Suplementi Pena Shqiptare/ Gjergj Kastriot Skëndërbeu: Figura legjendare e kombit shqiptar

1491
Heroi kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeu u lind në 6 maj të vitit 1405 të shekullit të 15-të në një familje fisnike të Dibrës, siç ishte ajo e Gjon Kastriotit. Ai u mor peng nga Sulltan Murati dhe luftoi për Perandorinë Otomane si gjeneral deri në vitin 1443, vit në të cilin dezertoi gjatë një beteje, duke u rikthyer në Krujë. Në vitin 1444 ai mblodhi të gjithë princërit shqiptarë në Lidhjen e Lezhës, ku u vendos unanimisht të luftohej për marrjen në zotërim të trojeve shqiptare kundër perandorisë otomane. Në krye të ushtrisë shqiptare, pas fitores së parë kundër otomanëve në betejën e Torviollit, Skënderbej do të korrte 20 fitore të mëdha kundër perandorisë, në plot 20 vite luftë në krye të ushtrisë së vet, që kishte si kryeqendër Krujën. Heroi ynë kombëtar do të njihej për luftën e tij të paepur në një vend kyç mes lindjes dhe perëndimit. Ai do të njihej si vasal i mbretit të Napolit në traktatin e Gaetës, ku mbështeti mbretin Ferdinand të Napolit në luftën civile të viteve 1460–1461. Në vitin 1463 ishte komandant i forcave të kryqëzatës së Papa Piut II, ndërsa do të vdiste në 17 janarin e 1468, në moshën 63-vjeçare. Gjergj Kastriot Skënderbeu konsiderohet nga shumë vende të Europës Perëndimore si heroi që pengoi Perandorinë otomane të pushtonte Perëndimin e Europës, dhe si modeli i rezistencës së krishterë ndaj rrezikut serioz të otomanëve muslimanë.
Vepra për Skënderbeun pikturë, letërsi, muzikë
Skënderbeu mblodhi mjaft reputacioni në gjallje ashtu edhe postum në Evropën Perëndimore në shekujt e 16 dhe 17. Libra mbi princin shqiptar filluan të shfaqen në Evropën Perëndimore në fillim të shekullit të 16-të. Një nga më të hershme të këtyre historive që kanë qarkulluar në Evropën Perëndimore në lidhje me veprat heroike e Skënderbeut ishte “Historia de Vita et gestis Scanderbegi, Epirotarum Principis” (ca Romë. 1508-1510),që u botua vetëm katër dekada pas vdekjes së Skënderbeut. Kjo Historia e jetës dhe veprave të Skënderbeut, Princi i Epirotëve është shkruar nga historiani shqiptar Scodrensis Marinus Barletit, i njohur në gjuhën shqipe si Marin Barleti, i cili nga eksperienca personale pati përjetuar vetë pushtimin turk të Shkodrës, qytetit të tij të lindjes. Më pas ai u vendos në Padua ku ai u bë rektor i kishës famullitare të Shën Stefan. Barleti ia dedikon punën e tij Don Ferrante Kastrioti, (nip i Skënderbeut), dhe të pasardhësve. Libri është botuar së pari në latinisht.Në shekujt e gjashtëmbëdhjetë dhe të shtatëmbëdhjetë libri i Barletit ishte përkthyer në një numër gjuhësh të huaja; në gjuhën gjermane nga Johan Pincianus (1533), në italisht nga Pietro Rocca (1554, 1560), në portugalisht nga Francisco D’Andrade (1567), në Polonisht nga Ciprian Bazylik (1569), në frëngjisht nga Jaques De Lavardin, zot feodal Plessis du-Bourrot (frëngjisht: Histoire de Georges Castriot Surnomé Skenderbeu, Roy d’Albanie, 1576), dhe në spanjisht nga Juan Ochoa de la Salde (1582) . Versioni në anglisht ishte një përkthim nga ai frëngjisht nga De Lavardin dhe të bërë nga një Zoterin Zachary Jones. Është botuar në fund të shekullit 16, nën titullin, Historiku i George Castriot, i mbiquajtur Skenderbej, Mbret i Shqipërisë; përmbajnë Actes të famshme të tij, Deedes Fisnik e tij e Armës dhe fitoret paharrueshëm kundër Turqve për Besimi i Krishtit. Gibbon nuk ishte i pari që e vënë re se Barleti është nganjëherë i pasaktë në favor të heroit të tij, për shembull, Barleti pohon se Sulltani kishte ngordhur nga sëmundja nën muret e Krujës. 

Portreti i Skenderbeut. Biografia e 1648 për Kastriotin ishte shkruar edhe nga Franciscus Blancus, një peshkop katolik i lindur në Shqipëri. Libri i tij “Georgius Castriotus, Epirensis vulgo Scanderbegh, Epirotarum Princeps Fortissimus” është botuar në latinisht në vitin 1636. Voltaire nis kapitullin e tij “Marrja e Konstandinopojës” me frazën : “Sikur Perandorët grekë bizantinë të kishin vepruar si Skenderbeu, Perandoria e Lindjes ende mund të ketë qenë e ruajtur.” Skënderbeu është protagonist i tri tragjedive të shekullit XVIII në teatrin britanik, “Skenderbeu” iWilliam Havard-it, një tragjedi (1733), “George Lillo’s Hero i krishterë” (1735), dhe Skënderbeu Thomas Whincop-it, Ose, “Dashuria dhe Liberty” (1747). Një numër i madh poetësh dhe kompozitorësh gjithashtu kanë tërhequr frymëzim nga karriera e tij ushtarake. Frëngjisht poeti i shekullit të 16-të Ronsard shkroi një poemë rreth tij, ashtu si edhe poeti amerikan i shekullit të 19-të Henry Wadsworth Longfellow. Për Gibbon, “John Huniades dhe Skënderbeut… janë të dy figura madhore që me të drejtë në njohjen tonë, për nga profesioni i tyre iu kundërvunë armëve të perandorisë Osmane duke vonuar rrënimin e perandorisë së Bizantit.” Ludvig Holberg, një shkrimtar danez dhe filozof, pohoi se Skënderbeu është një nga gjeneralët më të mëdhenj në histori. Sir William Temple shprehte konsideratën se Skënderbeu të ishte një nga të shtatë krerët më të mëdhenj pa një kurorë, së bashku me Belisarius, Flavius Aetius, Gjon Huniadi, Gonzalo Fernández de Cordoba, Farnese Aleksandër, dhe William Heshtur. Ndërsa kompozitorit italian barok Antonio Vivaldi ka kompozuar një opera me titull “Skënderbeu” (vepër e vënë në skenë dhe interpretuar për herë të më 1718). Një tjetër opera me titull” Skënderbeu” ishte kompozuar në shekullin XVIII nga kompozitori frëng François Francœur (vepër e vënë në skenë dhe interpretuar për herë të më 1763).


Sigal