Kryetari i Kuvendit shpjegon pse kërkoi një qeveri besimi. Vlerësimet për Ramën, Bashën dhe Berishën
Kryetari i Kuvendit, Ilir Meta, foli dje në emisionin “ARENA” të gazetarit Dritan Hila, lidhur me situatën politike dhe kërkoi zgjidhjen e ngërçit që rrezikon zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Meta shpjegoi edhe propozimin e tij për ngritjen e një qeverie të besimit, si dhe shqetësimet për qëndrimin e Partisë Socialiste dhe opozitës.
Dalja juaj shkaktoi një tërmet dhe një lëvizje në të gjithë sistemin politik shqiptar dhe në një farë mënyre zhbllokoi nga impasi gjithë situatën politike. Vendosët dy linja të kuqe, të paktën shtypi kështu i ka perceptuar: s’ka zgjedhje pa opozitën dhe duhet të kemi qeveri të besueshme nga të gjitha palët. Pra, qeveria e besueshme siç njihet në zhargonin e përditshëm, janë këto linja nga të cilat LSI-ja nuk do lëvizë, nuk do të negociojë për to?
“Kemi ndjekur me shqetësim këtë klimë të vështirë politike në vend, e cila nuk është se ka filluar me çadrën, por ka qenë vazhdimisht dhe që natyrisht është bërë pak më problematike pas vendosjes së çadrës dhe pas ekspozimit të një problemi në mënyrë permanente në një vend shumë simbolik dhe interesant midis qeverisë dhe parlamentit, ose edhe më saktë jo vetëm në bulevardin “Dëshmorët e Kombit”, por poshtë zyrës së Kryeministrit Rama dhe të Kryetarit të Kuvendit”.
Njëri duhet të bisedojë me ta, njëri prej të dyve të paktën…
“Për të gjithë ata që mund të jenë habitur për qëndrimin e Lëvizjes Socialiste për Integrim mund të kujtoj se që në fillim qëndrimi i LSI-së dhe qëndrimi im ka qenë për dialog me qëllim rikthimin e opozitës në Parlament, me qëllim vazhdimin e reformave sidomos asaj të drejtësisë dhe të mbylljes së reformës zgjedhore që është një kusht. Është një detyrim për zgjedhjet e ardhshme dhe për të arritur një mirëkuptim, që jep garanci që opozita të marrë pjesë plotësisht në të gjitha këto procese, të cilat janë vendimtare jo vetëm për stabilitetin e vendit, që ne nuk duhet ta diskutojmë, por janë vendimtare edhe për integrimin evropian të vendit në të ardhmen.
Qëndrimi i Lëvizjes Socialiste për Integrim dhe qëndrimi im personalisht ka qenë në mënyrë të vazhdueshme për dialog, për të krijuar kushtet e një mirëkuptimi, të një mirëbesimi që çon te një dialog real dhe jo fals, pra thjesht sa për t’u justifikuar që u ulëm, por nuk u morëm vesh, sepse në fund fare kemi të bëjmë me çështje që u takojnë gjithë shqiptarëve, si çështja e zgjedhjeve.
Zgjedhjet nuk janë pronë as e opozitës dhe as e pozitës, përkundrazi janë një çështje e çdo qytetari shqiptar, i cili ka mundësinë pikërisht një herë në 4 vjet të vendosë, të shprehet për të ardhmen e tij dhe kërkon që vota e tij të jetë e barabartë me gjithë të tjerët…”.
Ju jeni të vendosur, zoti Meta, t’u qëndroni këtyre kushteve, sepse janë 600 mijë shqiptarë që votojnë edhe PD-në. Pra, a do të ketë votime edhe për këta 600 mijë shqiptarë, e cila ka lidhje me pyetjen që ju nuk do të toleroni në faktin që nuk ka zgjedhje pa opozitën?
“Nuk është çështja se nuk ka zgjedhje pa opozitën, në qoftë se e diskutojmë këtë gjë dhe diskutojmë nëse jemi një vend evropian apo jo, ne vëmë në pikëpyetje nëse vërtet e meritojmë të jemi vend anëtar i NATO-s dhe i japim fund një herë e mirë çdo shprese për çeljen e negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe praktikisht e rikthejmë Shqipërinë 21 vjet mbrapa, në vitin 1996, kur opozita mori pjesë në zgjedhje dhe unë kam qenë në atë kohë në opozitë, mori pjesë në zgjedhje tepër të vështira dhe u detyrua, për shkak të një klime presioni, manipulimi, dhunimi të gjithanshëm, që në orët e fundit të largohej nga procesi zgjedhor. Sigurisht, kjo i kushtoi Shqipërisë shumë: solli një krizë të jashtëzakonshme; më pas atë të ‘97-ës; solli një bilanc të tmerrshëm njerëzor me 3000 viktima dhe, natyrisht, pas kësaj solli edhe Vranickin në Tiranë për të negociuar”.
Ju keni hyrë si një lloj garanti, si një lloj ndërmjetësi në këtë konflikt, mur kundër murit që ka PS-ja dhe PD-ja. Hyrja juaj është si negociator, madje është folur që sot (dje) në drekë se keni pasur edhe një takim me zotin Basha. A është e vërtetë?
“Në drekë kam pasur një takim me z. Nikollë Lesi dhe ndoshta aty afër mund të ketë qenë dhe z. Basha për arsye, sepse dikush më çon një mesazh, por kjo nuk është e rëndësishme. Unë jam i hapur të takohem me z. Basha dhe me çdo përfaqësues të opozitës në çdo moment. Unë nuk kam hyrë as si garant, as si negociator”.
A keni biseduar me z. Basha?
“Unë thjesht kam bërë të qartë një qëndrim, sepse opinioni publik prej kohësh ka kërkuar një qëndrim, se çfarë mendon LSI-ja për këtë situatë dhe çfarë do të bëjë LSI-ja në të ardhmen. Pra, mos të harrojmë se qëndrimi ka qenë në datën 3 prill, dy ditë pas datës 1 prill, që ka qëlluar ditë e shtunë. Të gjithë prisnin 1 prillin për të marrë një qëndrim”.
Përvjetori i marrëveshjes…
“Dhe ne zgjodhëm datën 3 prill për të mbajtur një qëndrim”.
E kishit biseduar më përpara qëndrimin tuaj me z. Rama në një darkë e cila u mbajt vetëm 24 orë përpara daljes suaj?
“Unë rezervoj të shprehem për bisedat që bëhen në darka, dreka, por qëndrimi im besoj ka qenë dhe është ky: çdo bisedë që kërkon dialog me opozitën duhet patjetër që të garantojmë standardet më të mira të mundshme për zgjedhje. Duhet t’i japim garancitë e duhura opozitës, sepse përndryshe do të vëmë në pikëpyetje jo vetëm legjitimitetin e institucioneve, por do të vëmë në pikëpyetje legjitimitetin e një pushteti që ky koalicion mendon që mund ta rikonfirmojë përmes zgjedhjeve të lira dhe të drejta, si dhe do të vëmë në pikëpyetje të gjitha reformat e tjera.
Kështu që ky qëndrim nuk ka qenë një gjë surprizë dhe nuk besoj se ka një njeri në Shqipëri që ndjek politikën, që ndjek parlamentin në këto 4 vjet, të ketë vënë re që unë nxis një konflikt midis maxhorancës dhe opozitës. Përkundrazi, besoj se të gjithë e kanë vënë re, aq sa kanë mundur, që pavarësisht se LSI-ja është pjesë e kësaj maxhorance, por edhe unë personalisht pa dyshim, Kryetari i Kuvendit, gjatë gjithë kësaj periudhe jemi përpjekur për të moderuar këtë marrëdhënie ende të vështirë që ekziston në jetën tonë politike, sepse ky është interesi i vendit, ky është interesi i realizimit të disa reformave kyçe që nuk mund të bëhen duke përjashtuar apo injoruar opozitën. Natyrisht kjo nuk është një gjë e lehtë, kjo është një gjë e lodhshme, sepse vetë demokracia nuk është e lehtë. Përndryshe një sistem ndoshta më eficient mund të ishte diktatura, në kuptimin e zbatimit të shpejtë të gjërave, por natyrisht që ne e kemi provuar diktaturën për 50 vjet. Sigurisht nuk mund të themi që nuk ka qenë një sistem eficient në disa drejtime”.
Daljen tuaj në konferencën për shtyp, pas mbledhjes së këshillit drejtues të LSI-së, ngjan se z. Rama nuk e ka pritur mirë, jo më larg, por sot në parlament ka thënë, se kjo është një përpjekje e sponsorizuar, e paguar mbi dhe nën dorë për këtë ndërhyrje. Ka thënë edhe diçka tjetër: “Ky është parlamenti më i dobët dhe më qesharak në historinë e shtetit shqiptar” dhe në këtë pikë nuk mund të ketë dyshime për kë e ka…
“Atëherë, për sa i takon të parës, unë besoj se z. Rama ka të drejtën e tij të shprehet dhe unë nuk të drejtë kam të marr të mirëqena komentet apo interpretimet tuaja. Megjithatë, mund të jap disa përgjigje shumë të drejtpërdrejta:
Së pari, qëndrimi i Lëvizjes Socialiste për Integrim, sepse nuk është thjesht një qëndrim personal, është një qëndrim i diskutuar, i konsoliduar, udhëhiqet vetëm nga interesi i Shqipërisë dhe i shqiptarëve dhe nga asgjë tjetër. Në këtë çështje Lëvizja Socialiste për Integrim dhe unë personalisht jemi plotësisht të bindur.
Së dyti, absolutisht unë mendoj se udhëhiqet edhe nga interesi i koalicionit ekzistues, PS dhe LSI, i cili ka përgjegjësinë të luajë rolin kryesor në garantimin e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme; ka përgjegjësinë të mos e kthejë Shqipërinë atje ku e futi Berisha 21 vjet më parë në ’96-ën, po kështu edhe në ’97-ën; ka përgjegjësinë, sepse ka qenë një angazhim i këtij koalicioni që kur është nënshkruar marrëveshja e Shkodrës, për të bërë një reformë zgjedhore, për të garantuar zgjedhje të lira dhe të drejta e kështu me radhë.
Ky koalicion të mos harrojmë, përpara 4 vjetësh është krijuar në një klimë të tensionuar kur Berisha, pas largimit të LSI-së, daljes së saj në opozitë, në kushte të nervozizmit, hoqi një anëtar të Komisionit Qendror për të marrë kontrollin e KQZ-së, më pas ne i hoqën të 3 anëtarët që kishte opozita për t’i thënë Berishës mbaje ti 4 me 0, merri të gjitha, nuk ka problem, ne përsëri ty do të të mundim. Ajo ka qenë një situatë e tensionuar edhe publikisht, edhe në terren, gjë që nuk ishte e mirë. Ka qenë një ndërgjegjësimi ynë dhe, besoj se kemi qenë të sinqertë, se ne këtij vendi tani, kur të vijmë në pushtet, do t’i garantojmë zgjedhje plotësisht të lira dhe të ndershme. Në qoftë se ne do të ngelemi atje ku ishim, para 4 vjetësh, apo më keq do të kthehemi atje ku Shqipëria ishte para 20 e ca vjetësh, kjo do të ishte një përgjegjësi e madhe për të gjithë ne, për vetë forcat e majta dhe, natyrisht, do të vinte në pikëpyetje të gjithë mençurinë tonë politike, përgjegjshmërinë tonë, raportin tonë me vendin dhe, natyrisht, do të godiste të gjithë trashëgiminë pozitive që ka pasur e majta në drejtim të forcimit të shtetit, në drejtim të një tolerance më të madhe se sa e djathta në raport me opozitën e kështu me radhë”.
Ju kërkoni zgjedhje me opozitën, sepse mendoni që duhet të ketë një qeveri besimi dhe duhet të bëjmë pjesë edhe opozitën të këtij besimi, apo le të themi, duke qenë Kryetar i Kuvendit keni më pak përgjegjësi dhe doni të bëheni Kryeministër dhe të shfrytëzoni krizën?
“I mirëkuptojmë të gjitha fjalët, shqetësimet apo këndvështrimet e ndryshme! Kjo është arsyeja që jemi në demokraci!
Së pari, dua t’ju them se, pavarësisht nga ekzagjerimet e opozitës, mund të jetë e vërtetë deri diku ajo që thoni ju se përfaqësues të maxhorancës mund të kenë qenë pak të habitur nga qëndrimi, por nga qëndrimi publik, sepse qëndrimi edhe në raporte…”.
Eksponentë të LSI-së e kanë përmendur, i kanë hedhur…
“Edhe nga ana ime, edhe nga të tjerët, ky ka qenë thelbi i qëndrimit, por qëndrimi ka qenë më zyrtar, sepse koha po ikën, po vijnë disa afate dhe nuk mund t’i lëmë gjërat për në minutën e fundit…”.
Ju i vutë vulën, por funksionarët e LSI-së e kanë përmendur…
“Në çdo rast unë mendoj se edhe opozita nuk ka qenë shumë e përgatitur për arsye se ende nuk kemi një përgjigje të qartë të opozitës për çështjen e dialogut. Shpresoj që sa më shpejt të ketë një strukturë të këtij dialogu, dhe të gjithë duhet të përgatiten për ndryshime.
Thelbi i propozimit të LSI-së ishte ky: qeveri besimi nuk do të thotë që patjetër duhet të ikë kjo qeveri dhe të vijë një qeveri tjetër. Qeveri besimi do të thotë: nëse kjo qeveri jep garanci dhe besim për zgjedhjet duke plotësuar një pjesë të mirë të kërkesave të opozitës, kjo është një çështje…”.
E shikoni me Kryeministër Ramën këtë qeveri?
“Patjetër! Ajo që unë kam pasur si shqetësim ka qenë, se retorika e Kryeministrit në raport me këtë çështje, edhe përpara se të krijohej çadra, por edhe gjatë periudhës së çadrës, nuk ka qenë ndihmuese për një dialog, për një mirëkuptim. Secili ka mbajtur pozicionet e veta. Z. Basha ka thënë “të vijë te çadra të firmosë dorëheqjen”, pala tjetër, jo thjesht vetëm z. Rama, ka thënë “ne ua çojmë kutitë atje të votojnë më 18 qershor te çadra, se këto do të bëhen”. Pra, diçka që nuk sjell asnjë zhvillim pozitiv, asnjë pikë takimi, por thjesht vret kohën drejt një konflikti, drejt një përplasje apo akoma më thjesht, drejt një krize. Në këtë drejtim ka qenë dhe mbetet e domosdoshme që ne ta kemi këtë dialog.
E vërteta është se opozita edhe në periudhën e reformës në drejtësi, pra të ndryshimeve kushtetuese, e ka pasur një çështje të pa negociueshme ose si një kusht edhe për të miratuar paketën kushtetuese të reformës në drejtësi, votimin elektronik dhe çështje të tjera që kishin të bënin me reformën zgjedhore, se i donte si një garanci që këto çështje të merrnin një zgjidhje. U është premtuar edhe nga ime, kur unë jam ulur me z. Basha, por edhe nga faktorët vendas dhe ndërkombëtarë që do t’i bëjmë të gjitha, do t’i shikojmë të gjitha, por tani të miratojmë këtë, pastaj këto t’i shtyjmë pak më vonë, se ashtu ishte radha e prioriteteve në ato momente.
Praktikisht jemi në një situatë të tillë, kur reforma zgjedhore duhet të kishte përfunduar me kohë, por e ka fajin PD-ja, e ka fajin PS-ja, e ka fajin LSI-ja, kjo nuk është gjëja më e rëndësishme. Më e rëndësishmja tani është që të shpëtojmë zgjedhjet, të garantojmë legjitimitetin e institucioneve ekzistuese dhe ajo që është më e rëndësishme të të gjitha institucioneve të reja që do të prodhojnë këto zgjedhje”.
A jeni dakord për shtyrjen e afatin të zgjedhjeve, mjaft që të plotësohen standardet?
“Unë mendoj se duhet të bëhen të gjitha përpjekjet që zgjedhjet të bëhen më 18 qershor. Më e rëndësishme se data është, që zgjedhjet të jenë me opozitën dhe të pranohen nga të gjithë, dhe jo vetëm kaq, por të jenë në standardet më të mira, pra të krijohet një klimë mirëbesimi. Për këtë duhet dialogu, për këtë duhet një marrëveshje dhe të mbyllim ciklin 27-vjeçar të kontestimit të zgjedhjeve.
Unë mendoj se çështja e zgjedhjeve në radhë të parë është çështje e kulturës sonë politike dhe e vullnetit tonë politik më shumë se sa çështje e karakterit të …”.
Faj kanë edhe politikanët që nxisin turmat, nuk mund të mohohet kjo gjë…
“Jo vetëm turmat, por edhe proceset që deformojnë zgjedhjet, presioni që bëhet ndaj zgjedhësve, i cili është një presion që nga mënyra e të shprehurit në medie dhe shumë më poshtë, në terren. Kjo është e gjitha një frymë jo demokratike dhe që krijon një trysni tërësisht të panevojshme ndaj shqiptarëve”.
Partia që kryeson z. Idrizi ka paraqitur një platformë të veten. A jeni ju në një gjatësi vale me z. Idrizi? Çfarë mendoni për platformën e PDIU-së dhe për vetë qëndrimin e saj?
“Në radhë të parë, ne e kemi vlerësuar këtë paketë apo këtë iniciativë të z. Idrizi si diçka shumë pozitive, sepse, në fakt, ka qenë iniciativa e parë që është ndërmarrë nga një faktor politik apo parlamentar për të kontribuar për…”.
Një platformë, se kanë folur më parë eksponentët tuaj, të PDIU-së…
“Po, për vendosjen e një dialogu dhe të një substance për këtë dialog. Unë mendoj se ka qenë një veprim shumë i përgjegjshëm dhe pozitiv dhe kjo po vazhdon, sepse ne mund të themi se duam këtë apo duam atë, por në fund duhet të vendosim disa piketa, të cilat më pas duhet t’i shohim se çfarë do të bëjmë te kodi për këtë kohë që kemi në dispozicion, çfarë mund të bëhet, çfarë mund të mos bëhet, sa kohë do të duhet. Kjo duhet parë nga ana politike, duhet parë nga ana teknike, duhet parë nga ana e rekomandimeve të OSBE-ODIHR-it për dy zgjedhjet e fundit, të përgjithshme dhe lokale, cilat janë shqetësimet e tjera që kemi në vend, kemi problemin e dekriminalizimit. Pa dyshim kemi edhe probleme të tjera shqetësuese, siç është çështja e kanabisit apo e drogës, që nuk është çështje vetëm e përfolur, por është edhe një çështje reale, është një çështje konkrete, ku patjetër që shqetësimi për të parandaluar ndikimin e këtij fenomeni edhe në zgjedhje është një shqetësim serioz dhe që duhet adresuar. Pra, keni shumë çështje, të cilat mund të ndotin, mund të dëmtojnë, të cilat mund prekin, të cilat mund të tensionojnë situatën parazgjedhore, situatën zgjedhore dhe situatën pas-zgjedhore. Pra, duhet një klimë mirëkuptimi dhe bashkëpunimi, në mënyrë që gjithçka të administrohet në një mënyrë sa më konstruktive”.
Jeni kaq bashkëpunues për faktin se nuk e humbni postin e kryeministrit? Jeni Kryetar i Kuvendit dhe nuk ka problem për ju, apo doni të rrëzoni z. Rama, që të bëheni vetë kryeministër?
“Së pari, shqetësimi im është të mos rrëzohen zgjedhjet që po vijnë, përkundrazi, të realizohen me një standard të pakontestueshëm dhe kjo do të ishte arritja më e madhe e kësaj maxhorance, në radhë të parë, por edhe për të gjithë qytetarët shqiptarë. Sepse kam vënë re diskutimin që është bërë këto kohë, nëse do të shkojmë apo nuk do të shkojmë në zgjedhje, do të shkojmë pa opozitën, do të shkojmë kështu, apo deklaratat që vijnë nga përfaqësues të opozitës nga çadra, se do të kridhemi te Lana, e ku di unë. Pra, kam vënë re se ka një shqetësim në rritje të qytetarëve, sepse zgjedhjet po afrojnë, mungon një zgjidhje, ka një pasiguri, ka një shqetësim të sipërmarrësve, të investitorëve”.
Në fakt, treguesit janë se ekonomia po bie në këto momente, ka një lloj ngurrimi nga investitorët…
“Çdo ditë që mund të krijohet një lloj tensioni, pa dyshim që nuk është e mirë. Çdo biznes ka një plan biznesi dhe çdo pasiguri për të ardhmen, pa dyshim që është një kosto e panevojshme për ekonominë, por edhe për qetësinë familjare, qetësinë sociale, paqen sociale në vend. Është diçka tërësisht e panevojshme. Për sa i takon pyetjes suaj, LSI-ja ka dashur të japë këtë mesazh: kjo situatë kërkon që të gjithë të lëshojnë diçka. Edhe opozita duhet të lëshojë diçka, sepse ndoshta është e vështirë të realizohen të gjitha kërkesat e saj dhe nuk duhet ta personalizojë këtë çështje, se do të ikë z. Rama, do të ikë ky, do të ikë ai. Rëndësi ka të bëhen zgjedhje, të merret garanci maksimale për zgjedhjet nga ana e opozitës, të garantohet pjesëmarrja e tyre në parlament, votimi i reformave që janë në proces e kështu me radhë.
Së dyti, edhe nga maxhoranca duhet të ketë lëshime.
“E para, nuk është thjesht çështja e posteve apo e karrigeve, që për mua është më e parëndësishmja, por është…”.
Ju i ofruat për kërcënim postet e ministrave, apo e keni seriozisht që edhe mund t’i lëshoni në qoftë se e kërkon situata?
“Ne nuk e kemi bërë absolutisht për kërcënim, por e kemi bërë për të dhënë mesazhin se duhet një zgjidhje, në dispozicion të kësaj zgjidhjeje vëmë çdo gjë që kemi mundësi. Në radhë të parë, vullnetin dhe dëshirën tonë për mirëkuptim, për konsensus për këtë çështje, por, së dyti, në qoftë se duhen edhe postet tona, pa dyshim, kjo është më e rëndësishme, sepse çfarë vlerash kanë këto poste për 2-3 muaj, në rast se ne nuk garantojmë legjitimitetin dhe standardet në zgjedhjet e ardhshme dhe legjitimitetin e të gjitha institucioneve që do të vijnë pas këtyre zgjedhjeve dhe, njëkohësisht, edhe legjitimitetin e atij pushteti që, po themi, i ka të gjitha mundësitë të rikonfirmohet, të kësaj maxhorance në të ardhmen. Pra, vizioni nuk mund të jetë kurrsesi kaq afatshkurtër, sa mund të paragjykosh.
Së dyti, dua t’ju them se për të gjithë ata që mund të kenë paragjykime të tilla, se ky akt mund të jetë rezultat i një komploti për të provokuar, ku e di unë, largimin e z. Rama në këtë mënyrë, që më duket fare qesharake. Unë di të them se kam qenë kryeministër në një moshë mjaft të re. Kam qenë 32 vjeç kur kam dhënë dorëheqjen nga posti i kryeministrit për të ndihmuar një zgjidhje politike të vendit, edhe brenda maxhorancës së asaj kohe, e cila kishte të bënte me një dëshirë të kryetarit të Partisë Socialiste në atë kohë, z. Nano, pas zgjedhjeve të vitit 2001, për t’u bërë patjetër President i vendit në vitin 2002. Një kërkesë legjitime e një politikani me shumë përvojë, me eksperiencë, dhe kryetar i partisë më të madhe, siç ishte dhe unë kam dhënë dorëheqjen duke mos pranuar edhe dëshirën e tij, jo për arsye personale, por për arsye të zgjedhjeve, por edhe më pas për të ndihmuar për një zgjidhje politike për këtë çështje”.
A mendoni ju se nëse Rama hyn në zgjedhje, duke ndjekur vetëm anën ligjore “alla letttera”, të krijoni një lloj mosbesimi në parlament, pra duhet ta marrë parasysh edhe këtë akt ekstrem, besoj se edhe ju e keni marrë parasysh, sepse jeni politikan i vjetër dhe i shikoni të gjitha variablet e krizës?
“Unë as nuk dua ta mendoj këtë çështje dhe kur flas ndonjëherë me ndonjë koleg socialist, se kjo është edhe çështje retorike që: jo do të bëjmë këtë gjë, do të bëjmë kështu, i them: shiko, ju jeni kaq të vendosur, sa mund të hyni në zgjedhje edhe pa PS-në. Këtu tani nuk është çështje vendosmërie dhe kokëfortësie. Këtu në radhë të parë mendoj se është çështje përgjegjshmërie dhe mençurie, përgjegjshmërie për vendin. Sepse zgjedhjet nuk janë tonat, por janë të qytetarëve shqiptarë dhe nuk është Shqipëria në funksionin tonë, por jemi ne në funksion të interesit të saj, qoftë edhe krenaria jonë e momentit që mund të sfidohet nga dikush tjetër, nuk është kurrë më e rëndësishme sesa qetësia e shqiptarëve, sesa stabiliteti i vendit dhe e ardhmja e tyre, por edhe nga pikëpamja pragmatike, një maxhorancë që është e sigurt për një fitore nuk ka asnjë arsye të minojë legjitimitetin e saj të ardhshëm. Pra, përveçse do të dëmtojë stabilitetin e vendit, do të dëmtonte dhe legjitimitetin e pushtetit të saj në të ardhmen. Jo vetëm kaq, por ne themi Kushtetuta, dhe Kushtetuta padyshim që ka rëndësinë e saj, pavarësisht se, për fat të keq, Kushtetutën e kemi bërë copë-copë, që nga 2008, me ndryshimet kushtetuese e më pas, por Kushtetuta është e vlefshme dhe e rëndësishme kur ajo vazhdon të qëndrojë mbi zgjedhje të lira e demokratike”.
Kemi edhe një problem tjetër, nuk është vetëm çështja brenda sistemit të zgjedhjeve, pra nuk është vetëm ajo çfarë siguron struktura e KQZ-së dhe degëzimet e tij. Opozita akuzon për përdorimin e infrastrukturave ilegale, pra përdorimin e krimit të organizuar, përdorimin e parave të drogës, eksponentëve të krimit të organizuar. Ju e shikoni si të drejtë këtë pretendim të opozitës, sepse edhe ju si parti kemi akuzuar vazhdimisht për problemin e kanabisit, i cili nuk po luftohet sa duhet?
“Është çështje akuze, është çështje përgjegjësie. Opozita, padyshim, që ka përgjegjësitë e saj edhe për çështjen e kanabisit. Fenomeni “Lazarat” që ka qenë fenomen mjaft vizibël dhe publik, dhe ka qenë fenomen i karakterit politik, ashtu sikurse dihet se pavarësisht se fenomeni i Lazaratit ka marrë një goditje të fortë. Kjo çështje ka marrë përmasa mjaft shqetësuese”.
Departamenti i Shtetit thotë se është rritur 5 herë…
“Nuk është vetëm çështja e Departamentit të Shtetit, që, padyshim, është një çështje mjaft serioze, por mos të harrojmë deklaratat e kreut të Prokurorisë Antimafia të Italisë, Franko Roberti, që kemi një rritje eksponenciale”.
Ka pasur fjalë që jeni përgjuar nga Ministria e Brendshme konkretisht, mund të thuhen nga segmente të devijuara të z. Tahiri. Është e vërtetë kjo? Bëhet fjalë për numrin dy të shtetit që kontrollohet nga segmente të devijuara…
“Nuk dëshiroj të merrem dhe nuk shqetësohem fare për këto çështje, aq më tepër për përgjimet”.
Më fal, por kjo është shqetësuese, sepse, në qoftë se arrin të kontrollohet numri dy i shtetit, dhe bëhet fjalë për segmente të inkriminuara brenda Drejtorisë së Policisë, kjo nuk është më çështje fjalësh, por është çështje sigurie kombëtare…
“Nuk mund të merrem me këtë çështje, nuk është ndonjë problem i madh i sigurisë kombëtare, sepse ne nuk bëjmë ndonjë gjë që cenon sigurinë kombëtare, përkundrazi. Por e rëndësishme në këtë çështje është që institucionet ligjzbatuese të ndjekin dhe të verifikojnë çdolloj shqetësimi. Unë nuk kam një shqetësim të tillë, sepse çdo gjë që raportohet në media, nuk mund të merret e vërtetë, por për mua është shumë e rëndësishme që energjitë tona, edhe në drejtimin e sigurisë kombëtare, t’i fokusojmë te lufta kundër krimit të organizuar para se të jetë vonë. Për një vend të vogël si Shqipëria, kjo mund të kthehet lehtësisht në një parajsë të krimit të organizuar për shkak të pozitës së saj gjeografike”.
Shkarkimi i z. Tahiri, ishte një presion juaji apo i ndërkombëtarëve?
“Nuk kam asnjë dijeni për këtë çështje, por një gjë mund ta them me bindje të plotë, pavarësisht se çfarë është thënë nëpër portale, nuk ka asnjë lidhje me ndonjë kërkesë të Lëvizjes Socialiste për Integrim, pasi LSI-ja nuk ka bërë kërkesë për shkarkimin e asnjë ministri”.
Është normale në një qeveri të përbashkët që ju mund të keni vërejtje për ministrat e palës tjetër…
“Vërejtja për çështje të caktuara të qeverisë është diçka tjetër, për këtë kemi pasur dhe kemi vërejtje edhe për ministrat e LSI-së, kemi bërë ndërrime dhe zëvendësime, por në marrëveshjen tonë kemi pasur këtë parim që i takon Kryeministrit të vendosë për ministrat, sidomos për ata të Partisë Socialiste”.
Rama, në një intervistë që po jep në një televizion tjetër, ka deklaruar që në një farë mënyre ju po e motivoni PD-në që të qëndrojë në çadër.
“Mendoj që PD-në e motivon në çadër dhe në kërkesat e saj çdo sjellje arrogante nga ana e maxhorancës dhe në këtë drejtim unë shpresoj që të ketë një rritje të përgjegjshmërisë për dialog dhe për të dhënë garanci maksimale për zgjedhjet e lira, pasi ky është në interes, në radhë të parë, të maxhorancës, sepse përgjegjësia për zgjedhje në radhë të parë është e maxhorancës”.
Po sot ka thënë që edhe ju do të hyni në zgjedhje, edhe PD-ja do të hyjë në zgjedhje. Nuk ka thënë vetëm fjalën “si Çeçoja”, por vetëm që do të hyjnë në zgjedhje…
“Unë shpresoj që të ketë reflektime dhe të ketë vullnet për zgjedhje të lira për të gjithë dhe të arrihet sa më shpejt një marrëveshje, e cila sjell një standard të ri të zgjedhjeve dhe të mënyrës se si bëhen ato në Shqipëri. Kjo është vendimtare edhe për rolin e çdo politikani aktual në të ardhmen e Shqipërisë, pasi është një moment kyç për vendin dhe besoj se askush nuk do të gjykohet nga retorika e tij, sidomos me të tjerët, aq më tepër me kundërshtarin, por do të gjykohet vetëm me aktet që do të bëjë në interesin e vendit dhe të legjitimitetit të institucioneve”.
Në fakt, historia kështu gjykon, me aktet gjykon, por ndoshta ky qëndrim i z. Rama mos ka lidhje me deklaratën e ambasadores gjermane, e cila tha që le të hyjnë në zgjedhje, ç’rëndësi ka domethënë, të bëhen sipas ligjit, pra le të hyjë PS-ja në zgjedhje, kush shkon, shkon, kush nuk shkon, nuk shkon.
“Nuk besoj të jetë bërë ndonjë deklaratë e tillë, sepse do të më dukej tërësisht jashtë…”.
E bëri në Orikum…
“Më duket jashtë çdo koncepti evropian, për arsye se zgjedhjet e standardeve evropiane ose të paktën të gjithëpranuara, janë një kusht i domosdoshëm jo vetëm për legjitimitetin e institucioneve, por për vetë dialogun politik, i cili është një kusht i pakapërcyeshëm për procesin e integrimit evropian, kështu që ndoshta do të ketë pasur ndonjë keqkuptim në raportimet për këtë deklaratë. Aq më tepër ne tani jemi mësuar t’i referohemi, bën deklaratë dikush, e paraqesim ne njëra palë që është në interesin tonë, bëhet një deklaratë tjetër, e marrim ne tani.
Nuk jemi në vitin ‘91, kur kishim një adhurim të madh për të huajt dhe ndërkombëtarët, me shumë të drejtë pas një izolimi të tmerrshëm, i adhuronim aq shumë, sa kur na thoshin që shikoni se do të sjellim një program si mbillet patatja, bëhet kjo, neve na dukej sikur ishte një gjë e madhe, ndërkohë që këtë punë populli ynë e kishte bërë gjatë 50 vjetëve, kur ishte e famshme ajo deklarata që patatja është edhe bukë edhe gjellë, por kur na e thoshin këta në vitin ’91, neve na dukej sikur kjo ishte diçka e re në Shqipëri. Ne tani u bëmë 27 vjet në demokraci. Kjo është demokracia jonë, ne duhet jo vetëm ta ruajmë këtë demokraci që kemi, përkundrazi, do ta bëjmë atë më funksionale. Për këtë është e domosdoshme të hedhim një hap të madh në zgjedhjet e ardhshme, për konsolidimin e demokracisë, të institucioneve dhe dialogut politik, pasi pa dialog politik nuk ka forcim të institucioneve të përbashkëta.
Flitet për një ndërmjetësim të z. Lu për zhvillimin e një takimi Basha–Rama. Z. Basha ka deklaruar në çadër që nuk bën dot takime fasadë, sa për të thënë. Ndërkohë, kemi edhe një rol evident tuajin, si mediator. Vetë fakti që po zbusni palët e tregon këtë.
“Roli im nuk është thjesht një rol mediator, por është shprehje e një qëndrim politik”.
Patjetër, por jeni një parti kyçe, e cila fiton këtë rol…
“Nëse dikush do të kërkojë që unë apo LSI-ja të luajë këtë rol, e pranojmë këtë, pavarësisht se jemi në një pozitë relativisht të vështirë për një arsye dhe kjo arsye është: përveçse jam Kryetar i Parlamentit, unë jam edhe kryetar i një partie dhe këtu kemi të bëjmë edhe me zgjedhje, me kodin zgjedhor dhe me interesa të tjera. Megjithatë, ne nxisim çdo përpjekje të shpejtë për dialog dhe bëjmë presion pozitiv që kjo gjë të bëhet sa më shpejt. Pa asnjë diskutim, në çdo rast ne kemi bërë të qartë përgjegjshmërinë dhe vullnetin tonë dhe kemi treguar gatishmërinë tonë për të dhënë gjithçka që kemi mundësi, në dispozicion të një zgjidhjeje.
Së dyti, padyshim që ne do të marrim vendimet tona në varësi të ecurisë së këtij procesi dhe jemi gati për çdo vendim që do t’i shërbejë vendit dhe demokracisë. Vendimi ynë në çdo rast do të jetë shumë i moralshëm”.
Absolutisht, nuk e vë në dyshim. Por ka edhe një hipotezë tjetër që takimi Rama-Basha mund të sjellë një aleancë PD-PS. Në këtë rast ju mbeteni në opozitë, apo jo?
“Të jesh në opozitë nuk është ndonjë fatkeqësi, përkundrazi, të jesh në opozitë është një përgjegjësi e madhe. LSI-ja padyshim që ka një shpirt të fortë opozitar në kuptimin e mospajtimit me oportunizmin, me konformizmin dhe këtë e ka treguar që nga dita e parë e krijimit të saj dhe kjo është dhe arsyeja pse është krijuar”.
Le të presupozojmë që gjithçka ka shkuar mirë. A mendoni se do të hyni vetëm në zgjedhje apo në koalicion me PS-në?
“E rëndësishme është të krijohet klima e duhur për të pasur zgjedhje të lira, të ndershme dhe të gjithëpranuara, zgjedhje normale, si në çdo vend evropian apo që dëshiron të bëhet anëtar i BE-së, siç dëshiron të bëhet edhe vendi ynë. Së dyti, sido që të hyjë, si ata që votojnë për LSI-në, për PS-në apo për PD-në dhe për partitë e tjera, ky është një vendim që do të merret në vijim. LSI-ja e ka bërë të qartë vendimin e saj për të vijuar koalicionin me PS-në, në rast se ajo e dëshiron këtë gjë. Natyrisht, e ka bërë të qartë, gjithashtu, që pret një angazhim më të madh dhe më të përgjegjshëm nga lidershipi i kësaj partie për garantimin e një klime pozitive dhe bashkëpunuese me opozitën për këto zgjedhje.
Më duket se LSI-ja i ka bërë të qarta qëndrimet e saj për cilindo që do të kuptojë, madje edhe ai që nuk do të kuptojë, nuk ka se çfarë bën…”.
Ju nuk jepni përgjigje për sa i përket koalicionit.
“Përgjigjja ka qenë shumë e qartë. Midis të majtës dhe të djathtës, LSI-ja zgjedh të majtën, por midis një procesi zgjedhor të lirë dhe të ndershëm dhe një farse, zgjedh zgjedhjet e lira dhe demokratike. Midis demokracisë dhe diktaturës apo autoritarizmit, zgjedh demokracinë, midis kaosit dhe stabilitetit, zgjedh vetëm stabilitetin e vendit. Kështu që, përgjigjet e LSI-së janë të qarta, kurse akti më konkret pa dyshim që varet nga zhvillimet të cilat nuk janë në dorën e Lëvizjes Socialiste për Integrim. LSI ka atë që ka mundësi, jep mundësinë…”.
Në vitin 2004, kohë kur u shkëputët nga Partia Socialiste, mbaj mend një intervistë tuajën ku keni thënë që do të jem edhe një herë Kryeministër i këtij vendi. Ka qenë një deklaratë me vrullin e rinisë apo e shikoni veten si President?
“Tani nuk mbaj mend se çfarë kam thënë javën e kaluar, në kuptimin e intensitetit të ngjarjeve, por kjo është aftësia juaj”.
Ne për këtë punë jemi, që të mbajmë rekordet.
“Për sa i takon çështjes së Presidentit, unë e kam bërë të qartë që do të drejtoj Lëvizjen Socialiste për Integrim në zgjedhjet e ardhshme, sepse për këtë çështje jam zgjedhur dhe kam marr këtë mandat. Natyrisht, ne do të kemi një President apo Presidente tjetër të vendit, që shpresojmë dhe urojmë që të jetë një figurë sa më përfaqësuese, dinjitoze dhe e gjithë pranuar”.
A keni ndër mend ndonjë emër për President?
“Asnjë emër”.
Ju e mendoni që reforma në drejtësi është një proces i kompromentuar në një farë mënyre për vetë faktin, sepse si draft, mënyra se si u bë, krijon shqetësimin që kjo mund të kapet nga njerëzit e Partisë Socialiste?
“Mendoj se reforma në drejtësi është dëmtuar rëndë në besueshmërinë e saj. Për fat të keq dhe vetë z. Rama ka peshën e tij të përgjegjësisë, për mënyrën e konceptimit dhe për retorikën e përdorur gjatë kohës, para ndryshimeve kushtetuese, por edhe më pas. Dhe kur them z. Rama, jo vetëm ai. Natyrisht që kjo ka prodhuar edhe një kundër-reagim nga pala tjetër. Unë personalisht kam përjetuar një situatë tërësisht absurde 2-3 muajt e fundit, përpara ndryshimeve kushtetuese. Këtu mund të flas shumë hapur dhe shumë sinqerisht. Unë kam qenë i bindur që në fillim për domosdoshmërinë e kësaj reforme. Kam qenë i bindur që kjo reformë mund të bëhej, se ishte reformë shumë e fortë në kuptimin që është një rithemelim i të gjitha institucioneve jo vetëm të drejtësisë dhe të shtetit, por praktikisht edhe i të gjithë organizimit institucional, sepse ka efekte tek të gjitha institucionet e tjera: te Presidenti, te…”.
Ekspertët thonë që kjo reformë i ka humbur kohezionin Kushtetutës, gjithsesi…
“Kohezioni i Kushtetutës humbi që në vitin 2008 në ndryshimet kushtetuese që u bënë natën e 28 prillit, por dua t’ju sqaroj diçka këtu, sepse kjo ka lidhje me situatën aktuale dhe me ngërçin aktual. E gjithë retorika që ne do të bëjmë reformë se do të luftojmë korrupsionin tuaj, se ju do të shkoni në burg, madje do të shkoni edhe për çështje konkrete, nuk ka ndihmuar fare për reformën, për standardet e reformës, për transparencën e saj dhe për parandalimin e shumë proceseve të tjera që edhe kanë ndodhur më pas. Ku tani ata që kanë bërë ligjin e reformës thonë se duan t’ua vënë fajin proceseve apo aktorëve të tjerë, sepse kjo reformë u pa si fushatë elektorale, për fat të keq. Ky është një gabim i madh dhe kjo kërkon akoma më shumë sot një vëmendje dhe përgjegjësi të madhe në mënyrë që kjo reformë të jetë e zbatueshme dhe të jetë edhe efektive, sepse mund të prodhojë efekte të kundërta nga qëllimet e saj”.
Për sa e kam studiuar unë reformën më rezulton që aktualisht kemi një sistem drejtësie që në fund kontrollohet nga politika, që është e votuar, ndërsa kjo reformë e kthen në një lloj shoqërie masonësh, ku 400 prokurorë, 400 gjykatës zgjedhin, emërojnë njëri-tjetrin dhe krijon rrezikun e një devijimi të organeve të gjyqësorit. A mos ka qenë kjo edhe një frikë juaja për këtë lloj debati që është bërë për sa i përket reformës?
“Së pari, unë nuk kam pasur asnjë lloj shqetësimi përveç këtij shqetësimi që kjo reformë të bëhej me konsensus, sepse unë e dija shumë mirë se cilat ishin pasojat e mosbërjes me konsensus. Kam qenë i bindur që konsensusi mund të arrihej vetëm në bazë të standardeve të Venecias dhe absolutisht që Komisioni i Venecias ka luajtur një rol shumë të rëndësishëm për të rrëzuar shumë përpjekje të çuditshme, mendoj unë, dhe jo të argumentuara dhe ato ndryshime kushtetuese që ne kemi kaluar mendoj se janë ndryshime, të cilat vërtet do të ndihmojnë, duke u zbatuar në mënyrë korrekte, për të sjellë një transformim cilësor të të gjithë sistemit të drejtësisë në vend. Por e gjithë fushata atëherë dhe fushata tani, Veting-Veting, është më shumë pjesë e një retorike elektorale se sa e një vullneti për ta zbatuar këtë reformë në mënyrë serioze, ndërkohë që nuk na ka penguar as Veting-u dhe as kjo reformë për ta luftuar më fort drogën, krimin e organizuar dhe kanabisin”.
Segmente të ndryshme të shtypit, po edhe të politikës aludojnë se kjo reformë pengohet nga eksponentë si z. Berisha, por edhe ju, sepse kanë frikë që do të jenë viktima të kësaj reforme dhe do të goditen prej saj. Është pikërisht ajo që keni thënë ju, frika e burgut…
“Së pari, këtë frikë e kanë ata që i janë shmangur transparencës së kësaj reforme dhe në këtë drejtim qëndrimet e mia kanë qenë më transparente se të çdo aktori, vendas dhe ndërkombëtar. Dhe qëndrimet e mia kanë qenë të njëjta me të gjithë aktorët, ndërkombëtarë dhe vendas: me z. Rama, me z. Basha dhe me përfaqësuesit ndërkombëtarë, madje u kam thënë të gjithëve: mos të vazhdojmë ta takojmë njëri-tjetrin kështu dhe nuk marrim vesh se çfarë po ndodh, por hajdeni të ulemi, raporti i Komisionit të Venecias është aty, dhe t’i japim një zgjidhje kësaj çështjeje. Kjo çështje duhet bërë me konsensus dhe ndryshime kushtetuese.
Në mënyrë të njëanshme, me atë përbërje që kishte parlamenti dhe me ato problematika të dekriminalizimit, do të thotë jo vetëm një konflikt, jo vetëm një moszbatim i kësaj reforme, jo vetëm një bllokim i dialogut politik, por edhe shumë pasoja të tjera për vendin. Kështu që të gjitha këto kanë qenë përpjekje për të më kompleksuar mua, gjë tërësisht absurde dhe qesharake, në mbajtjen e qëndrimeve mjaft parimore, ashtu sikurse edhe sot mund të dëgjojmë: shiko se po ndihmohet çadra, me qëndrime të tilla e kështu me radhë.
Sjelljet përjashtuese, për të mos thënë diktatoriale, ndaj opozitës janë shumë të gabuara, ashtu sikurse është i gabuar fjalori i z. Berisha apo fjalori i z. Basha apo qëndrimet e tyre, por në fund fare opozita ka një protestë paqësore. Natyrisht që bojkoti i parlamentit është një akt i dënueshëm, por kauza për zgjedhje të lira dhe demokratike është një kauzë e drejtë dhe ne kemi detyrimin, si maxhorancë, të tregojmë se nuk kemi frikë nga zgjedhjet e lira dhe demokratike. Kjo është e domosdoshme, sepse përndryshe kjo do të thotë se ai që ka frikë nga zgjedhjet e lira, ka frikë edhe nga reforma në drejtësi”.
Mendoni që reforma në drejtës ka penguar ardhjen e investitorëve dhe jo mungesa e vizionit ekonomik?
“Shqipëria ka patur zhvillim ekonomik përpara disa viteve shumë më të lartë dhe nuk mendoj se kjo ishte si rezultat se drejtësia shkëlqente në atë kohë. Nuk ka reformë në drejtësi pa zgjedhje të lira dhe të ndershme sepse nuk ka se si të funksioni një sistem i tillë”.
Do t’i merrni 40 deputet në zgjedhjet e ardhshme? A e shikoni të mundshme duke prekur situatën në terren?
“Është e parëndësishme fare se sa deputet do të marri LSI-ja. Situata në terren është mjaft pozitive për LSI, por kjo nuk është aspak më e rëndësishme se sa deputet merr LSI-ja, e rëndësishme është që Shqipëria të shkoi e qetë në zgjedhje, dhe Shqipëria të jetë akoma më e qetë një ditë pas zgjedhjeve. Ky do të ishte suksesi më i madh i kësaj mazhorance dhe i LSI-së”.
Rama: Pse Meta ndërhyri për zgjidhjen e krizës
Kryeministri Edi Rama foli dje për një “gabim” që po bën kreu i LSI-së, Ilir Meta, sa i takon zgjidhjes së krizës politike në vend. Teksa u ngacmua nga pyetjet e gazetarit Ylli Rakipi në emisionin “Të paekspozuarit”, kreu i qeverisë theksoi se Meta po stimulon zgjidhjen e krizës duke i dhënë oksigjen çadrës së PD-së. “Ilir Meta po bën një përpjekje siç është në natyrën e tij, siç është në filozofinë e tij, siç është në linjën e tij për të stimuluar zgjidhjen e krizës siç e mendon ai, për mua e mendon gabim, por është në të drejtën e tij ta bëjë. Për mua ka një gabim Meta, që synon ta stimulojë zgjidhjen e krizës, duke i dhënë oksigjen çadrës, duke thënë se ‘nuk hy as unë në zgjedhje si Luli dhe Saliu’. Mbasi ata kanë hapur çadrën dhe shpresojnë që të hyjë dhe LSI, por s’ka mundësi”, tha Rama.
