MSC. Anila Kalleshi
Si një dietologe klinike e certifikuar dhe si një nënë dua të ndaj me Ju eksperiencën time si dietologe klinike duke ndihmuar fëmijët me probleme të çrregullimeve autike. Shumë prindër më kanë kërkuar t’iu ofroj një dietë për të mbështetur fëmijët me nevoja speciale. Në këtë rast duhet të flitet për psikologjinë e trurit, simptomat fizike të zakonshme, ushqimet e shëndetshme dhe ushqimet që duhen evituar. Manifestimet autike zakonisht fillojnë të shfaqen ndërmjet vitit të parë dhe të dytë të jetës, përfshirë këtu dhe zhvillimet e vonuara anomalitë dhe sjelljet komplekse, ndërveprimet shoqërore , sjelljet e përsëritura ose interesat dhe shqetësimet e pazakonshme. Në fakt nuk ka asnjë shkak të vetëm për autizmin dhe shumica e rasteve përshin një kombinim të faktorëve të rrezikut gjenetik, faktorëve të mjedisit dhe zhvillimeve shumë të hershëm të trurit. Studimet kanë treguar që një sërë rrugësh biokimike (methylation, transsulfration dhe sulfation) priren të kenë një funksion nën optimalen tek personat me autizëm. Këto rrugë përfshijnë detoksifikimin, eliminimin e metaleve të rënda, funksionin imun dhe integritetin e zorrëve. Simptomat gastrointestinale dhe inflamacionet janë shumë të zakonshme për këta persona dhe përshijnë diarrenë ,kapsllëkun dhe dhimbjet e barkut. Inflamacioni i zorrëve zakonisht shkaktohet nga ndjeshmëria e ushqimit dhe një bollëk i baktereve jo të shëndetshme në zorrë. Degjenerimi i dëmtuar shkakton mangësi ushqyese dhe funksion të dëmtuar qelizor, i cili manifestohet si funksion i dobët i trurit dhe mungesa e sistemit imunitar. Kur ushqimi nuk është i prishur siç duhet, është një rast me ndjeshmëri ushqimore, çon në të menduarit e mjegullt, pa ndjeshmëri ndaj dhimbjes, tërheqjes dhe nervozizëm.
Fajtorët më të zakonshëm të ndjeshmërisë ushqimore janë gluten, kazeina dhe soja. Simptoma të tjera të zakonshme fizike, probleme me gjumin, dhimbje jo të lokalizuara dhe inflamacion. Këto simptoma janë tipike për mbipopullimin e maja dhe toksina tepruar. Fëmijët autik kanë një ushqyeshmëri tejet të dobët. Ata shpesh krijojnë varshmëri në një lloj të vetëm të ushqimit, zakonisht në karbohidrate dhe në këtë mënyrë kufizojnë dietën e tyre. Kjo mënyrë e ushqimit, atyre nuk u jep vitaminat dhe mineralet e nevojshme për funksionimin normal të organizmit. Mungesë më e shpeshtë vërehet te mineralet, si zinku, seleni, magnezi, molibdeni, mangani, vanadiumi, kromi, por edhe vitaminat C, B6, B12, A, E, hekur dhe niacinë. Ka një lidhje midis trurit dhe zorrëve. Mbështetja e simptomave fizike përmes dietës dhe rritja e ashpërsisë së simptomave. Në mënyrë që të shërohet zorrë, është e rëndësishme për të ngrënë një dietë me veti anti-inflamatore të tilla si acide yndyrore omega-3 që gjenden në vajin e peshkut, fara liri dhe arra për të zvogëluar ndonjë inflamacion ekzistues të zorrëve. Këta fëmijë kanë një sistem të tretjes tejet të çrregulluar dhe të dobët. Mukoza mbrojtëse e traktit gastrointestinal është dobët e formësuar dhe për këtë sistemi i tretjes nuk mund të ballafaqohet me disa përbërës në ushqim, ndër më të shpeshtit janë gluteni që gjendet në grurë, kaseina në qumësht dhe disa proteina e karbohidrate tjera. Gjatë kësaj mostretjeje të ushqimeve, mbesin disa fragmente, copa të mëdha të ushqimit të patretura, të cilat lehtë e kalojnë këtë mukozë të dobët dhe dalin në epitel. Prandaj, këta fëmijë shpesh mund të vuajnë nga problemet e tretjes, siç janë: kapsllëku, diarreja, problemet me stomak, gazra, etj.
Pro dhe pre-biotikët gjithashtu do të zvogëlojnë inflamacionin e zorrëve , si dhe do të rritin sasinë e baktereve të zorrëve të shëndetshme. Probiotikët gjenden në ushqime të fermentuara siç janë kefiri, kosi, vaji i fermentuar i mëlçisë së merlucit si dhe perimet e kultivuara, përfshirë lakrat e të gjitha llojeve. Ushqimet e pasura në pre-biotikë janë gjithashtu të pasura në fibra të tretshme të dobishme dhe përfshijnë bananet, asparagun, fasulet, bishtajoret, hudhrat, kefirin, kosin, qepët dhe bizelet. Gjithashtu, këta fëmijë kanë çrregullim të florës intestinale, rritje të baktereve të këqija dhe ulje e atyre të mira (dysbiosys) që rezulton me paraqitjen e infeksioneve të shumta dhe imunitet të komprometuar. Përpunimi i tillë është proces, sikurse p.sh., zierja, nxehja, ngrirja, fërgimi, etj., që pëson ushqimi dhe gjatë të cilit shkatërrohen enzimat natyrale të cilat janë të pranishme vetëm në ushqimet e freskëta. Thuajse 100% e fëmijëve me autizëm kanë mosfunksionim të plotë të procesit të detoksikimit të mëlçisë. Kjo i bën tejet të ndjeshëm në helmim me metale të rënda. Pastaj, këta fëmijë kanë prezencë të madhe të radikaleve të lira (molekulave të dëmshme) në organizëm, sepse procesi oksidues nuk funksionon. Oksidimi është proces biokimik që i lufton molekulat e dëmshme. Prandaj këtu vjen në shprehje domosdoshmëria që këta fëmijë gjithsesi si pjesë e trajtimit të tyre të marrin një formulë antioksduese. Vajrat Omega 3 janë molekula natyrale që gjenden në mënyrë më të koncentruar në peshk, fara liri, etj. Fatkeqësisht dieta perëndimore (mënyra e ushqimit të cilën ne e kemi sot) është tejet e varfër me Omega 3. Hulumtimet e shumta që janë bërë në vendet e zhvilluara kanë ardhur në përfundim se mungesa e këtyre vajrave lidhet ngushtë me paraqitjen e shumë sëmundjeve psikiatrike, siç janë çrregullimi bipolar, depresioni, madje edhe lidhshmëri me paraqitjen e autizmit.
Gjatë trajtimit të autizmit, pamja terapeutike do të dukej kështu:
Përpilimi i një plani ushqimor individual për secilin fëmijë, sepse ata dallojnë për nga mosha, gjinia, pesha, shkalla e diagnostikimit të autizmit;
Përfshirja e terapisë së enzimave si njëra ndër terapitë më efikase në trajtimin e autizmit;
Përfshirja e shtesave të ushqimit, vitaminave, mineraleve dhe probiotikëve në mënyrë graduale tek këta fëmijë.
Mbajeni në mend se për përzgjedhjen e këtyre shtesave sa më natyrale, gjithmonë duhet të konsultohet nutricionisti profesional, për arsye se këta fëmijë janë tejet të ndjeshëm ndaj kimikateve të shumta, me baza jo natyrale dhe, kështu mund ta përkeqësojnë edhe më shumë gjendjen e tyre;
Bashkëpunimi me ekspertë tjerë (terapia biheviorale/modifkimit të sjelljeve)
Enzimat konsiderohen si forca punuese e organizmit. Ato janë shkëndija të cilat iniciojnë çdo proces kimik në organizëm. Pa enzime, në fakt, vitaminat, mineralet e as hormonet nuk mund ta kryejnë punën e tyre, por edhe nuk mund të paramendojmë tretjen e ushqimit. Acidi butirik ndihmon gjithashtu të ushqejë rreshtimin e zorrëve dhe gjendet tek gjalpi. Acid vajik, si dhe acidet yndyrore omega-3 gjenden në përqendrime më të larta tek gjalpi i përftuar nga qumështi i lopëve organike se sa tek varietetet e industrializuara. Shmangni ushqimet që përkeqësojnë simptomat fizike. Prodhimi ose ushqimi që përmban maja duhet të shmanget nëse nuk eliminohet plotësisht. Shmangni ushqimet që përmbajnë sheqer (përfshirë sheqernat e natyrshme në fruta), bukë, kumbulla, rrushi, uthulla, mishi dhe djathi. Karbohidratet e rafinuara, patatet duhen shmangur. Ushqimet që përmbajnë toksina dhe fenolet natyrore zakonisht nuk janë optimale dhe në shumë raste është e domosdoshme t’i hiqni ato nga dieta. Toksinat përfshijnë shtesat si (ngjyruesit artificialë, shijuesit, konservantët) dhe pesticidet. Zgjidhni sa më shumë të jetë e mundur produkte organike.. Produktet e kafshëve që ushqehen me bar apo në kullota ofrojnë një përmbajtje shumë më të lartë të lëndëve të shëndetshme ushqyese dhe eliminojnë kimikatet dhe hormonet e dëmshme. Kur nuk detoksifikohen natyrshëm, ushqimet që përmbajnë fenole natyrore mund të krijojnë simptoma emocionale, në sjellje dhe fizike. Këtu përfshihet edhe rrushi, mollët, manaferrat dhe bajamet. Kontrolli për ndjeshmërinë e ushqimit dhe eliminimin e çdo fajtori është një ndihmë shumë e mirë për problemet e autizmit. Filloni ngadalë për të mos u bërë i zhgënjyer; inkorporuar një ndryshim në një kohë deri sa të bëhet natyra e dytë. Mund të duket e vështirë për të shtuar ushqyesve në dietën e një hamës. Vlerat ushqyese të ushqimeve zbehen nga mënyra se si gatuhen. Sa më temperature të larta të përdoren dhe sa më shumë gatuhen aq më shumë zbehen vlerat ushqyese.
