Dimri astronomik që të gjithë e njohim si dimër përcaktohet nga pozicioni i tokës përreth diellit dhe varion që nga solstici i dimrit deri në ekuinoksin e pranverës.
Solstici i dimrit shënon momentin kur dielli kalon direkt mbi ekuator.
Në hemisferën e veriut deri në 21 dhjetor dhe në atë të jugut deri në 21 qershor. Në momentin e solsticit të dimrit poli korrespondues përkulet deri në 23,5 gradë nga dielli. Në këtë ditë hemisfera e veriut,
Poli i veriut, është më larg nga ylli ynë, ndërsa në hemisferën e jugut që ka verë është më afër. Dimri meteorologjik fillon më parë dhe zgjat 3 muaj që nga dhjetori deri në mars dhe bazohet në temperaturën vjetore dhe kalendarin sipas rrotullimit të tokës përreth diellit.
Hipotermia
Hipotermia prodhohet kur temperatura e trupit bie poshtë 35 gradë celcius. Temperaturat e ulëta dhe ndjesia termike bëjnë që temperatura e trupit të një personi të bjerë në pak minuta. Këto temperatura shkaktojnë ngrirje të lëkurës dhe të indeve. Kjo është arsyeja se pse e mbulojmë të gjithë lëkurën dhe e mbajmë të thatë.
Toka më afër diellit në dimër
Në hemisferën e veriut toka është më afër diellit gjatë dimrit. Aty nga 3 janari toka arrin në perihelion dhe gjendet 5 milionë km më afër diellit sesa në afelion. Kur është më larg diellit? Aty nga data 5 korrik. Fakti se toka lëviz me 1 km në sekondë më shpejt në perihelion sesa në afelion bën që dimri të jetë më i shkurtër sesa vera.
Fishkëllima e erës
Pse dëgjojmë atë fishkëllimë kur fryn erë? Kjo ndodh vetëm në dimër. Era fryn me intensitet më të madh, kjo forcë bën që në rast se has ndonjë pengesë, zona e kalimit të ajrit në lëvizje të ngushtohet dhe të përshpejtohet duke provokuar këtë lloj tingulli. Kështu nëse ka ndonjë plasaritje në derë ose tek grilat e dritareve era do të kalojë nëpër këto hapsira dhe do të prodhohet ai tingull.
Efekte fizike në dimër.
Klima ka efekte mbi shëndetin tonë dhe mbi mirëqënien tonë. Shkenca ka provuar se mund të prekë një sërë aspektesh që nga kreativiteti deri tek ndjeshmëria për të patur migrenë. Është vërtetuar se ka njerëz që kanë dhimbje koke si pasojë e ndjeshmërisë ndaj temperaturave. Hipotezat e këtyre dhimbjeve të kokës lidhet me vazat e gjakut dhe ndryshimet e qarkullimit dhe që klima e ftohtë mund të rëndojë.
Efektet psikologjike të dimrit.
Shkenca ka gjetur një lidhje mes dimrit dhe depresionit. Arsyet mund të jenë të ndryshme si zvogëlimi i dritës diellore që bën që ora e brendshme e trupit të ndërpritet duke i dhënë hapsirë ndjenjave të depresionit. Ndryshimi i stinëve ndërpret ekuilibrin e niveleve të melatoninës në organizëm që luan një rol kyç gjatë gjumit dhe humorit. Një e dhënë befasuese është se mendimet e dhunshme zvogëlohen gjatë dimrit, nivelet e dhunës dhe agresionit janë më të larta në klimat e nxehta.
Pse kur bie dëborë bën më pak ftohtë?
E ndiejmë sa herë qëmton dëborë, ose themi u zbut koha. E kemi këtë ndjesi edhe pse mjedisi duket më i këndshëm kur ka dëborë. Rezulton se flokët e dëborës të formuar nga kristale akulli thithin avullin dhe bien. Ky avull sapo është kthyer në akull dhe kalimi nga gjendja e avullt në të ngurtë çliron nxehtësi. Kështu që sa herë bie dëborë prodhohet nxehtësi në atmosferë.
Ndikimi i dimrit në seks.
Ardhja e dimrit shoqërohet me një dëshirë të ulur seksuale. Pse kemi më pak dëshirë seksuale? Prodhimi i hormonit testosteron zvogëlohet nga nëntori deri në prill në hemisferën e veriut dhe më pas rritet duke filluar që nga pranvera dhe në verë me një pik në tetor. Kjo është arsyeja se pse normat e riprodhimit rriten në qershor, muaji me më shumë lindje. Genet e gjumit letargjik të paraardhësve tanë janë edhe fajtorët për këtë rënie të libidos. Kjo gjendje fiziologjike bën që metabolizmi të ngadalësohet dhe impulset seksuale të zvogëlohen, organizmi ruan energjinë dhe fle më shumë.
Ndjesia termike
Si llogaritet ndjesia termike? Të ftohtit ose të nxehtit që ndiejmë pavarsisht temperaturave reale është ajo që e quajmë ndjesi termike dhe përcaktohet nga lagështira e mjedisit, shpejtësia dhe drejtimi i erës, retë. Kështu nëse termometri shënon 10ºC dhe qielli është i pastër dhe fryn pak erë ka të ngjarë që ndjesia jonë termike të shënojë 7,5ºC.
Në dimër rritet kreativiteti
Të ndjesh të ftohtë ose të nxehtë ndikon mbi kreativitetin. Nga një studim i kryer në vitin 2014 personave që u jepej një batanije e ngrohtë, një filxhan me çaj të ngrohtë ose ishin në një mjedis me temperatura të larta pikturonin më mirë në vizatime krijuese duke kategorizuar objekte dhe duke menduar për dhurata për personat e tjerë. Nga ana tjetër ata që ishin në mjedis të ftohtë ishin më mirë në identifikimin e metaforave, në ideimin e emrave të rinj dhe planifikimin e dhuratave abstrakte. Kërkuesit hodhën hipotezën se nxehtësia i ndihmon njërëzit të jenë psikologjikisht të lidhur me të tjerët dhe më bujarë, ndërsa të ftohtit stimulon kreativitetin më abstrakt sepse njerëzit ndihen më të largët se kurrë.
Pse në netët pa re dimri është më i ftohtë?
Retë kanë një ndikim të pabesueshëm në klimën e tokës. Janë të formuara nga një shtresë avull uji dhe këto masa resh kthehen në filtra diellorë që reflektojnë një pjesë të madhe të energjisë që vjen nga dielli. Ato vështirësojnë gjatë natës shpërbërjen e nxehtësisë së marrë gjatë ditës, kjo është arsyeja se pse në ditët pa re temperaturat ulen shumë duke favorizuar acarin.
Pasojat e të ftohtit për shëndetin
Dimri është shkaktari kryesor i rinoviruseve, të cilët janë përgjegjës për katarrin dhe ftohjen e zakonshme. Shumë studime tregojnë që viruset shumohen më me shumë shpejtësi në mjedise më të freskëta.
Errësira e dimrit
Gjatë dimrit ka më pak orë diellore dhe lëkura jonë prodhon më pak vitaminë D. Dimë që ajo është shumë e rëndësishme për forcat imunitare të organizmit, në rritjen qelizore, për kockat dhe në thithjen e kalçiumit.
Sa ujë ka në dëborë? Sasia e ujit që gjendet në dëborë varion dhe varet se si është formuar dëbora, por mesatarisht 12 cm dëborë përmbajnë 1 cm ujë.
Rekorde dëbore. Në qytetin e Aomorit në Japoni bien më shumë reshje dëbore se çdo qytet tjetër në planet.
Cionofobia është frika nga dëbora sidomos kur të ka bllokuar. Termi vjen nga greqishtja chion dhe phobos që do të thotë dëborë dhe frikë. Është një nga fobitë më kurioze që ekziston. Këta persona që vuajnë nga kjo frikë e ndiejnë shumë më parë se të fillojë dhe shohin motin vazhdimisht që të mund të dinë se kur do të bjerë dëborë. Vjen si pasojë e një traume që ka të bëjë me prezencën e dëborës.
