Pas rinisjes së negociatave për reformën në drejtësi janë shtuar shanset që palët të dalin me një draft të përbashkët. Pas ripërpilimit të draftit, sot do të mblidhet Komisioni i Posaçëm për ta miratuar nen për nen dhe në tërësi. Drafti që do të hidhet për diskutim dhe më pas do të miratohet nga anëtarët e Komisionit, ka reflektuar kërkesat e opozitës për mospërfshirjen e Tribunalit Disiplinor të Drejtësisë dhe Gjykatës së Lartë Administrative. Ndërsa është parashikuar që Komisioni i Pavarur i Kualifikimit dhe Dhoma Speciale e Kualifikimit, të zgjidhet pas një përzgjedhjeje që do të bëjnë ekspertët ndërkombëtarë dhe Avokati i Popullit, dhe kandidaturat e propozuara votohen me 3/5 në Kuvend. Në draftin e propozuar, siç është thënë edhe më herët, parashikohet ngritja e Këshillit të Lartë Gjyqësor, i cili përbëhet nga 11 anëtarë, gjashtë prej të cilëve zgjidhen nga gjyqtarët e të gjitha niveleve të pushtetit gjyqësor dhe pesë anëtarë zgjidhen nga Kuvendi, nga rradhët e juristëve jo gjyqtarë.
Propozimet
Në draftin e zbardhur, bien në sy formulat mbi të cilat PD, PS e LSI po negociojnë për emërimet e njerëzve në institucionet e reja të drejtësisë. Lufta e madhe bëhet për 5 anëtarët jo gjyqtarë të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe atij të Prokurorisë. Një variant është ai që emrat të përzgjidhen nga organet e pavarura dhe të filtrohen nga Këshilli i Emërimeve në Drejtësi, një organ i ri ky që krijohet. Në këtë mënyrë Parlamenti detyrohet të bëjë një përzgjedhje mes kandidatëve më të kualifikuar dhe jo të emëruarve politikë. Formula tjetër i jep të drejtën çdo deputeti të votojë vetëm për një nga pesë kandidatët e këtyre institucioneve. Opozita, duke përqendruar votat në zgjedhjen e një ose dy kandidatëve, siguron përfaqësimin në to. Ndërsa shumica do të mbështesë tre kandidatët që mbeten. Formula e fundit ka të bëjë me krijimin e dy listave alternative të kandidatëve, një nga koalicioni qeverisës dhe një tjetër nga opozita.
Këshilli i Emërimeve në Drejtësi do të rendisë kandidatët dhe do t’i dërgojë të dyja listat në Parlament, i cili më pas do të zgjedhë tre kandidatë nga “lista e shumicës” dhe dy nga “lista e opozitës”, në të dyja rastet me shumicën e cilësuar me 3/5-at. Në draftin që do të miratohet në komisionin e reformës në drejtësi, ku janë bërë reduktime të dukshme të propozimeve të PD-së, PS-së dhe ekspertëve të huaj të miratuara gjatë shqyrtimit nen për nen. Po ashtu janë pranuar kërkesat e PD-së për të hequr Gjykatën e Lartë Administrative dhe Tribunalin Gjyqësor. Ndërsa është reduktuar dukshëm neni për Byronë Kombëtare të Hetimit, ose siç njihet ndryshe Njësia e Posaçme anti-korrupsion nën varësinë e Prokurorisë së Posaçme. Kompetencat e kësaj Prokurorie, detajet e strukturës dhe zgjedhja e saj do të përcaktohen në ligjin e Prokurorisë. Po ashtu është hequr nga paketa e ndryshimeve kushtetuese kriteri ndalues për mospasjen e një dënimi penal për funksionarët në sistemin e drejtësisë. Drafti përfundimtar i reformës në drejtësi, me ndryshime, do të dorëzohet nesër në komisionin e posaçëm parlamentar, ku edhe pritet të miratohet në tërësi.
Ndryshimet
“Anëtari jo gjyqtar zgjidhet me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit mbi bazën e propozimeve nga radhët e avokatëve, një anëtar, nga radhët e noterëve, një anëtar, nga trupa e pedagogëve të drejtësisë, një anëtar, nga trupa e pedagogëve jo gjyqtarë ose prokurorë të Shkollës së Magjistraturës, një anëtar, dhe nga shoqëria civile, një anëtar. Për çdo vend vakant organet propozuese i paraqesin Këshillit të Emërimeve në Drejtësi pesë kandidatë të përzgjedhur, sipas një procedure transparente dhe publike. Këshilli i Emërimeve në Drejtësi bën renditjen e kandidatëve dhe ia dërgon Kuvendit”, thuhet në pikën 4 të nenit 33 të Draftit, i cili parashikon ndryshimin e Nenit 147 të Kushtetutës. Sipas parashikimeve, Kuvendi voto veçmas për secilin grup kandidatësh. “Kur në votimin e parë nuk arrihet shumica prej tre të pestave, Kuvendi voton përsëri brenda 7 ditëve.
Në rast se shumica prej tre të pestash nuk arrihet as në votimin e dytë, kandidatët e renditur të parët për secilin grup konsiderohen të emëruar”, thuhet në nenin 5. Në nenin pasardhës, thuhet se kryetari i Këshillit të Lartë Gjyqësor zgjidhet në mbledhjen e parë të Këshillit nga radhët e anëtarëve jo gjyqtarë, ndërsa mandati i tij do të jetë prej pesë vjetësh pa të drejtë rizgjedhjeje. Në nenin 24 të draftit, parashikohen funksionet e Këshillit të Lartë Gjyqësor, të cilat janë si më poshtë, siç është emërimi, vlerësimi, ngritja në detyrë dhe transferimi i gjyqtarëve në të gjitha nivelet. Ndryshe nga propozimet e mëhershme, në draftin përfundimtar hiqet shprehja “duke përfshirë gjyqtarët e gjykatave të posaçme, përveç kur parashikohet ndryshe në Nenin 179/b. Kjo kompetencë nuk ushtrohet për gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese”. Ky Këshill administron të gjithë sistemin gjyqësor duke nisur nga buxheti e deri tek rregullat etike të gjyqtarëve.
