Tregim
…Për shkak të një nxitimi të qenit, kafsha do të ndëshkohej. Babai, tashmë, e kishte marrë vendimin. E mira ishte që tehu i sëpatës t’ia ndante kokën nga trupi që me goditjen e parë, që Baloja të mos vuante. Babai i afrohet në majë të gishtave me sëpatë në dorë të fshehur pas brinjës, përvesh mëngët, pështyn pëllëmbët, e ngre sëpatën lart me të dyja duart dhe me tërë fuqinë e trupit do ta ulë poshtë e do t’ia presë kokën “praf” me një të rënë.
Qeni po bënte gjumin e fundit, me kokën mbështetur në trungun e lisit. Baloja ynë ishte një qen bukurosh, inteligjent, besnik, i dashur, me qime të zeza, me një baliskë të bardhë në mes të ballit, me trup e këmbë të gjata, sytë tejpamës i shndrisnin gjithë zgjuarsi nuhatëse.
Kur dilja nga shkolla, i fërshëlleja që matanë sopit të dellit, fiiiiiu… dhe Baloja tundte kokën, ngrinte veshët llapush përpjetë, çohej në këmbë, shkundte trupin, dilte nga kolibja dhe bëhej vetëtimë drejt meje me vrull të përmalluar dhe më hidhej në gjoks me putrat e tij të buta në tentativë të më lëpinte duar e faqe, duke angullirë e buzëqeshur me dhëmbët e gjatë e të rrallë që i shndrisnin nga bardhësia.
Po, po! Baloja ynë e shprehte gëzimin duke qeshur. Hapte gojën, përveshte buzët, zbardhte dhëmbët, tundte kokë e bisht dhe bënte ca lëvizje dehëse prej çamarroku, që zbulonin botën e tij të kënaqur. Unë ia fërkoja trupin dhe ai e ndjente dashurinë, ma merrte dorën brenda në gojën e tij, lozte me gishtërinjtë e mi nëpër dhëmbët e rrallë me majuckë të mprehtë, pastaj shtrihej në mes të rrugës duke bërë ca spërdredhje lodërtare me kurriz në barin e njomë. Babai, me sëpatën e mprehur grerëz, si shpata e Demokleut, tani i qëndronte sipër kokës.
Ai përfytyronte çastin, kur Baloja ia kafshoi dorën dhe ngarkohet me inat, shtrëngon nofullat, muskujt e qafës i dalin sipër lëkurës, rrudh vetullat tërë inat, e ngre sëpatën më lart, bëhet shpuzë në fytyrë, merr frymë thellë, krahët i dridhen, zemra i rreh me forcë, gjaku i vrullshëm sa s’po e rrëzon përdhe… E shtrëngon sëpatën me të dyja duart dhe një zagushi marramendëse i gufon përbrenda gjoksit sa ia shkallmoi zemrën në tronditje trupore si ta zinte gjaku i padalë dhe shijoi kripën e lotit që i rrëshqiti nga faqja në cep të buzës.
Dhe, kujt? Babait, një mesoburrë, i vrazhdët, vetulla të trasha, hundën e madhe majë së cilës si antenë i ngriheshin tre-katër qime të trasha, njeriut nevrik, i keqi i vetes. Çfarë po ndodhte me babanë që s’po e ulte dot sëpatën? Babai e shikonte nga afër, mendonte shtëpinë pa qen, përfytyronte qenin pa kokë dhe i rëndohej plumb sëpata në duar. Tani Baloja ka sekondat e fundit të jetës e s’do ta shohë më dritën e diellit. Prindërit kanë gjithë javën gërr-vërr, gërr-vërr që grinden për qenin.
Dy ishin kushtet që nëna i vuri babait, pasi e kafshoi qeni në dorë: E para: Të shkonte në spitalin e qytetit për të bërë gjilpërën kundër tërbimit dhe e dyta, ta vriste qenin. Çuditërisht, babai s’po bënte as njërën, as tjetrën. Kokëkrisur im atë. Unë qaja me dënesë e pa zhurmë pas trungut të arrës. Me kë do të luaja unë pas vrasjes së Balos? Lodrat e mia me qenin ishin nga më të bukurat. Sepse Baloja im ishte një qen i zgjuar.
E hidhja kukullën me bateri (sa një bebe) në mes të fierit apo mes grurit që jeshilonte deri në brez, kurse Baloja e shoqëronte me sy lëvizjen në ajër dhe vraponte drejt së qarës së kukullës, uaaaa…uaaaa, e mbërthente me dhëmbë në rrobëzën e trupit dhe ma sillte mua ndër duar duke tundur bishtin, i kënaqur për inteligjencën që kishte treguar. Unë mbaja një kore buke në dorë, kurse ai kërcente në ajër me dy këmbët e para, ma merrte bukën nga dora dhe zbardhte dhëmbët në qeshje të lumtura kafshore.
Disa ditë më parë, Baloja kishte marrë një kafshim sipër qafës nga një tjetër qen më i fortë dhe i ishte bërë një plagë te qafa. Plaga tashmë kishte zënë kore. Babai me siguri duhet të ketë rënë viktimë e lëndimit të plagës së qenit dhe jo e gjenit agresiv të tij.
-E ke fërkuar atje ku i ka zënë kore lëkura, i ka dhembur shpirti, ka kthyer kokën për vetëmbrojtje, prandaj të ka kafshuar,- i thoshte nëna.
-Jo!- i përgjigjej babai. -Çdo gjallesë, përfshi dhe njeriun, e ka një gjen agresiv. Ke parë njerëz që u hipin xhindët në kokë, u humbet arsyeja dhe s’e kanë për gjë të zbrazin koburen kundër tjetrit? Por tashmë vendimi ishte marrë dhe im atë qëndron akoma me sëpatën e madhe lart që i shndrit tehu i çeliktë dhe i rëndon bishti i gjatë prej qarri.
Babai ndjen gërhimën frymëmarrëse të Balos, zemra ia shkallmon kraharorin, e largon sëpatën nga qafa e qenit, pasi e mori dy a tre herë nishan dhe i shterojnë fuqitë, i dridhet krejt trupi, i ulet tensioni, iu trondit brendësia, teksa iu shfaq parasysh gjaku i qenit pa kokë që do të derdhej si lumë përpara këmbëve…. Dhe trupi i babës lëkundet si lisi nga era e fortë.
Gjynahu që po pritej të bënte e çarmatosi burrin. Imazhi i kasaphanës ia shkallmoi trurin, e zuri gjaku i padalë, sytë iu veshën nga një perde e zezë, mori frymë thellë dhe e nguli sëpatën me forcë në trungun e lisit. Qeni u tremb, hapi sytë, pa të zotin sy përlotur, tundi bishtin, iu hodh në gjoks dhe i lëpinte lotët që i rrëshqisnin faqeve… Babai fshiu faqen me mëngën e këmishës, gjunjët i dridheshin, i ktheu kurrizin qenit dhe sa hyri në korridor, e priti nëna me këmbët e para:
-Hë, e vrave?
Ai tundi kokën dhe shkundi krahët si i dorëzuar me trupin tërë djersë.
-Jo. Nuk e vras dot!
-Po, burrë je ti, more?
-Nuk më mban zemra.
-Po kur do ta vrasësh, kur të na kafshojë edhe djalin? – i foli ashpër nëna dhe nisi të ndillte zogjtë e klloçkës: tik-tik-tik! tik-tik-tik!
Zogjtë rendën pas klluk-klluk-ut të klloçkës duke çukitur me sqep himet që nëna nxirrte nga podhiqja. Nëna po i numëronte zogjtë me sy: dy,tre…pesë…tetë!
-Pu pu pu!-ia behu ajo me të dyja duart në kokë si të kishte ndodhur hataja. – Kisha 14 zogj dje, tani kanë mbetur 8. Dhe iu drejtua babës si të ishte ai fajtori:
-Akoma nuk i zure ato vrimat e gardhit ku hyn nuselalëza, more burrë?
-Po ku pyet nuselalëza për ferrat e gardhit, moj grua!
Nuselala ishte njësoj si një bijëz dhelpre në miniaturë. Trupin e kishte të gjatë e të hollë si një mace e vogël, me sy zhbirues, tinëzare dhe shumë e shpejtë në kapjen e presë së vet. U vinte tinëz zogjve dhe si i mbërthente me dhëmbë në fyt, i mbyste, u pinte gjakun dhe i linte në rrugë. Një pragmuzgu, ndërsa po fusja delet në vathë, pashë Balon që diç po sulmonte.
Po e ndiqte prenë me vrap dhe me dredha kaq të shpejta, saqë ngatërrohej nëpër këmbët e tij, në kthesa të forta, ecje para, prapa, me një shpejtësi rrufe, ia nguli dhëmbët në zverk presë, e rrotullonte kokën me shpejtësi sa majtas-djathtas, duke e përplasur prenë nëpër gurë, deri sa ia mori jetën. Ky ishte fundi i nuselalëzës. Nënës i qeshi buza dhe e shpërbleu Balon me një gërraç të madh me hirrë. Tani mendimi për t’i marrë jetën qenit kishte marrë tjetër rrjedhë.
-Atëherë mos e vra, por, kur të shkosh nesër në pazar, bëj një rrugë e tri punë: Edhe viçin e shet, edhe gjilpërën kundër tërbimit e bën, edhe qenin e lë andej”, ndërroi mendim nëna. Babai ia dëgjonte fjalën nënës. Kur flisnin për tërbim të njeriut, kjo më fuste tmerrin. Atë ditë që mungonte mësuesja e gjuhës, ne erdhëm herët në shtëpi.
Isha te lesa e oborrit, kur e pashë babanë që hyri me nxitim në dhomë dhe po lehte si qen: ham, ham, ham! Heshta, sapo dëgjova që dera e dhomës së nënës u mbyll me shul nga brenda. Kisha dëgjuar se njeriu i papërgjegjshëm ishte më i rrezikshëm se qeni i tërbuar. Bobooo! Tani do të tërbohej edhe nëna….. Si i ngrirë përgjoja korridorit mes dridhërimash e pa marrë frymë:
-Ham, ham, ham! dëgjohej e lehura e babës.
-Tallu ti, tallu! Kur të të zërë tërbimi me të vërtetë, atëherë do t’i biesh kokës me grusht.
– Ham-ham. Jam tërbuar pas teje…!
– Qeni që leh, nuk të ha…!
– Ta shohim, të ha apo s’të ha.
– Iiii, ti bie era raki…! Ç’bën more, se më grise bluzën!
– Ta ngrënça syrin!
– E mirë, mirë, e mora vesh…Atje…të rri mendja ty! Ha-ha-haaa… Je bërë shoku i qenit, moreee…!
Në dhomë mbretëroi qetësia… një qetësi enigmatike…
Ktheva kokën pas dhe u largova drejt kopshtit duke menduar…
“Ah! Baba, baba, ç’i bëre kokës?! Pse nuk e dëgjove nënën që thoshte: “Shko në qytet dhe bëje gjilpërën kundër tërbimit?” Të dielën, ne e nxorëm viçin në pazar për ta shitur. Babai e tërhiqte prej litari përpara, unë i bija shalëve me fshikull, ndërsa Baloja ecte duke nuhatur tokën herë para e herë pas nesh. Babai ia fali qenin atij burrit nga Shpiragu i largët, atij që bleu viçin tonë. Nuk e kuptoja pse im atë thoshte se, sa më shumë i njohim njerëzit, aq më shumë i duam qentë.
Po ta donte qenin, pse e largoi tutje… prapa malit? Kur u kthyem në shtëpi, e qava me lot mungesën e Balos dhe më dukej sikur më kishin marrë një pjesëz të trupit. Por, tre ditë më vonë, sapo dola në derë, u gëzova jashtë mase, kërceva përpjetë, sa s’ fluturova, kur pashë Balon te dera e shtëpisë, i cili m’u vërvit në kraharor me këmbët e para dhe më lëpinte faqe e duar duke u dridhur me angullimë të përmalluar. Në brendësinë e shpirtit tim sikur ishte shkarkuar një lumë adrenaline dehëse. Thirra i lumturuar… o, sa fort thirra, se si më doli përbrenda kjo ndjenjë gëzimi e papërmbajtur:
“Ka ardhur Balooooja! Ka ardhur Balooooja! O nëne moj, ka ardhur Baloja!” E shtrëngova qenin fort pas gjoksit si një shok besnik dhe e fërkoja nga trupi, kurse ai hidhej e përdridhej i gëzuar, vinte rrotull shtëpisë me vrap dhe prapë më hidhej në gjoks e më lëpinte duar e faqe. Gëzohej, sepse ishte rikthyer te njerëzit e tij, në ngrohtësinë e kolibes së vet. Qeni kishte ardhur në shtëpi çap pas çapi me nuhatje, pas aromës së gjurmëve tona, pas erës së njeriut, siç thoshte babai. Nga ajo ditë, babai e lidhi qenin me zinxhir dhe e zgjidhte vetëm kur vinte nata. * * *
… Një mëngjes, ende pa dalë mirë dielli, ndërsa i fërshëlleja qenit që t’i jepja për të ngrënë dhe ta lidhja me zinxhir, dëgjoj një zë në rrugë që m’u duk si e qara e një foshnje… Mbeta i shokuar, kur pashë te lesa Balon që po hynte në oborr dhe ndër dhëmbë mbante për rrobash një bebe të mbledhur në kopanec…. Bebja qante pa pushim: uaaaa… uaaaa…uaaa! Baloja e kishte gjetur beben e braktisur pranë kontejnerit dhe, megjithëse ishte një qen i bëshëm e me këmbë të gjata, mezi po e mbante beben, ndaj i dukeshin loçkat e syve të zmadhuara, të skuqura dhe lotët i binin pikë-pikë. Qeni e la beben te dera e shtëpisë dhe u ul në bisht me vështrim të hutuar drejt njerëzve, në pritje të shpërblimit…
“Uaaa, foooshnje!” “Uaaa, bebe!” bërtiti dhe nëna, vuri duart në kokë e tromaksur, e mori me nxitim beben ndër duar, vrapoi te oxhaku ku bubulonte një zjarr i madh, e veshi me ndërresa të ngrohta… dhe mes mallkimeve për njerëzit… e vlerësimeve për kafshët … s’mund të harroja shprehjen e të sapoardhurit në shtëpinë tonë, misster Auden e quanin: “Shumë gjallesa rrezikohen nga fati,- thoshte ai, – qenia njerëzore rrezikon vetveten!”.
