Menaxhimi i burimeve njerëzore ka shfaqur probleme
në strukturimin organik, formimin bazë, rekrutimin, trajnimin dhe vlerësimin e
performancës etj, kanë rezultuar me mangësi vetë procedurat e subvencionimit
për skemat kombëtare të analizuara në dinamikë për kushtet dhe kriteret e
përfitimit, si dhe zbatimit të tyre nga ana e AZHBR;
Ø fondet e
dhëna për informim kanë rezultuar jo efektive, pasi mjetet e komunikimit kanë
qenë të kufizuara, informacioni i pamjaftueshëm dhe jo cilësor, nuk është
menaxhuar siç duhet etj, financimet për mbrojtjen e ullirit nuk janë efektive,
pasi nuk janë zbatuar siç duhet procedurat e prokurimit, nuk është vepruar në
përputhje me kuadrin rregullator, verifikimet dhe monitorimet për këtë skemë
nga AZHBR kanë qenë me mangësi, duke rritur premisat për abuzime nga ana e
institucionit;
Ø fondet e
investimeve të përfituara nuk janë shfrytëzuar si duhet në aspektin ekonomik,
për të gjeneruar më pas të ardhura të mjaftueshme për të mbështetur zhvillimin
e zinxhirit të vlerës që të mund të zhvillojnë projekte të besueshme për
financim; ka munguar sektori i monitorimit për një periudhë 4-vjeçare, e si
pasojë edhe monitorimi i skemave kombëtare të vogla dhe investimeve, duke e
ulur ndjeshëm efektivitetin e fondeve të dhëna për ato.
Kontrolli i Lartë i Shtetit, në
zbatim të programit të auditimit nr. 639/1, datë 09.10.2017 ka përfunduar
auditimin performancës “Efektiviteti i granteve në AZHBR”, për periudhën Janar
2013 – Shtator 2017 të aktivitetit të këtij institucioni.
Me Vendimin nr. 209, datë 29.12.2017 të Kryetarit
të KLSH-së është miratuar Raporti Përfundimtar i Auditimit dhe për përmirësimin
e gjendjes, duke i rekomanduar AZHBR me shkresën nr. 639/7 prot., datë 30.12.2017 dhe Ministrisë së Bujqësisë me shkresën
nr. 639/8
prot., datë 30.12.2017
përkatësisht 38 dhe 11 masa organizative për përmirësimin e gjendjes, me afat
zbatimi kryesisht deri në gjashtë-mujorin e parë 2018.
Nga ky auditim, u konstatuan një sërë shkeljesh dhe
parregullsish të cilat kanë ulur efektivitetin e përdorimit të fondeve buxhetore për
bujqësinë nga ana e AZHBR:
1. Mbi menaxhimin e stafit dhe
specialistëve të AZHBR në funksion të zbatimit të procedurave të granteve:
§
Numri i
inspektorëve të kontrollit në nivel qarku nuk ka qenë i mjaftueshëm për të
kontrolluar dosjet e aplikuesve dhe përfituesve potencial brenda afatit të
caktuar për vitet 2013-2014, duke krijuar në këtë mënyrë vonesa në përzgjedhjen
e projekteve, ekzekutimin e pagesave ndaj përfituesve, për pasojë ndikim
negativ në besimin e fermerëve ndaj granteve në skemat kombëtare të bujqësisë.
§
Rezulton
një prirje negative e zvogëlimit të numrit të inspektorëve dhe specialistëve që
angazhohen direkt me kontrollin dhe monitorimin e skemave kombëtare, dy nga
aktivitetet e një rëndësie të veçantë për AZHBR, në raport me numrin e skemave
kombëtare, numrin e përfituesve që duhet të kontrollojnë, shtrirjen e gjerë
territoriale të investimeve që financohen, si dhe rritjes së përvitshme të
vlerës së fondeve buxhetore, me pasoja në uljen e efektivitetit të granteve të
dhëna.
§
Mungojnë
studimet, analizat dhe planet e veprimit për përcaktimin e numrit të punonjësve
në strukturën totale të AZHBR, por edhe të drejtorive në veçanti, si
dhe të llojit të profesionit që duhet të mbizotërojë në strukturë, ka shkaktuar
ulje të eficencës në kryerjen e detyrave dhe uljen e efektivitetit në
realizimin me sukses të objektivave.
§
Për
vitin 2015 AZHBR, si pasoj e mungesave në staf, kryesisht në drejtorinë e
kontrollit, ka pasur performancë të ulët, duke ndikuar negativisht edhe në
efektivitetin e granteve.
§
Kalimi i
statusit të punonjësve nga shërbimi civil në kod pune në AZHBR, përbën një risk
të konsiderueshëm në marrëdhëniet e punës së punonjësve me institucionin, sepse
në këtë mënyrë titullari ka liri veprimi në rekrutimin, seleksionimin dhe
largimin nga puna të punonjësve.
§
Mbizotërimi
i profesioneve që nuk kanë lidhje të drejtpërdrejtë me aktivitetet kryesore të
AZHBR, afërsisht 64 % e profesioneve, si dhe rekrutimi i një pjesë të
konsiderueshme të punonjësve në sektorin e kontrollit përgjatë viteve 2013-2017
në kundërshtim me kriteret e përcaktuara nga vetë AZHBR për
pozicionin e Inspektorit të Kontrollit, ka ndikuar negativisht në realizimin me
sukses të objektivave të AZHBR, kryesisht atë të përzgjedhjes, kontrollit dhe
monitorimit të projekteve, duke i bërë këto të fundit jo efektive.
§
Mungesa
e një sektori në AZHBR, për informimin dhe këshillimin e fermerëve për procedurat
që duhet të ndjekin dhe dokumentacionin standard që duhet të dorëzojnë në AZHBR, e cila
ka ndikuar negativisht në numrin e aplikuesve, duke ulur numrin e tyre, të
përfituesve nga skemat kombëtare, është përgjegjësi e drejtimit të
institucionit.
§
Rritja e
numrit të stafit sipas strukturës së re të miratuar në vitin 2015, kryesisht në
sektorin e kontrollit të skemave kombëtare, përballë mungesës së
infrastrukturës së nevojshme për të realizuar në mënyrë të plotë dhe
brenda kohës së caktuar kontrollin e skemave kombëtare, ka ulur ndjeshëm
eficencën dhe efektivitetin e këtij funksioni.
§
Trajnimet
nuk kanë rezultuar eficente dhe efektive, për shkak se: nuk janë në përputhje
me nevojat e çdo drejtorie të AZHBR, janë të përqendruara në një
numër punonjësish, janë të pabarabarta referuar viteve të eksperiencës, nuk
kanë lidhje logjike me vitet e punës në AZHBR dhe ditët e trajnimit, duke
ndikuar negativisht në performancën e atyre punonjësve që përbëjnë vazhdimësinë
e institucionit.
–
Janë
larguar afërsisht 62% e specialistëve të Drejtorisë së Kontrollit, ku një pjesë
e konsiderueshme (30 prej tyre) janë me 3-6 vite eksperiencë në AZHBR me
formimin e duhur profesional, duke ndikuar negativisht në
vazhdimësinë e ushtrimit të aktiviteteve të AZHBR, por kryesisht në aktivitetin
e kontrollit, si dhe në buxhetin e shtetit
2.
Mbi performancën
e AZHBR në zbatimin procedurës së dhënies së granteve:
- Viti
2017, konsiderohet një vit i mos-realizimit të objektivave, për shkak se: Është
ndikuar nga lëvizja e stafit në nivelet e larta drejtuese të AZHBR, ende
nuk është përgatitur relacioni për planifikimin e fondeve sipas skemave
kombëtare për këtë vit, për pasojë perfomancë e ulët të
AZHBR dhe mungesën e orientimit të duhur të fondit për skemat kombëtare,
duke ndikuar negativisht efektivitetin e tyre.
·
Procesi
i aplikimit, kontrolli në terren, kontrolli administrativ kanë zgjatur tej
mase, nga 2-3 muaj, mangësi e cila do të sjellë si pasojë ekzekutimin me vonesë të pagesave, si dhe do
të rrisë numrin e përfituesve të prapambetur në vitin 2018.
- Keq
planifikimi, keq administrimi si dhe rialokimet e shpeshta të fondeve për
skemat kombëtare brenda vitit, si pasojë e mungesës së kritereve për
planifikimin e tyre, mungesës së përcaktimit të afateve për verifikimin në
terren, kontrollit administrativ të aplikantit/përfituesit, si dhe
paaftësia e AZHBR për të përthithur të gjitha fondet e vëna në dispozicion
nga buxheti i shtetit për skemat kombëtare, e ka
shndërruar atë në një “debitore” të rregullt ndaj përfituesve të këtyre
skemave. - Ulja
e fondeve nga viti në vit për skemat e vogla dhe rritja e tyre për skemën
e investimeve, ndërkohë që fondi total për bujqësinë ka ardhur në rritje,
si dhe ndryshimet e shpeshta brenda vitit të buxheteve për këto skema,
kanë ulur efektivitetin e AZHBR. - Udhëzimi
i vitit 2017 ka penalizuar aplikantët me kriteret e vendosura, kryesisht
ata të skemës së blegtorisë, lidhur me përfitimin financiar prej saj,
ndryshime kanë rritur mundësitë për uljen e besimit ndaj skemave dhe uljen
e efektivitetit të tyre, duke i bërë blegtorët të painteresuar ose në
kërkimin e formave jo të rregullta për përfitimin e fondeve në këtë masë. - Studimet
e MBZHRAU janë të vjetra në kohë dhe të pa përditësuara me ndryshimet e
faktorëve (klimaterik, mjedisor), duke
ndikuar negativisht në udhëzimet për përcaktimin e procedurave për skemat
kombëtare si dhe në hartat e rajonizimit. - Mungesa
e statistikave për arsyet e skualifikimit për periudhën 2013 – 2014,
statistikave për ankesat që kanë fermerët ndaj AZHBR, si dhe mungesa e
koordinimit, bashkëpunimit midis drejtorive të saj,
tregon mungesë efektiviteti në veprimtarinë e këtij institucioni. - Në
udhëzimet 2013-2016 nuk kanë qenë të formuluara saktësisht, kriteret e
përfitimit nëpërmjet intervaleve me vlerat përkatëse, si dhe formula e
saktë për llogaritjen e pikëve ndaj aplikantëve, duke
rritur mundësinë për t’i penalizuar ata dhe ulur efektivitetin e skemave. - Nga shqyrtimi i procedurave të dhënies së
granteve, si dhe nga pyetësorët zhvilluar me aplikantët dhe përfitues të
skemave kombëtare, numri i
dokumenteve për t’u plotësuar ka ardhur në rritje nga viti në vit, duke
rritur kostot financiare dhe atyre kohore për fermerin, për më tepër,
vështirësinë në fazën e aplikimit, me ndikim në efektivitetin e skemave
kombëtare. - Mungesa
e aksesit të AZHBR në regjistrin e blegtorisë RUDA, pasaktësitë e
informacionit në të, kanë ndikuar negativisht në punën
e inspektorëve të kontrollit, duke ulur eficencën dhe efektivitetin gjatë
identifikimit dhe vlerësimit të numrit të kafshëve të gjalla për vitet
2013 – 2017. - Mungesa
e informacionit për inspektorët e kontrollit në qark ndaj investimeve
50-60%
ka ndikuar negativisht në performancën e punonjësve të AZHBR në qark.
