Thuhet se askush nuk e njeh një komb përderisa nuk ke qenë në burgjet e tij. Një vend nuk duhet të gjykohet duke u bazuar në faktin se si ai trajton ata që janë në majë të piramidës, por duhet të gjykohet duke u bazuar në faktin se si ai trajton shtresat më të ulëta të shoqërisë”. Nelson Mandela.
Ish-presidenti i Afrikës së Jugut dhe ish-i burgosuri politik më i famshëm i botës, 94-vjeçari Nelson Mandela është shtruar në një spital të Pretorias, për të katërtën herë që prej dhjetorit të kaluar, pasi vuan nga një infektim në mushkëri. Në njoftimin e fundit mbi gjendjen shëndetësore të tij, qeveria e Afrikës së Jugut tha se, gjendja e z.Mandela, njeriut që admirohet nga mbarë bota për qëndresën e tij ndaj së keqes, mbetet ”serioze”. Deklarata e qeverisë le të kuptohet se gjendja shëndetësore e Mandelës po keqësohet.
Nelson Mandela, qysh në moshë të re mori pjesë në lëvizjen kundër aparteidit dhe më vonë, më 1942 u bë anëtar i Kongresit Kombëtar Afrikan. Për pothuaj 20 vjet ai drejtoi një fushatë pa dhunë duke kundërshtuar në mënyrë paqësore qeverinë e atëhershme të Afrikës së Jugut dhe politikën e saj raciste. Pas 27-vjet burg si i burgosur politik, për veprimtarinë e tij politike kundër aparteidit, Mandela lirohet në vitin 1990, bëhet President i partisë së tij, Kongresi Kombëtar Afrikan, parti, e cila fiton zgjedhjet në mënyrë demokratike në vitin 1944. Atij, së bashku me ish-Presidentin e Afrikës së Jugut F. Ë. de Klerk, iu akordua çmimi “Nobel për Paqe”, për meritat e tyre në shkatërrimin e sistemit aparteid racist të Afrikës së Jugut. Në vitin 1994, Nelson Mandela, ish i burgosuri politik u inaugurua presidenti i parë zezak në historinë e atij vendi. Ditëlindja e tij, 18 Korriku, është shpallur si Dita e Mandelës, e cila festohet si një ditë kjo për të promovuar paqen në botë dhe njëkohësisht për të celebruar trashëgiminë e këtij burri të madh të Afrikës. Në një deklaratë nga fondacioni që kryesohet nga Kryepeshkopi Desmond Tutu, edhe ky një fitues i çmimit “Nobel” për përpjekjet e tija paqësore në luftën kundër aparteidit në Afrikën e Jugut, heroi i luftës kundër qeverisë raciste, Nelson Mandela cilësohet si një “dhuratë e veçantë” nga Perëndia për Afrikën e Jugut dhe bëhet thirrje për lutje, “për babain e dashur të kombit tonë”, për njeriun i cili, anë e mbanë botës, edhe sot shikohet si simbol i pajtimit dhe i paqes midis njerëzve.
Dejvid Ejkmën, autor i njohur, gazetar i dalluar i revistës amerikane Tajm dhe këshilltar në fushën e politikës së jashtme, njeri, i cili ka qenë dëshmitar i ngjarjeve më të rëndësishme në botë gjatë shekullit të kaluar dhe i cili ka intervistuar personalitetet më të famshme botërore, në librin e tij: “Shpirtrat e Mëdhenj: Gjashtë, të cilët ndryshuan shekullin”, ndër ta përmend bijën e kombit shqiptar, nobelisten e Paqes Nënë Terezën dhe Nelson Mandelën, si personalitetet që me shembullin e jetës dhe me veprat e tyre kanë ndikuar në ndryshimet pozitive të shekullit të kaluar. Autori i njohur amerikan përmend vetitë e këtyre personaliteteve që ndikuan aq shumë në rrjedhat e historisë së shekullit të kaluar, duke nënvizuar virtytet që i dallonin ata, e të cilat janë aq të nevojshme edhe sot, si e vërteta, falja, mëshira dhe dhembshuria për të varfrit dhe respekti për dinjitetin njerëzor.
Me rastin e 90-vjetorit të Nelson Mandelës, gazeta britanike “Telegraph” pati bërë një sondazh për të zgjedhur 90 personalitetet më frymëzuese në botë me rastin e Ditës së Mandelës. Lexuesve u kërkohej që të votonin për personat- të gjallë ose të vdekur-, por të cilët, sipas mendimit të tyre, kanë demonstruar në jetën dhe me veprat e tyre, karakteristikat kryesore të Nelson Mandelës, veti siç janë: kuraja, dinjiteti, përvujtëria, qëndresa, falja dhe dashuria. Lexuesit e gazetës britanike patën zgjedhur murgeshën katolike shqiptare, Nënë Terezën si personalitetin numër një në botë që mbart këto karakteristika të Nelson Mandelës, para të gjitha personaliteteve të tjera më të mëdha të shekullit të kaluar, përfshirë: Uinston Çurçilin, Ajnshtajnin, Martin Luter Kingun, Mahatma Gandin, e të tjerë.
Nelson Mandela i theksoi këto karakteristika dhe vlera në bazë të të cilave kishte jetuar dhe vuajtur gjithë jetën e tij si i burgosur politik. Në fjalimin që pati mbajtur me rastin e inaugurimit të tij si President i Afrikës së Jugut më 1994-n, megjithë vuajtjet dhe diskriminimet që kishte pësuar populli i tij nga politika raciste e qeverisë së bardhë, ai prapë se prapë personifikoi karakteristikat e tija njerëzore, duke iu drejtuar bashkëkombësve të vet duke thënë se: “Kishte ardhur koha për shërimin e plagëve; se kishte ardhur momenti për të lënë pas ndasitë e së kaluarës; se kishte ardhur koha për të ndërtuar vendin.” Ai tha me atë rast se rruga drejtë lirisë do të ishte e vështirë dhe e gjatë, por ai shtoi se duke punuar së bashku, afrikano-jugorët do ta nxirrnin vendin e tyre nga errësira e së kaluarës, nëpërmjet pajtimit kombëtar, duke ndërtuar një jetë më të mirë për të gjithë dhe pa dallim. Ai përfundoi duke thënë se: “…Kurrë, kurrë më ky vend i bukur nuk do të përjetojë shtypje nga njëri person kundër tjetrit. Le të mbretërojë liria”.
Me të drejtë, Nelson Mandela konsiderohet si një ndër personalitetet më të mëdha të shekullit të kaluar, kontributet, e të cilit janë përhapur dhe njihen mirë përtej kufijve të Afrikës së Jugut dhe kontinentit afrikan. Jeta e tij është shembull në mbrojtje të lirisë, demokracisë, të dinjitetit dhe të drejtave bazë të njeriut. Ai i dha fund aparteidit zyrtar që ndante zezakët nga të bardhët, dhe më vonë si President i Afrikës së Jugut ai predikoi një harmoni shoqërore, bashkim kombëtar, paqe e pajtim për të gjithë banorët e vendit të tij, zezakë, të bardhë e të tjerë. Përveçse solli paqe e pajtim në vendin e tij pas një regjimi të egër racist, Nelson Mandela dhe politika e tij pothuaj gandeske, mbetet gjithashtu, simbol dhe një zë shpresëdhënës për popujt e shtypur kudo në botë.
Edhe ne shqiptarët kudo, duhet të jemi krenarë, që në bazë të sondazhit të lartpërmendur, Nënë Tereza është frymëzuesja numër një në botë, e cila ka demonstruar gjatë jetës së saj karakteristikat që dallojnë jetën dhe veprat e Nelson Mandelas e që janë: kuraja, dinjiteti njerëzor, përvujtëria, qëndresa, falja dhe dashuria.
*Ish- Drejtor i VOA-s për Euroazinë
