lidh me një tel e t’i do ta rrëmbesh, kurse unë do të sajoj diçka si lopatë për ta përdorur si varkë. U tha , u bë! Metia mbylli dhitë dhe u var shpejt, poshtë te buza e detit. Isai i kishte lidhur dërrasat me një tel dhe e flaku atë që ta kapte Metja. Ky plan u shkoi mirë për ndonjë km., por se deshi fati! Pa pritur filloi juga dhe si një kal pa fre u sul mbi dallgët e detit dhe u ndryshoi drejtimin. Labi si “kapiten” i sprovuar, i jepte lopatës së sajuar dhe përpiqej të mos largohej nga bregu. Metja e tërhiqte me sa fuqi që kishte, por puna po vështirësohej. Nga forca e rrymës, teli u këput dhe humbi kontaktin me bregun. Metes i mbeti teli në dorë dhe dërrasat i mbetën Isait që përpiqej t’i afrohej bregut. Përpjekja qe e kotë, era ishte e fortë. Gjemia prej dërrase mbeti në mëshirën e erës dhe detit. Isai mbeti në mes të detit dhe nuk i dihej ku do të përfundonte. Një gjë dihej, me aq dallgë, nuk lëviznin as anijet me motor, jo një stivë dërrasash që deti i kishte hedhur cep më cep si vizitore. Tani ato kishin në kurriz edhe kapitenin, Labin. Metja i shoqëroi me sy deri sa kaluan kanalin dhe i humbën në mjegull. -Ahaa, kuje!,.. iku Isai! Kush e di ku do të dalë, por s’ma merr mendja, i gjallë? Mblodhi dhitë e i futi në vathë dhe u dha këmbëve për në fshat. Kur e panë njerëzit, mendja u shkoi për ndonjë të keqe, se ai në shtëpi kishte qenë, në mëngjes kishte ardhur në stan. U drejtua për nga shtëpia e Labit, siç e thërrisnin, pse kishte zbritur me dele nga Kurveleshi, për dimërim. Dhe qe bërë i shtëpisë aty .Trokiti në portë, prapa dëgjoi zërin e të zonjës që pyeste kush ishte, po Metes nuk po i hapej goja. Doli gruaja, ç’lajme kishte? Metja i rrëfeu historinë që nga fillimi, ndërsa ajo priste me ankth se çfarë kishte ndodhur më tej. Isain e pati marrë deti dhe nuk i dihej fatit të tij. “Unë erdha të gjej një njeri se mbeti stani shkretë”… Gruaja ia dha vajit, e dëgjuan gjitonët dhe u mblodhën në minutë.- Të vijmë të kërkojmë, mbase ka dalë gjëkundi – ngritën zërin njerëzit të fisit dhe gjitonët e tij. Me atë jugë që filloi, ai, me siguri, do të delte në det të hapur dhe atje….Shpejt e shpejt u bënë gati 10-11 veta dhe u nisën me Meten. U shpërndanë gjatë bregut, por nata mbuloi çdo gjë. Në fshat filloi kuja dhe u mblodh miqësia e vëllazëria. Nisën diskutimet si e kanë ato raste: Jo ç’iu desh deti, jo pse nuk i nxorën në tokë e t’i merrnin pjesë, pjesë!… U gdhi. Një grup burrash u nis drejt staneve në bregdet. E rrethuan gjithë bregun, kontrollonin mos kishte dalë gjëkundi. Asnjë shpresë! U kthyen në fshat, tek prisnin me ankth.” Epo, thanë, vate edhe Isai si gjyshi i tij, edhe atë e hëngri deti”! Thoshin se pranë detit e pranë mbretit të jesh e nuk të dhëmb koka, por ndodhkej edhe e kundërta, ta ngrënka kokën fare”- mendonin, mendonin e kujtonin gjasa fatkeqësish, ndër vite. Kaluan kështu dy ditë. E hoqën mendjen fare nga të ndodhurit gjallë. Filluan të qanin e ulërinin sipas zakonit me vargje: 

“Isa ku të gjet kjo ditë?!
doli gjemia në pritë, 
Kush e di ku të ka qitë
Vaj, vaj o biro!”… 

Isa labi ishte i veshur, nga thoi këmbës deri në majë të kokës, me lesh. Ai i mbërthyer mirë pas dërrasave dhe priste ku ta nxirrte fati. Lagej e thahej, por falë rrobave të leshta, ndihej ngrohtë. Shikonte rreth e rreth mos kalonte ndonjë anije, por jo! Në atë det nuk guxonte të dilte njeri. Brigjet nuk dukeshin më dhe i hyri llahtari. Mendonte për familjen, për fëmijët që i la të vegjël, lere stanin që e la shkretë. “Ç’më tha koka,- mendonte me vete,- e dhashë jetën për dy dërrasa, si babai për një peshk. Po pse budalla ishte ai që e ka flakur këtë babëzi për të shpëtuar kokën?! Kushedi çfarë thonë në fshat”. “ç’e gjeti derëzinë që la familjen e gruan të re, ca të tjerë që nuk më kanë pasur qejf, besoj thonë pa u ndier: “mirë e gjeti se është i pangopur edhe për një kokërr gorricë bën dava”… “Vërtet, palët kanë të drejtë, por tani është vonë! Deti do të më peshojë e gjykojë fatin tim të ri”! E zinte gjumi si karakanxho mbi dërrasa dhe e bënte të gjallë ndonjë dallgë e fortë që i bënte dush. Përmendej. Nuk kuptonte se ku ishte. Vetëm një gjë dinte mirë: “jam i gjallë dhe në fshat po ma bëjnë kujen e po më qajnë për së gjalli.” Nata ishte e tmerrshme ndihej i varrosur për së gjalli. Varr në det. Varr pa varr! Varrhumburi… Mendime ogurzeza e mbulonin bashkë me dallgët që e rrëmbenin drejt humbëtirës. Ditën e tretë, natën, ktheu era. E kuptonte nga faqja, kur frynte juga e kur frynte veriu. Dallonte temperaturën: njëra e ngrohtë e tjetra e ftohtë, por shpresëdhënëse, mbase?…Nga lodhja e zuri gjumi, dërrasat vazhdonin lundrimin sipas erës. Labi i shkretë ishte kurbani që prisnin. Në mëngjes herët dëgjoi që dërrasat goditnin një gjë të fortë. Kaq gjë e kuptonte që kish dalë në tokë, por ku ishte? “Shyqyr që jam gjallë, pa do ta gjej shtëpinë ku do të jem”- i jepte shpresë vetes. U zbardh mirë dhe kuptoi që nuk ishte në ëndërr. Fshiu sytë dhe rrotulloi kokën të shihte ndonjë objekt të njohur. Dëgjoi një zë që larg. Zëri fliste shqip… U gëzua që kishte dalë në bregdetin shqiptar, po akoma nuk kuptonte se ku. Fshiu edhe një herë sytë rrotulloi kokën. Dalloi faqemalin e vendit të tij, atë bisht që futej në det e afrohej me ishullin. Bota iu rrotullua dhe iu duk se para i doli gruaja me fëmijët që iu hodhën në qafë. Ju kundërvu vetes: “ budalla, lugat i pangopur, humbe burrërinë, shtëpi e katandi për një pirg dërrasash…Po andej ç’mund të bëhet?” Fshatari, që ndodhej me bagëti në atë anë deti, u afrua për ta ndihmuar atë robin e zotit, paditur nga ishte e kush ishte -Nga je, ore fatmirë, çfarë të solli deri këtu?-Vëllai juaj duhet të jem, nga gjuha, vendin nuk po e dalloj mirë, por si duket, afër jemi e një det na lag… Fshatari e sqaroi se ndodheshin në Treporto, përballë Hundëzezës. “Hajde të vemi në shtëpi, se kushedi sa kishe në det, pa ujë e pa bukë…Isai Labi tregoi historinë pikë për pikë dhe i kërkoi që ta ndihmonte se në fshat nuk dihej ç’bëhej. Pa humbur kohë u nis për në fshat, i drobitur dhe ndihej fajtor për pakujdesinë e tij, atë lloj pakujdesie që e kishte paguar edhe babai i tij. Rruga ishte e gjatë deri në shtëpi. Arriti vonë. Akoma dëgjoheshin vajtimet e grave. Ndali pak të çlodhej e të dëgjonte më mirë. Zëri i vinte larg! Nuk e besonte se ajo ishte kuja e tij!… Afër, me nxitim, kaloi një njeri i panjohur, i u duk. Këtij nuk iu durua dhe e ndali dhe e pyeti:- Nuk më thua, çfarë ka ndodhur në fshat, që janë mbledhë dhe qajnë? -Nuk e paske marrë vesh? Ka ditë që është mbytur Labi, ai bariu nga Kurveleshi! Fjalët e të porsa mbërriturit sollën pikëllimin e detit në shqotë.-Po ti kush je orë mik?-pyeti fshatari nga fshati fqinj.- Po unë jam ai që mos qofsha më, or ditëbardhë! Isa Labi si Odisea, pas peripecive u kthye në shtëpinë e tij. Lajmi u përhap rrufe. Fshati, sërish, mbushi shtëpinë. Kujën e kthyen në dasmë.
Sigal