Suplementi “Pena Shqiptare”, 30 mars 2015

    618
    SUPL 12
    1
    ERNEST KOLIQI
    Gjuhes shqipe
    Lshon ame ilire n`goje agimesh s`vjetra
    Ndo `i fjale e jote than` vetimeveti,
    O gjuhe e folun n`bote ende ferishte
    S`ciles Mayeri ne te censhmet letra
    Rraj`t e mshefuna n`mot nuk mund ia gjeti
    As n`t`folun t`Cezarve as n`helenishte,
    Perse Athina s`kishte
    Emen as Roma, kur e rrept ushtove
    Nder vepra katallajsh qi nper jehona
    Vigma t`fuqishme qitshin hove-hove,
    Tue ndertue ledhe permbi troje t`ona.
    Kuturesat e hyjit nper gjeth lisi
    N`Dodonen shejte prifti, qi n`pergjime
    Naten e diten rrinte atje perdore,
    Porse ndo `i fllad pullnaje kundalisi,
    Ndoshta me fjal`t e tueja i dha heshtime
    T`perfrigueshme qi mbluen t`parat therore:
    Ndoshta ndo` i buz` hyjnore
    N`at mot qi zota shpesh perbujte toka
    Shqiptoi kto fjal` qi ne mbi goj` na shkrefen;
    Me ty hyjneshat ndoshta nper kto boka
    Ndonjij biri njeriu dashnin ia shprefen.
    Mbi anija t`shpejta velat nde kah preja,
    Qi urdhni i Teutes niste nen hyj ari
    Me msy t`Helenit barkat tregetuese
    Ngarkue me ar e kem e skllave t`reja,
    Ty t`kelthiçe n`timue anijetari
    Tue i ra me kic ilir pupes bishtnuese;
    E permbi val` shkembuese
    Ti jehojshe nder hymnet e ngadhnjimit
    Kur, me plackat e rrmbyeme mbrend` stivue,
    U afrojshin n`breg anijat prej agimit,
    Mbretneshes s`detit pret me i a dhurue.
    Mysteri i vjeter qi mberthen fjal`t t`ueja,
    Zanin na e dridh` me nji kreni t`pashoqe,
    O ghuhe e folun per trimij pranvera,
    E tok na mbajte nder pushtime t`hueja
    Sepse prej gojve arbnore nuk u hoqe
    As kur u ndam n`besime e doke tjera;
    E shekujve potera
    Qi me vrull u perplas mbi tok` shqiptare
    Ndonjij ndrrimi edhe n`ty i cili shtegun,
    Por prap kumbimet n`buze i ke krenare
    Si n`mot qi Ilirt Shqipnis i a ruejshin bregun.
    Thue buza e kangatarve te paemen
    Qi gzim e idhnim me ty knduen maje mali
    Dhe kanga u humbi n`erresin e motit,
    Ket permallim qi mungullon mbi t`emen
    E vjen nga heshtja e shekujve m`a fali,
    Mue trashigues i tune n`dhe t`Kastriotit?
    N` kthjelltin e dites s`sotit
    Kang` ndoshta t`kndueme qi vorroi kalesa
    Kendoi, o gjuh` lulzue n`shkreti, dh`asht goja
    E eme ahmarrse e gojve qi harresa
    N`terr mbylli, kur ti s`kishe as sheje as shkroja.
    Motrat e tueja qi kumbuene n`shekull
    Bukurin tue sjell` n`prak t`ksaj jete
    E tjetra ligj`t e Arsyes qi mbarshtrojn` fise,
    Heshten e rrojn` vec n`karta:ti, per mrekulli,
    Me nji mosh` trimij vjetsh e blerun mbete
    Edhe kumbon e gjall` po n`ato vise
    Ku me lshue tingujt nise
    N`foshnjin e botes. Pse t`ka ruejtun fati
    T`njom edhe virgjin? Egersija jote
    Mos mban n`at gji, q`i hueji nuk pecati,
    Stinen e fundme t`poezis s`ksaj bote?
    O shqipe plot me munguj, o gjuh` burrash
    Qi me `i fjal` t`vetme lidheshin per laku
    Dhe soje as vdekja s`mujte kurr me i trande,
    Shprehje t,kulluet na ep si akull gurrash
    Per kang`t e burrnis s`lasht q`ushqejm` te gjaku
    E t`lavdis s`re qi me t`fitue na kande;
    Thjeshtin e ambel t`ande
    Me ndjell` dashnin e vashavet qi t`flasin
    Falja poetve t`u, por n`qe se kamben
    Buzes amtare kush ia ven, ti casin
    Mos prit: banu rrufe me lshue n`te namen.
    O Kange, Arbnor`t e plogte i kapi gjumi;
    Ti kris si za burije
    Mbi ata qi flejn` pa andrra fisnikije:
    E n`qe se belkacuk`t e gjuh`s ilire,
    Tue t`ndie fishkllojn` prej smire,
    Me rrahje flatrash ik n`nalsi t`kalthera
    Lutja e Dëshprueme
    Ju qi keqas t’vorrosun keq flêni nder murrâna
    mbi shpate t’pjerrta a n’pyje, n’breg deti ase n’breg lumi,
    deshmor‘, q’êmën t’lavdishem keni thadrue n’gojdhâna,
    nën dhé me gjak t’uej t’rîmun idhnín nuk u a shuen gjumi.
    Ju qi n’vorre t’vetmueme keq flêni e nuk pushoni
    e as deka varrz e shtatit nuk thau as nuk u a mbylli,
    qi éshtnat vrik ju dridhen kur del nji zâ nga pylli,
    a kur nji zhapllim‘ hapash përbrî murân’s ndëgjoni,
    ju qi n’mesime fisnike t’lahutës jeni rritun,
    ju qi burrnín jetike e patët si mësuese,
    ju qi lirín kreshnike zgjedh‘ e kishi per nuse,
    ju qi n’mprojen e nderit botën keni çuditun,
    sot n’murrâna t’harrueme kërkoni kot pushim:
    ju qi epopé t’panjoftun shkruet me gjakun e kuq,
    plot vrumulisje n’eshtna rrini tue bluem idhnimin,
    fatosa orzez, për flîjen e jetës q’u shkoi huq.
    U rrzuet tue rrokun armën dhe rrzue me jue fisi;
    ato q’atdheut i kjené ndër mote gardh çeliku,
    porzmat vigâne t’ueja, jo, nuk i mposhti anmiku
    por mâma e fatit, mâma qi befas mbi né krisi.
    N’heshtim t’natës shqiptare s’ndëgjihet kund zâ njerit,
    prân‘ votres s’fikun nânat n’vaj nuk e njomin bukën,
    por me sy t’papërlotun plot shkndija mnije, strukën
    tue prit‘ furín ahmarrse qi t’thej‘ t’prîmunt e mnerit.
    Jo váj por gjâm e ahté prej pyjesh sjell jehona,
    zhumhura e rrebtë e lumit kushtrim zâ-mbytun ngjanë,
    shpirtnat errson e ballet vrugon, ndiell mort zezona
    q’atdheut palcet gjallnuese mâ t’mshefta po i a thanë.
    O Perëndí, na tokën pranuem qi Ti na fale,
    n’tê tash tridhet‘ qindavjeta na u end e ndershme jet,
    jetuem m’kto troje t’vobta, n’kto brigje t’thata e t’shkreta,
    ngujve larg botës tjetër tue ruejtun dhên mbi male.
    Me mzi strehueme trupin nga shiu e brshni e marrdha,
    n’kasolle e stane t’brishta qi shpërthejshin duhínat,
    pa dijt‘ qejfet e holla, pa dijt‘ ç’janë miradinat,
    pa njoft‘ doket e lmueta të kombeve fatbardha.
    E, pra, t’ushqyem n’kto gryka me bukë kollomoqe
    Qi e zbutshin n’új të kronit, s’lypshim kurrgjâ mâ shum,
    sepse bylmet na kishin nji lirí t’thjsht‘, t’pashoqe,
    qi me hiret e veta na e bânte gjakun t’lum.
    Nânat me qumsht‘ të pastër andjen n’shpírt t’on‘ dikojshin
    Me fluturue si shqipe në qiell t’nderit shqiptar,
    n’flak t’dokeve m’u kndellun e n’zjarrm t’buzmit bujar,
    qi kobin e zvetnimit nga votra na e largojshin.
    O Perendí, ndër shekuj ûja buzën na e zverdhi,
    shpesh u errem pa hângër bukën m’e ruejt‘ për fmín
    e mitun q’ish n’e rritun, por n’qe ‘i mik né shpín
    na msyni, ia vûm para at buk mikut kur erdhi.
    Pse kshtu na e randon jetën me dhunë e me krajata?
    Lírin e dy gisht nderi n’shtek t’ballit: s’kishim tjetër:
    kto dy të mira zbritshin vobeksín t’on‘ të vjetër.
    Po pse, o i Lumi i Qiellvet, na i rrmbeve kto dhurata?
    2
    MOS, SE DO TË BËRTAS….!
    Tregim nga Kozma Gjini
    …Atë pragmuzgu, në rrugën e ngushtë të fshatit myzeqar po bujtnin duke tërhequr këmbët zvarrë nga lodhja katër burra të heshtur. Udhërrëfyesi mbante në sup konstruktin e një sharre, i dyti e i treti nga një çantë shpine varur në bishtin e sëpatës dhe i fundit, (me kapele ne kokë), diç fshihte në një thes lidhur me gjalmë. Djali me kapele ishte nën të njëzetat, me trup të hollë e të drejtë, flokët e shkurtër gështenjë të rënë kalipso mbi ballë, fytyrë të ëmbël e faqe të mbushura. Vinin nga bjeshkët e largëta. Zbrisnin për punë në Myzeqe në pranverë dhe largoheshin, sapo niste dimri. Në mesnatë u rehatuan në ngrehinën e mullirit të fshatit, hodhën plaçkat përdhe dhe i kapiti gjumi pranë një zjarri bubulak shkorretash në tokën që ende mbante era barut… Në mëngjes, kur po shkoja te burimi me bucelën në dorë, e zgjova fshatin me thirrje të gëzuara fëminore: “Erdhën sharrokët! Erdhën sharrokët!” Këta ishin ustallarë të famshëm. Sharra, sëpata dhe sqepari ishin tre veglat e punës së tyre. Për gjysmë ore e gatitën skelën në mezhdën ku do të sharronin trungjet. Sa hap e mbyll sytë, mbërritën qerret e para që shkarkuan trungje prej lisi, arre, akacie, plepi…Pam-pum, pam-pum…oshëtinin goditjet e sëpatave teksa sharrokët faqosnin në formë paralelpipedi katër anët e trungjeve duke u hequr lëvoren dhe nyjet e shtrembëra. Sapo trungu faqosej, i vinin shpatullat dhe e vendosnin në skelë. Djali me kapele ngjyente spangon me shkrumb të zi thëngjinjsh, e lidhte në dy skajet e trungut pas gozhdëve, e ngrinte paksa lart perin me dy gishta dhe kur e lëshonte, në trung mbetej një vijë e drejtë e zezë, ku do të kalonte tehu i sharrës. Baca Sadri, llërëpërveshur e muskujt që i dilnin si toptha llastiku bronx mbi lëkurë, ngjitej e shtrëngonte këmbët mbi trung, dridhte me dy gishta mustaqen e majtë e pastaj të djathtën, pështynte pëllëmbët, i fërkonte në tirqet, kapte me shuplakat e argasura dorezat e drunjta të sharrës, kurse dy burra të tjerë e mbërthenin sharrën nga poshtë dhe niste sharrimi. Sh…sh…sh, dëgjohej zhurma monotone e sharrës nga mëngjesi deri në mbrëmje duke çarë dërrasa, shtylla e ristela. Kur drekonin, djali me kapele shtronte një mësallë të madhe të bardhë në barin e njomë, e ata uleshin këmbëkryq përreth dhe bënin kryq para ngrënies. Djali ishte shumë i afrueshëm. Mua më pëlqente ai, jo vetëm se kishte zërin e hollë, si të një vajze, por edhe sepse më merrte shpesh për dore e më tregonte përralla fantastike me shtriga, kreshnikë, e dragonj. Pas çarjes së trungjeve, sharrokët nisnin ndërtimin e shtëpive të fshatit ose shtronin dhomat me dërrasë. Fshati ynë kishte shtëpi përdhese, me shtylla në gurë, muret me thurje kallami e baltë. Delli, (degë e Devollit), e ndante fshatin në dy lagje që lidheshin me një urë me këmbëza druri të kalbura, që kur fryhej lumi, kishte marrë disa jetë njerëzish. Shumë shpejt ne u familjarizuam me sharrokët. Nënës sime i hyri në zemër djali me kapele.Një ditë ajo bëri një byrek me lakra në tepsi, ia dha djalit me kapele dhe sharrokët u kënaqën e na falenderuan. Si e vogël që isha, sharrokët më urdhëronin shpesh: “Çikë, na sill një bucelë ujë”, “Çikë, na sill pak kripë”… Kur kërkonin ujë, e nëna për ta më jepte dhallë, djali me kapele qeshte fort me fytyrë nga qielli, më puthte e më ngrinte lart: “Të thashë për ujë, mori çikë, jo dhallë”. Ai ishte i turpshëm e i skuqeshin faqet kur bisedonte.Sidomos në kohën e pjekjes së pemëve, të bostanit, e të rrushit, ai u bë urë lidhëse mes nesh e sharrokëve. Muajin e dytë, djali me kapele hynte e dilte tek ne si në shtëpinë e vet. Një ditë u habita, sepse ai i zbrazi enët e ujit dhe më tha të shkonim t’i mbushnim bashkë te burimi, atje afër ku im vëlla plugonte tokën me qetë. E kisha parë me tim vëlla edhe në mbrëmje në dritën e hënës, në bahçe duke biseduar. Te burimi rrinin afër, si dy shokë të ngushtë, kurse te shtëpia, sapo vinte vëllai, ai çohej e ikte te sharrokët. Po përse këtij djali i thërrisnin “Burrneshë”? Një mbrëmje, baca Sadri hapi thesin prej bezeje, shtyu thellë tytën e një arme, nxori çiftelinë, u ul këmbë mbi këmbë mbi një trung, shtrëngoi telat, treti shikimin nga gjoli dhe nisi një këngë që të ngjethte mishtë:“…Heeej! T’u rrit jeta, more zotni/ S’ta kam hallin për miqësi/O nja dy net, me të po rri./Masandaj, ta kthej në shpi…”. Fjalët e këngës pikonin dhimbje e zëri i bacës, dridhej si dridheshin telat e çiftelisë. Gjithë burrat ndalën qerret e po dëgjonim pa marrë frymë, a thua se mbanin vesh dhe gjethet e pemëve. Pa vinte më pas edhe përgjigja… e këtu baca e ngriti dhe ashpërsoi zërin: “…Heeej!/O Halil Gashi n’kafe ka hi/Piqna nji kafe o kafexhi/Beqir Agës more piqja di/Se e kam zan, o mik të ri/O i bie n’manxerr, o brinj më brinj…” Ishin vargje që më kallnin frikën e një pështjellim m’u mblodh në gjoks. Hyrje-daljet e shpeshta të djalit me kapele në shtëpinë tonë më ngjallën në shpirt një lëmsh të zjarrtë, të rrezikshëm, një ndjenjë ankthi. Në këtë kohë unë sikur kisha bërë një zbulim. Fillimisht e dija se sharrokët ishin katër burra, por, tani kuptova se sharroku i ri, djali me kapele, ishte vajzë. Ia kisha parë gjinjtë e kolmë kërcyer nën këmishë teksa zhvishej të lante trupin në shtëpinë tonë. Ditë më pas, asaj nuk po i thërrisnin më “Burrneshë”, por në emër, Hajria. Kur u bë një dasëm në fshat, Hajria kishte veshur një fustanellë të hatashme me kinda e pala ngjyrash ylberi, stolisur gjoksit me tringëllimë urupash e një bluzë-jelek të bardhë që i zbulonte llërët e bukura. Tërë vajzat e djemtë e fshatit i mbanin sytë te Hajria flokëshkurtër, gjithë sy e vetull. Dukej shumë e bukur me këto rroba Hajria, si e mbështjellë me vello nusërie. 
    …Një ditë, pasi mbushëm një kaush me manaferre në gardhin e oborrit me Hajrinë, po futeshim në korridorin e shtëpisë. Unë përpara e Hajria pas meje. Teksa kisha hedhur dy hapa, (dera e dhomës majtas qe një shuplakë e hapur), me bisht të syrit, si një vegim, m’u bë se u zgjat një dorë që si vetëtimë e rrëmbeu Hajrinë brenda, si të qe një pupël dhe dera u mbyll me shul. Kjo gjë ndodhi aq shpejt, aq befasisht, aq rrufeshëm, sa më tronditi në zemër dhe më ka mbetur në kujtesë si të qe vepër fantastike e trurit tim ëndërrimtar. “Hajria!” thirra e tmerruar me pëllëmbët mbi derë, si të ma kishte rrëmbyer shtriga nga duart. Shtanga pas dere e nisa të qaja me dënesë. Bëra të dëgjoja ndonjë zhurmë, por asgjë. Dola me vrap në oborr, u ngrita majë gishtave, hodha sytë përtej gardhit me mendimin t’i thërrisja bacës, por m’u lidh gjuha. Hyra në korridor e prap vura veshin te dera. Tani ndjeva ca tinguj fare të lehtë, si të vinin nga shumë larg, si lëvizje gjethesh nëpër erë. Nuk gjej dot fjalë të shpreh ç’tronditje përjetova atë çast. Një trazirë që sa vinte e formonte në trurin tim një lëmsh të koklavitur prej ngjarjeje makabre. “Hajria!” thirra përsëri. Asnjë përgjigje. Si e shastisur, dola e hodha sërish sytë nga sharrokët. Sh-sh-sh vinte zhurma e sharrës. Po nëse më pyeste baca, ku është Hajria, si t’i përgjigjesha? U ktheva vringthi mbrapsht, puthita veshin te e çara e derës. Këtë radhë m’u shtua kureshtja e si fajtore, pa marrë frymë…ndjeva disa pëshpëritje fjalësh me zë të ultë, si punë psherëtimash pafund…zërin e dridhur të Hajrisë… si pëshpëritje rrëzë veshit, a thua po mbytej, si t’ia kishte mbyllur buzët dikush, me marrje fryme drithëruese, si ethet që ngërthejnë çdo pore të trupit, fësh-fësh…fërkime rrobash si në filma, kredhur në zjarr puthjesh. Ajo thoshte lehtë me zë drithërues: “Të lutem! Mos më prek! Mos, se do bërtas…!” “Oh!” thashë me vete. Hajria po vuan shumë, po torturohet, kurse unë s’e ndihmoj dot”. Diçka misterioze po ndodhte brenda në dhomë. Atëhere s’prita më, ngrita duart lart e i përplasa disa herë mbi derë e thirrja fort: “Hajriaaa!” “Bam-bam-bam”! ”Hajriaaa”! U mbështeta në mur si e mpirë, pa marrë frymë, pastaj vrapova deri te pusi të kërkoja ndihmën e vëllait, vura duart si hinkë te goja, e thirra fort: “Petrooo!” Vëllai im ishte i fuqishëm, një djalë i gjatë me krahë tërë muskuj, si mundës. U ndodha në një trazim shpirtëror që më shkallmoi trurin. “Do bërtas!” kishte thënë Hajria. Pas pak u dëgjua lëvizja e lehtë e shulit e po hapej dera me ngadalë. Si të më urdhëronte dikush nga brenda vetes, isha stepur prapa sa më cekën shpatullat në mur, e truri më tha se duhej të bëja sikur s’kisha parë asgjë. Isha strukur në qoshe e po prisja të shikoja pamjen e rrebeluar të Hajrisë, lotët e saj, gërricjen e fytyrës, kacafytjen, njollat në fytyrë. Për çudinë time, dera u hap e Hajria doli nga dhoma e buzëqeshur me faqet si shega e kuqe e kopshtit tim. Ajo nuk kishte asnjë shenjë në fytyrë për t’u ankuar, përveçse ishte krejt si lulëkuqe. Mos më kishin gabuar veshët? Isha gati ta pyesja: “Pse do bërtisje ti, Hajria?” por dhëmbët ma mbajtën fjalën. Hajria më kapi për dore, morëm enët e u nisëm për te burimi, paçka se unë i thashë që vëllai s’ishte te burimi, por kishte shkuar të bluante misër në mulli. Hajria më shikoi në sy, qeshi me padjallëzinë time, fshiu buzët e njomura si të fshihte gjurmët e një mëkati e dukej shumë e lumtur, sa s’fluturonte…i qeshnin sytë, i gëzonte zemra, mbuluar nga një kuqëlim emocionesh si të kishte provuar ndjesi të rralla, pasione magjike në shpirtin e saj edhe pse i dridhej krejt trupi si purtekë. Më shtrëngonte fort pëllëmbën. Tani mua më ishte larguar frika. Me bucelën në dorë, në çastin që po dilnim të kapërcenim bahçen, ktheva pakëz kokën prapa dhe pashë me sytë e mendjes, se nga dera e dhomës po dilte im vëlla, Petro. Po. Diçka e bukur kishte filluar të buiste në shpirtin e tyre. Ditë më pas unë do të kuptoja më mirë gjithçka…do të kuptoja se ato ishin ditët më të lumtura të jetës së tyre, ditët më të bukura të dashurisë së tim vëllai dhe Hajrisë.
    *** 
    Kaluan javë…muaj. Mesvjeshta erdhi me re ogurzeza reshjesh shiu me shtëmba. Atë ditë lumi vërshoi egërsisht dhe përfshiu gjithçka gjeti përpara. Ndërsa vinim për në shtëpi, këmbëza e urës u shëmb dhe unë, rrëfimitarja e ngjarjes, e pashë veten mes dallgëve të turbullta duke pirë ujë e dhënë shpirt. Vëllai u hodh me gjithë rroba, u përlesh me dallgët e tërbuara, rrënjët e drurëve, më kapi për krahu e më hodhi në breg, por…Ah!…“Pjetëëër!” klithi fort Hajria e zëri kumboi luginës në jehonë të përvajshme…Në shtëpi ra zia.Të nesërmen sharrokët i mblodhën plaçkat…Hajria, e strukur në petk dimëror, veshi pantallonat, ngjeshi kapelen në kokë dhe ecte mendueshëm nën shelgjet lotues si të çapitej mes lëndime ëndrrash. Burrneshë! 
    3
    Vullnet Mato
    NJË SHAKA E LLAHTARSHME
    (Tregim)
    Tri dhomat e apartamentit të përbashkët, kishin diktuar edhe afrimin miqësor të tre beqarëve të staxhionuar. Stefani, Joti dhe Bardhi banonin prej mëse dy vjetësh me qira në katin e tretë të kësaj ngrehine të re, ku jetët e tyre pa gra, gërshetoheshin si tri familje paralele. Ndonëse me profesione të ndryshme, moshat e përafërta i kishin bashkuar ata aq ngushtë shpirtërisht, sa mund të ndjeheshin jo vetëm shokë, por edhe pjesëtarë të një familje, me të gjitha orenditë e siguruara bashkërisht. Shpesh ushqeheshin nëpër restorante, por ndodhte që përgatisnin edhe ndonjë tryezë të përbashkët në njërën nga dhomat e tyre. Ndodhi që Stefani për ditëlindjen e tij, vendosi të shtrojë një tryezë tejet të bollshme me ushqime dhe variacione pijesh cilësore. Ai kishte mbushur atë ditë plot tridhjetepesë vjeç dhe as vetë nuk po e kuptonte pse duhej festuar me aq bujari e gaz, dita që shënonte plakjen e shkallëzuar të njeriut. Por gjithsesi zakoni i lashtë duhej respektuar. Aq më tepër, në raportet e krijuara më parë, kur edhe dy shokët e tjerë i kishin kremtuar këto ceremoni bashkërisht. Për të përgatitur festën e shokut, ata punuan së bashku gjithë pasditen e mërkurë. Vet Stefani lau pjatat, gotat, zbukuroi tortën me qirinj dhe bëri gati gjithçka tjetër që kishte të bënte me estetikën e tryezës. Bardhi me Jotin përgatitën sallatat e ndryshme, poqën bërxollat dhe ngrohën picat e sallamet. -Për nderin tënd, të humbur me shumë femra, gjatë një çerek shekulli jetë beqari, unë sonte do të bëhem tapë shisheje! -iu drejtua Joti, duke shpërthyer në dhomë një gaz bubullues.
    Stefani qeshi dhe ia ktheu në çast: -Sidoqoftë, ty s’ta kam kaluar, po të kemi parasysh, se nderin tënd e ke humbur me një plakushe që vazhdon të të telefonojë pareshtur… -Aaaa, ta hodhi dhe ka të drejtë, – reagoi Bardhi nga cepi tjetër. -Stefani e ka dorëzuar beqarinë vetëm te ndonjë zoçkë që fluturon në qiellin e rinisë, jo te ndonjë klloçkë që kakaris në celular… -Unë kam një parim human, – u rrek të mbrohet Joti. –Preferoj rrugët e shtruara. Sepse shtigjet e pashkelura paraqesin kurdoherë rreziqe të paparashikuara. E dini çka thënë poeti i madh Uitman? “Të bukura janë vajzat, të bukura gratë, po plakat janë më të bukura…” Kot nuk e ka thënë. Ai duhet t’ua ketë provuar lezetin plakave. Në fund të fundit, bukurinë e ka shpirti, jo faqja. Me budallaçkat e reja mund të bisedosh vetëm budallallëqe. Të moshuarat janë galeri ndjenjash dhe përvojash pafund. -Duke të dëgjuar ty, m’u kujtua befas barcaleta e asaj plakës që i tha djaloshit: “Rrofsh more bir, që i vure shtëpisë së vjetër një tra të ri!” -tha Stefani duke fshirë duart me një pecetë te lavapjati dhe qeshi vetë i pari. – Ah, kur s’më bëri zoti një rrospi, nga ato që e shtyjnë jetën me kërthizë përjashta, pa ta shihnit ju, sa namusqar është ky njeri, do vinte të lëpihej pas meje apo s’vinte… – ia ktheu Joti. Qeshën të tre dhe njëri pas tjetrit zunë vendet në tryezë. I pari Bardhi ngriti gotën e verës dhe uroi: -U bëfsh njëqind vjeç dhe përvjetorin tjetër me një nuse, siç je vetë! -U bëfsh njëqindepesëdhjetë vjeç e më pas vdeksh nga gripi i derrave! -bëri humor Joti dhe gotën plot e ktheu me fund qysh në fillim. Gazi i përfshiu të tërë njëherësh. Stefanit i kaloi vera në hundë dhe u detyrua të shkojë te lavamani. Kështu, me gaz e batuta shakaje të lezetshme kaluan dy orët e para, gjatë të cilave Joti lakmoi te pijet, aq sa i përzjeu ato për dreq. Shokët e vunë re, që ai e teproi mjaft, por menduan se ishte mbrëmje e shënuar dhe nuk duhej penguar. Aq më tepër në kushtet kur ndodheshin në shtëpi dhe gjithsesi më pas ai do të binte të flinte. Por krejt ndryshe nga ç’medonin dy të tjerët, Jotit i ra pija në tru dhe filloi të bëjë marrëzira të padurueshme të atilla, sa ua prishi krejt mbrëmjen. Ai kthente pjatat përmbys, i përziente si llaç dhe gajasej kur i përplaste duke i copëtuar në dysheme. Kapte shishet dhe merrte në shenjë çdo objekt të dhomës, derisa e shkërmoqi me një shpërthim prej bombe ekranin e televizorit. Tashmë u duk sheshit, se pija kishte shkatërruar tërësisht të gjithë strukturën e tij mendore. Në rrethanat të tilla, kur ai u bë i padurueshëm, Stefani me Bardhin e kapën për krahësh, e shtrinë në krevat me forcë dhe e mbuluan me çarçaf. Por ai kërceu përpjetë si sustë dhe zuri t’i shante, duke përdorur një fjalor të ndyrë, të cilin nuk ia kishin dëgjuar ndonjëherë: -Ua lëroftë nënat Kina dhe baballarët ua dërgofshin ushtarë në Iran! – jehonte me gjëmim, u binte me shkelma dhe shkumëzonte gjithë inat. – O mutër, o bajga gomerësh, o shkërdhata, o by..q… që u është tharë k… e u ka mbetur vetëm vrima prapa. Kujtoni ju, se unë kam palluar vetëm plaka… Po s’e dini ju, se unë kam një alamet palloshi, që i ka marrë me radhë nga plakat deri tek ca të njoma që ju s’i shihni dot as në ëndrra… Kupa u mbush plot, kur ai rrëmbeu tortën nga tryeza dhe ia ngjeshi Stefanit në fytyrë, duke i thirrur fort: – Hë de, shuaji qirinjtë tani, o karuc, se na çave trapin dhe pirdhu në dhomën tënde! Dihej që ai kishte pije të keqe, po sharje kaq banale e marrëzi si kësaj here, s’pati bërë kurrë. Sepse me këto sharjet të hedhura në mënyrë parabolike, doli jashtë të gjithë kufijve të pranueshëm. Kishte shkuar vonë dhe nga frika, se mos britmat e tij shqetësonin tërë pallatin, shokët e shtrinë edhe një herë me forcë në shtrat. Ata provuan një shaka paksa të rrallë, duke ia mbyllur gojën me një shirit të gjerë natribandi. Mandej, duke mos e mbajtur dot më gjatë në zotërim, ia fashuan edhe duart me natriband pas tubit të shtratit metalik. Pas kësaj mbeteshin problem vetëm këmbët, që i përplaste me forcë, sikur të ishte duke vozitur me not shpine. Natribandi i fashuar trashë e fashoi edhe mënyrën e fundit të tërbimit të tij. Pas një lidhjeje edhe me çarçaf për mesi, ai u bë krejt zap. Dhe sado të mundohej të shkëputej nga fashimi i tmerrshëm i natribandit, nuk mund të bënte dot asgjë tjetër, veçse të binte në gjumë të thellë deri sa të qetësohej. Stefani dhe Bardhi hodhën nga një sy të menduar mbi të. Dhe pasi u siguruan, se gjithçka ishte në siguri të plotë, biseduan se s’kishin ç’bënin më tej në atë mjedis të shkatërruar, pa asgjë të përdorshme për të vijuar festën. – Eja dalim. Shkojmë me benzin tim të vazhdojmë darkën në ndonjë lokal këtu s’kemi ç’të hamë se u bënë të gjitha për në kazanin e plehrave! – tha Stefani me sy të ndriçuar. Bardhi ishte në një mendje me të. Dhe pasi mbyllën mirë derën e blinduar të hyrjes me të dy çelësat, dolën në rrugë. Ata nxorën makinën nga parkimi dhe u nisën krejt të shkujdesur, duke menduar, se tani Joti, nuk kishte asnjë mundësi të zgjidhej, të hidhej nga dritaret, apo të thërriste për ndihmë komshinjtë. Gjumi ishte e vetmja alternativë për të dhe patjetër do ta qetësonte tërësisht. Nata e nxehtë e korrikut kishte filluar të freskohej dhe dritat vezullonin në të gjithë gjatësinë e bulevardit kryesor. -A vemi te lokali me pisha matanë urës së Farkës? –pyeti Stefani befas. -Shkojmë !- u tregua i gatshëm Bardhi, duke e shprehur kënaqësinë e vet edhe në fytyrë, për atë vend, ku të qetë mund të vazhdonin të festonin më tej ditëlindjen e shokut. Dhe paskëtaj benzi zuri të shushurijë me shpejtësi nëpër asfaltin me qarkullim të rralluar të orës dhjetë të natës. Kilometrat e rrugës po merreshin njëri pas tjetrit me një nxitim të pazakonshëm, të diktuar edhe nga tronditja që u kishte shkaktuar sjellja shijekeqe e Jotit të çmendur pa lezet atë natë gëzimi. Mes fluturimit të vetëtimshëm të objekteve në të dy anët e rrugës, dukej sikur ata vraponin për të arritur sa më parë në fundin e botës. Duheshin edhe pesë minuta për tu ngjitur te lokali piktoresk që vezullonte mes dritave dhe pishave të dendura. Por pikërisht në këtë kohë ndodhi gjëja më e pabesueshme. Krejt papritmas, duart e verbërisë së fatit ishin zgjatur drejt tyre, sikur ata t’i kishte mallkuar vet zoti. Në hyrje të Urës së Farkës, gjatë ndërrimit me një kamion të madh, që mbante dritat ndezur, vetura e Stefanit fluturoi befas jashtë cepit të urës. Dhe sa hap e mbyll sytë, përroi i thellë i përpiu me një frymë të dy shokët, duke i plandosur në kthetrat e vdekjes. Natë e zezë, përrua i heshtur dhe vdekje pa asnjë dëshmitar. Ky ishte fundi i tmerrshëm i asaj ditëlindjeje të pafestuar plotësisht, për faj të mendjeshkrepjes pa fre të shokut të tretë. Të nesërmen paradite, dikush nga udhëtarët kishte diktuar shenjat e rrëshqitjes dhe kishte parë hekurishte e makinës së shkërmoqur në fund të përroit. Ai kishte lajmëruar policinë dhe kufomat e copëtuara të dy personave të panjohur përfunduan në morgun e spitalit të kryeqytetit. Duhej të kalonin edhe tri ditë të tjera, derisa të zbulohej identiteti i personave që mungonin në qendrat e tyre të punës dhe të njiheshin kufomat prej familjarëve të thirrur nga rrethet. Në krye të gjashtë ditëve, policia hetimore mori në dorëzim çelësat e gjetur në xhepat e viktimave dhe bashkë me familjarët e tyre kontrolluan apartamentin e banimit. Dhe kjo u bë me synimin për të zbuluar diçka nga shkaqet, që i çuan ata në atë vdekje aksidentale të llahtarshme, duke u ndarë nga bota bashkë me ëndrrat e tyre për të krijuar familje. Sakaq, Joti, i bërë njësh me krevatin, ishte katandisur, si ai derri i mbyllur në tharkun e vet, i mbështjellë me kutërbimin e urinës së një jave dhe me të fekalet e gjakosura. Ngaqë ishte munduar më kot të duronte për të mos qelbur shtëpinë. Dhe sërish qëlloi me fat, që marrëzia vdekjendjellëse e pijes së tij dhe shakaja e llahtarshme e shokëve fatkeq, u zbulua para se të vdiste edhe ai, në një tmerr tjetër, të një natyre të fëlliqur…
    4
    Harmonia na ka braktisur, lirika nga Ilmi Qazimi 
    B
    Burgu,
    Bre sa i mirë: as punë, as prona, as pará
    Branë heq ditët gjoksçjerra
    Buzëvrarë qafon ëndërrat për liri…
    *
    H
    Harmonia na ka braktisur
    Hipur mbi kalin e hipokrizisë
    Hepuar sa në të djathtë e në të majtë
    Hamendjeve tona vulëhumbur
    Harrojeni harresën e harruar!
    *
    P
    Poeti portretizon veten dhe vitet
    Pjesë e marrëzive dashurore dhe vdekjesore
    Për të ngjizur ringjalljen,
    Pará s’ka ndaj vuan si gjithkushi.
    Peshqit ndërkohë notojnë lirshëm pa kostum banje.
    *
    Q
    Qentë e qilimave
    Qeshin pranë kockave te gardhi
    Qajnë nën zinxhirin e anktheve të qelbëta
    Q….n pa pezëm zgëqeve a në bulevard
    Qielli i mërzitur evropian u bën roje.
    *
    S
    Sorrat surrat cmirnake
    Sqepojnë krimba bri pellgjeve të qeta
    Sqollave të haleve të hapura plapuriten
    Sipër sofatit qiellor
    Skifteri amerikan sikletohet me hundëqeshje.
    *
    U
    “Unë jam kryeministër i bukur
    Unë këtë e kam zbuluar vetë”,
    Urtësia mbetet shpatë e ndryshkur për mua
    Ujërave të thashethemnajës,
    Ushtar që i servilosem spiunit.
    5
    Ruzhdi Gurra
    Këngë malli
    Shumë e kam qejf, shiun e beharit
    kur ai puth tokën, vlagë butë-butë.
    Piklat e tij faqeve, si këngë e beqarit
    thurur në mesnatë për një vajzë të urtë.
    Nga brenda dritares, dëgjoj atë jashtë
    si muzikë korale, Zotin dirigjent.
    Një ndjenjë shigjetë që ngjiz zemrat bashkë
    magnet i fuqishëm për të shtrenjtin vend.
    Mokrarja..
    Çupkë e bukur moj mokrare
    bilbileshë, bletëz nd’ hoje
    Kur më shkoje nd’ ugare
    lule më lule fluturoje.
    Qysh me natë ti moj symadhe
    ndizje zjarrët tymi fjollë.
    Kujtova se m’ishe sorkadhe
    që kish fjetur nd’ oborr.
    Çupkë e vogël moj mokrare
    sa bukur të ndrin myhyri.
    Ai bandill të rrëmbeu për fare
    ty në zemër shumë të hyri.
    Kur ju pashë ju në valle
    lotin fshiva unë nga sytë.
    Me ato motive rrajcare
    dhe në qiell vallzonin yjtë.
    Çupkë e bukur moj mokrare
    shtoja vetes bukurinë 
    Je ashtu tepër krenare,
    një baladë në këtë krahinë.
    Elegji për nënën
    Ajo kishte kohë që vdiste
    pa u ndjerë, ashtu dalëngadalë.
    Si s’na the gjë moj nusja ime
    hapi ata sy e na fol një fjalë.
    Për pak ditë ti more shtratin,
    njëherë goja ‘of ‘ nuk të tha.
    Fol njëherë na e bëj qefin.
    -më qafsh mua, e dashur mama!
    Ne nuk duam, që ti të ikësh
    larë me lotët tanë si lumë.
    Lërë shtratin moj e bukura dheut
    nënë moj xhan, se të duam shumë.
    Ti je burrneshë, e nuk dorëzohesh 
    ç’u ngjaje shumë zanave të malit.
    Nëpër burgje dhe internime
    na sillje bukë me trastën e mallit.
    Kur vinte shkurti i datës dhjetë
    rrinim përqark teje nga malli të djegur.
    Ditëlindja juaj e tetëdhjetë
    qe kulaç i grunjtë në hi i pjekur.
    Nëna jonë, sot ti nusëron
    në stoli të bardha ti rri e shtrirë.
    Plot dasmorë është mbushur oborri
    për të thënë ty, me lot lamtumirë!
    PENDIM
    Kërkoj të vish prapë, tani që ke ikur
    Këtë zemrën time asgjë s’e përmbush
    Bëj të ndez qiririn e zemrës së fikur
    Që të shkruaj një strofë se po digjem prush.
    Nuk mundem të them sa të dashuroja
    një siklet i brendshëm keq më turbullonte
    Si të isha bletë, nektar grumbulloja
    fare pa menduar, thumbin që të shponte.
    Tani këtë dhimbje, e heq dora juaj
    Atë thumbin daltë të zemrës fajtore
    Mos e lër te varfin që kështu të vuaj.
    Hajde dalin bashkë, shtrënguar për dore.
    6
    Josif Gegprifti me ciklin poetik ‘Kujtimet…’
    Kujtimet…
    Mbështetur
    Në parvazin e dritares,
    Kujtime të shumta të një kohe të largët
    Ngacmojnë pa mbarim.
    Nata si një shpirt i zbrazur,
    E plakur,
    Tërhiqet zvarrë nëpër qytet.
    Buzë lumit
    Lëkundet një shelg.
    Lëndina e blertë…. 
    Më çojnë larg mendimet,
    Mes një pylli në një lendinë.
    Atje ku unë e mikja ime,
    dashuroheshim me dashurinë!
    U drodhën gjethet e pemëve,
    U dëgjua një oshëtimë,
    U mblodhën gjithë zogjtë e pyllit,
    Lulëzuan lulet në lëndinë.
    E vogël lëndina, e blertë,
    Rrethuar me pemë të larta,
    E madhe dashuria, e sinqertë,
    Të magjishme puthjet e zjarrta!.
    Psherëtima e shpirtit 
    Psherëtima e Shpirtit, përtej detit u shtri,
    kapërceu valë të gjata pa fund,
    sytë m’i vrau një e forte vetëtime,
    trupin ma lagu një shi me furtunë.
    I kërrusur ecja në bregun e detit,
    në rërën e lagur mbetën ca gjurmë,
    shkëmbinjtë e detit vështrimin ma rrëmbyen,
    nga malli, Shpirti psherëtiu më shumë.
    Tinguj kitare dhe vargje dashurie 
    Eh sa çudi…!
    Kujtoj se dikur,
    Ajo shkruante vargje
    Për kitaristin me sytë e zi,
    Por nuk e kishte menduar
    Dhe as i kishte shkuar mendja,
    Se do vinte një ditë
    Qe kitaristi,
    Tingujt e kitarës
    Do i kthente në vargje dashurie.
    Oh sa shumë vargje u shkruan për atë,
    Për sytë e saj larush
    Dhe për të ëmblin zë.
    Edhe pse ftohtë
    Mimoza kishte çelur.
    Kitara për dashurinë kumbon 
    S’di pse shkruaj vargje për ty,
    Një plagë të vjetër s’di pse ngacmoj,
    Dikur qëndronim bashkë të dy,
    Tani i vetëm buzëgjolit shkoj.
    Më thuaj moj mike veç një fjalë,
    E heshtur ti s’ke pse qëndron,
    Mëso se atje buzëgjolit me valë,
    Si dikur një kitarë për dashurinë kumbon.
    U mundova,por s’arrita dot,
    Fytyrën tënde të bukur ta harroja,
    U përpoqa, por ah më kot.
    As nga mendja s’munda ta largoja.
    Flokët e borës po zbardhin buzëgjolin.
    7
    Spiro SKËNDERI 
    Poezi
    MISTERI FEMEROR
    Më dhemb shpirti për një mike,
    për një mike lozonjare,
    vjen e ulet pranë si hije
    duke mos më folur fare.
    Ndoshta pret t’i flas i pari,
    Mua që më dridhet zemra,
    Dhe pse kam guxim të marri,
    thellë seç më trondit femra.
    Ndoshta jam i vetmi unë,
    Ndoshta ka edhe të tjerë,
    Që i duan femrat shumë 
    E tronditen po aq thellë.
    Pastaj zë e flet pa shkak,
    -Të më falni se s’ju pashë!
    -S’ka përse- si një torollak,
    Ia kthej me zë të trashë.
    S’jam unë po dikush tjetër,
    që përbrenda meje flet,
    sikur t’mos isha në metër,
    fjalët m’i nxjerr me marifet.
    Dhe vazhdon kështu biseda,
    Ëmbël- ëmbël pa kuptuar,
    Tek unë shoh ëndrra të blerta,
    Ndjej që mikja është larguar…
    PA TITULL
    S’tu lodh dora i Madhi Duka,
    mendja, po jo e jo, 
    i merr fjalët dhe nga rruga,
    edhe në shpirt i ngroh.
    I qan hallet Shqipërisë,
    Çdo ditë e çdo natë,
    Me zjarr’ e dashurisë,
    I shëron çdo plagë.
    Meriton një përmendore,
    I vetmi Ti për së gjalli,
    Që të shkojnë të falën prore,
    i vogli edhe i madhi..
    ATDHEU DHE VARFERIA
    Pas luksit të shtirur të atdheut tim,
    Prej kohësh tinëzisht fshihet varfëria,
    Tek valëvitet zhele-zhele pa pushim,
    Si flamur i çnderuar paq nga babëzia…!
    AMANETI I LASGUSHIT
    Për dashurinë ndër yje,
    i pari shkroi Lasgushi
    ndaj mbeti ende prej tyre,
    dhe sot i ndezur prushi.
    `Ta mbajm’ ndezur`-amaneti-
    `Flakëzën e dashurisë’
    Sikur bëri dhe poeti,
    vargjeve të poezisë.
    Vargjeve të poezisë,
    buzë liqerit perçeshkumë,
    ndezur flaka dashurisë,
    ku më pak e ku më shumë.
    Ku më pak e ku më shumë,
    anë e mban‘ Shqipërisë,
    `Në bunac e në furtunë’,
    Perlave të bukurisë.
    DJE E SOT
    Dje pas buzëqeshjes sate
    Seç renda pafundësisht,
    lëndinave nëpër shpate,
    ku më ndolle tinëzisht.
    Ku më ndolle tinëzisht,
    Më grishe si askush tjetër,
    Të ndoqa un’ sigurisht,
    Porsi dashnor i etur.
    Me ëndrrën e topitur,
    Për jetë për të të pasur,
    udhëve nga pata ikur,
    po kthehem sot buzëplasur.
    Po kthehem sot buzëplasur,
    me shpresën e pashuar,
    dhe pse për jet’ pa të pasur,
    për jetë i dashuruar…(!)
    8
    Trëndafile Visha
    E ÇMENDUR (E KUJT I PLASI!)
    Mos më prit sonte. Dera nuk do të kërcasë në mesnatë. Hapat nuk do m’i puthësh nëpër terr. Dritat mos i ndiz. Krevati, në një cep i vetmuar. Të brendshmet, të palosura në gardërobë. Dhe jastëku pa buzët e mia, të bëjë si të bëjë. Lulet në ballkon, të marrin frymë thellë. Dhe fqinji kurioz, dritares matanë, të mos e hapë perden. As djali i droguar i katit të parë. As lypësi i përgjumur mbi trotuar. Mos më prit sonte, shtëpiza ime. Ta dish. Si e çmendur po endem rrugëve. Qytetit ku pakkush më njeh dhe të shumtët nuk më njohin. (E kujt i plasi!). Me ëndrrat që i shoh tek mbarsen në pavetëdijen time. Ç’aromë zgjimi ndihet ngado! Dhe zjarret ndezur me krandet e së tashmes. Shpuzat vërviten firi-fiu. Po kallet gjoksi. Po flakëron shpirti. Mbi ftohmën e vjetër po çelin lulet. Në kapërcjellthin e stinëve, dashuri e re. Dhe unë po kaq e re udhës pa cak. Trazuar ndjesish dhe vegimesh.
    “MIMOZËS”
    E verdha jote më pëlqen pa masë, e dashur. Nuk mund të gjesh rrezatim më të fortë kur koha është gri. Ti je një sy magjik, mes përplasjes së stinëve. Mes angështisë së motit dhe dëshirës së gjithçkaje për të shpërthyer. Ti je aq e dëlirë. Dhe dalldis gjokset si pa të keq. Kundërmon gjithandej aromë shtrati. Dhe nuk ke turp. Të paturp janë ata që të thonë shpesh “budallaçkë”. Ty, që thyen tabutë në një tokë krejt të zhveshur. Ti nuk di të fshihesh. Nuk di. Nëse të vjen të puthësh, puth me gjithë shpirt. Askush si ti nuk mundet të dashurojë në dimër. Çdo gjë rreth teje është kaq e përciptë. E shtirshme, të përmbajturit. Njëlloj sikur prushin ta mbulosh nën hi. Ti nuk je thëngjill i përhimtë. Je vetja mes së rrejshmes. Ndaj, më pëlqen pa masë e verdha jote, e dashur.
    “TAKIMI” NË KOHË
    Askush nuk mund ta zgjedhë kohën për të jetuar. Por, në çdo kohë, të ëndërruarit, të ndjerit dhe përjetimet vërviten në të njëjtin cikël. Brenda këtij cikli ndryshon mënyra e komunikimit. Po të mundja, do të zgjidhja në shumës atë të “takimit” përmes letrave. Dhe në njëjës, dy gisht pusullë dërguar nga një zotëri një zonjushe të fisme dhe anasjelltas. Në kohën e tashme, kur njerëzit janë “nudo”, komunikimi që trazon më shumë vorbullën e ndjesive, është ai i kodeve.
    NËSE…
    Nëse nuk ke ikur i gjithi. Dhe je në mëdyshje me hapat. Nëse ke kohë që je nisur. Dhe malit të ndjesive e kundërshtive zemra të tërheq prapa. Nëse je duke ecur dhe rrugës së largët sërish më shikon mua. Nëse ke mbërritur në skajin tjetër të botës dhe mallin ta gërvisht një gjysmëthua. Nëse ndihesh ashtu bosh edhe me të afërt e miq rrethuar. Nëse udhës ende nuk ke humbur. Dhe një sekondë të vetme je penduar. Kthehu! Do më gjesh njësoj të thjeshtë. Njësoj të ëmbël. Njësoj të çmendur. Njësoj të dashuruar. Prej meje asgjë nuk ka ikur. Jam aty ku më le. Në një rrip toke. Në një valë deti. Diellit pa perënduar
    10
    Ndue MARKU
    MUZA POETIKE
    Me buzët e njoma
    Yjet e uritur thithin
    Ne cicat e së bukurës henë
    Ka heshtur në përgjumje 
    Nata, e lodhur nga mundi
    I ditës që lamë pas.
    Mbi dritare, pikëla shiu pikojnë
    Për ty i trishtuar mendoi
    Të pakuptimta vargje shkruaj kësisoj
    Përmbi heshtjën që brënda meje
    Është fshehur.
    Meditoj të bukurën, fytyrën tënde,
    Gishtat e hollë të duarve tua
    Kur flokët e dredhura më shpurpurisnin,
    Gjithë naze kërthizën më gicilonin.
    Të pickoi merimangë e mospërfilljes
    Në mesin e stines pa gjethe,
    U ëjte, u nxive keqas në keqkuptime,
    Nervoze, e fustangrisur u tjetërsove.
    S’ta mbaj mend prekjen e gjinjëve,
    As zbërthimin e komçave të bluzës verore,
    Më ka mbetur besnike e çmendur, pranë
    Vetëm dashnorja, muza ime poetike.
    A JAM UNË PËR TY…
    A jam për ty pagjumësia jote në sy,
    A jam për ty frymëmarrja që të pikëllon,
    A jam për ty dielli që lakuriqësin të ngroh.
    A jam unë për ty kjo fishkëllimë
    Në këto çaste teksa stinët ndërrojnë?
    A jam unë puthje që të drithëron në gji
    Brënda kësaj nate ndërsa yjet kanë ngrirë?
    A jam unë për ty ai gurë i çmuar
    Në unazën që gishtin tënd mban rrethuar?
    A jam unë për ty ky lotë i dridhur
    Që rrëshqet bulëzues mbi trupin e bukur?
    A thua ndoshta jam një copë mish prej pluhuri
    Që skeletin e shtremberuar më mban mbërthyer
    Që çapitet trembur drejtë dritës së përskuqur?
    E, ti ke mbetur ende një trendafile që vesonë
    Dua të ta thith aromën gjer në djerësim,
    Përqafuar të mbaj puthjen tënde përgjithmonë.
    U FSHEHEM BRENDA MUZGUT
    Me shallin e gushës tënde
    Plagët e zemrës fashova 
    Përmbi gjethe të vdekura udhëtuam
    Përlagur, drejt askundit….
    U fshehëm brenda muzgut,
    Pasi hëna harruar kishte të na bënte dritë,
    Ndaj foltetë e braktisura të zogjve
    Përmes degëzave të pemëve na vështronin,
    Trupat tanë të zhveshur në jermim
    Me shallin e gushës tënde mbështolla
    Këtë çastë të ëmbël tradhëtie,
    Përjetësisht do më mbetet në kujtesë
    Sepse ti ishe, e dashura ime rebele.
    Në fotografinë e kësaj vjeshte pa ngjyra
    Ti s’ishe veçse një ëndërr e djersitur
    E një nate pa gjumë
    Ose një puthje mbi lotin tim të ngrirë.
    NUK MUNDA SONTE 
    Trishtuar gota më ka mbetur 
    E heshtur në zemërim,
    Përmbi gurin e ftohtë të dhimbjes
    Bulkëthit tinëz këndojë.
    Nuk munda sonte unë fatëziu
    Qiellit, yjet të ja numëroja, 
    Fluturat sillen të hutuara
    Rreth dritës së kandilit.
    Mos më kujto në këtë natë të prapë
    O e mjera ime që s’të kam pranë,
    Ma drithëron trupin ngrica
    Ndërsa hëna ëmbël më përdhunonë.
    Teli që mbartë rrobat tua të lehta 
    Ka mbetur i vetëm, i ngrirë në ballkon,
    Bretkosat e trishtimit më neverisin
    Ndërsa ty në këtë çast të kujtoj.
    11
    Josif DOJA
    Krujës
    Sa shume ujëra ke nën ato troje, Të pishë në ta vërtet malli të merr, Prej tyre të rrjedh emri, Kruje, nga kroje Dhe porsi krojet lavdia s’të shter.
    Kështjellës tënde që s’ia gjen te dytën, Me akinxhinj e gjyle për ta marr’, Ju sulën, por dy sulltanë u zbythen Se njësh u bënë dhe mur’ dhe kështjellar.
    Gjergj Kastrioti me shpatën të zhveshur, Në bronz i derdhur, kërcyer mbi kalë, Ngjan si dikur teksa printe ushtritë,
    Tek teh i saj s’pati kurrë të reshtur Dhe tek ti Krujë me hordhitë përballë, Gjithë një Europë i kish drejtuar sytë.
    Datë 29.01.2013
    Beratit
    Berati ynë, dritaret një mbi një, Me lumin Osum që të shkon përmes Dhe harqe – harqe, urën e Goricës, Aq shumë të hirshme, tek shtrihet përmbi të.
    Ata që të skalitën kënd më kënd Fillim e fund prej guri të bënë ty, (Një simfoni prej guri? S’është çudi!) , Fatlumët ne dhe fatlum ky vend! 
    Ndërsa nder t’tuat rrugë duke shëtitur Kisha përhumbur, prej teje i çmeritur, Të denjë për ç’ndjeja , s’gjeja asnjë fjalë.
    “Këtu tek ne kanë ardhur prej çdo ane – Me tha një zë i ngrohtë, i ëmbël nëne, – Ndaj ti s’ke pse të mos shtangësh, mor djalë!” 
    Date 1 shkurt 2013
    11
    ‘Cikël i mbyllur’ nga Lida Laze
    Kur zog pa pupla isha, nën sqetullën e babait
    i rrjeshtoja retë, si tufë qingjash të bardhë
    e me gishtin e vogël mjegullat i rrotulloja si flokë sheqeri
    Doja e ç`nuk doja
    me shpejtësinë e dritës i ndërroja dëshirat .
    doja të isha kënga e këngëve
    si arën, ku babai mbillte dhe korrte bukën e përditshmë
    doja të mbillja lavdi dhe të korrja duartrokitje të stuhishme.
    Doja e ç`nuk doja!
    dhe kisha gjithçka doja
    deri kur mjegullat e retë kryeneçe
    u bënë mal me borë para meje,
    e jeta, spica akulli m`u bë në sy
    në ndihmë më erdhën fëmijët 
    dhe më strehuan në planetin e mëmësisë.
    Për hir të zakonit a kushedi, vazhdova të kalëroj 
    mbi Rosinantë haluçinantë.
    Pastaj erdhën fëmijët e fëmijëve
    dhe më mësuan,se jam këtu nga dashuria e prindërve,
    për të qënë, para së gjithash, kryefjala e fjalëve
    Denoncoj zemrën, kët` tradhëtare 
    ,
    Zemrën, tempullin e shenjtë, ku ruhen thesare,
    shpesh pelegrinët e kthejnë në vendin, 
    ku harbon orgjia dhe hidhen zare.
    Zemra, kjo metaforë e zhvirgjëruar
    kjo mëkatare, tradhëtare.
    Madje, me mua është treguar hileqare
    shpesh m`a lë kraharorin 
    e futet në ëndërrat e fëmijëve
    e kur e kur iu shtrohet nën shputa
    e kur e kur bëhet def në doçkat e vogla
    për të ngritur kukullat në valle.
    E ti ende i beson zemrës?
    Duke pritur dallëndyshet 
    Më në fund i binda fjalët- vogëlushet e mija sypraruara,
    veshur me fustan pranvere
    faqekuqet, të dlirat si vesë lulesh
    avulloshet, si toka e liruar nga bora
    të qëndrojnë brenda
    e të luajnë kukafshehti me njëra tjetrën.
    Nga observatori i shqisave lajmërohem,
    se ajri nuk është i përshtatshëm,
    për të mbledhur rreze dielli
    e për të shpërndarë aromë buke.
    Lajmërohem, 
    se në ajër plasën me krisma shishka parfumi,
    e se ajrin e ndohtur pritet t`a pastrojnë dallëndyshet.
    Druaj,se mos ndonjë e padjallëzuarfjalë më përvidhet
    dhe përgjak shputat e trëndafilta
    në cifla qelqi, që fshihen pas luleve.
    Mbështetur pas zemrës pres dallëndyshet.
    Kanibale,unë!?
    Pasi një copë mishi i çoroditur më shënjestron
    për të derdhur tek unë epshin e pisët.
    Revolta më kthehet në ethe
    e si kurrë ndonjëherë gjej një kërce veshnjeriu ndër dhëmbë.
    “qenkam dhe kanibale unë?”
    Në pasqyrën e syrit të milingonës,
    ku kreh shpirti flokët , etje për gjak kurrë s`kam parë 
    me fije miqësie gishtërinjt e mi,
    kanë endur buzëqeshje deri në Australi
    trashëguar në çdo qelizë- paqen dhe mirësinë
    katragjyshët e mi ftonin në sofër qukapikët dhe arinjtë. 
    kurora lulesh kam thurur e lotët i kam derdhur lumë
    në funeralin e fluturës.
    Një kërce veshi ndër dhëmbë ma prishi terezinë.
    “Qënkam dhe kanibale unë!”
    Thirrje për ndihmë
    Dhe,
    hidhni batlë ,llum e kum
    zhytyni me kokë, me duar, me gjuhë
    peshkoni byk, tallash kashtë
    të bëra e të pabëra, të thëna e të pathëna
    përtypni dhe hidhni ç`të mundni.
    Dhe kur hëna mbledh yjet në gji dhe fle,
    ju kukudhët e natës,me shpirtin e kukuvajkës mos flini
    shpërtheni mushkëritë, mbllaçisni baltë
    dhe hidhni
    sa më shumë hidhni
    ndihmoni shkëlqimin.
    Kush m`i vjedh këpucët? 
    Moshatarët e mi 
    pasi përshkruan planetin e prindërimit
    u kthyen përsëri çapkënë, çamarrokë, 
    vendeve ku lodruam, gjakosëm gjunjët, qamë e kënduam
    dhe mua po më presin.
    Si ujra dëbore më buçitën këngët e rinisë
    dhe nisa të pikturoj këpucë
    këpucë malli, këpucë metaforash, këpucë hiperbolash
    këpucë, këpucë, këpucë
    këpucë pikturoj dhe këpucë s`kam.
    Kush m`i vjedh mua këpucët?
    Bindem bindshëm
    Teksa shoh sytë kadife 
    e shallin e lidhur këndshëm në qafën e një burri
    përfytyroj buzët e një gruaje, që vetëm puthin 
    e lëshojnë tinguj inkadeshentë.
    Teksa një grua ecën përhumbshëm
    dritë lumturie shpërndajnë sytë e saj.
    Teksa shoh fëmijë, që dalin si rreze dielli nga shtëpitë 
    e derdhen në rrugë si xixëllonjat në maj. 
    Bindem se, imitime janë llampat,vitrinat dhe bizhutë
    bindem bindshëm, se qyteti ndriçohet nga dashuritë 
    Për shpirt` të fjalës, që po vdes
    Fjalës së ëmbël “Mirëmëngjes”
    me dy të shtëna tastesh i bëjmë atentat
    dhe e kthejmë më teshtima hundësh , “gjes, es, es…”
    Aromën e fjalës së bukur “tungjatjeta”
    do ta zëvendësojmë me shishkë parfumi.
    Kur përfundimisht, të kemi zëvendësuar të gjitha fjalët
    me kode dhe shenja ,do ta kuptojmë vallë, 
    që brenda njeriut kemi vrarë njerinë?
    Qenie fluide, ndoshta do kemi pamje alieni
    të programuar- shprehi standarte
    nëpër shtëpiza kutiza- aredim minimalist bardhezi
    pa kurfarë gjethi jeshili , klorofilë që tingëllon
    bebet do ti porosisim në epruvetë
    e do ti rrisim me kapsula e biberon.
    Dy krisma tastesh “ es..es..”
    ndoshta do të zgjojnë nostalgjinë, si rudiment i mbetur
    dhe do të mallkojmë evolucionin kibernetik
    për shpirt` të fjalës, që po vdes.
    13
    Pozaet QOSJA
    LUTJE PËR TIM ATË…
    (Skicë) 
    Më dhemb shpirti, tek të shoh që mezi ecën me bastunin tënd, i cili më duket sikur trokon mbi zemrën time. Më dritherohet zemra, kur ndalon në çdo njezetë metra, se të bllokon fryma. Më ikën truri, kur nuk të lëviz dot me makinën time, ngaqë nuk e kam e nuk paguaj dot mjekë pubikë e privatë, për të të bërë një vizitë për të qenë e për të të dhënë një mjekim më të mirë, nga i cili shëndetin yt do të ndihej pak më i përmirësuar. Por për të gjitha këto Ti e ke vetë fajin, ati im, sepse Ti më mësove ta ndërtoj jetën me djersën time. Ti me urdherove shpirtërisht ditë pas dite të mos bëja asgjë, që do të më bënte të jetoja si lepur i çuar e të më skuqej faqja përpara vetes. Dhe unë e bëra. Mirëpo kjo dreq kohe më nxori jashtë loje me mësimet e tua. Megjthatë, unë prapë të jam mirënjohës për atë që bëre për mua. Tani çfarë iku, iku. Unë, edhe të dua , nuk ndryshoj dot më, pasi, kur unë do të nis të bëhem i pistë, të tjerët janë zgjyruar qëkur, janë titulluar profesorë nga universiteti i djallit. Prandaj, ati im i shtrenjtë, kam vetëm një lutje për ty. Vetëm një: Mos ua jep dorën në rrugë hajdutëve, horrave, pushtëve e maskarenjve. Mos u fol atyre. Në mos pështyfsh kur kalojne para teje (shenjë e bukur njeriu kjo), të paktën sillu sikur ata nuk janë e nuk kanë ekzistuar kurrë për ty. Ti mundesh ta bësh këtë dhe unë do të ndihesha i lumtur për këtë vepër tënden e do të thërrisja me të gjithë forcën e shpirtit: Faleminderit, ati im, që me pak mundim mbrojte kuptimin e jetës sate!
    14
    Ago NEZHA
    Qiell i eresuar
    Një dorë mizore
    U zgjat në errësirë,
    Dhe tokën arberore
    Goditi pa mëshirë.
    Trupit lehonë të Shqipërisë,
    Në kohë tymnajash perdja iu gris.
    Mbështjellë me shpërgënjët e lirisë.
    Në vitet e brishta të demokracisë,
    Një ditë me diell qielli u errësua
    Me flakë e me krisma dita u zgjua,
    Me gëzhoja plumbash toka u mbulua…
    Në varrezat e prindërve të mi
    Sa pak gaz, e sa shume vrer,
    Jeta jep e vdekja merr,
    Zemrat tona dridhen tmerr,
    Emrat shkruar në mermer
    Brezat venë , shkojnë e vijnë 
    Njeri – tjetrin përtërijnë,
    Me mermer i rrethojnë,
    Po janë zemrat që i mbrojnë…
    15
    Liza Ndreca
    TE JESH POET
    Ai është si ne, si unë, si ti
    Me shpirt sënsibel, plot dashuri
    S`i mjafton veç realiteti që sheh
    Brënda ka botën e fantazisë së vet.
    Secili përpiqet të paktën një herë
    Të shkruajë vargje, ashtu si i vijnë
    Mirpo kur kjo, nuk del një poezi,
    kjo punë nuk është dhunti e tij
    Njerëz të ditur, inteligjentë të pashoq
    Shumë problemeve ua gjejnë zgjidhjen
    Por nuk përshkruajnë dot, aq bukur e thjeshtë 
    as dimër as verë, pranverë apo vjeshtë
    S`ka rëndësi ,në je princ apo mbret
    Ke bërë shkencë a zbuluar një planet
    Apo me politikë drejton një shtet
    Shkarravit, shkruan gjithë ditën e ditës
    Po s’bëre poezi ..nuk je poet !
    Me të drejtë shumë njerëz ua kanë lakmi
    Pa të drejtë ca të tjerë, i shohin me bezdi
    s`janë ndryshe në jetë, veç si unë, si ti….
    Të jesh poet është privilegj dhe përgjegjësi…
    Kur talenti përzihet sherresh, intrigash
    Lajkash e djallëzish, duke shfryjrë mllef,
    Për të mos lënë tjetrin në punë t`vet 
    të bëjë letërsi me pasion dhe zell
    Atëherë : “Kurrë mos të thënshin poet”
    Mos nis e shkruj kur ke sherr në shpirt
    Gjithkund pikë së pari, duhet të jesh njeri
    Kjo i vlen secilit.. ne, mua dhe ty, 
    Besoje..nuk je askushi i mbushur me zili !
    16
    Petrit Derraj-Smokthina
    CIKËL POEZISH
    NË LUFTË DHE PAS LUFTE
    Në luftë shkojnë trimat
    Pas lufte nxirren viktimat.
    Në luftë ndizen zjarre
    Pas lufte hapen varre.
    Në luftë digjen edhe muret
    Pas lufte numurohen qivuret.
    Në luftë digjen shanse
    Pas lufte bëhen bilance.
    KANABISIT
    Ke helmuar shprtëra
    Gjith andej në jetë,
    Më tepër se plumbi
    Dua të të shkul
    Të të pres me drapër,
    Ty, moj bimë helmuese
    Ty, moj bima gjarpër.
    DUA TË JEM…
    Dua të jem tek poezia e pa mbaruar
    Një varg.
    Të jem pak dritë
    Tek drita e syrit që sheh larg.
    Tek moria e pa fund ujore
    Dua të jem një tjetër yll
    Tek shkretëtira e gjerë të jem pyll.
    17
    Gjon Neçaj
    HAIKU I FUNDVITIT…
    1.
    Në mesnatë,
    Thirrje të lumnueme engjujsh,
    Krishti u ngjall.
    2.
    Ungjilli,
    Në çdo gjuhë që lexohet,
    Predikon udhëzimet e Jezusit.
    3.
    Dëbora,
    bashkëudhëtare e përhershme,
    e banorëve të mi.
    4.
    Pasaporta ime e punës,
    Shkruar me djersën e viteve,
    Në librezën e mospendimit.
    5.
    Gjarpëri,
    Sado të ndryshojë lekurën,
    Nga goja veç helm nxjerr.
    6.
    Në Dardani,
    Mbrëmjeve dhe mëngjeseve,
    Në katin e fundit të një pallati.
    7.
    Gëzuar së bashku,
    Shumë mote të tjera,
    Pa ndeshkimin e vargjeve lojcake
    18
    Meri Lalaj
    (Tregim)
    Bashkëshortë 
    Arta hapi derën e apartamentit, u fut në korridor, lëshoi përtokë rrjetën me perime dhe filloi të zhvishej. Duke hequr shallin e pallton e duke zbathur këpucët po i fliste së bijës me zë përkëdhelës: -Ku është vogëlushja, pupulushja e mamit?… Mos ka shkuar në pyll për këpurdha?.. O Bora, mami të ka sjellë karota prej lepurushit, bizele prej princeshës… dhe karamele nga të ketrit Fik… Asnjë përgjigje. Por në kuzhinë dhe në aneksin e saj kishte dritë. -Besnik! – Thirri Arta. -Hajde, moj, hajde këtu… leri teatrot!… iu përgjigj vrazhdë i shoqi. -Ç’ka ndodhur? -Pyeti Arta duke u futur në aneks. -Ja, shikoje tët bijë e ke të sëmurë, ndërsa ti bredh lart e poshtë. -Unë bredh Besnik?!… Të lashë shënim se po shkoja në mbledhje, pastaj bleva ushqime për nesër… -Të mos vije në mbledhje!… Ç’është kjo mbledhje të shtunën pasdite?… Arta u përkul mbi vajzën duke e shtrënguar fort në krahët e saj. -O, ma! O, ma! –Fliste e vogla e shtrirë në nim pranë sobës me buzët flakë të kuqe nga temperatura dhe sytë e zmadhuar e të shndritshëm. Vajza mezi merrte frymë. Arta i preku pulsin, rrahjet ishin aq të shpeshta sa nuk po i numëronte dot. -Kur u sëmur? – E pyeti Besnikun. -Në drekë… pasi kishte ngrënë drekë kish vjellë… më tha edukatorja… Mjekja e kopshtit e kish vizituar dhe… i ka mbledhur gryka… – Tha ai me inat. –po sa shumë u vonove, ta hajë djalli, ta hajë! -Po ku ta dija unë, o Niku!… Çfarë i ke dhënë? -Pak çaj me limon, po mezi e piu… dhe aspirinë. Tani duhet të shkoj në farmaci t’i fillojmë penicilinë. Duhej t’ia kishim filluar dy orë më parë… -Po mirë. Lajmëro edhe Halimen që të vijë t’ia bëjë gjilpërën. Unë do ve shiringën që të ziejë. Po i ve edhe njëherë termometrin vajzës… Ti ik shpejt. Besniku doli në rrugë i nevrikosur dhe shumë i mërzitur. Ai e donte fort Borën, vogëlushen e tij, e donte me shpirtin. Dridhej për të kur mendonte se mund t’i ndodhte ndonjë aksident apo të sëmurej. Ajo ishte fëmijë e shëndetshme, pat kaluar veç ato të foshnjërisë, jo dhëmbët, jo pak rrufë e diarre e asgjë tjetër. “Tani penicilinë!. I paskërka mbledhur gryka… Dreq, o punë!…” Farmacia afër pallatit të tyre ishte e mbyllur me inventar. Besnikut i hipën xhindet, shau me vete e vazhdoi rrugën për në farmacinë në anën tjetër të qytetit. Nga që ish tepër i shqetësuar kapte ballin e shtrëngonte me dorë se donte patjetër ta largonte atë mendimin e keq, që nuk po i shqitej që nga çasti kur e kishte marrë Borën nga kopshti… Besniku kishte edhe katër vëllezër të tjerë. Dikur kishin pasur një motër të vogël, e cila mori të ftohur papritur. Mjeku i kish dhënë penicilinë, por gjyshja apo dikush tjetër (ndoshta babai) kishin këmbëngulur që të mos ia fillonin menjëherë mjekimin me antibiotik duke menduar se mund se do të përmirësohej me shurupe e me të ngrohta. Motra e vogël vdiq. Kaq ish në moshë sa Bora, katër a pesë vjeçe. “Bo bo, po përse nuk po e heq dot nga mendja!?” Dhe sado që përpiqej të mendonte diçka të gëzuar për vajzën e tij, nuk i largohej nga përfytyrimi fytyra dyllë e verdhë e motrës së vdekurme fjongon e kuqe majë flokëve dhe me atë shprehjen e habisë fëminore: “po përse qani? Përse jeni mbledhur? Ku do më çoni kështu?”. Arta i hoqi termometrin së bijës, për tri vija do të shënonte 41 gradë celcius. Ajo u tremb, por praktike siç ish gjithnjë, i vuri në kokë një pecetë të njomur me ujë e uthull. Vajza fliste përçart, shikimi iu shtrembërua dhe trupi i dridhej i tëri. Arta vendosi mbi sobë një çajnik me ujë që të vakej, pastaj mori dy çarçafë, njërin e shtriu përmbi nimin e kuzhinës, tjetrin e njomi me ujët e çajnikut. E zhveshi vajzën lakuriq dhe e mbështolli me çarçafin e lagur. Atë minutë në kuzhinë u fut Besniku, ai vështroi i alarmuar: -Arta, mos u çmende? – i ulëriu. –Çfarë po i bën vajzës moj, se e plevitose… Arta fare e qetë e hoqi Borën nga çarçafi i lagur dhe e mbështolli me të thatin. -Ty po të flas, ç’janë këto eksperimente filmash, na u bëre edhe pediatre tani… Lermë ta marr Borën time… Arta e shtyu Besnikun me shpatulla se ishte duke fshirë trupin e vogëlushes. Ai i inatosur e tërhoqi me forcë me të dyja duart, e ktheu me egërsi përballë vetes, ngriti pëllëmbën dhe e goditi në fytyrë. Ndërkaq rrëmbeu të bijën e filloi që ta veshë me ngut. -Dhe dëgjove, ik, vajza është e imja… vetëm e imja! Ti ik… Shko ku të duash… nuk të shoh dot me sy, e torturove Borën time!… Besniku pasi e veshi vajzën e shtriu në minder. Arta rrinte pa lëvizur me duart e kryqëzuara në gjoks. Ra zilja e derës. Erdhi Halimja, infermierja. I bëri vajzës gjilpërën. Kish sjellë me vete edhe një flakon analginë ia dha gjysmën për ta pirë. Burrë e grua qëndronin të heshtur, lëviznin me ngathtësi dhe hijet e tyre të stërmëdha përplaseshin mureve të dhomës. Infermierja u mundua t’i qetësojë duke u thënë se fëmijët kështu e kanë, aty sëmuren aty shërohen. Ja mbani mend fjalën time, nesër Bora do të zgjohet posi dallëndyshe, unë do të vij përsëri t’ia bëj penicilinën, mos thërrisni infermieren e ambulancës së lagjes. Tani, natën e mirë dhe mos u bëni merak. Arta e përcolli Halimen deri tek dera e jashtme dhe u ul tek divani i kuzhinës. Që aty shihte vetëm kokën e së bijës me syçkat mbyllur. Besnikun nuk e shihte se ish më në brendësi të aneksit. Ajo donte të fliste me të dhe të çmbështillte atë lëmshin e madh që i ish mbledhur në grykë e nuk e linte të mirrte frymë lirisht, por kish frikë se mos fillonte të qante dhe nuk donte npë asnjë mënyrë që Besniku ta shikonte të përlotur. Ai nuk i duronte dot lotët. Ndihej më e qetë pasi e dinte se vajza ish larg rrezikut kështu Arta i përmblodhi të gjitha forcat e duke shtrënguar në duar një kaçavidë, që sesi u ndodh aty tek mbështetsja e divanit, foli e qetë duke u mëshuar fjalëve:
    -Ti më përzure,… por unë nuk po iki, nuk do të ik! Jo vetëm sepse është natë e më duhet… t’u shpjegoj të tjerëve se jam grindur me burrin… se më ka goditur burri im… Por edhe sepse unë nuk kam se ku të vete… Unë nuk kam as nënë… as baba,… as motër e vëlla… Unë vetëm vajzën kam… (në asnjë mënyrë nuk mund t’i thosh: “Të kam edhe ty”). I kafshoi e nuk i la t’i dilnin fjalët e rëndomta: “Unë për hir të vajzës po qëndroj këtu!”. Kaloi një copë herë e gjatë. Ata të dy nuk flisnin. Arta hodhi sytë nëpër shtëpi. Çfarë rrëmuje! Çarçafë, ndërresa, tenxhere e lugë hedhur pa kujdes andej e këtej. Ajo u ngrit ngadalë si e mpirë dhe filloi të verë rregull. Kishin kaluar dymbëdhjetë vite qëkur Arta kish takuar Besnikun. Atëhere ishte nxënëse në shkollën e mesme. Patën qenë shokë të ngushtë për shtatë vite me radhë, pastaj ishin fejuar e martuar. Pandehte se njihte çdo mendim e çdo qelizë të burrit të vet. E dinte se ai qe shumë i rrëmbyer e gjaknxehtë dhe ajo i hapte udhë derisa t’i kalonte vrulli i parë i inatit. Por që ta godiste, nuk ia kish marrë mendja kurrë. Gjithnjë pat menduar se po ngriti dorë burri kundrejt gruas, nuk kishe përse ta doje dhe ta mbaje më atë burrë. Besniku ish gjithçka për të: nënë, babë, motër, vëlla. Ai i pat ndenjur pranë kur i kishin vdekur prindërit në fillim babai, pastaj nëna. Shpeshherë ai e përkëdhelte: “Çfarë po bën vajza ime e madhe?”. Njëherë në kohët e para të martesës, kur u kthye një ditë Besniku në shtëpi për drekë, e kish gjetur Artën në korridor hipur majë karriges që e kish vënë mbi një tryezë.
    -Hej, çun-o – dhe kish lëshuar një vërshëllimë ajo. -Ç’bën aty, moj çapkëne? -Ja, i vura një tel pak më të trashë siguresës se u këput, siç duket nga elektromotori i makinës larëse.Ajo u hodh nga tryeza dhe ai e priti në krahët e vet duke i thënë “Vajza ime është e zonja për gjithçka!” -Po ta kesh burrin inxhinier, doemos që do të mësosh diçka. Në të vërtetë Artës i vinte përdorësh për të rregulluar me vida e pinca ndonëse ishte ekonomiste. Vajza u qetësua. Besniku e mori në krahë dhe e shpuri në shtratin e saj në dhomën e gjumit. Arta bëri gati një supë e hodhi në dy pjata dhe bashkëshortët u ulën në tryezë për të ngrënë pa folur fare. Ajo u ngrit për të larë enët, kurse ai u fut prapë në dhomën e gjumit duke marrë një libër me vete. Arta vendosi të flinte vetëm në divanin e kuzhinës, kështu nxori një nënkresë e dy batanije, kur hyri Besniku. -Arta, eja të flesh! – Zëri i tij ish i zbutur dhe jo urdhërues. Arta u shtri në anën e saj të shtratit, shoi dritën e natës dhe i ktheu kurrizin Besnikut. Kur u zgjua në mëngjes po mendohej për atë që kish ndodhur në mbrëmje, ndjeu se dorën e saj nën jorgan e kish mbështjellë dora e Besnikut. Ajo nuk lëvizi fare. Rrotulloi paksa kokën dhe hapi sytë. Besniku flinte me kokën mbështetur mbi nënkresën e lartë, (Arta gjithnjë flinte me nënkresë të ulët). Duke e ndier vështrimin e saj, ai i hapi sytë. Dhe sa çudi, i hapi pikërisht si në mëngjesin e parë, kur kishin fjetur të dy bashkë. (Arta shpesh i thosh Besnikut: “Kur fle pa ty më merr malli shumë për mënyrën se se zgjohesh në mëngjes.”). Ai buzëqeshi: -U zgjua vajza ime e madhja, -tha me zë ledhatues. –E vogla ka fjetur shumë mirë. –Dhe zgjati duart duke e mbështjellë në krahët e tij. 
    19
    SOKRAT KOTHERJA
    MARS 1997
    Po bie ora fatale
    Për Shqipërinë nënë
    Politikanët amoralë
    Politikanët bastardë
    Po ikin nga sytë këmbët…..
    Le të ikin në theqafje
    Me qen e me mace
    Le të ikin prapa diellit
    Ushtojnë fushë e male
    Në kupë të qiellit……
    Ikjet e atij muaji
    Me ikjet nga vatrat e luftës ngjanin
    Ishin ikje nga pasiguria
    Një dhimbje të madhe mbanin
    Ishin mbushur me krisma…….
    Me krisma armësh,me viktima
    Por më të rrezikshme
    Se krismat e armëve
    Ishin krismat e provokimeve
    Që bënte Sali Berisha……
    Ndaj shqiptarët morën
    Në një eksod të çmendur
    Rrugën e detit pa frikë
    -Shqiptarë,janë vdekje për kombin
    Ikja nga sytë këmbët,hemoragjitë… 
    SINQERISHT
    Nuk mund ta besoja kurrë,
    Se në pranverë kur çel gjethi
    E blerimi pushton çdo rrugë
    Shteti me bandillët e tij faqezinj
    Do të godiste pa mëshirë 
    E do të njolloste kaq pabesisht
    Demokracinë tonë të brishtë
    Vetëm e vetëm që të mbushte thesin
    Se që nga koha e luftës e këtej
    Nuk kishte parë populli shqiptar
    Një katastrofë të tillë-Hiroshimë
    Një batërdi të tillë kaq të zezë
    E të erreshin kaq keq yje e diej
    Siç pa në Gërdec,mars dymijetetë
    Kur u ngrys e u gdhi me tmerr
    Qielli i kthjellët iu duk sterrë 
    23
    Nidela Hoxha- Zenuni
    KJO ËSHTË SHQIPËRIA JONË
    Shqipëri e kontradiktës…. 
    Ku llumi politik ndërrohet çdo 4 ose 8 vjet 
    dhe sjell baltën politike,
    ku injorantet bëhen drejtoresha të hekurta,
    ku sekretaret bëjnë prostitutën e virgjër,
    ku dridhet toka nën këmbë nga tritoli dhe shkatërrimi,
    ku 1 kg tritol kushton sa një fishekzjarr, 
    ku kriminelët nderohen me ”Oskar”, 
    ku babagjyshët nuk marrin pensionin por trazojnë tritolin,
    ku polici dhe hajduti janë friends në fb,
    ku bankieri vjedh dhe duartrokitet,
    ku populli ngopet me çikërrima buke, 
    ku provincialiteti drejton legjislativin dhe ekzekutivin,
    ku janë të gjithë politikanë,
    ku politikanët janë barkderra,
    ku seksi është moral dhe morali orgji,
    ku feja është bashkëjetesë e mirë,
    ku ushtria i fut një tri-fletsh, 
    ku trifletëshi fluturon nga helikopteri,
    ku landfillet me plehra janë parqe kombëtare,
    ku katundari ka charter dhe televizion privat,
    ku mafia është trup diplomatik, 
    ku motelet janë salla konferencash,
    ku shqiponja duket si dinosaur,
    ku shpellarët bëjnë shtet,
    ku gay-t drejtojnë një qytet,
    ku nje vrasje kushton 500 mijë euro, i diskutueshëm!
    ku veriu zbret në perendim,
    ku parlamenti ka akoma kompjuterat e kohës Turing,
    ku femijët e politikanëve jane miliarderë e sheikë, 
    ku mbrëmjet gala janë si lajmet në diktaturë,
    ku diploma kushton sa një palë tanga Cavalli,
    ku këngëtaret janë sorra me trup barbi,
    Ku dikush i thuri vargjet ”Shqipëri o vend i dhjerë, s’të kuptova asnjëherë! 
    Sa ironike dhe fatkeqe!
    21
    Disa mendime rreth romanit “Në Ferrin 
    e Bardhë” me autor Spiro Vasil Mëhilli
    Kastriot Kotoni
    Krim, vrasje, drogë prostitucion, një roman i arrirë me një realizëm social nga një sy i mprehtë e padyshim një penë e aftë e me kurajë. Autori i këtij romani, Z. Spiro Vasil Mëhilli e fton lexuesin shqiptar në makthet social-psikologjike të dy kohëve(koha e njeriut të ri në socializëm e padyshim kohën e sotme). Koha e tashme me shumë emra. Krimi është gjenealogjikë sipas shkrimtarit, krimineli dhe shoqëria janë në simbiozë me njëri – tjetrin aq sa nuk duhen rreshta romanesh që ta analizojnë shoqërinë shqiptare në të dy etapat, por intuitë shkencëtarësh me integritet të lartë moral. Sipërmarrja e Z. Mëhilli për t’i zhbiruar skutat e errëta të shoqërisë në një etapë kohore gati 70 vjeçare është një moment Big Bangu në letrat shqipe. Pauza e logosit krim në letërsinë shqiptare ishte futur gati në një gjumë letargjik. Kjo lloj letërsie e pasqyrimit të realitetit pa dorashka dhe vetë akuzuese na ka ardhur më shumë nga shkrimtarë të huaj dhe ndoshta Elvira Dones e dy tre autorë si Teodor Keko, Aurel Plasari e Neshat Tozaj, por kurrsesi me kohështrirjen e dy etapave, pra dy sistemeve atij në diktaturë e atij në ditët e sotme. Ky roman hap portat për debatin: “A njohim ne shqiptarët mirë siç duhet vetveten?”. Fenomeni letrar në këtë roman ngjan me shkrimtarët italianë të viteve 1958 (Moravia e Sasha) e deri më sot(Mario Puzzo e Roberto Saviano) të cilët procedojnë me metodën e fotografimit të shoqërisë pa paragjykime, me realizëm, karizëm e kurajë kozmopolite. Tek personazhet kryesorë Salsano e Tefik Palloshi, shkrimtari ka qendërzuar kriminelët të cilët e zbulojnë karakterin e tyre në përballje me situata e personazhe të tjerë. Tipizimi i tyre sa genuid e social në karrierën e tyre kriminale është një antologji e krimit në Shqipëri pa kohë dhe pse në sisteme të ndryshme. Krimet e vjedhjes, prostitucionit në diktaturë e denoncojnë regjimin komunist, i cili në propagandën e vet e quante Shqipërinë “Fanar ndriçues të komunizmit botëror”, por që fshihte plot fenomene të shoqërisë. Kronika e zezë në atë kohë, parullash e fletërrufesh ishin legjenda urbane për të fortët e hajdutët dhe kurvat e qytetit. Hapja e Shqipërisë nuk është një ëndërr magjike si në Rai-Uno. Droga nga Turqia është fenomeni i rradhës, prostitucioni një simfoni pa mbarim, krijimi i bandave, vrasjet makabre jepen me një mjeshtëri(gjuhë klithëse), e vërteta godet fort. Krijimi i dialogjeve me gjuhë të kthjellët e me ritëm e mban lexuesin në tempin e ankthit me një zhanër të ri rrëfimi në letërsinë shqiptare. Spiro Mëhilli në koshiencën e vet e di se arti i dialogjeve është një pjekuri e lartë e stilit artistik. Ka skalitur me mjeshtëri deri në imtësi personazhet të cilët në botën e krimit kanë zhargone të vështira, sa të bardha aq dhe të padeshifrueshme, sepse përcaktojnë shkallën emocionale të personazheve dhe situatave. Skutat e krimit duan një sy tjetër e përpos saj dhe një gjuhë e cila ka skorien e metalit, por dhe arin e atij që e stilizon, e frymëzon, pra i jep jetë. Ka faqe ku shkrimtarit i duhet të jetë në krahë të kriminelëve për ta ndriçuar gjendjen emocionale. Filozofia e krimit nuk ka komb, zakone, tradita, nuk njeh kufij. Ky është mesazhi që përcjell autori në pjesën e dytë të romanit. Lidhjet e krimit shqiptar me krimin turk e italian e atë rus e deri iranian, është dhe pika e vlimit ose epiqendra e romanit. Ka mbi 50 emra personazhesh e 13 shtetesh e po aq kryeqytete botërore. Detaje të krimit sa instiktiv po aq të sofistikuar e barbar janë si rrallëherë tablo e pa matë të cilat shkrimtari duket sikur i ka prekur e përjetuar vetë, domethënë që me shumë art ka arritur besueshmërinë tek lexuesi. Si në një ekran të vogël televizori, kronika e zezë reale e krimit nuk do ishte e plotë pa artin e shkrimtarit Spiro Mëhilli i cili ia ka dalë ta përçojë sagën e krimit në pjesën e tretë të librit. Po aq me vlerë është kjo vepër e këtij shkrimtari metropolitan, sa që shumë studiuesë, sociologë, psikologë, kriminalistë e padyshim gjyqtarë e prokurorë duhet të ndihen sa faktorë dhe aktorë në shoqëri për të ndaluar galopin e krimit në këtë vend në mos në rajonin tonë. Narracioni në romanin “Në ferrin e bardhë” së pari ka elementin krononlogjik, së dyti është i shkollës hermeneutike me pauza të ndara në kapituj për ta afektuar lexuesin të lexojë romanin deri në faqen e fundit. Së treti koha politike(fizike) bie në kohën e rrëfimit dhe mbetet fenomeni i krimit në shoqëri deri në ditët tona. Siç shkruan shkrimtari italian Italo Kalvino: “Tema e vërtetë e një romani duhet të jetë përcaktimi i kohës sonë dhe jo i Napolit dhe i Firences së vjetër, duhet të jetë një shëmbëllim që të na shpjegojë pjesëmarrjen tonë në botë”. Si qytetar e më pas si prind e padyshim si shkrimtar Spiro Mëhilli pati kurajo të denoncojë shoqërinë. Ky kriminalitet që shndrohet nga vjedhje ordinere tek prostitucioni dhe droga e korrupsioni e më pas tek pastrimi i parave në ndërtime e blerje politikanësh, shtron pyetjen: “Quo vadis?”.
    22 
    Këngë e skënderbegasve
    Luan LAMAJ
    Kur gjethet e pemëve po shtronin qilimin, 
    Kur dallëndyshet nisen për shtegtim, 
    Kur shtatori ne me uniformë na zuri,
    Kjo është historia e njohjes, shoku im.
    Edhe u forcua shoqëria jonë,
    Kur ne borën çanim në marshim,
    Kur ne derdhem djersen për atdheun tonë,
    Kështu shkuan vitet shkuan, shoku im
    Shkuan vitet një nga një dhe ngelën pas, 
    Vite me miqësi dhe shoqëri,
    Me emrin bukur skënderbegas,
    Emrin që s’ do kemi vitet që do vinë.
    Çasti i ndarjes po afron ngadalë,
    Por ne sdo të ndahemi jo përgjithmonë,
    Kufijve të atdheut në barrikadë,
    Shkollën tonë të dashur s’ do ta harrojmë..
    Arben DUKA
    Etja çmë ka marrë,
    Vallë kush ma shuan,
    Kush mi shëron buzët ,
    Që mu përvëluan ?!…
    Kush mi shëron buzët ,
    Ashtu siç di ti,
    Me ato burime,
    Që mi ke në gji !…
    Me ato burime,
    Që rrjedhin nga gjijtë ;
    Njëri i argjendtë,
    Tjetri i florinjtë!…
    Nga puthjet e tua,
    Ëndërr m’u bë jeta;
    Për të shuar etjen,
    Ilaçin e gjeta….
    Zjarrin dot s’e shova,
    Lumi të më marrë,
    Se zjarri që digjet,
    Nuk shuhet me zjarr…
    Elbasan 29 mars 2007 
    23
    Edukimi figurativ në shkollat 9-vjeçare
    Aljosha Bilbili
    Që në fillim them se për edukimin figurativ, shkolla është akoma në sistemin 8-vjeçar, sepse klasa e 9 nuk ka orë të edukimit figurativ. Edukimi figurativ ka disa vite që është lënë në harresë dhe këtu nuk bëhet fjalë vetëm për shkollat e fshatit por ka dhe qytete si Memaliaj, me një traditë shumë të pasur në art ku fatkeqësisht nuk zhvillohet ora e edukimit figurativ. Megjithëse tani diçka po lëviz për mirë. Unë jam mësues i edukimit figurativ në qytetin e Tepelenës në të dy shkollat 9-vjeçare “Avni Rustemi” dhe “7 Marsi” dhe që prej 12 vjetësh organizojmë me nxënësit (duke përfshirë dhe fëmijët e ciklit të ulët, prej të cilëve përzgjedhim punimet më të mira) çdo vit 4-5 ekspozita konkurse, përfshirë këtu edhe 2-3 ekspozita jashtë vendit, si në Maqedoni,Turqi, Finlandë etj. -Puna e këtyre fëmijëve është vlerësuar me çmime të ndryshme. -Janë dalluar nxënës si Katerina Duraj, fituese në Bitola (Diplomë). -Besiana, Bora dhe Sindi, fituese të çmimeve të dyta nga kolegji turk “GULISTAN”.-Desa Tafilaj, një vajzë shumë e talentuar, është fituese e vendit të parë në konkursin e organizuar nga “Kryqi i kuq Shqiptarë”, në Tiranë. -Shkolla “Avni Rustemi” është vlerësuar me medaljen e vendit të dytë,po nga kolegji turk “Gulistan”. -Në Tepelenë kemi krijuar tashmë një traditë ku çdo fund viti, në muajin qershor, organizojmë një ekspozitë pikture ku janë ftuar dhe kanë marrë pjesë edhe nxënës nga Kuçova, Gjirokastra, Përmeti etj. Ne u munduam ta zgjeronim edhe më tej këtë aktivitet, por nuk na mbështeti askush. Kryetarë bashkie, drejtorë arsimi, të majtë apo të djathtë, vinin na përshëndesnin, premtonin dhe vetëm kaq. Ndërkohë që për një këngëtar fushatash elektorale ,që këndonin 2 këngë hidheshin qindra-mijëra lekë. Këta këngëtarë merrnin ato lekë dhe iknin, ndërsa fëmijët i kemi këtu, rriten në sytë tanë, i japin atë pak gjallëri këtij qyteti dhe po thuaj nuk marrin asgjë prej tij. Por le të kthehemi përsëri tek ora e edukimit figurativ në shkollë, e cila është vetëm 1 orë në javë, është fare e pamjaftueshme për fletore vizatimi, laps, gomë, ngjyra të ndryshme, histori arti, të flasësh për Pikason, Idromenon apo t’ju shpjegosh historinë e dhimbshme të piktorit Edison Gjerko. Për të vizatuar me laps dhe dritë-hije një model të thjeshtë duhen të paktën 2 deri në 3 orë, që të punosh me akuarel duhen disa kushte minimale, pra një klasë e veçantë (dikur këtu në Tepelenë e kishim një të tillë por e mbyllën ish-drejtorë të arsimit me idenë se “Ç’na duhet vizatimi”? Klasa e 9 duhet të ketë orë të edukimit figurativ, dhe ka ardhur koha që të shtohet edhe 1 orë tjetër, pra 2 orë për çdo klasë. Nga përvoja ime kam vënë re se nxënësit e pëlqejnë dhe e ndjekin me shumë interes orën e vizatimit, ka një lloj gare ndërmjet tyre, por ka dhe një diskutim, vlerësim shumë të sinqertë për punimin më të mirë që del mbas përfundimit të çdo teme. Gjatë bisedave ose në bashkëbisedim, për artin ka nga ata nxënës që shprehen: “Pse s’ka edhe në pikturë një spektakël apo një aktivitet ku nëpërmjet pikturës të shpallet “Gjeniu i vogël “? Kamela, një nga nxënëset e talentuara, thotë me humor: “Ne piktorët i bëjmë vetë tekstin, muzikën dhe i këndojmë po vetë”. Pikaso i madh, pak a shumë ka thënë : “Të gjithë fëmijët ditën të pikturojnë “. Ka një ekspozitë që organizohet nga Kryqi i Kuq Shqiptarë, është një gjë shumë e mirë, por për fëmijët është një temë e caktuar dhe pak e kufizuar. Fëmijët duan më tepër hapësirë për t’u shprehur me anë të imagjinatës dhe ngjyrave, kërkojnë tjetër gjë. Pra kërkohet një organizim tjetër, mbase dhe nga ministria e arsimit, mund të jetë konkurs kombëtar i ngjashëm me festivalin e këngës për fëmije që zhvillohet në Shkodër. Festivali Kombëtar i pikturës mund të zhvillohet në Tepelenë. Bota është me ngjyra dhe jo bardhë e zi, e pra këta fëmijë të “heshtur” i japin ngjyrë jetës.
    Kandinski thoshte: “Kur unë pikturoj, mundohem të imitoj fëmijët”.
    Kjo gjë ndodh vetëm në pikturë dhe jo në gjini të tjera të artit. Le t’u krijojmë më tepër mundësi këtyre fëmijëve ,sepse “Gjeni” ka edhe në pikturë.
    *Mësues i Edukimit Figurativ, Tepelenë
    22
    Këngë e skënderbegasve
    Luan LAMAJ
    Kur gjethet e pemëve po shtronin qilimin, 
    Kur dallëndyshet nisen për shtegtim, 
    Kur shtatori ne me uniformë na zuri,
    Kjo është historia e njohjes, shoku im.
    Edhe u forcua shoqëria jonë,
    Kur ne borën çanim në marshim,
    Kur ne derdhem djersen për atdheun tonë,
    Kështu shkuan vitet shkuan, shoku im
    Shkuan vitet një nga një dhe ngelën pas, 
    Vite me miqësi dhe shoqëri,
    Me emrin bukur skënderbegas,
    Emrin që s’ do kemi vitet që do vinë.
    Çasti i ndarjes po afron ngadalë,
    Por ne sdo të ndahemi jo përgjithmonë,
    Kufijve të atdheut në barrikadë,
    Shkollën tonë të dashur s’ do ta harrojmë..
    Tregim nga: Aleko LIKAJ 
    ARIU I VOGËL
    Kështu ishte Sif Jani i Shpatit. Një goxha burrë i mbushur dhe i gjatë me pëllëmbë sa të një putre ariu të rritur. Ky Sifi na jetonte në një masiv turistik afër Elbasanit. Pas shtëpisë së tij fillonte një pyll i madh me dru halorë. Kishte aty edhe lisa e disa dushqe të vjetër më poshtë atij pylli. Kishte ky Sifi një nip e një mbesë më të vogël. Së bashku me Marien, gjyshen e tyre, kujdesej për ta si një prind i vërtetë. I biri, Veniamini, ishte refugjat në Itali që prej disa vitesh. Kishte bërë dokumentet për bashkim familjar dhe priste dita-ditës lejen nga ambasada. Por jetesa ishte vështirësuar. Të gjithë jetonin me të ardhurat që vinin nga përtej detit. Toka e mbjellë rreth shtëpisë bënte pak zarzavate dhe prodhime stine. Kohën tjetër Sifi e kalonte në pyll. Atë e njihte mirë. Ia njihte dhëmbë e dhëmballë. Shkonte për gjueti me të cilën siguronte pak mish kafshësh të egra. Po shtëpia nuk mbahej me ato. Bëheshin pesë frymë. Një ditë prej ditësh mori me vete edhe Stefanin. Nipi i lutej vazhdimisht, por Sifi e konsideronte këtë “punë me rrezik”. Bëri si bëri dhe nuk ia prishi atij. U nisën gjysh e nip herët. Ai me armë gjahu në krah dhe i vogli me një shkop në dorë. Ecën nëpër monopate. Pastaj ngjitu në një kodër e zbrit në një lirishtë. Kështu bënë deri afër drekës. Ishin përballë një shkëmbi. As njëqind metra larg. Sifi bëri me shenjë që të ndalonin. – Është me rrezik, – tha Sifi ngadalë për nipin 10-vjeçar. – Atje tej, në shpellën që duket që këtu, jeton një arushë me këlyshin e saj. Ai është shumë i vogël. Ka ardhur në jetë vetëm dy javë më parë. Mezi lëviz. E ëma del për ushqim këtu rrotull dhe kthehet shpejt. I jep që të pijë. Pastaj del sërish. Kështu bën derisa vjen nata. 
    – Gjysh, a nuk e marrim në shtëpi dhe ta rrisim? – pyeti krejt papritur vogëlushi. Sifi e pa drejt e në sy nipin. Nuk dha përgjigje. Hodhi hapin e zbriti më poshtë duke rregulluar armën në sup. – Të lutem, gjysh, ma plotëso këtë dëshirë! Sifi qëndroi përsëri dhe përsëri e pa drejt e në sy Stefanin. – Është me rrezik, o nipçe! Arusha na shqyen që të dyve. Bishë. Nuk mund që t’ia marrësh këlyshin asaj. Ajo duhet që të jetë këtej rrotull. Ne duhet që të lëvizim, nëse nuk duam që të përballemi me të. 
    Nipi uli sytë. Zbriti edhe ai, duke hedhur me kujdes hapat e vegjël. Sifi e kapi përdore dhe nxituan derisa u futën në një lirishtë, që ngrihej përtej një kodrine të butë. Në shtëpi u kthyen pasdite vonë. Për ariun dhe arushën e vogël nuk u fol më. 
    Stefani rinte dhe ndihmonte nënën me tri dhi e një grusht delesh që mbanin në vathë aty në fund të shtëpisë. I kishin për qumësht dhe për të bërë pak djathë, gjalpë e kos. Sifi ishte gjithmonë mysafir i pyllit. Dhjetë ditë më vonë Stefani kishte ditëlindjen. U duk se të gjithë e kishin harruar. Atë të shtunë në mëngjes, gjyshi tha se “po zbriste në qytet “. Fani mendoi: “Ah, sikur të më binte ndonjë dhuratë!”. Kishte marrë delet e dhitë dhe kishte zbritur në Fushëkuqe. Kështu quhej ai vend poshtë qytezës atje mbi male. Aty vinin edhe moshatarë të tjerë. Ishte fundjavë dhe fëmijët rrëmbeheshin edhe pas ndonjë topi. Në mbrëmje djali i vogël e mblodhi bagëtinë dhe e futi në vathën e tij. Ndërsa mbylli lesën, përpara iu shfaq një arushë i vogël që mezi e mbanin këmbët. Në një çast qëndroi. Nuk mund që t’u besonte syve. Pastaj… pastaj e mori në duar. Kafsha e gjorë dridhej. Dukej se kishte ftohtë. Lëvizte turirin e vogël me sytë gjysmë të mbyllur. Te dera e shtëpisë u shfaq Sifi. – Gjysh, gjysh, -klithi Fani dhe vrapoi me arushën e vogël në duar. E ngriti pak lart sikur donte që t’ia tregonte. Ndihej tepër i lumtur.- Është dhuratë. – tha Sif Jani. – E bleva në qytet. Por Fani nuk u zuri besë fjalëve të gjyshit. Ai e kuptoi se ky arush ishte marrë në strofkën e arushës, atje përtej pyllit. “Gjyshi ka rrezikuar. Këtë e ka bërë për mua.” Asnjëherë nuk e pyeti më që prej asaj dite se si e kishte marrë arushën e vogël. Por edhe Sifi nuk shkeli më në pyll. As që u largua edhe nga shtëpia. Menjëherë kafshës së vogël iu afrua qumësht, madje edhe një biberon fëmijësh që kishte mbetur prej vitesh, kur ishte e vogël Saveta. Pas një muaji vetë Stefani përgatiste përshesh me qumësht në një pjatë të thellë dhe ia vinte përpara arushës. Në fillim ky i bëri disa naze, por pastaj e lëpinte shpejt e shpejt, duke mos lënë asgjë aty. Atëherë Fani i jepte për të dytën herë dhe përsëri… deri sa ngopej. Në muajin e katërt arusha hodhi trup e u bë si i shtëpisë. Një gjuetar, mik i Sif Janit, që kaloi natën aty, tregoi se “arusha nënë ka vuajtur shumë. E ka kërkuar krijesën e saj kudo. Në pyll vetëm britmat e saj dëgjoje. Të këpuste shpirtin. E thërriste fëmijën e saj ashtu siç bëjnë nënat tona. Kërkonte gjurmët, por Sifi si gjuetar i vjetër i ka humbur ato. Duhet që të këtë kaluar ujëra përpara se ta sillte në shtëpi. Veçse aty humbasin ato.” Stefani nuk e harroi këtë. Madje edhe në ëndërr i shfaqej arusha nënë, ndërsa krijesa e saj rritej çdo ditë. Ishte bërë si një mik e shok i mirë për të vegjlit e asaj shtëpie, por edhe për më të mëdhenjtë. Gjithë ditën sillej nëpër shtëpi e luante brenda oborrit. Kjo lloj “lumturie” nuk do të zgjaste shumë. Nga Italia sapo erdhën edhe dokumentet e bashkimit familjar. Ambasada italiane lajmëronte se duhej të paraqiteshin atje për të marrë vizat të gjithë familjarisht. Po me arushën çdo të bëhej? – E kërkon një miku im, poshtë në qytet, – tha një natë Sif Jani. Atë mbrëmje nuk foli me njeri për arushën e vogël. Fani vuri hall. Mendjen tek arusha e kishte. Nuk hëngri as drekë e as darkë. Ashtu ra për të fjetur. Por gjumi nuk e zuri deri në agim. Rrotullohej nëpër shtrat. Sifi e shikonte, por nuk i fliste. E kuptonte se nipi po vuante. “Ai duhej të merrte një vendim. I përkiste atij, sepse ai e kishte kërkuar arushën. Ishte kujdesur për atë si për vëllanë më të vogël”, -mendoi. Kaloi dhe ajo ditë, kaloi dhe një tjetër. Tashmë në Tiranë ishte marrë edhe viza në ambasadën italiane, madje ishte planifikuar edhe orari i tragetit që do t’i çonte drejt e në Ankona. Aty afër punonte edhe babai i Fanit, Veniamini. Vogëlushi ende nuk kishte vendosur se ç’do të bëhej me arushën. Sifi ishte bërë vuv. Mirë që do t’i ikte nipi, nusja dhe vajza e vogël, por edhe arusha do t’i mungonte këtë herë. Ishin mësuar që të gjithë në shtëpi me kafshën e pyllit. 
    – Gjysh, – i tha Fani në mbrëmje, – po sikur ta lëmë të lirë. Të shkojë te nëna e tij. Më duket se ne kemi bërë gabim që e morëm prej saj. Këtu ai i ka pasur gjithë të mirat dhe ne kemi menduar se nuk i ka munguar asgjë, por nënën nuk ia kemi zëvendësuar. 
    Sif Jani i heshtur i vendosi nipit pëllëmbën mbi kaçurrelat e zeza. – Po…. e kemi ndarë. Mbase nuk duhet të bënim kështu. 
    Në mbrëmje erdhi përsëri gjuetari si mysafir. – Kam gjetur një treg për arushën tuaj. Janë një grup ciganësh, atje poshtë buzë qytetit dhe më thanë se e blejnë sa të kërkosh ti. Kjo është mirë për ju se edhe hiqni shpenzimet e biletave për në Itali, por edhe ndonjë lek për pleqtë tepron, – i u drejtua Sifit miku. – Jo! – bërtiti Fani që ishte aty pranë. – Edhe sikur të mos shkonim në Itali, ne duhet ta kthejmë arushën te nëna e tij. Sifi e mori djalin në kraharor dhe e shtrëngoi, duke ia puthur këtë herë kaçurrelat. I vogli ndjeu që ishte penduar. Iu duk se kishte ndërhyrë pa të drejtë në jetën e kafshës së vogël të pyllit. Të nesërmen gjysh e nip morën arushën dhe u futën në pyll. Nuk ishin afruar as edhe në qendër të masivit të blertë, kur përpara u shfaq nëna arushë. E kishte ndier erën e krijesës së saj që shumë larg dhe kishte dalë përpara. Ishin përballë. Arusha lëshoi një britmë gëzimi dhe u ngrit në këmbë. U duk se ishte dy metra e lartë. Hapi gojën si një shpellë e vërtetë dhe hungëriu. – Mos lëviz! – i tha Sifi të nipit dhe u përkul që të zgjidhte arushën e vogël, që ende nuk po reagonte. Nuk e mendonin se do të dilte përpara kaq shpejt arusha e pyllit. Po ajo tani priste vetëm disa hapa përpara tyre, duke mos ia ndarë sytë vogëlushit të saj. I dërgonte mesazhe mikluese, por ai në indiferencë të plotë, edhe pse i lirë, tashmë nuk bënte përpara. Në një çast u ngatërrua në këmbët e Fanit sikur kërkonte përkëdheljen e fundit nga ai. Kur u duk se po mungonte kjo, ngriti putrat e vogla dhe i vendosi në gjoksin e tij. Mbështeti kokën e madhe në kraharor dhe pastaj lëshoi një klithmë të butë. Fani dalloi lot në sytë e kafshës, por nuk guxoi që ta përkëdhelte mikun e tij. Atje tej priste nëna arushë. Dukej sikur i lutej që të kthehej sa më parë në gjirin e saj. Vogëlushi pastaj hoqi putrat nga kraharori i Fanit dhe zbriti poshtë. Tundi kokën në një çast dhe u nis për te nëna e tij. Rrugës së kthimit për në shtëpi, Fani u ndie keq. I hipi një ngashërim fëmije përpara lesës së oborrit. Pastaj u ul aty e qau me dënesë. Gjyshja dhe nëna e tij nxituan që t’i dalin përpara. Ishin të merakosura. Por Sif Jani ua bëri me shenjë që të qëndronin aty. – Ai ka nevojë për këtë çast, – tha plaku, ndërsa hoqi këpucët qetësisht dhe u fut brenda në shtëpi si një njeri që i ka kryer të gjitha detyrat e ditës. Pas supit nga qielli i rimtë filluan të pikojnë pikat e para të shiut.
    Sigal