Intervista e
Kryetarit të Kuvendit, z. Ilir Meta dhënë për emisionin “Studio e Hapur” në News
24 me gazetaren Eni Vasili
Faleminderit që
pranuat ta hapim bashkë këtë sezon, si një nga lojtarët më të mirë të shahut në
politikën shqiptare! Jeni dakord?
Është
një frymëzim që e keni zgjedhur vetë.
Një javë më
parë në këtë studio disa nga analistët më të njohur të shtypit ranë dakord, të
paktën për një gjë, është e vështirë të bien dakord, për faktin që njeriu i
vitit sipas tyre ishte Ilir Meta dhe nëse do ishte një ide, do të ishte
konsensusi ideja e vitit. A shikoni një lidhje midis tyre: Ilir Metës dhe konsensusit?
Unë
shikoj një lidhje midis dëshirës së shumicës së qytetarëve shqiptarë për të
pasur reformë në drejtësi, pra mbi 90 e ca për qind ka qenë vazhdimisht me aktin
e ndryshimit kushtetues, ishte konsensusi. E shikoj si një domosdoshmëri dhe
nuk e shikoj detyrimisht lidhur me emrin tim apo me emrin e kujtdo tjetër,
ishte një domosdoshmëri, ku secili duhet të bënte detyrën e tij. Shpresoj ta
kem bërë atë me sa kam mundur.
Do të doja të dija
diçka më shumë për vizitën tuaj në SHBA. Është folur shumë vitet e fundit.
Vizitat në Amerikë gjatë vitit 2016 nuk kanë qenë të pakta për ju. Çfarë ndodh?
Ka ndonjë lloj flirti politik, ndonjë lloj dashurie që nuk e dimë?
Nuk
bëhet fjalë as për flirt dhe për dashuri, bëhet fjalë për vitalizimin e
mëtejshëm të një marrëdhënie, në radhë të parë midis dy vendeve. Të një
partneriteti dhe aleance strategjike, aq më tepër në kushtet kur ka ndodhur apo
po ndodh një ndryshim i rëndësishëm, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, por mendoj në të gjithë botën me zgjedhjen e Presidentit të ri, Trump.
Natyrisht
është një vizitë që synon për të takuar shumë nga drejtuesit e Kongresit dhe të
Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, një pjesë e të cilëve janë
rizgjedhur apo janë zgjedhur për herë të parë në postet drejtuese, por edhe për
të falënderuar zyrtarë të lartë të administratës aktuale me të cilët kemi
bashkëpunuar. Sigurisht, edhe për të zhvilluar kontakte me zyrtarë të
administratës së ardhshme në vijim të një raporti të konsoliduar, do të thosha jo
vetëm midis dy vendeve, por edhe në raportin tim me Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, i cili është shumë i hershëm.
Ju jeni
përfaqësuesi më i lartë i maxhorancës apo koalicionit qeverisës në këtë
ceremoni, në mos gaboj qeveria përfaqësohet me një ministër. A mendoni se do
ndiheni në siklet po të kemi parasysh një lloj trashëgimie të dyshimtë për
shkak të deklaratave të z. Rama në lidhje me zgjedhjen e Trump-it?
Unë
besoj se ky është një debat, i cili është mjaft i tepërt, duke pasur parasysh,
besoj, faktin që marrëdhëniet tona janë strategjike, nuk janë marrëdhënie midis
individëve.
Së
dyti, jam i bindur që Shqipëria do të vazhdojë të jetë një vend i rëndësishëm
për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky raport edhe institucional, edhe
strategjik do të thellohet dhe do të përforcohet më tej.
Për deklaratat
e z. Rama, a mendoni se ishin të nxituara? A do të krijojnë terma afatgjatë
ndonjë kosto, apo do të na duhet të presim për të gjitha këto?
Nuk
mendoj se deklaratat do të krijojnë kosto. Për në është e rëndësishme të
demonstrojmë kapacitetet tona për të qenë partnerë të aftë të Shteteve të
Bashkuara të Amerikës në kohët e reja, sepse duket se do të kemi dinamika të reja.
Z. Trump duket se është larg stilit burokratik.
Po, deri tani
e ka dëshmuar. Le të shikojmë se çfarë do të bëjë në Zyrën Ovale, mbetet për
t’u parë. Është një kuriozitet për të gjithë botën, kjo apo jo?
Patjetër!
Padyshim që ka një stil tjetër.
Ju e besonit zgjedhjen
e Trump-it si President të Shteteve të Bashkuara të Amerikës? Pakkush në fakt do
të vinte bast për zgjedhjen e tij…
Natyrisht
që nuk ka qenë e lehtë për t’u besuar një gjë tillë, por pas fitores brenda
Partisë Republikane, ku ishin emra mjaft të mëdhenj si Jebb Bush apo Cruz
Rubio, Kristy e kështu me radhë, fitorja e tij ishte e lehtë brenda Partisë
Republikane. Sigurisht që i rriste mjaft mundësitë e tij. Në fund fare, në
Amerikë ka gjithmonë dy kandidatë; dukej qartë se Amerika kërkonte një
ndryshim, dhe këtë ndryshim e gjeti tek natyra e z. Trump.
Një natyrë trasgresive, agresive ndaj medies
tradicionale, mund ta quajmë në njëfarë mënyre, apo jo? ë shumë sulmoi….
Në fakt, unë mendoj se zgjedhja e tij dhe fushata
amerikane ka sjellë një revolucion në konceptimin e mediave, në relativizmin e
supermediave, të cilat mendonin se përcaktonin zgjedhjet, shpeshherë me
sondazhe të pavërteta, të fabrikuara, siç doli në këto zgjedhje dhe siç ndodhi
edhe në referendumin e Britanisë e Madhe.
Natyrisht, ndoshta ishte edhe një reagim i amerikanëve
ndaj kësaj lidhjeje kaq të fortë të medias me botën financiare, të cilat kërkojnë
të imponojnë zgjedhje të caktuara. Në këtë rast, padyshim që kjo do të sjellë
edhe një konceptim të ri për rolin e mediave dhe për raportin e tyre me të vërtetën
dhe për raportin e tyre me të vërtetën e me qytetarët.
Meqë jemi te mediat, BIRN, në një artikull
investigativ deklaron se LSI-ja ka paguar për praninë tuaj në ceremoni. Ka
diçka të vërtetë? Një kompani lobimi, sipas BIRN-it…
Nuk dëshiroj të merrem me mediat e Sorosit ose pranë
Sorosit. Për këtë nuk jam duke investiguar, por Lëvizja Socialiste për Integrim
ka qenë dhe mbetet gjithnjë një forcë mjaft transparente, e cila respekton
ligjet shqiptare, në radhë të parë, ato amerikane dhe evropiane. Padyshim
kushdo është i lejuar që të thellojë më tej investigimet në këtë drejtim.
Reforma zgjedhore duket se e ka përfshirë politikën
në polemika ditët e fundit. OSBE-ja e ka kundërshtuar mundësinë e aplikimit të
listave të hapura në zgjedhjet e 2017-ës, që ka qenë një propozim i LSI-së. Po
kështu ka hedhur poshtë edhe disa prej propozimeve të opozitës. Nuk pranohen
listat e hapura, me një argumentim të caktuar, që nuk ka kohë për thellimin në
reformë e të tjera e të tjera. A keni një qëndrim për këtë?
Nuk dëshiroj të bëj debat në nivel ekspertësh dhe
teknikësh me OSBE-në. Ne si Lëvizje Socialiste për Integrim kemi qenë për
listat e hapura që në vitin 2008, dhe mendojmë se një nga fatkeqësitë e
sistemit tonë është ky sistem zgjedhor, që praktikisht kufizon mundësinë e
zgjedhjeve, u jep shqiptarëve më shumë mundësi të votojnë se sa të zgjedhin,
pasi kryesisht zgjedhjet i imponojnë partitë dhe drejtuesit e tyre, ndërsa për
qytetarët ka shumë pak vend. Aq më tepër një vend që nuk ka traditë primaret
brenda partisë, natyrisht që kjo e bën edhe më shqetësuese mundësinë, aftësinë
dhe vullnetin e qytetarëve për të bërë zgjedhjet që ata duan, midis partive apo
edhe brenda një partie.
Megjithatë, ne e kemi pranuar OSBE/ODIHR-in si
arbitër për zgjedhjet, dhe është e qartë se reforma zgjedhore duhej të kishte
përfunduar prej kohësh. Kemi kaluar të gjitha limitet. Pingpongu këtu nuk është
shumë i rëndësishëm.
Një përgjegjës duhet të ketë. E kujt është përgjegjësia,
sipas jush? E të dyja partive kryesore?
Nuk dëshiroj të bëj gjyqtarin këtu, por padyshim që
edhe opozita ka pasur mundësi të ishte më insistuese për një kohë të gjatë, për
t’u përqendruar në disa nga çështjet që e preokupojnë më shumë, por megjithatë,
ka përsëri kohë për të gjetur një mirëkuptim. Mbi të gjitha, do të thosha se
standardi i zgjedhjeve është më shumë çështje e vullnetit të forcave politike,
për të mos trysnuar votuesit, për të mos trysnuar administratën zgjedhore, për
të mos trysnuar median, për të mos trysnuar administratën publike, e njëkohësisht
për të garantuar transparencën e financimit të zgjedhjeve të vetë forcave
politike, në mënyrë që të ketë barazi dhe standarde të njëjta për të gjithë.
Ju thoni se ka kohë, OSBE/ODIHR thotë se nuk ka
kohë, në fakt. Ndërkohë, nga ana tjetër kemi opozitën, e cila, në mungesë të
kësaj kohe, sipas OSBE-së….
Kohë ka gjithmonë, nëse ka vullnet. Unë nuk po flas
për aspektin teknik apo teknologjik, sepse kjo është çështje ekspertësh. Këtu
flitet për votimin elektronik. Është një gjë shumë pozitive. Është një gjë shumë
pozitive, pa asnjë diskutim. Mirëpo, më e bukura është se dje, duke diskutuar për
këtë çështje në Konferencën e Kryetarëve, na ikën dritat në Kuvendin e Shqipërisë.
Mendoni sikur të iknin dritat ditën e zgjedhjeve, se çfarë impakti do të kishte
kjo.
Nuk po e them këtë për të relativizuar kërkesën e
opozitës. Kjo është një kërkesë shumë e drejtë, por të mos harrojmë se në 2013-ën
u vendos që të bëhej një proces i tillë, pak a shumë, në dy qarqet më të mëdha,
në Tiranë e në Fier, për të cilin u bënë edhe investimet e duhura, e kjo ishte
e pamundur.
Kështu që çdo investim teknologjik është mjaft
pozitiv, nëse ekziston kjo mundësi, por dikush duhet ta japë këtë garanci,
dikush duhet ta marrë përsipër, sepse vendi nuk mund të shkojë në një kolaps
zgjedhor.
Megjithatë, fakti që OSBE i ka refuzuar, të paktën
në pikëpamje teknike, për shkak të mungesës së kohës, këto ndërhyrje që kërkon
opozita, kryetari
i opozitës, Basha, ka deklaruar
dje për bojkotin e parlamentit. Ka folur për shtyrje të datës së zgjedhjeve pas
mbledhjes së grupit parlamentar. Së pari, si Kryetar i Kuvendit, kur ju dëgjoni
bojkot të parlamentit, çfarë qëndrimi keni?
Bojkoti
nuk është një fenomen i ri dhe i padëgjuar në politikën tonë. Është për të
ardhur keq që edhe në vitin 2017 kemi ende prezent këtë koncept të gabuar
politik. Mendoj se në këtë drejtim përgjegjësia duhet gjetur te klima politike
në vend. Opozita ka përgjegjësinë e saj, natyrisht edhe për vetë klimën. Është
po kjo klimë që nxiste mosbesim ndaj institucioneve dhe këto forma ekstreme
reagimi të cilat pa dyshim që tingëllojnë të papranueshme, aq më tepër për një
vend që synon të hapë negociatat për anëtarësim.
Edhe shtyrja e
datës së zgjedhjeve nuk është një gjë e re në politikën shqiptare. Në mos
gaboj, e frymëzuar nga z. Rama, në një palë zgjedhje lokale, pasi u mblodhën te
ish-Presidenti Moisiu, etj. Të dëgjosh për shtyrje të datës së zgjedhjeve në
këtë moment është diçka e shëndetshme për këtë proces apo duket sikur ky proces
po komprometohet që tani?
E
vërteta, sipas mendimit tim, është se opozita nuk ndihet e aftë për të
konkurruar në një mënyrë bindëse për të fituar zgjedhjet e ardhshme. Dëshira në
një farë mënyre për të justifikuar një rezultat që ajo nuk e dëshiron, e shtyn
më shumë në veprime të tilla, sesa e motivon në një organizim më të fuqishëm,
me një përgatitje shumë serioze për zgjedhjet e ardhshme, duke dashur gjithmonë
të justifikojë një rezultat jo pozitiv.
Kjo
natyrisht që nuk do të thotë se ato kërkesa që opozita i ka të drejta dhe
standardet që kërkojnë zgjedhjet për të qenë të lira dhe të ndershme nuk duhen
respektuar në mënyrë ekstreme. Përkundrazi, kërkohet një vëmendje dhe një
kujdes i jashtëzakonshëm nga maxhoranca, kërkohet një vetëpërmbajtje, madje do
të thosha ekstreme për të evituar çdo pretekst që mund t’i jepej një opozite
deri diku të dëshpëruar për të shkuar drejt bojkotit, apo për të shkuar drejt
veprimeve të tjera ekstreme.
Ju e quani të
dëshpëruar, por zgjedhje të lira dhe të ndershme opozitat kanë kërkuar
gjithmonë, apo jo? Edhe ju kur keni qenë në opozitë, edhe Partia Socialiste…
Unë
mendoj se isha shumë i qartë, i balancuar. Bëra një vlerësim timin për gjendjen
e opozitës, njëkohësisht e bëra të qartë që kjo nuk e ndalon opozitën dhe nuk
ia heq të drejtën asaj për të kërkuar standarde më të larta të zgjedhjeve. Por
të mos harrojmë se në zgjedhjet e vitit 2013 kur Lëvizja Socialiste për
Integrim deklaroi se do të kalonte në opozitë, ju e mbani mend, Partia
Demokratike në kundërshti me Kushtetutën hoqi përfaqësuesin, përfaqësues i
propozuar nga LSI-ja, sepse ai ishte pa parti, në KQZ, për të pasur shumicën e
qartë të KQZ-së dhe pastaj veprimi opozitar ishte tjetër.
Nuk
pati një bojkot, një kapitullim le të themi, por pati një refuzim total: ne po
i lëmë të gjithë anëtarët e KQZ-së dhe ne do të fitojmë. Dhe praktikisht ndodhi
një fitore dhe një ndryshim shumë i madh. Nuk mund të themi se në atë kohë
maxhoranca e mbetur e Partisë Demokratike u kujdes dhe tregoi vëmendje
maksimale për standardet e zgjedhjeve, përkundrazi.
Megjithatë ka
pasur një kryetar tjetër në atë kohë Partia Demokratike dhe z. Basha sot
ndoshta ndihet legjitim që të kërkojë si kryetar i një partie opozitare diçka
tjetër..
Ajo
që përmenda nuk ka ndodhur shumë kohë përpara, por vetëm 3 vjet më parë.
Pra, ka diçka
të pasinqertë thoni ju në këtë kërkesë, apo insistim?
Jo
të pasinqertë, por mendoj se duhet të jemi më realistë. Standardet e zgjedhjeve
janë diçka tjetër, por nëse opozita mendon se patjetër duhet të gjejë një
justifikim për zgjedhjet, pavarësisht se si do të jetë rezultati i tyre duke
njollosur procesin, kjo është mjaft e gabuar.
A do të
viheshit në krah të opozitës në këto kërkesa aktuale që ajo ka për reformën
zgjedhore, siç iu vutë në krah për konsensusin e reformës në drejtësi? Këtë
herë në krah të opozitës për konsensusin e reformës zgjedhore, pasi edhe ky
proces është po aq i rëndësishëm, apo jo?
Ne
mbështesim çdo gjë që i intereson vendit. Vendit i interesonte vetëm reformë me
konsensus në drejtësi, absolutisht asgjë tjetër. Ne u investuam për këtë gjë,
nuk u investuam se thjesht këtë gjë e donte opozita, por sepse pa opozitën nuk
do të kishte reformë në drejtësi, por do të kishte një konflikt për një kohë
shumë të gjatë dhe asnjë lloj reforme nuk do të kishte këtu. Për një ligj Vetting-u,
që nuk kishte të bënte me Kushtetutën, praktikisht ne e shohim që reforma u
vonua për gati 5-6 muaj.
Dekriminalizimi.
Ne e mbështesim plotësisht dekriminalizimin. Duket sikur kjo i intereson
opozitës, meqenëse ishte ajo si iniciatore e këtij procesi. Por pavarësisht
kësaj, kjo është një gjë që i intereson vendit dhe që i intereson të gjithë
sistemit tonë politik dhe shoqëror. Njerëz me rekorde kriminale nuk kanë asnjë
arsye për të qenë në politikë.
Për
zgjedhjet e lira dhe të ndershme, patjetër. Por unë nuk mund t’ju them sot. Votimi
elektronik, patjetër. Por nëse dikush jep garanci, sepse unë nuk jap dot
garanci.
Kush duhet t’i
japë, sepse ju jeni në maxhorancë? A do të ketë një qeveri, e cila herët apo
vonë do të garantojë dritat në këtë vend, për shembull?
Patjetër!
Garanci në këtë ne kemi zgjedhur OSBE-ODIHR-in si arbitër dhe si vlerësues të
standardit të zgjedhjeve. Ne duhet të arrijmë një mirëkuptim dhe dakordësi për
disa çështje, pra për çdo gjë që është e mundshme, për financimin e partive,
patjetër; për çdo kërkesë të drejtë për të penalizuar sa më rëndë ata që prekin
votën, ata që tentojnë blerjen e saj, patjetër.
Pra,
ne duhet të arrijmë mirëkuptimin për çdo gjë që i intereson realizimit të
standardeve sa më transparente dhe sa më të larta për zgjedhje të lira dhe të
ndershme. Nuk ka rëndësi nëse e kërkon opozita, e kërkon Partia Socialiste, e
kërkon Partia e Bashkimit për të Drejtat e Njeriut. Pra, nuk duhen parë gjërat
që mbështesim këtë apo atë, ne mbështesim çështjen.
A keni
pakënaqësi ndaj PS-së për faktin që nuk përqafoi idenë e listave të hapura, që
ju e kërkuat? Jeni anëtarë të të njëjtit koalicion, duhet t’ju dëgjonin më
shumë? Taulant Balla thotë se problem janë kuotat gjinore, Kryeministri, në
intervistën që ka dhënë këtu, ka folur për vështirësitë teknike, ju keni shumë
vjet që e kërkoni, a ka ardhur momenti që ju të negocioni fort për këtë gjë?
Ne
e kemi kërkuar që në vitin 2008 dhe do të vazhdojmë ta kërkojmë këtë të drejtë,
që shqiptarët të kenë mundësi të zgjedhin dhe jo vetëm të votojnë. Natyrisht,
ne në mënyrë të njëanshme nuk mund ta garantojmë këtë mundësi, kështu që na
mbetet të jemi sa më transparentë dhe sa më të hapur në mënyrën se si do t’i
realizojmë listat e LSI-së për të dhënë shembullin tonë në këtë aspekt.
Partia
Demokratike ka publikuar një memorandum për zgjedhje të lira dhe të ndershme
gjatë ditës së djeshme, të firmosur kryesisht nga partitë opozitare, por edhe
nga z. Dule. Burime pranë Partisë Demokratike flasin që do të vazhdojë të
firmoset edhe nga parti jashtë koalicionit opozitar, madje brenda koalicionit
qeverisës. A ka pasur negociata me ju, me LSI-në, për ta firmosur këtë memorandum?
Nuk
jam në dijeni. Di që ka pasur një lajm publik për këtë takim të kryetarit të
PD-së me disa kryetarë të partive të tjera. Kjo është një e drejtë e tyre. Çdo
gjë që është e mundshme për t’u realizuar, ka mbështetjen tonë të plotë, por
nuk mund ta bëj këtë vlerësim konkret apo teknik për çdo çështje.
A do ta
firmosnit ju një memorandum të iniciuar nga kryetari i opozitës dhe të firmosur
nga shumë parti të tjera, kryesisht opozitare?
Unë
jam gati të firmos që sot të gjitha rekomandimet e OSBE-ODIHR-it dhe çdo gjë që
është e mundshme që të realizohet deri në datën 18 qershor.
A quhet i
cenuar procesi zgjedhor, z. Meta, nëse opozita që në këtë nisje ka këtë hap,
pra ka këtë shqetësim të madh se nuk do të ketë zgjedhje të lira dhe të
ndershme? A është detyrë e maxhorancës apo e maxhorancave në përgjithësi, ta
garantojnë opozitën për këtë gjë?
Unë
mendoj se opozita duhet të jetë më realiste dhe duhet të jetë shumë më konkrete
në mundësinë e realizimit të kërkesave të saj. Nëse ata me ekspertët dhe
teknikët e tyre e bindin OSBE-ODIHR-in se votimi elektronik apo numërimi
elektronik mund të bëhet dhe OSBER-ODIHR-i thotë “po” dhe e merr këtë
përgjegjësi, unë që sot jam dakord për këtë gjë dhe e votoj.
Meqenëse jemi
tek opozita, kreu i opozitës, z. Basha, ka qenë kategorik kundër idesë së një
koalicioni me LSI-në. A jeni edhe ju kaq kategorik, z. Meta?
Natyrisht,
mua nuk më mbetet gjë tjetër veçse të bashkohem me përgjigjen e z. Basha. I lutem
të mos e ngrejë kaq shumë zërin, sepse edhe më qetë mund ta kishte thënë këtë
“jo”-në.
Edhe ju jeni
për “jo, jo, jo” kundër idesë së një koalicioni me krahun opozitës?
Natyrisht,
nuk ka asnjë arsye që ne të bëjmë një koalicion me PD-në.
Për të njëjtat
arsye që e bëtë dikur…
Ne
bëmë një koalicion pas zgjedhjeve, rrethanat kanë qenë të qarta dhe unë jam
shumë i bindur edhe sot se ai koalicion ka qenë shumë i drejtë për kohën kur u
bë dhe për objektivat që realizoi.
Të
mos harrojmë dy gjëra: liberalizimin e vizave, që ndodhi atëherë, dhe që nuk e
dimë nëse do të ndodhte më vonë. Së dyti, të mos harrojmë që edhe statusin
kandidat Shqipëria pothuajse e mori nëse do të ishin votuar në kohë tri ligjet,
të cilat u votuan në fund të atij mandati.
Pra, nuk gjeni
një arsye për të qenë një koalicion parazgjedhor, por mund të gjeni arsye për
të qenë në një koalicion paszgjedhor me PD-në? A e kuptova mirë këtë gjë, apo
jo?
Këtë
e thatë ju.
Prandaj ju
pyeta, ndoshta e kam kuptuar gabim…
Besoj
se e thashë në mënyrë të qartë: z. Basha nuk ka asnjë arsye të bërtasë kaq
shumë: “jo, jo, jo”, por mund ta thotë shumë më qetë, me një “jo”, siç po e
them unë.
Sepse nuk i
dihet?
Jo,
por pse duhet të konsumojë energji të panevojshme për një çështje të thjeshtë.
A do të ishte
më mirë të linte një derë të hapur? Përsëri interpretimi im është ky…
Dakord,
është interpretimi juaj.
Ju çfarë
mendoni, a do të ishte mirë që të kishte një derë të hapur sidoqoftë dhe jo një
ton kaq të fort me një “jo” kaq të madhe?
Unë
mendoj se politika është pa asnjë diskutim shumë dinamike dhe shpesh edhe
interesante kur është jo e parashikueshme. Ja, shikoni rastin fundit, zgjedhjet
në SHBA.
E
paparashikueshme, kjo është e vërtetë. Dakord, por një derë e hapur nuk do t’i
bënte keq askujt, kjo është ideja?
Ideja
juaj?
Po, është
ideja ime, le ta quajmë kështu. Ju, z. Meta, jeni shprehur se koalicioni aktual
ka potenciale të mëdha, edhe pse të pashfrytëzuara. A mund të jeni më i qartë
për çfarë potencialesh të pashfrytëzuara e keni fjalën?
Unë
besoj se ky koalicion ka arritur disa prej objektivave të tij kryesore, por
padyshim që gjithnjë ka mundësi për arritje më të dukshme, për arritje më të
prekshme dhe për përqendrimin e energjive në fushën e arritjeve dhe jo shpesh
të debateve të panevojshme edhe me opozitën, apo ndonjëherë edhe brenda
vetvetes.
Kur flisni për
potenciale të pashfrytëzuara brenda koalicionit, për çfarë e keni fjalën,
bashkëpunim më të mirë mes jush, me ndarje idesh?
Po,
për një bashkëpunim më të mirë, më të efektshëm, për një koordinim më të mirë
politikash, prioritetesh, projektesh, padyshim gjithmonë.
Sa për qind të
potencialit tuaj keni shfrytëzuar deri tani brenda koalicionit?
Nuk
e kam llogaritur ende. Kur ta llogaris…
Si e mendoni
me një mesatare?
Kanë
mbetur ende disa muaj, ndaj, kur ta llogaris bashkë me kolegët e mi, sepse nuk
mund t’i bëj llogaritë vetëm…
Për shkak se
nuk keni bërë llogaritë, po prisni prillin dhe nuk e deklaruat në dhjetor
vendimin për koalicionin, siç paralajmëruat, për shembull? Keni ende llogari
për të bërë brenda koalicionit, për arritjet brenda jush e të tjera?
Datat
që vendosni ju, duke interpretuar reagimet e mia apo të përfaqësuesve të tjerë
të LSI-së, janë e drejta juaj.
Ne
kemi një marrëveshje, të cilës i qëndrojmë dhe ky koalicion ka ende mjaft punë
për të bërë për të përmirësuar vetveten. Vendi ka shqetësime shumë më të mëdha.
Për
problemin e koalicioneve, që në muajin e parë kur u krijua ky koalicion, kanë
filluar bastet e të tjera, se kur do të prishet, se çfarë do të ndodhë. Mua nuk
më shqetësojnë këto, nuk më preokupojnë.
Si e shpjegoni
ju këtë? Për shembull, nuk kujtoj të ketë pasur të tilla baste në koalicionin
tuaj me z. Berisha.
Nuk
i kujtoni, sepse kanë kaluar vite, por po të ktheheni pas dhe të lexoni gazetat
dhe titujt e tyre, do të shikoni se ka ndodhur e njëjta gjë, sepse ne kërkojmë
të krijojmë lajme të paqena.
Ju po thoni se
nuk ka një ndryshim, edhe pse në dukje mund të duket sikur ka qenë një
koalicion më i qëndrueshëm me z. Berisha?
Unë
mendoj se edhe ky koalicion është i qëndrueshëm.
Z. Meta, pse
duhet të presim patjetër muajin prill, është ideja? Ka një kuriozitet publik,
jo vetëm politik, për fatin e koalicionit zgjedhor se ku do të bëjë pjesë
LSI-ja, pasi tashmë dihet se ku është LSI-ja, atje do të shkojë edhe pushteti,
për shkak të disa llogaritjeve elektorale që bëhen. Pse s’jeni i qartë që tani
se ç’do të bëni ju në zgjedhje, ose nëse do të dilni vetëm, nëse po e shqyrtoni
këtë ide?
Nuk
kemi filluar ende të shqyrtojmë idetë. Unë nuk mund të shprehem për diçka që
nuk është vendosur, por besoj se diçka doli nga kjo studio, që koalicion me
Partinë Demokratike nuk do të ketë dhe këtu kemi konsensus të plotë me z. Basha.
Lidhur me koalicionin
me LSI-në, “taktikë të respektueshme” e quajti Kryeministri faktin që ju herë
bëni sikur doni, herë bëni sikur nuk doni e të tjera. Keni ndonjë koment?
Unë
nuk jam këtu për të bërë komente për komentet, megjithatë, unë di të them se
vendimet e Lëvizjes Socialiste për Integrim i takojnë vetëm asaj për t’i marrë.
Natyrisht, të respektueshme, të parespektueshme, ato janë të patjetërsueshme
kur merren.
“I takon Ilir
Metës të vendosë nëse do të qëndrojë apo do të rimartohet djathtas”, ka qenë
deklarata e Ramës diku në shtator, që u komentua edhe si një sinjal i parë për
hapjen e PS-së, për t’i thënë “ejani në koalicion, na jepni një përgjigje” e të
tjera. Vërtet martesa është institucion i vështirë, e thonë të gjithë, por
duket sikur ju nuk po vendosni të martoheni majtas këtë radhë…
Absolutisht,
martesa është vetëm për Monikën. Në politikë ka vetëm marrëveshje.
Ju, z. Meta,
thoni se ende nuk e keni vendosur, por a është një opsion i mundshëm që LSI-ja
të dalë e vetme në zgjedhjet e vitit 2017? Partia Socialiste ose z. Rama mendon
se PS-ja si forca më e madhe e të majtës mund t’i fitojë e vetme. Z. Rama e ka
këtë bindje që fiton vetëm…
Është
një gjë shumë e mirë dhe padyshim edhe z. Rama, edhe PS-ja janë sovranë në
zgjedhjet e tyre, ashtu sikurse është edhe Lëvizja Socialiste për Integrim dhe
çdo forcë tjetër.
Ju po mendoni
të dilni vetëm dhe ta lini të fitojë vetëm PS-ja, siç mendon z. Rama që mund të
fitojë vetëm?
E
vetmja gjë që pata mundësi të mendoja dhe që besoj se do të ketë një konsensus
edhe në LSI, është që të respektojmë konsensusin me z. Basha, për të mos pasur
një koalicion me Partinë Demokratike. Për të tjerat ka kohë. Aktualisht, ka
gjëra më të rëndësishme.
Në fakt edhe
pjesëtarët e LSI-së, një deputete e LSI-së, e ka deklaruar që ndoshta do të
ishte më mirë që LSI-ja të dilte e vetme në zgjedhje. Dje një ministër juaji në
një studio televizive ka evokuar faktin që në disa zgjedhje LSI-ja ka dalë dhe
ka konkurruar e vetme, duke sjellë edhe rezultate të mira në shtëpi. Pra, duket
sikur ka një lloj fryme, e cila po lë të kuptohet se ju po e mendoni mirë nëse
mund të dilni ose jo vetëm në këto zgjedhje, edhe pse koalicionet nuk i
favorizojnë në fakt…
Dëshiroj
ta mbyll këtë histori duke thënë se LSI-ja do të marrë një vendim më të mirë në
kohën e duhur, pa u imponuar nga askush përveçse nga interesi i vendit, i
stabilitetit të tij, i standardit të zgjedhjeve që duhet të arrijë, i
seriozitetit për zbatimin e procesit të dekriminalizimit, që është jetik edhe
për standardin e zgjedhjeve, por edhe për besueshmërinë e zbatimit të reformës
në drejtësi, si dhe nisur nga çështje të tjera që janë të rëndësishme për
programin e LSI-së dhe për atë që ajo përfaqëson. Mendoj se kaq është e
mjaftueshme.
A mos vallë
pjesë e negocimit për koalicionin e ardhshëm zgjedhor, që janë edhe negociata
normale midis palëve politike, do të jetë zgjedhja e Presidentit? Është emri i
Presidentit pjesë e negocimit nëse do të jeni ose jo me PS-në në zgjedhjet e
ardhshme në koalicion?
Kjo
nuk është çështja më e rëndësishme. Më e rëndësishme është që vendi të ketë një
President me integritet, në mënyrë që të jetë një përfaqësues i respektuar dhe
i gjithëpranuar. Për ne çështja e emrit nuk është çështje negocimi. Ne një emër
që na bind, e votojmë. Një emër që nuk na bind, nuk e votojmë.
Ju do të
kërkoni që ky emër të jetë i propozuar nga LSI-ja, pra që Presidenti i ardhshëm
të jetë i LSI-së?
Kjo
nuk është gjë e rëndësishme për ne. E rëndësishme është që Presidenti i
ardhshëm të mos jetë kukull i askujt.
Edhe aleati
tjetër duket sikur në koalicion, edhe pse jo në qeverisje, por megjithatë në
koalicion, z. Idrizi, duket se ka ashpërsuar tonet së fundi, duke iu drejtuar
LSI-së. Znj. Doda ka bërë një deklaratë, që mund ta quaj të fortë, duke ju bërë
thirrje që të ndani mendjen se çfarë do të bëni me koalicionin. Si i keni parë
këto shigjetime? Të nevojshme, të panevojshme?
Nuk
dëshiroj të komentoj as reagimet e deputetëve të partive të caktuara apo qoftë
edhe të deputetëve apo të ministrave të caktuar të LSI-së, që ndonjëherë mund
të mos jenë korrekte nga ana politike. Kështu që thjesht unë do të vë buzën në
gaz.
Me deklaratat
e PDIU-së?
Me
të gjitha deklaratat ultimative të PDIU-së, të LSI-së, dhe të të gjithëve.
Edhe të
LSI-së?
Po,
të të gjithëve.
Fakti që ju
nuk jeni megjithatë kategorik, për sa i takon zgjedhjes suaj me PS-në…
Jam
kategorik për t’i qëndruar marrëveshjes. A mund të jem kategorik për të bërë një
marrëveshje jashtë vullnetit të strukturave të forumeve të LSI-së?
Po strukturat
u zgjodhën. Ju keni deklaruar që do ta merrni këtë vendim pas zgjedhjes së
strukturave të LSI-së…
Natyrisht,
por reforma zgjedhore nuk ka përfunduar. Pra, ka shumë çështje të cilat duhen
zgjidhur.
Ka pakënaqësi
që ju nuk jeni kaq kategorik në vendimin tuaj që në këtë moment. Keni
pakënaqësi ndaj Kryeministrit Rama apo qeverisjes Rama në përgjithësi?
Ne,
në radhë të parë, kemi pakënaqësi ndaj vetes dhe asnjëherë nuk jemi të kënaqur
me atë që arrihet, për arsye se situata ekonomike, shoqërore në vend gjithnjë
lë vend për të kërkuar më shumë. Problemet janë ende të mëdha pavarësisht nga
shumë përmirësime, nga shumë arritje, sidomos në nivelin makro-ekonomik. Kështu
që kërkesa jonë për ndryshime dhe përmirësime është e përhershme.
Pra, nuk keni
ndonjë pakënaqësi personale me Kryeministrin apo politike për sa i takon
qeverisë?
Nuk
bëhet fjalë për çështje personale. Po të ishte për çështje personale, ky
koalicion nuk do të ishte bërë kurrë.
Që do të
thotë?
Do
të thotë se gjykimi është gjithmonë politik.
Si një nga
njerëzit më me eksperiencë në politikën shqiptare, një nga lojtarët e shahut më
të mirë politik në Shqipëri, sipas mendimit tim, keni qenë kryeministër që në
moshën 30-vjeçare. Keni punuar me shumë kryeministra, thuajse me të gjithë të
tjerët, çfarë kryeministri është Edi Rama?
Unë
nuk jam këtu për të vënë nota, aq më tepër që mund të jem subjektiv,
pavarësisht nga kahu. Është një kryeministër, që u takon qytetarëve shqiptarë
ta vlerësojnë, në radhë të parë. Ne e kemi vlerësuar si të tillë, duke qenë
kryetari i partisë më të madhe në vitin 2013, duke i dhënë besim dhe mbështetje
të plotë për të realizuar një program për të cilin kemi rënë dakord.
A është Kryeministri
më i mirë me të cilin keni bashkëpunuar? A mund të bëjmë një vlerësim të tillë,
duke qenë se ju keni qenë në koalicion…
Ne
kemi një raport pak të veçantë. Vërtet bashkëpunojmë si kryetarë të dy forcave
politike kryesore, por jemi në një raport tjetër. Gjithashtu, nga ana
institucionale, ai është në pozicionin e Kryeministrit, kurse unë në pozicionin
e Kryetarit të Kuvendit, kështu që nuk mund ta shuaj plotësisht kuriozitetin
tuaj, duke qenë se kam punuar edhe me kryeministra të tjerë, në raporte të
tjera, si kryeministër apo si zëvendëskryeministër e kështu me radhë.
Pra, ju po
thoni që raportet varen nga konteksti. Po ju pyes ndryshe: cili është kabineti
më i dobët, për shembull, për të cilin ju keni një vlerësim negativ nga qeveria
“Rama”?
Nuk
dua të hyj në vlerësime të tilla. Nuk më takon.
Atëherë,
flasim për më të mirin, në qoftë se është më e thjeshtë kjo. A ka një kabinet
që ju e konsideroni më të mirë, përveç atyre të LSI-së?
Nuk
dëshiroj fare të bëj dallime të tilla, sepse ju doni të bëni lajme.
Po nga
ministritë tuaja, cila ka performuar më mirë?
Mendoj
se të gjitha duhet të përpiqen të performojnë më mirë.
Cili është
bilanci, sipas Ilir Metës, për vitin 2016, i qeverisë në të cilën bëni pjesë
dhe më pas i LSI-së brenda kësaj qeverie?
Bilanci
është pozitiv në disa drejtime, por shumë arritje nuk dolën në pah për arsye se
reforma në drejtësi u shoqërua nga një konflikt tërësisht i panevojshëm dhe i
padobishëm. Nëse reforma në drejtësi do të ishte zhvilluar në një klimë më
konstruktive, reforma do të kishte filluar me kohë të jepte rezultatet e saj.
Shumë gjëra të bëra me nxitim do të ishin evituar, të cilat mund të kthehen në
një problem për zbatimin dhe efektivitetin e reformës në të ardhmen.
Së
dyti, procesi i dekriminalizimit, i shoqëruar, gjithashtu, me një retorikë
konfliktuale, pra shumë nga arritjet e tjera, si të thuash, janë lënë pak në
hije, megjithatë ana më pozitive është një rekomandim pozitiv i Komisionit
Europian për Shqipërinë, edhe pse ndodh në një klimë jo shumë të favorshme në
BE për procesin e zgjerimit. Ky është një proces, të cilin ne duhet të
përpiqemi ta shtyjmë përpara, me sa më shumë përgjegjshmëri, sepse është një
proces që ecën në një terren “të minuar”. Pra, mjafton problemi më i vogël me
zgjedhjet dhe ky është një proces që komprometohet për vite të tëra. Mjafton
një problem tjetër, po themi, me zbatimin apo me keqzbatimin e reformës në
drejtësi dhe përsëri ky proces mund të kompromentohet për një periudhë të
gjatë. Pra, kjo është arritja më pozitive, e cila i përmbledh arritjet e tjera
të Shqipërisë, por është një arritje, e cila duhet trajtuar me shumë kujdes, si
puna e fëmijës së vogël.
Pra, si e
fëmijës së vogël, të porsalindur, që fillon hapat e parë, thoni ju. Dakord, por
ju flisni për bilanc pozitiv, ndërkohë me fjalët: kanabizim, dekriminalizim,
korrupsion, paaftësi, e kategorizon opozita vitin 2016 për këtë qeveri dhe ju
bën edhe ju përgjegjës. A keni ndonjë koment për këtë?
Komenti
im është që për kanabizimin opozita, kryesisht, u kujtua pas zgjedhjeve të
Dibrës, madje edhe para zgjedhjeve nuk foli për këtë çështje as në Dibër.
Natyrisht, këtu ka probleme të rëndësishme dhe mjaft serioze, të cilat
përmblidhen edhe në raport-progresin e Komisionit Europian. Sigurisht që këto
janë prioritetet kryesore, për të çuar përpara edhe procesin e hapjes së
negociatave.
Z. Meta, në
një linjë të përgjithshme, ju mendoni se qytetari shqiptar i vitit 2013, sot në
viti 2017 është më mirë apo më keq? Qeveria “Rama” i ka dhënë mundësi më të
mira, më të shumta apo e kundërta? Një vlerësim të përgjithshëm…
Unë
mendoj se situata mund të ishte më e mirë. Pa dyshim, nuk ka asnjë diskutim që
në raport me vitin 2013 situata është shumë më pozitive. Në vitin 2013 situata
financiare e vendit ishte jashtëzakonisht e vështirë dhe e paparashikueshme.
Sot është shumë e qëndrueshme. Rritja ekonomike e vendit është e qëndrueshme
dhe pozitive, por absolutisht që mund dhe duhet të ishte më e mirë.
Pra, mund dhe
duhet të ishte më e mirë? Po plani juaj i punësimit, që ishte premtimi i
drejtpërdrejtë elektoral i LSI-së, më i qarti i vitit 2013, punësimi më
drejtpërdrejtë për elektoratin? Zgjedhjet janë afër, a keni ju një bilanc
pozitiv, si LSI në lidhje me premtimet tuaja elektorale?
Ne
mendojmë se do të kemi kohë. Objektivat tona, pa dyshim që kanë qenë shumë më
realiste.
Sa ju ka
ndihmuar aleati juaj kryesor, ose sa ju është gjendur në idetë tuaja?
Ne
mendojmë se ka ende mjaft ide të pashfrytëzuara, të cilat LSI-ja do t’i bëjë të
qarta.
Z. Meta,
kalojmë te një çështje tjetër, që ka të bëjë me kthimin në Kuvend të ligjit të
mbetjeve. Maxhoranca e ka miratuar atë. Presidenti dekretoi rishqyrtimin e këtij
ligji në Kuvend. Firma e Presidentit mban datën 14 tetor. Ka tre muaj që ky
dekret nuk votohet në Kuvend. A ka një arsye për këtë gjë? Cili është vendimi
që ka marrë maxhoranca në lidhje me këtë çështje?
Nuk
është se kemi një mendim të qartë për hir të maxhorancës, por qëndrimi im për
këtë çështje është që miratimi i çdo ligji të tillë duhet të ketë një konsensus
të shoqërisë civile, pra nuk duhet të shoqërohet me një konflikt publik, aq më
tepër në një situatë të tillë, kur ai do të merrte përmasa të mëdha edhe për
shkak të interesit të opozitës për ta politizuar në prag të zgjedhjeve, por nuk
është thjesht shqetësimi i zgjedhjeve, por është edhe shqetësimi për imazhin e
vendit, i cili ka prioritet turizmin, i cili po promovohet gjerësisht edhe nga
mediet ndërkombëtare si një destinacion i preferuar.
Pra, nuk po
kalon në Kuvend, pasi ju po prisni që të ketë konsensus në lidhje me këtë ligj?
Unë
besoj se dhashë një përgjigje.
Ju keni
deklaruar se kriminalizimi, si pasojë edhe dekriminalizimi nuk janë një problem
i LSI-së, por faktet u treguan kokëfortë, treguan diçka tjetër. Cili është
qëndrimi për deputetin tuaj , z. Meta?
Sigurisht
që nuk është një problem i LSI-së për arsye se Lëvizja Socialiste për Integrim
e ka votuar me bindje të plotë këtë ligj. E mbështet 100% dhe jo thjesht për
ata të cilët preken nga ky ligj dhe që mund të jenë anëtarë të PS-së, PD-së ose
partive të tjera, por edhe të LSI-së.
Lëvizja
Socialiste për Integrim ka bërë një kujdes maksimal në zgjedhjet vendore, kur
ky ligj ishte në fuqi, për të marrë garancitë e duhura nga të gjithë
kandidatët, në mënyrë që ata të mos kishin asnjë problem. Besojmë që kjo ka
qenë një masë mjaft serioze dhe e rëndësishme dhe ka rezultuar efikase. LSI-ja
nuk ka pasur asnjë problem sa u takon deputetëve. Një deputet ka pasur një
problem dhe kjo është një çështje etike, nuk është çështje e Lëvizjes
Socialiste për Integrim. Lëvizja Socialiste për Integrim nuk ka kandiduar dhe
nuk kandidon askënd, i cili thotë dhe e pranon që ka pasur probleme. Mund të
dalin nesër njerëz të tjerë. Ne mbështesim zbatimin e këtij ligji. Për ne nuk
ka asnjë rëndësi se kush është dhe i kujt partie është, a është i LSI-së, a
është i PD-së, a është i PS-së, apo i çdo force politike. Ky është një standard
i panegocueshëm për ne.
A mendoni se
është kosto për ju fakti që z. Selami e pati këtë problem? E quani një zgjedhje
të gabuar?
Nuk
është kosto.
Pse zgjedhja e
tij ju mendoni se ishte zgjedhje e duhur në atë kohë dhe më pas…?
Nuk
është kosto për arsye se kosto është kur ti i kundërvihesh këtij procesi për
arsye politike. Kosto është kur je i njëanshëm, pra kur e përkrah këtë proces
për individë që u takojnë partive të tjera, por kthehesh në një mburojë të
rasteve kur i ke këto brenda partisë tënde.
Por
kur qëndrimi yt është i drejtë, i qartë, transparent, është i menjëhershëm nuk
është kosto, përkundrazi, është arritje.
Në një
intervistë televizive z. Selami duket sikur ju ka atakuar. Ka deklaruar se në
zgjedhjet lokale të vitit 2015, Meta preferoi Vorën në vend të Vlorës. Pati
disa deklarata që kishte pakënaqësi ndaj jush…
Mua
nuk më rezulton kështu. Mesazhi i fundit i tij pas hetimit të KQZ-së është për
besnikëri të përjetshme ndaj Lëvizjes Socialiste për Integrim.
E
dyta, e kam lexuar në gazetë, se nuk e kam parë në emision. Kjo më duket si
bejte Vora-Vlora, sepse nuk kanë asnjë lidhje me njëra-tjetrën. I vetmi person
që ka kërkuar ose që më ka kërkuar mua të kandidojë për Vlorën ka qenë vetëm z.
Selami dhe askush tjetër nuk më ka kërkuar, as nuk kam pranuar që z. Selami të
jetë kandidat për Bashkinë e Vlorës.
Pra, nuk ka
qenë asnjëherë një çështje për shqyrtim Vlora, përveçse kërkesa e vetme e…?
Ka
qenë i vetmi që ka shprehur një kërkesë. Ndoshta ka parë ndonjë ëndërr që
dikush i ka premtuar ose kërkuar që të kandidojë për Vlorën, përveç vetes së
tij.
Ju po thoni që
nuk keni pasur ndonjë negociatë, për shembull, me z. Rama për Vlorën si bashki
e të tjera?
Sigurisht
që jo, se z. Rama është edhe kryedeputeti i Vlorës dhe jo vetëm për z. Selami,
por edhe për këdo tjetër ai do ta kishte të pamundur t’i justifikohej Partisë Socialiste
që të linte Vlorën. Unë e di që ai ka shumë simpati për z. Selami dhe mund t’i
besonte edhe Tiranën, por Vlorën nuk e besoj.
Një simpati e z.
Rama, por kemi në këtë moment një deputet që është, le ta quajmë, një nga
viktimat e para të dekriminalizimit. A mund ta quajmë kështu?
Ne
nuk mund ta quajmë viktimë. Çdo deputet, i cili mendon se ka një problem, duhet
të tërhiqej që në momentin që u miratua ligji. Kështu që nuk mund të flasim për
viktima. Ligji do të zbatohet. Këta janë qytetarë normalë, në kuptimin që mund
të kenë pasur një problem. Sipas drejtësisë, kjo nuk i pengon për të qenë
qytetarë si gjithë të tjerët, por për shkak të ngjarjeve që kanë ndodhur në
Kuvend është ndërmarrë kjo iniciativë, e cila duhet respektuar nga të gjithë.
Askush nuk ka pse të ndihet viktimë.
Pyetja ime
ishte kjo: që në dhjetor të vitit 2015 opozita inicion procesin e
dekriminalizimit si një kauzë të saj dhe duket sikur po merr sukseset e para
ideja e opozitës se ka nevojë për dekriminalizimin e parlamentit, por që në
dhjetor të vitit 2015 u fol për 19 apo 20 deputetë që duhet të jenë “viktima”
të dekriminalizimit; ju, si Kryetar i Kuvendit, mendoni se ka ende deputetë të
tjerë, të cilët do t’i shohim përpara prokurorisë dhe KQZ-së?
Këto
i di Prokuroria. Për mua, edhe 140 po të jenë, duhet të ikin nga parlamenti dhe
të vijnë të tjerë, kjo nuk ka asnjë rëndësi.
Pra, nuk keni
indicie të tjera nëse do të ketë deputetë të tjerë apo jo?
Ne
respektojmë çdo vendim të autoriteteve kompetente.
Z. Manjani tha
që LSI-ja dhe Partia Socialiste erdhën në pushtet me Blushin dhe jo me PDIU-në.
Pyetja nuk ka të bëjë me PDIU-në, sepse ju u përgjigjët, por ka të bëjë me
Blushin. Çfarë mendoni për LIBRA-n e Blushit?
Mendoj
që ky prononcim i z. Manjani nuk është politikisht korrekt, megjithatë ai ka
shprehur mendimin e tij. Ne kemi ardhur në qeveri si koalicion PS-LSI dhe të
gjitha forcat e tjera politike. Për sa i takon forcës së re që ka krijuar zoti
Blushi, kjo është një sfidë e tij. Unë besoj se ka qenë mundësia që zoti Blushi
si politikan me eksperiencë, por edhe i ri dhe me kontribute, të vijonte t’i
jepte këto kontribute në kuadrin e Partisë Socialiste, por natyrisht që kjo
është një çështje e tij dhe nuk mund të them diçka të veçantë. Natyrisht, të
krijosh një forcë të re është një sfidë e madhe.
Ju e dini, apo
jo, e dini mirë se ç’do të thotë?
E
di.
Ju shikoni një
lloj paralelizmi midis largimit tuaj nga Partia Socialiste në kohën kur Kryeministër
ishte z. Nano dhe largimit të Ben Blushit sot?
Unë
nuk dua të heq paralele midis këtyre dy ngjarjeve, sepse janë të zhvilluara në
kohë të ndryshme, në rrethana të ndryshme. Megjithatë, të dyja nuk janë
zhvillime le të themi pozitive, në kuptimin se ne kemi nevojë për forca
politike gjithnjë e më demokratike dhe që janë në gjendje ta menaxhojnë
demokracinë e brendshme në mënyrë pozitive.
Ju në atë kohë
nuk gjetët hapësira brenda Partisë Socialiste dhe krijuat lëvizjen tuaj dhe me
sa duket kjo ndodhi edhe me Blushin ose të paktën kështu e ka shpjeguar Blushi.
Mendoni se Partia Socialiste, ajo parti që ju njihni, po humb gjithmonë e më
tepër nga demokracia e brendshme, z. Meta?
Nuk
dëshiroj të komentoj çështje të brendshme të Partisë Socialiste, as të forcave
të tjera politike, por ne të gjithë duhet të kujdesemi më shumë për
demokracinë, duhet të kujdesemi më shumë për zgjedhjet e lira të 18 qershorit
edhe brenda forcave tona politike. Njerëzit kanë nevojë për një GDP më të
madhe, kanë nevojë për rritjen e të ardhurave, kanë nevojë për rritjen e
pagave, kanë nevojë për rritjen e pensioneve, kanë nevojë edhe për vende pune,
por mbi të gjitha në këtë sistem njerëzit kanë nevojë edhe për t’u ndier sa më
mirë dhe ajo që i bën të ndihen sa më mirë është një demokraci e shëndetshme.
Mendoni që
LIBRA si parti e Blushit do të jetë një kosto për koalicionin e majtë, nëse ju
do të jeni bashkë me Ramën apo vetëm? A do të jetë një kosto partia e Blushit?
Nuk
dua të hyj në këto debate…
Kalkulime
elektorale…
As
kalkulime, as paragjykime. Ky ka qenë një raport i tyre dhe është një zgjedhje
e z. Blushi dhe kaq.
Panorama
20-vjeçare e së majtës, të paktën ajo që kemi pasur parasysh 20 vjetët e
fundit, ka ndryshuar, apo jo, z. Meta. Shumë nga partitë e vogla thuajse nuk
ekzistojnë më. Kur them të vogla, e kam fjalën për ish-partinë e Gjinushit,
PDS-në e Milos, të rejat që dolëm më pas si ajo e Koçit e të tjera po ashtu.
Ato duken sikur janë pa zë. Çfarë mendoni në një panoramë të përgjithshme për
të majtën?
Që
të bëj një panoramë më të përgjithshme në fakt, më duhet t’ju them se ka
ndryshuar shumë panorama e të majtës në botë, ka ndryshuar shumë panorama e të
majtës në Europë dhe duke qenë se unë për një kohë të gjatë kam ndjekur gjithë
këtë evoluim të së majtës europiane që në fillim të viteve ‘90-të, gjithmonë më
kujtohet një thënie e Fabio Musit, një nga figurat kryesore të së majtës
italiane në Kongresin e Firences, kur ishte Kryeministër z. Prodi dhe u bë Partia
Demokratike, le të themi një bashkim deri diku edhe artificial i partive që
ishin në qeverinë e Prodit, duke humbur jo pak nga identiteti i mëparshëm i
PDS-së; Fabio Musi, duke iu drejtuar D’Alemës, duke iu drejtuar Fasinos dhe
drejtuesve të tjerë të partisë në atë kohë, gati duke qarë, sepse ata e kishin
nisur bashkë këtë punë që me rininë komuniste, u thotë: “Ju po dilni kundër
historisë dhe historia na ka mësuar se janë partitë ato që bëjnë qeveri, ndërsa
ju doni të bëni parti nga qeveria dhe kjo gjë nuk do të funksionojë”.
E
vërteta është se kjo gjë praktikisht nuk ka funksionuar ashtu siç u mendua në
atë kohë dhe për të kuptuar akoma më shumë situatën e të majtës duhet të lexosh
librin e D’Alemës “Europa jo vetëm euro” dhe aty mund të kuptosh shumë mirë
edhe pse fenomeni Trump pati mbështetje, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, si një reagim ndaj problemeve që ka sjellë globalizimi përballë
avantazheve që ai ka sjellë, por problemeve ku e majta nuk ka qenë në gjendje
të luajë një rol thelbësor për të minimizuar
pabarazinë.
Kjo vlen edhe
për të majtën tonë?
Kjo
pa dyshim që vlen edhe këtu, por në një panoramë të përgjithshme situata e të
majtës ka ndryshuar shumë në botë, ka ndryshuar shumë në Europë. Ajo është
përballë sfidave për të rigjetur veten ose për të hyrë në një forcë gjithnjë e
më të parëndësishme, sepse nuk u përgjigjet njerëzve dhe aspiratave të tyre për
drejtësi sociale.
A ekziston
mundësia, z. Meta, që partitë e vogla të majta, ato që përmenda pak më parë apo
edhe të tjera të shpërfillura deri tani, sidomos pas zgjedhjeve të vitit 2008,
që kanë qenë në një llogore me ju, në grevën tuaj të urisë etj., etj., për
shkak të sistemit, i cili duket sikur i ka nxjerrë edhe jashtë loje, me ju apo
edhe me LIBRA-t brenda, të krijojnë një pol të ri për zgjedhjet e 2017-s? Është
një version që qarkullon. Ka ndonjë mundësi për këtë? Do të ishit ju pjesë e
një poli të tillë të së majtës, një të majte tjetër?
Ne
sot e rrëzuam me konsensus një version, atë të një koalicioni me Partinë Demokratike.
Besoj se keni kohën e pamjaftueshme për të shqyrtuar gjithë këto versione, aq
më tepër që unë këtë gjë nuk mund ta bëj në mënyrë individuale.
Pra, një derë
e hapur në qoftë se do të qëndrojmë kështu. Pra, ta lemë të hapur këtë si ide,
nuk po e mbyllim në mënyrë kategorike…
“Studio
e hapur”, “Derë e hapur”, si të duash quaje emisionin.
Z. Meta, a e
keni ndjekur debatin për trenin serb? Mendoni se ka rrezik për rikthimin e
konflikteve në zonën tonë?
Pa
dyshim që ka mjaft rrezik! Ky rrezik që ka të bëjë me marrëdhëniet e Kosovës me
Serbinë dhe u duk qartë që në insistimin e Serbisë për ekstradimin e z. Haradinaj,
do të ishte një veprim destabilizues për rajonin, pasi z. Haradinaj nuk është
qytetar i Serbisë, por është qytetar i Kosovës.
Është
një vend që njihet nga shumica e vendeve në OKB, nga shumica e vendeve në
Bashkimin Europian, e vendeve të NATO-s, njihet edhe nga vetë Franca, dhe
shpresojmë që historia e trenit të ishte kulmi dhe të mos ketë një skenar
tjetër më pas.
Jo
më kot këto ngjarje ndodhën pak ditë përpara inaugurimit të presidentit të ri
dhe vendosjes në detyrë të administratës së re në Shtetet e Bashkuara të
Amerikës. Pra, synohet të shfrytëzohet një lloj vakumi dhe të aplikohet një lloj
befasie, por padyshim që kjo është e papranueshme dhe unë nuk e kam menduar
kurrë që lidershipi i Serbisë, pavarësisht nga rezervat që ne mund të kemi për
shkak të së kaluarës së tyre me Partinë Radikale, mund të shkonte deri në
iniciativa të tilla, që, për fat të mirë, nuk shkuan deri në fund, falë
reagimit të qartë edhe të qeverisë së Kosovës dhe reagimit ndërkombëtar.
Por
jo vetëm raporti i Kosovës me Serbinë, mendoj se edhe situata në Maqedoni
mbetet ende problematike me një potencial jo të vogël destabilizues. Pamë
zgjedhjet në Mal të Zi dhe një projekt për eliminimin e ish-kryeministrit
Gjykanoviç që do ta destabilizonte këtë vend që përgatitet për t’u anëtarësuar
në NATO…
Pra, kemi një
Ballkan thuajse të ndezur?
Patjetër
që kemi një Ballkan të ndezur dhe le të shpresojmë që presidenti i ri i
Shteteve të Bashkuara të Amerikës të angazhohet për një stabilizim afatgjatë
edhe të këtij rajoni, natyrisht në bashkëpunim edhe me Bashkimin Europian.
Ndërkohë që ka
analistë që thonë se është pikërisht zgjedhja e Trump-it që e frymëzon në një
farë mënyre Serbinë, Rusinë, një aleancë ndryshe nga ajo që jemi mësuar deri
tani në krye të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pikërisht për këto ngjarjet
që kanë ndodhur në Serbi…
Unë
nuk e besoj këtë. Këto janë media më shumë të porositura sikurse janë edhe mediat
në Amerikë, sepse kudo demokracia ka orientimin e saj. Presidenti Trump, në
drejtim të politikës së jashtme duket që tenton disa risi…
Për shembull,
thotë që NATO-ja është e panevojshme, është deklaratë që ka shqetësuar…
Unë
nuk e shikoj ashtu, por e shoh ndryshe dhe do të doja të më linit të
shpjegohesha pak.
Një
nga politikanët më të mëdhenj të Shteteve të Bashkuara në fushën e politikës së
jashtme është Kisinger-i dhe kushdo që i ka ndjekur mendimet dhe vlerësimet e
tij për politikën e jashtme gjatë viteve të fundit për shqetësimet kryesore me
të cilat ndeshet edhe politika amerikane, edhe në Lindjen e Mesme, edhe në
Ukrainë apo Europë apo në nivel akoma më global, shikon se në disa çështje
themelore ka një përputhje midis vijave kryesore të politikës së jashtme të Trump-it
dhe disa nga konceptet kryesore gjeopolitike apo gjeostrategjike të
Kisinger-it.
Pra,
nuk shoh thjesht një politikë individuale apo spontane, dhe në fund fare besoj
se të gjithë jemi dakord se rreziku kryesor sot për të gjithë botën e
qytetëruar është terrorizmi islamik. Këtë më mirë se kushdo e kanë provuar
Shtetet e Bashkuara me 11 shtatorin. Për fat të keq, e provoi edhe Gjermania
vetëm pak ditë më parë. E ka provuar disa herë Franca, pra disa nga vendet më
të rëndësishme të Europës dhe të NATO-s, pa folur edhe për shumë vende të
tjera. Është e qartë që pa një bashkëpunim më të ngushtë të Shteteve të
Bashkuara me Rusinë dhe natyrisht me Bashkimin Europian
dhe të NATO-s me Rusinë do të jetë shumë e vështirë për të mbyllur këto vatra
konflikti, për të eliminuar bazat e terrorizmit islamik dhe të mos harrojmë se
janë këto konflikte të hapura dhe është ky lloj terrorizmi bashkë me
emigracionin, të ardhura nga konfliktet e pamenaxhuara dhe të pamenduara mirë,
që kanë sjellë edhe këto probleme në BE, që kanë sjellë edhe Brexit-in.
Të
mos harrojmë se kur Cameron-i mori iniciativën për të shpallur referendumin me kalkulime
të tjera, pra, ai mendonte se Partia Liberale do të ishte në koalicion dhe ajo
do ta vinte si kusht të mos bëhej referendumi, fitoi më shumë se ç’duhej dhe iu
desh të mbante premtimin, por atëherë Europa nuk ndeshej me këtë krizë
migratore, që vinin emigrantë të panumërt nga Lindja e Mesme etj.
Pra,
e kam fjalën se nuk besoj që Presidenti i ri synon të bëjë irrelevante NATO-n,
por kërkon ta vitalizojë atë.
Së
dyti, ndoshta ai ka natyrën që i thotë gjërat më hapur, por në fund të gjithë e
dinë, edhe këtu, edhe të gjitha vendet e NATO-s, se ka qenë një kërkesë e përhershme
dhe e vazhdueshme e Shteteve të Bashkuara, në mënyrë të veçantë, që çdo vend
t’u përmbahet detyrimeve dhe angazhimeve që burojnë nga anëtarësimi në NATO për
sa i takon kontributit edhe financiar që duhet dhënë për aleancën.
Pra,
Shtetet e Bashkuara kanë qenë insistues në këtë drejtim për një kohë të gjatë.
Natyrisht, nuk ka dalë asnjëherë ndoshta një President apo një autoritet më i
lartë për ta thënë kaq publikisht, por ky është Presidenti Trump dhe për këtë
është votuar.
Trump thotë “e
panevojshme”, për shkak të mosfunksionimit të mirë të saj. Kjo është ideja…
Çdo
gjë mund të shkëputet nga konteksti dhe unë nuk është se kam qenë kaq shumë i
vëmendshëm, por e ka thënë që NATO është e rëndësishme, por ka kritikuar për sa
i takon efikasitetit të saj në luftën kundër terrorizmit.
Është një
ngjarje për të gjithë botën, është ngjarje për Shqipërinë, por është edhe një
ngjarje për Europën. Nga njëra anë Trump-i me gjithçka që përfaqëson dhe, nga ana
tjetër, Europa duke qenë në këtë pikëpyetjen e madhe nëse BE-ja do të vazhdojë
të ekzistojë, ashtu siç ne e kemi njohur deri tani, duke pasur parasysh
radikalët që po fitojnë dhe radikalët në përgjithësi kanë si ide kryesore
prishjen, largimin nga BE-ja. A po përgatitemi për një rend të ri botëror, për
një Europë që nuk e njohim?
Prapë
po kthehem te Kisinger-i, i cili kur fliste për BE-në, së fundi, thoshte në
mënyrë të qartë se Europa lindi si një vizion i Adenauer-it, De Gasper-it, Schuman-it
e kështu me radhë, që funksionoi për një kohë të gjatë, por nuk mund të jetë më
ajo që ishte në qoftë se funksionon si burokraci.
Mendoj
se stili joburokratik i Presidentit të ri do të ndihmojë edhe BE-në vitalizuar
më tej, dhe do që ta ndihmojë BE-në të ketë një politikë të jashtme më
solide, më të qartë, më thelbësore dhe kur kam parasysh këtë është që t’u
kushtojë rëndësi më shumë konflikteve para se ato të ndodhin dhe jo mbasi
ndodhin. Ne patëm Pranverën Arabe, e cila në Egjipt nuk solli më shumë
demokraci, përkundrazi.
Natyrisht
që ishte një regjim me mjaft problem, por mënyra se si këto kriza u menaxhuan,
përfshi edhe Libinë, përfshi edhe Sirinë, përfshi edhe Irakun, tregoi qartë se
nuk kishte një strategji, tregoi qartë se nuk kishte disa prioritete që
politika e jashtme bëri në funksion të reagimit në vendet përkatëse të
opinionit publik për shkak të zgjedhjeve. Dhe këto janë konflikte pa mbarim, të
cilat mund të sjellin në Europë me dhjetëra milionë refugjatë, nëse do të jetë
kjo situatë që është në Libi, si një portë e hapur për të gjitha vendet e
Afrikës që duan të ikin nga varfëria, mjerimi dhe do të donin të ndanin ato të
mira që ka Europa e Bashkuar sot. Kështu që, padyshim, mendoj se jemi në një
moment të ri, në një rivendosje të raporteve të reja në botë.
Unë
besoj dhe dëshiroj shumë që të kemi një forcim të raporteve të mëtejshme të
SHBA-së me Europën dhe BE-në, sepse kjo është shumë e rëndësishme për ne dhe
për rajonin tonë të Ballkanit, po është shumë e rëndësishme edhe për vetë
Shtetet e Bashkuara, edhe për vetë Europën në nivel më global dhe në këtë botë
kaq të madhe ku ne shumë gjëra edhe nuk i kemi në dorë dhe duhet të jemi me
këmbë në tokë, ajo që na mbetet si detyrë kryesore është të kujdesemi për
vendin tonë dhe, njëkohësisht, të kujdesemi për marrëdhënie sa më të mira me
fqinjët tanë, sepse kjo është jetike për stabilitetin tonë dhe për stabilitetin
e rajonit tonë.
Në
këtë mënyrë ne faktorizohemi më shumë dhe në këtë mënyrë ne kemi mundësi të
kemi më shumë avantazhe se dizavantazhe nga ndryshimet që do të ndodhin.
