Albert Habazaj/ Problemi çam drejt rrugës së zgjidhjes

698
Për njohjen dhe zgjidhjen e Çështjes çame, po punohet paralelisht në dy rrafshe: në rrafshin kombëtar dhe në atë ndërkombëtar. Edhe brenda vendit, po ravijëzohet shqueshëm ndjeshmëria dhe ndërgjegjësimi i opinionit publik për gjenocidin e shovinistëve grekë ndaj popullatës së pafajshme çame në trojet e veta. Janë katër prioritete themelore në planin e veprimit ndërkombëtar për arritjen e synimit final, të idealit të lartë të lirisë, që u tkurr, u ndrydh, u ngrys, u tut, u plagos, u gjakos, u shqye, u mpak, por s’u mplak e nuk thinjet deri në realizimin e jetës qytetare, sikurse të tjerët, të çamëve në tokat e tyre, matanë kufijve të Shqipërisë së Sotme Zyrtare, e shqiptarëve rrethuar me shqiptarë. Katër janë shinat e Marathonomakëve të së drejtës universale njerëzore: 1. Njohja e gjenocidit dhe krimeve kundër njerëzimit, të bëra nga qeveria greke nga 1913 (guxhitur nga Konferenca e Londrës, me ambasadorët e 6 Fuqive të Mëdha të kohës: Britani e Madhe, Francë, Gjermani, Austro-Hungari, Rusi e Itali, më 22 mars 193) deri 1944 kundër popullsisë shqiptare të Çamërisë; 2. Njohja e së drejtës së ripatriotizimit të popullsisë Çame në vendin e vet; 3. Njohja e të drejtave të pakicës etnike Çame në Greqi, si dhe të drejtat e njeriut për secilin qytetar; 4. Njohja e rikthimit të pronave civile të çdo njërit, si pronat publike e fetare të besimit të shqiptarëve të Çamërisë. Janë zhvilluar veprimtari atdhetare, kulturore, protesta, tubime e konferenca paqësore, që kanë gjetur pasqyrim edhe në mediat pamore e të shkruara, elektronike dhe manuale, të cilat kanë realizuar faktorizimin e Çështjes çame. 

Janë angazhuar….

Janë angazhuar dhe mjaft intelektualë dhe figura të njohura publike, si profesorët me origjinë çame Selman Sheme e Rasim Bebo, akademik Beqir Meta, profesorët e nderuar Eshref Ymeri, Rami Memushaj, Lisen Bashkurti, Bardhosh Gaçe, Koço Danaj, Fatmir Terziu, studiuesi dhe shkrimtari himariot Andrea Petromilo studiuesi dhe shkrimtari çam Enver Kushi, veprimtarë të tjerë çamë si Valentin Brahimi, Jasin Abazi, klerikë të devotshëm kombëtarisht si At Nikollë Marku, myfiu i Vlorës, imami Haxhi Hito Shahaj, myftiu i Prishtinës, drejtori i Muzeut të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, z. Parim Kosova, gra të shquara çame, si Selfiana Zeqiri, Violeta Brahimaj, Aishe Sulejmani, Gjyslime Hasani, vajza e intelektuale të reja çame si Rudina Zeqiri, Lorena Abazi, atdhetarë të përvëluar si Skënder Beqiri, poetë të talentuar si Xhemil Lato, intelektualë nga Kosova, si prof. Rexhep Abazi e shkrimtari Bilall Maliqi me atdhetarë të tjerë nga Presheva, Bujanoci e Metvegja, nga Dibra e shqiptarë të të Maqedonisë, të Malit të Zi dhe nga diaspora të përkushtuar për Çështjen e Lartë, deri tek personaliteti i njohur çam në Amerikë, zotni Sali Bollati etj. Të shtunën e datës 30 prill 2016, u zhvillua në Konispol konferenca paqësore e radhës për sensibilizimin e Çështjes së pazgjidhur të popullit shqiptar të Çamërisë. Ishte një konferencë tematike “ÇAMËRIA – O SOT, O KURRË!”, si vazhdim i duhur në kohë dhe në hapësirë, sipas platformës kombëtare dhe qytetare të programuar. Ashtu si deri më sot, promotor i kësaj veprimtarie është Shoqata Demokratike Shqiptare “Çamëria”, (quajtur ndërkombëtarisht edhe Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë), me qendër në Holandë, që ka ideator, themelues dhe kryetar z. Festim Lato. Në konferencë morën pjesë veprimtarë të çështjes kombëtare, historianë, poetë e shkrimtarë, intelektualë të respektuar, etj.

 Konferenca e Konispolit për Çamërinë u zhvillua sipas një programi të orientuar me prezantuese (folëse): zj. Elisa Toshkallari, e cila, me fjalën e zgjedhur dhe të ngrohtë, u fali të pranishmëve ndjenja dashurie për dheun e të parëve dhe të drejtën e tyre. Diskutuan veprimtari i dalluar çam, mësuesi veteran, profesor Sami Sulejmani. Më tej, fjalën e poetit dhe studiuesit Idajet Jahaj, (në pamundësi pjesëmarrjeje), e lexon zonjushë Miledi Abazi. Në vijim foli, veprimtari dhe poeti Hiqmet Mehmetaj. Fjala përshëndetëse e z. Festim Lato (edhe sponsor i kësaj konference) lexohet nga zonjushë Miledi Abazi. Veprimtari dhe poeti çam Xhemal Xhemali reciton me shumë emocion poezinë e tij rapsodike “Kthim në Çamëri”. Patrioti dhe fotografi çam 87 vjeçari Skënder Beqiri, duke iu dridhur buza e fjala, rrëfen masakrat shovene gjatë përzënies me dhunë të prindërve të tij e të çamëve të tjerë, kur vetë ai e moshatarët e tij ishin foshnja e të mitur. Shkrimtari, studiuesi dhe veprimtari Albert Habazaj foli për ndërkombëtarizimin e çështjes çame deri në zgjidhjen e drejtë të saj. Poeti, shkrimtari dhe atdhetari çam Xhemil Lato bëri të qartë prioritetet themelore për realizimin e këtij misioni patriotik të Këshillit Ndërkombëtar të Çamërisë dhe veprimtarëve mbështetës idealist të Çështjes çame.

E drejta e Çamërisë e nisi ndërkombëtarisht zgjidhjen

Siç dhe jemi informuar, siç kemi parë, dëgjuar dhe lexuar, E drejta e Çamërisë e nisi ndërkombëtarisht zgjidhjen; në mënyrë të organizuar, juridike dhe qytetare, sipas akteve ligjore ndërkombëtare, marrëveshjeve dhe traktateve ndërkombëtare. Me një grup veprimtarësh dhe intelektualësh nga Shqipëria, (me banim brenda kufijve shtetërorë, në Kosovë, në Çamëri, në Shkup e Tetovë, Tuz e Ulqin) më datën 29. 09. 2015, ora 11. 30’ në Malieveld Den – haag Holland (Malifed HAGË) u zhvillua një tubim paqësor për të përkujtuar viktimat e genocidit grek ndaj popullsisë të masakruar çame, si dhe për ta bërë më të njohur botërisht padrejtësinë që i është bërë dhe vazhdon t’i bëhet kësaj popullate të shpërngulur nga trojet e veta nga ana e shtetit të sotëm grek, vijim i të djeshëm shovenogrekokaragjoz. Morën pjesë dhe mjaft shqiptarë me banim në vendet europiane, sikurse dhe shumë miq e dashamirës nga Holanda, nga Belgjika, nga Italia etj., që shprehën solidaritetin ndaj të drejtës qytetare të popullatës së persekutuar, të masakruar e të përndjekur nga shovenët grekë. Mbas Hagës, filluan veprimtaritë konkrete në SHBA dhe në Europë; në Bruksel, Gjenevë, Vjenë, Luksenburg, Strasburg, në Dortmund të Gjermanisë, në Tiranë, në Prishtinë, në Vlorë e në Prizren. Vetëm dy fjalë nga jehona e madhe në shtyp për veprimtarinë e Prizrenit, që u zhvillua më 17 janar 2016: “Mbahet konferencë për Çamërinë. Të dielën (më 17 janar) Shoqata “Çamëria”, me qendër në Holandë, e themeluar nga z. Festim Lato, si dhe Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë, organizuan në Prizren konferencë për çështjen e Çamërisë. Në këtë konferencë morën pjesë përfaqësues nga Kosova, Shqipëria, Presheva, Maqedonia.


 Pjesëmarrësit ishin akademikë, klerikë të lartë, shkrimtarë, gazetarë, diplomatë dhe patriotë të shquar. Konferencën e ka hapur At. Nikollë Marku. Pas shumë referimesh e diskutimesh, konkluzionet i bëri sekretari i përgjithshëm i Këshillit Ndërkombëtar të Çamërisë me qendër në Hagë, prof. dr. Lisen Bashkurti”. Ndërsa, historike do të mbelet për mbarë shqiptarinë e enjtja e datës 11 Shkurt 2016. Më në fund, mbas shumë përpjekjesh, u hodh hapi i parë dhe, ndërkohë, më i rëndësishmi: Çështja çame dhe kërkesa për njohjen e gjenocidit grek mbërriti në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës. Tashmë është bërë fakt i njohur botërisht veprimi në kohën e duhur dhe në vendin e duhur i delegacionit të Shoqatës Demokratike “Çamëria”, Holandë, i përbërë nga Festim Lato dhe Koço Danaj, që pasi realizoi me sukses më 10 shkurt nw Veenendaal (Holandë) një konferencë paqësore me delegatë nga Presheva, Bujanoci e Metvegja, nga Gjakova, Prishtina e Dibra, nga Prizreni, Tuzi e Lushnja, nga Vlora, Labëria e Himara, nga Tirana, Shkodra e Çamëria, nga tërë viset ku flitet shqip e jetojnë shqiptarë, edhe me emigrantë shqiptarë nga SHBA, Belgjika, Holanda, Italia, Gjermania, Franca, Zvicra, Austria e Anglia, për sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur të popullit shqiptar të Çamërisë, dorëzoi në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë me seli në Den Haag DOSJEN E ÇAMËRISË. Shoqata Demokratike “Çamëria” dorëzoi një dosje të madhe, të plotë me katër nëndosje konkrete, me argumente ligjorë dhe shkencorë, ku u kërkohet prokurorëve të trajtojnë problemin çam duke këmbëngulur për të drejtat e mohuara.“Ne presim që popullit çam t’i jepet e drejta dhe t’i njihet gjenocidi që i është ushtruar mbi këtë popullsi”- kërkuam njëzëri të gjithë sa qemë mbledhur atje”. 


Dosjet e dorëzuara në Prokurorinë e Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës kanë brenda të gjitha të dhënat e dokumentuara për gjenocidin grek kundër shqiptarëve vendas të Çamërisë dhe janë të shkruara në tri gjuhë: anglisht, gjermanisht dhe frëngjisht. Dosja e parë përmban të dhëna e dokumente për njohjen e gjenocidit të ushtruar mbi popullsinë çame dhe dëshmitë e të mbijetuarve. Dosja e dyë ka të bëjë me provën ndërkombëtare për krimet kundër njerëzimit të bëra nga qeveria greke nga 1913 deri 1945. Dosja e tretë ka të bëje me të drejtën e riatdhesimit të popullit të shpërngulur me forcë. Dosja e katërt ka të bëjë me rikthimin e pronave të zotërve. Këto trajtesa u kumtuan në konferencën e radhës në Konispol. Në fund të kësaj konference, të pranishmit vizituan ekspozitën e fotografit Skënder Beqiri me 12 stenda dhe 63 fotografi, në të cilat janë fiksuar kronologjikisht: pamje të shovinistëve grekë kundër Çamërisë; pamje nga masakrat e gjenocidit grek ndaj popullatës së pafajshme shqiptare të Çamërisë; grup ushtarësh Çamë të mobilizuar nga qeveria greke në vitet 1939-’40 në frontin çlirimtar kundër Italisë fashiste, ku na bën përshtypje një fotografi e patriotit Nuri Emin Zane, internuar në Kampin e Përqëndrimit Dakao – Mynih, Gjermani prej 10 prill 1944, ku ka qëndruar e mbijetuar si ai, dhe pas 18 muajsh “çuditet si ka shpëtuar/ m’u si nga thojt’ e lugatit”, nga të paktët kthyer gjallë e të gjymtuar, por që, për fatmirësi morale, dekoruar (pas vdekjes) me “Medaljen e Artë të Shqiponjës”, Tiranë, 08.02.2005, nr. Dekret 4478, nga presidenti i kohës Alfred Mojsiu. Medalja e artë i është dhënë atij atdhetari në shënjë vlerësimi të lartë e respekti të përhershëm për kontributin e dhënë në luftën kundër pushtuesve nazifashistë, në krahinën e Çamërisë dhe për rezistencën e vuajtjet, si i internuar në Kampin e Përqëndrimit të Dakaos. Më tej, ekspozita ka pamje nga Kongresi Çam në Vlorë, 1945 me pjesëmarrje të aleatëve antifashistë; solidariteti i aleatëve për Çamërinë, 1945 -; si dhe fotografi nga dita historike 11 Shkurtit 2016, kur dosja e Çamërisë u dorëzua në Hagë, si dhe fotografi të tjera të realizuara në Tiranë, në Prizren, në Vlorë e Prishtinë nga veprimtaritë për sensibilizimin dhe ndërkombëtarizimin deri në zgjidhje të Çështjes së drejtë çame. 
Sigal