Suplementi Pena Shqiptare/ Maksim Zarka: Plaku dhe murtaja

1034
Viti 1991. Prag vjeshte. Kisha dalë para pallatit dhe isha ulur te stoli. Pas pak drejt meje po vinte plaku i katit të parë. Nuk më përshëndeti as nuk më dha dorën siç bënte zakonisht. 

“Ka rënë murtaja, murtaja e zezë, -foli me stërmundim plaku me emrin Arqile, që e njihja prej kohesh. Ai kishte mbaruar Shkollën Bujqësore Amerikanë në Kavajë dhe pas çlirimit te vendit kishte kryer studimet e larta për pemëtari në Bullgari. Gjithë jetën ishte marrë me pemëtarinë dhe vreshtat. Të gjithë i thërrisnin mjeshtër. Tashmë Mjeshtri i kishte kaluar të tetëdhjetë e tetat, por mbahej mire fizikisht dhe memorien e kishte shumë të mirë. Ndaj dhe herë pas herë bënim ndonjë bisedë. Fjala “murtajë” e thënë me stërmundim, më bëri që ta shoh me vëmendje plakun. Atij i dridhej buza sikur të mërdhinte nga një i ftohtë polar. Dukej i këputur fizikisht dhe shpirtërisht. Trupi i ishte përkulur. Flokët e gjate i kish të pakrehur. Sytë i ishin zvogëluar. Me një fjalë, plaku ishte shpërfytyruar. Vetëm kur fliste sytë mbusheshin me energji dhe shkreptinin. Nuk e kisha parë asnjëherë kaq të dërrmuar plakun mjeshtër. -Ç’murtajë, nga e nxore këtë i them,- plakut Arqile,- dhe me vete thashë: “Nuk do të jetë mirë nga mendja. Pleqëria dhe vitet mbi supe kanë bërë punën e vet”. Por plaku nuk më la të mendoja gjatë. Ai siç duket i lexoi mendimet e mia dhe duke gulçuar ia nisi:-Shiko more bir përreth. Si nuk ka rënë murtaja!? Unë dëgjoj zëra vajtimi, shoh lot, dhimbje dhe brenga. Nuk i dëgjoni ju?, Unë i shoh dhe i ndjej. 

-Ah, -mendova. Nuk qenkam gabuar. I paska ikur me të vërtetë “bleta”. Por plaku nuk donte të dinte çfarë mendoja unë. Ai vazhdonte të zbrazte “kosheren” e tij! -Shiko si po lotojnë, po qajnë, dhe tregoi dy drurë të prerë aty pranë që akoma po lëngëzonin. Janë dru mimozash. Çfarë u bëri mimoza xhanëm?. Fatin e mimozave e kanë pësuar me mijëra drurë. Mirë me të vjetrit, por me të rinjtë dhe me filizat ç’patën. Janë me shpirt, kanë jetën e tyre. Ky vend do të kthehet në shkretëtirë. Si mund të jetojmë ne pa to, dhe shtriu dorën drejt disa kodrave me vreshta dhe pemë të prera. Tashmë e kuptova dhe në heshtje thashë: “Më fal që të paragjykova, o mjeshtëri Arqile”, dhe e pashë në sy. Ai nuk foli, por bëri disa hapa para dhe unë i pashë vetën shpinën e kërrusur. Mjeshtri u kthye përsëri nga mua dhe më drejtohet: Nuk e sheh biri im që po pritën si me kosë pemët, ullinjtë, mollët, fiqtë, kajsitë, vreshtat, pyjet. Edhe zjarri po të kishte rënë, do të shkatërronte një parcelë, dy, por jo një Shqipëri të tërë nga jugu në veri. Pemët vërtet nuk kanë zë të flasin, të ulërijnë, por shpirt kanë. Ushqehen me oksigjen, pastrojnë gazin karbonik, zbukurojnë shpirtin e tyre dhe të njerëzve. Na dhurojnë falas fruta të ëmbla, këngën e zogjve, pranverën me lule, vjeshtën e artë, qetësinë shpirtërore. Madje janë më të vjetra në moshë se njerëzit. Lindi më parë bimësia dhe pemët në tokë, pastaj frymorët humanë. Kur lindi njeriu e gjeti të lulëzuar natyrën. Po tani shiko ç’po ndodh! Vendi më i bukur në Ballkan është kthyer në shkretëtirë. Kjo është më shumë se kolera. Këtu po shuhet jeta. Njerëzimi, mor bir, ka parë murtajën e zezë, ku njerëzit vdisnin sikur t’i kish kapur flama e pulave. Vdekja në atë kohë pushtoi dhenë, por prapë njeriu triumfoi. Rasati u ruajt dhe sot Toka është plot me njerëz. Por kjo flamë ia kalon dhe pushtimit të huaj. Shumë pushtime ka pasur ky vend. Shpata e të huajit ka bërë pirgje me koka të prera shqiptarësh, kodra të tëra u skuqën me gjak, por askush nuk preu pemët, as nuk i dogji, as nuk i shkuli. Ato pemë e ato vreshta janë bërë me krah, me duar, me djersë, nuk na i ka ka falur njëri. Por kjo murtajë e sotme ka hyrë në bark të njerëzve dhe nuk paska diagnozë. –Mos u mërzit, -i them unë. Diagnoza do të na vijë nga Amerika, do të vijë “Çeku i bardhë”. -Çfarë çeku, more derëzi? I huaj nuk të jep asnjë morr, e jo më një çek, kur shikon që ti nuk ke mend në kokë. Populli thotë, më mirë syri se nami, por shqiptarëve sot u ka dalë jo vetëm nami i keq, por dhe syri. Ka njeri të besojë më tek ne e të na afrojë diçka kur shikon këtë mynxyrë të mendjes sonë. Ka det ta lajë këtë kolerë. Këtë s’e mban dot toka. I huaji të ndihmon, kur të shikon që ti përpiqesh për të ndërtuar, dhe jo kur ti shkatërron,- mbylli fjalën plaku mjeshtër. Pastaj ai uli kokën dhe zuri veshët me dy pëllëmbët e duarve. 

Ndërsa plaku zuri veshët me duar, tej dëgjohej ritmi i kërdisë së sëpatës… 
Sigal