Qeveria Rama, e vendosur për
çështjen çame
Shpëtim Zinxheria
Kuptohet se “rebelimi i çamëve” është dukuri e qeverisë
Rama, i cili është i pari që nga rënia e regjimit komunist që ka përfshirë
zyrtarisht në programin e qeverisë së tij, problemin e zgjidhjes së Çamërisë,
duke bërë koalicion me PDIU me partinë e çamëve, mbështetur nga vetë ministri i Jashtëm i
Shqipërisë z. Bushati.
Duket qartë se qeveria Rama nëpërmjet ministrit Bushati po trajton këtë
çështje, përballë të gjitha kundërshtimeve të qeverisë Tsipras, duke kërkuar mënyra për të zgjidhur çështjen çame
në tryezën e bisedimeve me palën greke. Ministri Bushati nga ana e tij vë në
dukje edhe njëherë se çështja e çamëve është në kuadrin e “të drejtave dhe
lirive dhe nuk është “tema e hakmarrjes” ndaj Greqisë, në mënyrë që politika
duhet të adresojë të gjitha dimensionet diplomatike, ekonomike dhe ligjore”.
Dhe më tej shpjegoi ministri i jashtëm shqiptar Bushati në një intervistë me ne
kanalin televiziv TV Report: Së pari, “kjo është qeveria e parë që ka një plan për të ngritur
formalisht çështjen e çamëve”. Së
dyti, “nuk është një rezolutë e Kuvendit të Shqipërisë, çështja e
Çamërisë është në programin tonë të qeverisë, si rezultat i zbatimit të rezolutës
së Kuvendit të Shqipërisë”. Në këtë intervistë z. Bushati ka theksuar se:
“Ne kemi një kohë të gjatë me Greqinë në procesin e dialogut, për një
numër të çështjeve të hapura. Përpiqem për të analizuar këto çështje, duke i
ndarë historikisht në tri faza kryesore
–
Çështjet
që kanë rrënjët e tyre në Luftën e Dytë Botërore,
–
Çështje
të një rëndësie praktike për Greqinë dhe Shqipërisë,
–
Çështje
të zgjidhet për të ardhmen tonë.
Ne kemi ngritur një mekanizëm dypalësh bashkëpunimi për të shkëmbyer pikë
vëzhgimi, me dy dokumente që
konsiderohen non paper. Ne
përpiqemi për të shpjeguar pozicionet që ata shprehin në “non paper”. Unë
gjithashtu kam informacion se pala greke ka paraqitur një letër te Komisioneri
për Çështjet e Zgjerimit. Kështu që këtu unë mund të them se loja ishte e
pastër…”. Me këto deklarata publike të ministrit Bushati dhe me kundërshtimet
e vendit fqinjë, duket se po formalizohet
hapja e një kapitulli të ri, të diskutimeve midis Athinës dhe Tiranës.
Ministri i jashtëm shqiptar gjithashtu ka zbuluar se mes Tiranës dhe Athinës
janë shkëmbyer letra “non papers” që
secila palë i ka përfshirë të gjitha çështjet që ajo i konsideron që duhet të
diskutohet në mënyrë bilaterale, se zgjidhja e tyre është në pritje nga pala
shqiptare, që gjithashtu ka dërguar pozicionet e veta. Nga ana tjetër MPJ greke
duke u përgjigjur, konfirmon në letrat e këmbimit, se çështja çame nuk është
një çështje e tregtare.
Ja çfarë kanë deklaruar Kotzias – Bushati për
çështjen e Çamërisë
Nga deklarata e përbashkët e dy ministrave Kotzias-Bushati në një konferencë
të përbashkët dhënë në qershor 7 të 2016-s në Tiranë: Nikos Kotzias: “Për
fat të keq, në kohën tonë nuk është konsideruar si një gjë e natyrshme, kur ka
probleme për zgjidhje të kërkuar. Për disa, që kërkon zgjidhje të problemeve të
konsiderohet problem. Unë duhet të përgjigjem se problemet ne mund t’i zgjidhim
dhe të shkojnë më poshtë. Kjo është filozofia jonë e përbashkët, që ne kemi për
të zgjidhur problemet ekzistuese dhe të merren me plane të mëdha për të ardhmen.
Zgjidhja për këto çështje do të duhet të promovohet në mënyrë krijuese, për
kulturën e dialogut dhe konsensusit, d.m.th, në rrugën evropiane. Njerëzit të
cilët mendojnë se problemet nuk janë të zgjidhshme, e shohin rrugën evropiane
pa Evropën. Rruga Evropiane ka nevojë për metoda evropiane dhe kuptimin evropian.
Kjo është arsyeja pse propozimi i Bushatit për udhërrëfyes të një kartë të
veçantë, është një propozim të bazuar në mjetet e vetë BE-së. Kemi për të hequr
barrën e rëndë për kursin evropian të Ballkanit Perëndimor dhe kjo është
arsyeja pse ne kemi për të përfunduar me problemet që ne sjellim bashkë vete
nga e kaluara dhe për të kontribuar në kursin evropian të këtyre vendeve – dhe
para së gjithash të Shqipërisë. Greqia është një nga anëtarët më të vjetër të
BE-së, ka një përvojë të lartë dhe ekspertizë dhe do të jetë gjithmonë në anën
e Shqipërisë, në atë që ju duhet në këtë kurs. Në këtë kontekst unë jam i
kënaqur për të pranuar Ministri Bushati ftesën time në tetor, dhe përsëri në
Thessaloniki, në takimin e dytë të katër vendeve, për të pranuar propozimin tim
për të bërë , si dhe në muajin shtator takimin e gjashtë vende evropiane, si
dhe gjashtë vende arabe dhe, gjithashtu të ketë në një bashkëpunim në bazë të
rregullt”.
Ditmir Bushati: “Unë mendoj se kam qenë i qartë kur i kam
referuar kompleksitetit të marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve, listën e
çështjeve dhe, në një lloj të klasifikimit që kam bërë në të kaluarën në tre
“çështje”. Unë gjithashtu besoj, se po respektojmë pikëpamjet e ndryshme që
kemi me z Kotzia për disa nga këto çështje. Megjithatë, nuk ka asnjë dyshim në
lidhje me anën tonë, çështje çame është pjesë e kapitalit ose e “çështjes”
nga Lufta e Dytë Botërore. Ne jemi fqinjë dhe është disi normale, si dhe fakti
se njerëzit e Ballkanit dhe Mesdheut janë klasifikuar si gjaknxehtë për të
patur mendime të ndryshme rreth kësaj çështjeje, si dhe çështje të tjera. Unë
besoj se një qasje pragmatike do të zbutë tonet nacionaliste dhe rivendosjen e
drejtësisë. Por besoj se është koha e duhur për të qenë më i qartë dhe i
drejtpërdrejtë me opinionin publik dhe për të dy vendet, që nuk ka asnjë arsye
për pretendime territoriale, Shqipëria nuk ka asnjë lloj pretendimi territorial
ndaj Greqisë është një vend që ka nënshkruar Akti i Fundit Helsinkit. Por,
afrimi ynë, kur flasim për këtë çështje ka të bëjë me respektimin e lirive dhe
të drejtave themelore të këtij popullsisë çame dhe pasardhësit e tyre, të cilët
ishin në fakt shqiptarët e Çamërisë me pasaporta greke apo shtetësisë.
Nikos Kotzias: “Duke
iu referuar tani “çamëve”, për të cilat
ju në pyetjen tuaj të parë, z Ntitmir Bushati, dihet se ekziston një grup i
konsiderueshëm Çamësh që janë shqiptarë që jetojnë në Shqipëri. Uroj në këtë
grup për të shpëtuar, të ketë dhe ky fitimet nga integrimit të Shqipërisë në
Bashkimin Evropian. Ka dhe disa, çamë të
vjetër, të krishterë, të cilët kishin fenë islame në vitin 1611, ndërsa sot
janë qytetarë grekë. Ka patur disa çamë që bashkëpunuan me pushtuesit gjermanë,
të cilët plaçkitën pasurinë e pjesës tjetër të popullsisë në zonat e Epirit, të
cilët ishin dënuar nga gjykatat greke në bazë të ligjit grek dhe ndërkombëtar
se, ndryshe me bashkëpunëtorë të tjerë në Evropë, ata u larguan nga vendi dhe
nuk u ekzekutuan. Unë mendoj se duhet të jemi të kujdesshëm kur flasim për këta
çamë, nuk do të thotë se asnjë grup
qytetarësh shqiptarë me siguri nuk do të thotë Shqipëra. E them këtë, sepse
disa njerëz duan të barazojnë ata që bashkëpunuan me nazizmin gjerman me një
grup të qytetarëve shqiptarë, të cilët gjithmonë kanë jetuar në Shqipëri dhe
kurrë nuk kanë jetuar në Greqi dhe pastaj venë shenjën e barazimit me të gjithë
Shqipërinë. Me këtë kuptim themi se për ne nuk ka asnjë problem me mënyrën për
të përballur të afërmit tonë. Ne kemi një qasje të ndryshme dhe të gjithë janë
të njohur nga pikëpamja e historisë”.
Ditmir Bushati:
“Në lidhje me komentin keni bërë deklaratën time në rastin e problemit të Çamërisë,
unë mendoj se kam qenë i qartë në lidhje me mungesën e pretendimeve
territoriale, në lidhje me dimensionin e qartë të të drejtave të njeriut, të
cilat duhet të tregojë saktësisht pikën tonë në këtë rast.
