PhD. Anila Kalleshi: Probleme me veshkat?! Rekomandimet ushqimore per sëmundjet e veshkave
Lista e ushqimeve për veshkat dhe plani ushqimor për sëmundjen e veshkave.
Çfarë diete është më e mira për sëmundjen e veshkave? Sipas Harvard Medical School kjo dietë rekomandohet për personat që e kanë dalluar sëmundjen në faza të vonshme të sëmundjes dhe atyre që janë me sëmundjen kronike të veshkave. Shumë njerëz me këto gjendje të veshkave i nënshtrohen terapisë zëvendësuese të veshkave, të quajtur gjithashtu hemodializë, por gjithashtu kërkojnë ndryshime në dietën e tyre për të shmangur komplikime potencialisht serioze.
Çfarë duhet të konsumoni në një dietë renale?
Dietat renale janë përdorur për shumë vite për të reduktuar ndërlikimet në mesin e njerëzve me sëmundje të veshkave, dieta është kufizuese dhe jo pa kritika. Ekziston një shqetësim i madh se kryerja e dietave renale kufizojnë marrjen e mikronutrientëve të rëndësishëm (vitamina dhe minerale), polifenoleve dhe fibrave ushqyese, pasi shumë ushqime që duhet të reduktohen / shmangen janë burime të mira të këtyre ushqyesve thelbësorë. Për shembull, një dietë tradicionale renale përfshin shmangien ose kufizimet e grupit ushqimor duke përfshirë frutat, perimet, drithërat, bishtajoret, fasulet dhe arra – por hulumtimet e kohëve të fundit tregojnë se kjo mund të rrisë rrezikun për probleme të tjera shëndetësore të lidhura me konsumimin e përgjithshëm të lëndëve ushqyese. Disa praktikues tani mendojnë se “dieta e sëmundjes së veshkave” nuk është vetëm tepër restriktive, e vështirë për t’u përshkruar dhe e vështirë për pacientët që ta ndjekin, por edhe kundërproduktive. Prandaj, dietat alternative, të tilla si dieta mesdhetare ose dieta DASH, tani janë rekomanduar si qasje më të mira për menaxhimin e sëmundjes së veshkave.
Çfarë është dietë renale? Kush duhet ta ndjekë?
Për fat të keq nuk ka trajtim / shërim të përhershëm për sëmundjen e veshkave, vetëm strategjitë për të mbajtur dikë me sëmundje të veshkave të qëndrueshëm dhe të shëndetshëm sa të jetë e mundur. Një nga këto strategji është ndjekja e një diete për sëmundjen e veshkave që kufizon marrjen e disa lëndëve ushqyese, me qëllim që të zvogëlojë sasinë e mbeturinave në gjak. Kjo është për shkak se veshkat janë të nevojshme për të balancuar siç duhet raportet e ujit, kripës dhe mineraleve të tjera (të quajtura elektrolite) në gjak – pra, mosfunksionimi i veshkave mund të çojë në nivele anormale të mineralit. Një dietë renale apo ndryshe një plan ushqimor është ajo që kufizon natriumin, kaliumin dhe fosforin, pasi njerëzit me sëmundje të veshkave duhen të monitorojnë se sa nga këto ushqyes të konsumojnë. Këto tri mikroelemente mund të grumbullohen në gjak dhe të kontribuojnë në probleme si presioni i lartë i gjakut, ënjtje dhe mbajtje fluide, aritmi të zemrës , çrregullimet e eshtrave dhe kalcifikimet vaskulare.
Shenjat dhe simptomat e sëmundjeve të veshkave
Çfarë është sëmundja e veshkave (e quajtur ndryshe edhe mosfunksionim i veshkave), dhe cilat janë disa simptomat që dikush mund ti përjetojnë ato?
Sëmundja e veshkave ndodh atëherë kur veshkat ndalin së punuari mirë për të kryer një jetë normale. Kjo gjendje karakterizohet si “humbje e papritur e aftësisë së veshkave për të nxjerrë mbeturinat, për të koncentruar urinën, për të ruajtur elektrolitet dhe për të ruajtur ekuilibrin e lëngjeve”. Dëmtimi i veshkave akute (i quajtur edhe sëmundja e veshkave renale akute) është termi i përdorur zakonisht për të përshkruar pacientët, veshkat e të cilëve papritmas ndalin funksionimin siç duhet normalisht. Sëmundja kronike e veshkave, përshkruan humbjen graduale të funksionit normal të veshkave. Disa pacientë me probleme të veshkave ose madje edhe me sëmundjen e veshkave nuk do të përjetojnë simptoma të dukshme. Megjithatë, nëse ndodh “mosfunksionimi” i papritur i veshkave, kjo bëhet shpejt një situatë emergjente pasi simptomat priren të përparojnë shpejt.
Simptomat e sëmundjes së veshkave që tregojnë përkeqësimin ne organizëm :
- Të përziera, dhe humbja e oreksit
- Lodhje dhe dobësi
- Problemet me gjumin
- Ndryshimet në shpejtësinë se sa ju urinoni
- Shtrëngimet e muskujve dhe ngërçet
- Dhimbje e kokës
- Frymëmarrje të shkurtra
- Presion i lartë i gjakut (hipertensionit)
Simptomat e sëmundjes së veshkave zakonisht përfshijnë:
- Dhimbje të veshkave, e cila ndjehet si therje në pjesën e prapme të barkut ( i quajtur ndryshe “dhimbje anësore”). Prodhimi i urinës është më pak se zakonisht ose nganjëherë aspak. Sidoqoftë, një anë paralajmëruese e sëmundjes së veshkave mund të jetë urinim i shpeshtë, ndonjëherë me gjak ose ndryshime të tjera të ngjyrave.
- Mbajtja e ujerave dhe ënjtja për shkak të mosbalancimit të elektroliteve, sidomos në gjymtyrët e poshtme, siç janë këmbët dhe nyjat. Fytyra dhe sytë gjithashtu mund të duken të fryra dhe ënjtura.
- Mostretje e ushqimit, humbje e oreksit dhe nganjëherë të përziera.
- Tensioni i lartë i gjakut.
- Ndryshimet në humor, kryesisht për shkak të zhvendosjes së niveleve të elektroliteve dhe dehidrimit.
- Këto mund të përfshijnë konfuzion, probleme me gjumin, ankth, lodhje, probleme përqendrimi, dobësi dhe jo qartësi e të menduarit mirë.
Çfarë e rrit rrezikun e dikujt për sëmundjen e veshkave?
- Duke pasur një histori të diabetit, anemisë, presionit të lartë të gjakut, sëmundjeve të zemrës.
- Konsumimi i një diete jo të shëndetshme.
- Duke qenë shumë mbipeshë ose i shëndoshë.
- Nëse je një i rritur e i moshuar.
- Kur personi ka pasur një histori të sëmundjes së prostatës (një prostatë e zgjeruar), dëmtim të mëlçisë ose sëmundje të mëlçisë.
- Përjetimi i traumës ose sëmundja e veshkave që ju ka shkaktuar humbje të papritur të gjakut.
- Funksioni i ulët i imunitetit për shkak të një sëmundjeje tjetër.
- Duke u trajtuar në një spital ose në njësi të kujdesit intensiv, të tilla si operacionet
- Në raste të rralla, sëmundjet e veshkave mund të shkaktohen nga një infeksion i veshkave, ose filonefritis, një lloj infeksioni i traktit urinar që mund të shkaktohet nga bakteret ose një bakter virus. Shpesh fillon në uretër ose fshikëz dhe pastaj udhëton në veshkë. Nëse zhvillohet një infeksion i veshkave, simptomat mund të përfshijnë: ethe, dhimbje prapa dhe anësore të kurrizit, urinim të shpeshtë, të përziera dhe gjak në urinë.
Ushqimet që duhen shmangur:
- Të gjithë llojet e kripërave
- Mishrat e përpunuara si: proshutë, sallam, hot dog, sallamet e staxhionuar, mish i ngrirë ose i paketuar janë të larta në natrium, filetot e pulave, mish derri, biftekët dhe qoftet.
- Suprat të konservuara dhe ushqimet e ngrira, të cilat kanë nivele të larta të natriumit.
- Orizi i gatshëm i paketuar
- Vajrat e rafinuara, si i lulediellit, i sojës.
- Birrat dhe pijet me gaz
- Kaliumi gjendet kryesisht në fruta, perime, në produktet e qumështit dhe mishit. Është mirë që të diskutoni me mjekun tuaj nëse ende mund të konsumoni ushqime të pasura me kalium, duke përfshirë: luledielli, banane, portokall, lëngje frutash, domate, fasule, kungull, kungull dimëror, patate, drithëra, krunde dhe zarzavate si spinaq, dhe sallata zvicerane. Këto janë ushqime shumë të shëndetshme normalisht, kështu që nëse është e mundur, ju të mbani ato në dietën tuaj.
A mund të hani patate në dietën renale?
Patatet dhe patatet e ëmbla përmbajnë një sasi të mirë të kaliumit, por zakonisht mund të hahet në sasi, sidomos nëse qërohet lëkura dhe i gatuani mirë. Shmangni ushqime të caktuara që janë të larta në acid oksalik (spinaqi, raven, domate, patëllxhan, panxhar, selino, kungull, verë, patate të ëmbla, kikirikë, bajame, boronica, manaferra, luleshtrydhe, majdanoz dhe kakao). Për të shmangur konsumimin e shumtë të fosforit dhe kaliumit, kufizoni marrjen e qumështit dhe produkteve të qumështit në një filxhan në ditë.
Plani i Ushqimit renal, udhëzimet e të ngrënit.
Kufizoni ose monitoroni futjen tuaj të ushqimeve me natrium, kalium dhe fosfor. Mundohuni të gatuani në shtëpi më shumë dhe të mos shijoni ushqime të papërshtatshme kur hani, të cilat zakonisht janë të larta në natrium / kripë.
- Mos përdorni kripë kur gatuani ushqimet. Shmangni ushqimet e larta në natrium ( ushqime të paketuara) duke lexuar me kujdes etiketat. Shmang çdo ushqim që ka më shumë se 300 miligramë natriumi për racion.
- Për të ndihmuar në menaxhimin e niveleve të sheqerit në gjak, hani “ushqime të balancuara” që përfshijnë një burim proteinash, yndyrë të shëndoshë dhe karbohidrate komplekse.
- Për të shmangur marrjen e shumtë të mineraleve, hani një shumëllojshmëri të gjerë të frutave dhe perimeve.
Kjo ju jep juve ushqyes pa mbingarkuar sasinë e kaliumit që ju konsumoni.
Për të shijuar më mirë ushqimet pa shtuar kripë, shtoni barëra dhe erëza – si piper i zi, piper i kuq, qimnon, pluhur djegës, hudhër dhe qepë, rigon, spec djegës, majdanoz të freskët, borzilok të freskët, qepë të njoma, limon të freskët, lime, dhe rozmarinë.
Përdorni qumësht jo më shumë me 1 filxhan në ditë, ose 1 filxhan kosi ose 1 fetë djathë.
Ja një shembull i një menyje të dietës renale:
Mëngjesi: krepa të përgatitur me miell integral, të shoqëruar me ¼ filxhan arra dhe 1 filxhan fruta, plus një filxhan qumështi apo kos pa yndyrë; 2 vezë me zarzavate të gatuara dhe 1 fetë bukë ose 1 një smothie e bërë me proteina kolagjene, manaferra, spinaq dhe kos, ose me qumësht një filxhan, ½ filxhan boronica, 2 lugë bajame të grira, ¼ filxhan tërshërë.
Dreka: Sallatë, peshk ose pulë të spërkatur me vaj ulliri dhe uthull; ose peshk ton ose salmon, sallatë me patate të ëmbël dhe perime.
Darka: Peshk, sallat pule me perime të gatuara dhe 1/2 filxhan oriz ose quinoa; supë e bërë me mish dhe perime dhe një sallatë. Ndërmjet vakteve: fruta, kos, një grusht arra, smothie me proteina ose kos.
Receta për dietën renale
Ja, masat paraprake:
Mos harroni se një numër faktorësh ndikojnë në dietën e veshkave duke përfshirë: fazën e sëmundjes së tyre renale, llojin e trajtimit që ata bëjnë, dhe prania e kushteve të tjera mjekësore. Edhe pse një dietë e shëndetshme që është e ngjashme me dietën DASH ose dietën e Mesdheut ka qenë i ngadalshëm progresi i sëmundjeve të veshkave dhe sëmundjeve të tjera si sëmundja e zemrës, disa pacientë do të duhet të ndjekin një dietë të veçantë që është më kufizuese. Për të qenë i sigurt, gjithmonë bisedoni me mjekun tuaj përpara se të ndryshoni dietën tuaj, veçanërisht nëse keni sëmundje kronike të veshkave.
