Evdal NURI.
1-Pakësimi i lindjeve dhe varfëria ! Shqipëria po rrudhet me ritme të frikshme teksa numri i lindjeve vazhdon të bjerë në mënyrë të pandalshme. Pakësimi i lindjeve nuk është një rast i izoluar, por një tendencë disavjeçare tashmë e shndërruar në shqetësim madhor për të ardhmen e Shqipërisë. Vitin e kaluar numri i lindjeve në vend regjistroi nivelin më të ulët në gati 100 vjet. Shqipëria po përballet me një krizë të paprecedentë demografike duke shënuar rënien e tretë më të shpejtë të lindshmërisë që është regjistruar ndonjëherë në historinë botërore. Rënia e lindjeve po sjell plakjen dhe rrudhjen e shpejtë të popullsisë shqiptare, një fenomen që ka pasoja jo të vogla për të ardhmen e ekonomisë dhe financave të shtetit. Aktualisht popullsia shqiptare është në pakësim dhe në plakje të shpejtë.. Numri i fëmijëve nën 14 vjeç, aktualisht 522 mijë, pritet të bjerë më tutje gjatë viteve të ardhshme ndërkohë që numri i shqiptarëve mbi 65 vjeç, pritet të rritet me shpejtësi. Një faktor tjetër për pakësimin e lindjeve është dhe gjendja e vështirë ekonomike . Arsyeja se nuk mund t’i mbajnë me të ardhurat minimale që kanë! Tani kohët kanë ndryshuar. Prindërit tanë ishin të varfër, por bënin nga 4-5 fëmijë, mbase atje gjenin ngushëllim e në të njëjtën kohë kënaqësi. Tani të varfrit kanë qëllim të largohen e të krijojnë familje jashtë, mbase këtu e shohin të pamundur rritjen e fëmijëve. Fakti se 40% e popullsisë jeton me 6 USD në ditë është e vërtetë e s’mund të anashkalohet. Shqiptarët lindin 1-2 fëmijë! Në krahasim me vitin 2014 kemi 3000 lindje më pak! Mbi 6% e shqiptarëve, nën pushtetin e varfërisë ekstreme. Një raport i Bankës Botërore përforcon varfërinë e shqiptarëve. Jo pak, por mbi 181 mijë persona jetojnë me tre dollarë në ditë. Nga këta, mbi 20 mijë jetojnë akoma më keq, me 1.9 dollarë në ditë. Por gjithsesi, edhe numri i atyre që jetojnë me shifrën e 5 dollarëve kap shifra të larta, plot 1 milion.
2-Emigracioni masiv Në projeksionet afatgjata të popullsisë, INSTAT parashikonte sipas të gjithë skenarëve që emigracioni të ishte 100-300 mijë persona deri më 2030. Mirëpo ky fenomen u përkeqësua në vitin e fundit, duke kaluar edhe parashikimet më pesimiste Këtu janë të përfshirë vetëm individët që janë regjistruar si azil kërkues në vendet e BE-së, ndërsa numri total i të larguarve (jo vetëm në BE, por dhe në SHBA) është vështirë të matet, por gjithsesi ai është më i lartë se 66 mijë. Në pjesën e të madhe janë të rinjtë ata që po ikin. Janë të grupmosha nga 18 deri në 34 vjeç që përbëjnë gati 45% të totalit të azilkërkuesve për Shqipërinë. Këta janë moshat e reja që do të rritin e “freskojnë “ Shqipërinë .Pikërisht këta e kanë mendjen për t’u larguar nga Shqipëria! Një ish nxënësi im e kishte ndarë mendjen. Nëse s’më del lotoja për në Amerikë, do t’ia mbath për Evropë. Këtu s’kam asnjë perspektive, as punë e as shtëpi e për pasojë s’i shkonte mendja për të krijuar familje. Po sa janë si ky…? Janë 30 % e të rinjve që kërkojnë punë, por s’gjejnë! Shqipëria e ka shumë të lartë dhe përqindjen e fëmijëve që ikin me prindërit e tyre, teksa grupmosha 0-13 vjeç zinte 26 % të totalit të azilkërkuesve. Bizneset, në fakt, kanë filluar të ndiejnë pasojat e largimit të fuqisë punëtore, që në një pjesë të konsiderueshme ka qenë e kualifikuar. Sipas shifrave të bëra publike nga raporti i Eurostat, 70% e azilkërkuesve shqiptarë duan që të jetojnë në Gjermani, ndërsa kërkesat e tjera ndiqen nga Franca, Suedia, Holanda dhe Britania e Madhe.
- Arsyeja themelore e emigrimit të shtetasve shqiptarë është ajo ekonomike Pakësimi i popullsisë banuese në Shqipëri përgjatë dy dekadave të fundit ka ardhur si pasojë e emigrimit. Të emigruarit kanë moshë shumë më të re se sa ata që mbeten dhe si pasojë e rënies së lindshmërisë. Organizatat e profilizuara të fushës analizojnë se, emigracioni si fenomen masiv ndodh pas rënies së sistemeve politike, në vitet 1990 ose dhe pas krizave ekonomike si ajo e vitit 1997 dhe tri katër vitet e fundit. Por faktor kryesor i hemorragjisë sistematike është besimi i pamjaftueshëm i qytetarëve të qeveritë vendase, kushtet ekonomike, por dhe të qetësisë fizike e shpirtërore. Popullsia në moshën kulmore të emigrimit do të rritet gjatë dhjetë viteve të ardhshëm. Balancimi pothuaj neutral i migrimit pritet të ndodhë vetëm në vitin 2030. Por ekspertët shpjegojnë se gjithçka do të jetë në varësi të zhvillimit ekonomik të vendit në krahasim me vendet e tjera evropiane. Parashikimet e momentit nuk presin që kjo të ndodhë para vitit 2031. Papunësia ndër të rinj në Shqipëri është aktualisht mbi 30%. Ndërsa niveli i pagave mesatare është shumë poshtë vendeve të BE-së. Mungesa e perspektivës shihet themelore. UNHCR, në raportin për tendencat e emigracionit referoi se, më 2015-n, Gjermania pa një rritje dramatike të numrit të aplikacioneve të reja për azil nga shqiptarët me rreth 53,800 kërkesa ose gjashtë herë më shumë se një vit më parë..
- Në lotarinë amerikanë këtë vit u regjistruan 367 mijë persona, kryesisht moshat e reja Statistikat e reja të publikuara nga Departamenti i Shtetit tregojnë se gati 13% e popullsisë provoi fatin duke aplikuar për lotarinë amerikane dhe aplikuesit janë shtuar nga viti në vit. Kjo është arsyeja që Shqipëria po plaket. Më pak se 4500 shqiptarë u shpallën fitues të lotarisë për këtë vit, me një rritje të konsiderueshme nga 2400 të zgjedhur në vitin 2017. Teksa vitet e shkollimit në Shqipëri janë rritur në dy dekadat e fundit në mënyrë të dukshme, nga ana tjetër kontributi i punës mbetet negativ, se nga njëra anë s’gjejnë punë e ana tjetër kanë qëllim të largohen. Duhet theksuar se popullsia e vendit ka rënë me 10% që nga fundi i regjimit komunist në fillim të viteve 1990, kryesisht për shkak të emigrimit masiv.
- Shifrat tregojnë se Shqipëria po shkon drejt rrezikut të plakjes së popullsisë si pasojë e efektit të kombinuar të rritjes së jetëgjatësisë, uljes së lindshmërisë dhe emigrimit në rritje të moshës së re Duke e dhënë dorën e fundit këtij shkrimi, u njoha me vizitën e Kryeministrit në familjen e Hysen Zhupanit në Shijak. Jetë në kushte të tmerrshme ajo që bën familja e Hysen Zhupanit në Shijak, ku burrë-grua dhe tre fëmijë jetojnë nën rrënojë. Kryeministri Edi Rama ka ndarë me ndjekësit e tij në Facebook një video teksa ka shkuar t’i vizitojë në banesë dhe u premton se gjithçka do të ndryshojë. “Do shihemi shpejt, para se të vijë dimri, do ta rindërtojmë. Ta kisha dhënë fjalën që do vija, por nuk e prisja që ishte kaq e tmerrshme”- u thotë Rama. Jam i bindur që Kryeministri do ta vizitojë së shpejti këtë familje, kushtet e jetesës do të kenë ndryshuar, por pyetja që behet nga cilido është kjo: Kemi dhjetëra mijëra familje si kjo e Hysen Zhupanit, me ta ç’do të bëhet…? A do të dalin nga varfëria e tejskajshme…?! Ky është problemi kryesor e për këtë po qan “Nëna”…!
