Intervistë me Artistin e Merituar Mevlan Shanaj: Ka ardhur koha që në fund të fundit, të shfaqet personaliteti i të nëpërkëmburve
E ndiej privilegj moral që realizova intervistën ekskluzive për gazetën “Telegraf” me personalitetin e kinematografisë shqiptare, Mevlan Shanaj. Emri “Mevlan Shanaj” mbart në vetvete një talent të spikatur të ekranit shqiptar. Vlerat që transmeton ky artist, i japin kolori jetës kulturore shqiptare.Në 45 vite karrierë artistike, Mevlan Shanaj, artisti i merituar, është një figurë e shquar në kinematografinë shqiptare si një nga aktorët e nivelit më të lartë, si regjisor në kinema e televizion, si prodhues filmash, si skenarist e producent, si autor e si profesor në degën e regjisë pranë Akademisë së Arteve në Tiranë.
Zoti Mevlan, çfarë është politika për shqiptarët?
– Politika në Shqipëri është art pa pikë morali. Të gjithë nënkuptojnë një pragmatizëm si interes biznesi. Kjo është një filozofi e re mbizotëruese, përjashtuese për njeriun me moral. Aq sa nënkupton moralin vetë si diçka totalitariste.
– Çfarë ka ndodhur në këto 24 vjet të ndryshimit të sistemeve shoqërore?
– Alternimi i pushteteve bëhet kudo si mjet për përmirësimin e ekuilibrave të rishpërndarjes dhe ndërgjegjësim për rrezikun e vazhdueshëm të deformimeve. Përsëritja e të njëjtave fenomeneve kur pret ndryshimin është zhgënjyesi i parë. Sistemi demokratik në filozofi është alternativë mendimi, konkurrencë prodhimi, barazi para ligjit, por këto qytetarëve ende i duken vetëm fjale. Duket se ne nuk jemi të fuqishëm të frenojmë deformimet që kemi trashëguar madje kemi pasion t’i krijojmë ditë për ditë plot të tjera. Edhe kur kërkojmë zbatim të barabartë të ligjit, kjo nuk do të thotë se njeriut i është kthyer besimi. E vërteta është se ne jemi të hutuar nga liria dhe po lejojmë ditë për ditë shpërdorimin e saj. Ne jemi një popull që e delegojmë lirinë te disa njerëz. Kjo na trondit edhe më tepër dhe na disekuilibron, aq sa moralin e bën diçka të pamundshme, madje të vjetruar. Pragmatizmi mbetet edhe i deformuar pasi pragmatizëm nuk do të thotë mungesë morali, por veprim konkret për të gjetur rrugëzgjidhje. Pragmatizmi si pazar lidhet me mungesën e moralit dhe të dyja vetëm vazhdojnë të pengojnë zhvillimin e përditshëm. Ne vazhdojmë të marrim përditë plagë të tilla.
– Përse ndodhi e gjitha kjo?
– Sepse njerëzit, pasi kaluan një sistem të imponuar, të diktaturës, të autoritarizmit, menduan që do të vijë automatikisht sistemi i lirisë, i konkurrencës. Por, sa herë një shoqëri nuk i ka këto mundësi që burojnë nga brenda zhvillimit shoqëror, por nga reforma që vazhdojnë të bëhen nga lart, do të ketë vështirësi të mëdha në ndryshime. Njerëzit janë gati të mendojnë se një ëndërr ka dalë zhgjëndërr. Një vend i vogël ka një përparësi të madhe për të kuptuar pabarazitë para ligjit, ose shpërndarjen e dhunës nga sistem i përqendrimit të saj në aplikimin personal të njeriut që e ndjen veten më të fortë se tjetri. Prandaj shumë nga ne sot vazhdojnë të kenë një lloj ftohtësie, të mos themi zhgënjim. Zhgënjehemi nga njerëz që i njohim kur kuptojnë se gjithçka e bëjnë për pazare sigurie të vetes së tyre, por jo të shoqërisë.
– Nga kush e kemi këtë ftohtësi? Nga puna? Nga njeriu?
– Nëse njeriu ndihet i ftohtë ndaj njeriut, ndihet i ftohtë ndaj profesionit, sigurisht rezultatet nuk do të jenë ato që njeriu i ëndërron së brendshmi, prandaj, më duket që ka ardhur koha që në fund të fundit, të shfaqet personaliteti i të nëpërkëmburve. Pasi seleksionimi i mundësive dhe aftësive të vërteta bëhet gjithnjë i gabuar. Personaliteti i të nëpërkëmburit në një shoqëri nuk është diçka e kapshme, nuk është një objekt që shkon ta kapësh, si një copë toke të grabitur, por ai materializohet me filozofinë e njeriut punëtor që kërkon gjithmonë të përmirësojë jetën e tij. Dhe këta janë të shumtë, por të padukshëm. Fajin e ka një shoqëri që shpërqendron epiqendrat shoqërore drejt disa njerëzve të caktuar, gati si të përzgjedhur nga lart. Dhe në radhë të parë në shoqërinë shqiptare është nëpërkëmbur personaliteti i intelektualit. Duket se çdo pushtet prodhon brenda reformës nga lart edhe intelektualin nga lart.
– Çdo të thotë të jesh intelektual?
– Nuk do të thonë (gjithnjë) që të jesh i arsimuar, sa për të marrë një diplomë se do te kishim deri sot madje qindra intelektualë të rinj të dalë nga universitetet që vihet re se nuk dëshirojnë të përballin realitetet, por jetën e tyre personale. Të jesh intelektual, do të thotë të jesh prodhues i një pune të vërtetë mendore, do të thotë që të jesh qytetar me përgjegjësi, që të dish ku ta çosh drejtimin. Dhe unë mendoj se intelektualët e parë dhe të fundit te ne deri tani mbeten rilindësit e tërë patriotët, që vinin e luftonin për një ëndërr, që kërkonin Shqipërinë që nuk ishte. Ata u gjendën para një realiteti jashtëzakonisht të komplikuar, por u fokusuan në formën më inteligjente të mundshme për kohën. Të them se rilindësit tanë kishin idealin “Ti Shqipëri më jep nder/ Më jep emrin shqiptar”,është shumë pak. Shumë prej tyre i zbrazën fare xhepat e tyre. Pra, kapën filozofinë e shpirtit, të Kombit, të popullit, të të nëpërkëmburve. Dhe unë sot them, në këtë kuptim, duhet të kapësh filozofinë e të nëpërkëmburve, të njeriut të thjeshtë. Po të jap një shembull konkret nga jeta ime. Ka qenë vendimtare për mua dhe bashkëshorten time të hidheshim në anën e njerëzve të 2 korrikut të famshëm shqiptar, që e ndau Shqipërinë mes pushtetit dhe njeriut të nëpërkëmbur. Unë nuk kam qenë asnjëherë anëtar partie. Dëgjoj interpretime nga më të ndryshme për atë periudhë çdo fund dhjetori. Po rritet një brez që kërkon të mësojë diçka nga e para. Dëgjoj njerëz që po i orientojnë drejt pamoralit dhe për të përdhosur gjithçka. Njerëzit me pardesy të bardha, njëri prej të cilëve kam qenë edhe vetë, se vërtet kisha pardesy të bardhë, po përmenden si zombit e pushtetit. E vërteta është se këta njerëz pa përjashtuar edhe infiltrimet që duhen dokumentuar, patën guxim të lidhen me më të nëpërkëmburit e atij sistemi. Edhe unë kam marrë pjesë në atë Lëvizje të Dhjetorit, madje kur isha në epiqendër të vëmendjes dhe rrezikut, kur ndërkohë kisha një pozicion shumë të mirë shoqëror në TV shqiptar. Si unë, si bashkëshortja ime Natasha Lako shkrimtare në profesion të lirë, kishim logjikën e përgjegjësive të intelektualit, kishim parë dhe kuptuar se shoqëria shqiptare ishte në një stanjacion që duhet të ndryshonte. Sepse nuk ishte vetëm Shqipëria, po ndryshonte gjithë Europa komuniste. Ishte një sistem që kishte tradhtuar idealet e atyre martirëve, që në fund të fundit ishin njerëzit më të thjeshtë të kësaj bote. Këtu dëshiroj të shtoj se tani edhe idealet duket sikur janë transferuar drejt elitave të përzgjedhura nga të gjithë mediat botërore vetëm sa për komerc. Sepse ideali i njeriut të thjeshtë zor se të prodhohet nëpër shou dhe programe televizive. Bota virtuale, po te mos ishte shpikur elektronika dhe rrjetet sociale, do ta kishte nëpërkëmbur edhe më keq njeriun e thjeshtë që nuk është prodhim komercial. Dje i nëpërkëmburi ishte çdo njeri i prodhimit totalitar. Dyshoj se në sajë të këtij prodhimi që krijonte elita ose privilegje fatkeqe, përbaltet edhe Lëvizjen e Dhjetorit të vitit 90. Ja pra unë bërtas. Nuk kam qenë zotëri, as spiun, as anëtar partie. Kam shkuar atje për të ndryshuar shoqërinë time. Dhe më vjen keq që sot, që në një sistem që përpiqet të bëhet sa më demokratik, kam të drejtë të pyes. Kush po guxon të lërë karrigen e të dalë për një kauzë? Përkundrazi, e mbyllin gojën për interesa të vogla, meskine, pragmatiste. Është njësoj si të justifikosh xhelatët e djeshëm, që donin të siguronin vetëm jetën e tyre. Pra, dua të them, që ndërgjegjësimi i shoqërisë që di të vetëkorrigjohet dhe përgjegjësia e intelektualëve që nuk i lajkatohen politikës për përfitime të përditshme, janë ato që shtyjnë çdo shoqëri drejt progresit.
– Përse është kaq e vështirë te shoqëria dhe të shqiptarët që të formohet emancipimi dhe ndërgjegjja demokratike që lindi nga Dhjetori i 1990-s?
– Po që ta arrijmë atë zhvillim që thoni ju, do të thotë që e gjithë shoqëria të ketë një bekgraund demokratik. Ne kemi bekgraund të mirë patriotik, e kemi të shkëlqyer madje, kjo në ruajtjen e traditës, të gjuhës, të mikpritjes, e cila është pozitive, nuk është arkaike në logjikën time, por eksperiencën demokratike po e provojmë për herë të parë. Njerëzit, pranojnë të zënë një vend në parlament njësoj si të ishin në oborret e privilegjeve të dikurshme. Dëgjoj kohët e fundit që flitet shumë për elitat e krijuara. Madje është arritur të deklarohet hapur se elitat gjithnjë shkojnë në anën e pushtetit, pikërisht nga koncepti i oborrtarëve. Më duket deklarata më e turpshme, m’u duk deklarata më e dhimbshme e kësaj shoqërie të sotme. Cila elitë mund të bëhet pjesë e pushtetit? Elita akademike? Elita artistike? E pranojmë elitën politike, e cila ka një moral të vetin për ta shndërruar politikën në biznes, por nëse elita akademike dhe ajo artistike do të bëhet pjesë e kësaj politike, do të thotë që duhet të marrë përsipër edhe akuzën se ka deformuar moralin, si elita e biznesit politik. Pra, kur këto elita, të gjitha së bashku, në të gjitha fushat e jetës, do distancohen nga imoraliteti, shoqëria do të ndryshojë edhe më shpejt, më e qetë për të siguruar prosperitetin. Sigurisht, shoqëria jonë, edhe pse e vuajtur, edhe pse me mangësi, do të dijë që të bëhet ajo që meriton. Pra një shoqëri që do të dijë të distancohet, nuk do të jetë më një mjet që do ta trajtojnë për elektorat, sa herë që duan dhe t’i manipulojnë si të duan. Kjo kërkon edhe një shkollim më të personalizuar që do të krijojnë personalitetin. Që të krijosh personalitetin, do të thotë që të mundohesh.
– Kush e krijon personalitetin?
– Një shitës i mirë. Një shkencëtar i mirë. Një sportist i mirë. Një biznesmen i vërtetë. Personaliteti nuk është pronë e dikujt. Nuk shitet e blihet kollaj. Njerëzit që deformohen, në mungesë të personalitetit, më së shumti te ne kanë thënë: “Po çfarë të bëjë i ziu, ka halle”. Cila shoqëri në botë nuk ka halle? Hallin duhet të dish si ta zgjidhesh në rrugë sa më legjitime.
– Ju, si një nga ata që morët pjesë në Lëvizjen e Dhjetorit, e keni pyetur vetveten, përse ende në këto 24 vjet, nuk u poq ajo ndërgjegje demokratike që lindi te kërkesa për ndryshim sistemi?
– Në moshën time do të ishte turp që unë të kthehesha mbrapsht, para vitit 90, kur na ishte imponuar heshtja. Unë jetoj mes shqetësimeve të shoqërisë, pyes veten siç thoni ju, por shikoj reagimin e gjithkujt. Del se përdorimi i pushtetit është gjë e madhe dhe për të ruajtur atë në formë piramidale nuk është aq keq, rrjedhimisht nuk janë të këqija as format ataviste të së shkuarës. Sistemi i sotëm për 24 vjet me radhë shfrytëzon ende përvojën e komunizmit feudal shqiptar. Vini re si aplikohet sistemi proporcional si një sistem privilegji dhe falënderimi. Kështu që kuptohet që ka edhe ëndrra që mbeten ende ëndrra. Sistemi zogist dhe sistemi enverist, janë shartuar me njeri tjetrin sikur të mos kishte mundësi tjetër. Unë e lehtësoj Zogun, që diktaturën nuk e shprehu si sistem shtetëror, por si shprehje të marrëdhënieve farefisnore orientale. Po nuk mund të lehtësoj pas Luftës së Dytë Botërore sistemin tonë komunist, po aq oriental, që ecte në drejtim të kundërt me popujt e tjerë të kontinentit. Të jesh kaq me mendësi feudale madje orientale bizantine, nuk mund të sjellësh sistemin demokratik. Ai është teorik, pastaj.
– Nga euforia e maxhorancës “1 milionë vota- 1 milionë shuplaka”, sot, pas 1.7 muaj qeverisjeje, cili do të ishte ballafaqimi?
– Arritjet janë të vështira. Megjithëse koha po vrapon, jemi në trajnim e sipër të një administrimi të ri. Vë re që qeveria është duke u trajnuar në përmirësimin e imazhit të qyteteve si hap të parë, ka opsione të diskutueshme me masat që kërkon, nga njëra anë thuhet që do të funksionojë shteti dhe po ndjehen simptomat e ndërtimit të shtetit dhe nga ana tjetër, vërtetohet një opozitë që mohon gjithçka. Shembull, meqë ti je nga ajo anë, po marr Lazaratin, ku kam miqtë e mi, pasi kam xhiruar në Lazarat dhe kam bërë shumë miq, por mbyllja e plagëve të Lazaratit kërkonte guxim që kjo qeveri e mori përsipër në një kohë kur të tjerët bënin sikur nuk e shikonin, sepse u duheshin votat, jo paratë, sepse paratë u duhen të gjithëve. Këta treguan që kur shteti do, vepron.
– A ishte e përkryer?
– Nuk di ta analizoj, por di që marr modelin që kur shteti do, vepron. Kjo ishte filozofia e mirë. Kështu themi edhe për pagesat e përdorimit të mallit elektrik, por këtu duhet kujdes, jo pse këtu është e majta, por cilido që është në pushtet, aq më tepër e majta, të mendoje paralelisht për të nëpërkëmburit e shoqërisë që është deviza ime si artist. Të pamundurin nga ana sociale duhet ta përkrahin. T’i japësh, përpara se t’i kërkosh, e jo vetëm t’i kërkosh. Po kështu për ndërtimet pa leje. Duhet të krijohet ndërgjegjja, që shteti vepron. Janë disa nisma që në dukje mund të cenojnë shqiptarin e varfër e të dëmtuar ekonomikisht, por duhet ta edukojmë që shteti vepron në bazë të një kontrate të ndershme të rregullit, të zbatimit të ligjit. Këtu druaj, se nuk ecin paralelisht. Vepron vetëm njëra anë, ana e të fortit. Është njësoj, si një i madh, që kap lehtë një të vogël, kur bën gabime. Të shohim se çdo bëhet më tej. Pasi ka rrezik pazaresh dhe interesash, si gjithmonë. Dhe është e dhimbshme të përsëritësh dhe të përsëritësh, si gjithmonë.
– A shikoni politikë sociale te qeverisja e së majtës?
– Në libër, teorikisht, të majtët janë gjithnjë socialë, në Shqipëri, këta pretendojnë, siç shikoj, që zhvillojnë nga ana sociale. Me çfarë ndjej, më duket se janë shumë larg.
– Kjo maxhorancë me 84 kartonë, a është po kaq e fortë edhe në reformat që ka ndërmarrë deri tani?
– Nuk është serioze që shoqëria të veprojë me forcën, me dhunën, me maxhorancën. Serioze është me marrëveshje, me bashkëpunim. Unë them që çdo ligj që i shërben shoqërisë, duhet të shtrohet në parlament nga të gjitha forcat politike, nga të gjithë përfaqësuesit e komuniteteve në Kuvend, edhe nga ata të minoriteteve. Në asnjë mënyrë maxhorancë, forcë, imponim. Aq më tepër, nga Rama nuk e pres kurrë imponimin e të fortit. Nga Rama pres një dimension tjetër.
– Cila është ndjesia juaj, që ende nuk kanë çuar në drejtësi asnjë zyrtar të lartë të korruptuar, edhe pse kjo ishte motoja e opozitës socialiste?
– Kjo çështje e drejtësisë, është bërë si lojë popullore, si puna e futbollit, që merren të gjithë. Unë nuk di se çfarë të them. Kush e bëri golin? S’ka. Penallti nuk po gjuhen. Gola nuk ka. Vetëm diskutohet, edhe pse s’ ka fusha. Nuk ka terren. Është e njëjta gjë, edhe me drejtësinë. Mungesa e terrenit. Mungesa e zbatimit të ligjit.
– Ligji nuk zbatohet ngaqë kemi gjyqtarë e prokurorë të paaftë, apo mungesë të vullnetit politik?
– Jo, jo. Ka korrupsion. Mafia, ka thënë Moro, ndërtohet lehtë në çdo strukturë patriarkale. Është shumë e qartë. Ka korrupsion. Në të gjitha hallkat. Fatkeqësisht, kështu ndodh. Por të hapësh zyrën e shtetit, nuk do gjesh njeriun më të aftë që ka kjo shoqëri në atë pozicion. Kjo është fatkeqësi.
– Duke parë dimrin e marrëdhënieve maxhorancë-opozitë, ju mendoni se integrimi ynë në BE është prioritet i agjendës politike?
– Integrimi është lojë e detyruar, kur edhe në Pavarësinë e Shqipërisë, e fituam të fundit. Këto janë edhe biseda kafenesh, por edhe të vërteta historike. Loja e të mëdhenjve është e tillë, nuk mund të ketë me një Shqipëri të mënjanuar. Europa, Ballkanin e ka brenda tavolinës së vet. Duke ju distancuar lojërave të forcave politike, që vijnë në pushtet, dëshira e shqiptarëve për prosperitet është e madhe se jemi shumë europianë edhe pse politika e ka censuruar këtë ëndërr të tyre, edhe pse ndikimet fetare që nuk janë aspak të tipikes shqiptare i hedhin pak hije mjegulle, por ëndrrës shqiptare nuk mund t’i bëjnë dot gjë, sepse shqiptari e ka kërkesën e lirisë, përderisa e ka që në gjen ndjesinë europiane, pra më se të natyrshme.
– Çfarë përshtypje ju përcjell konflikti total maxhorancë-president?
– Marrëdhëniet president- politikë, janë gjithnjë groteske, gjithnjë material për miqtë e mi humoristë. Dhe këto në sajë të strukturave të formuara dhe jo të atyre që kanë pranuar këtë detyre si të emëruar dhe jo të zgjedhur realisht.
– Në retorikën e kryeministrit, që përmend fjalën “burg”, ndjeni vendosmërinë për të respektuar më çdo kusht ligjin?
– Unë i njoh këta politikanët që në rininë e tyre të hershme. Duke e njohur edhe Ramën që në rininë e tij të hershme, nuk e mendoj që një kryeministër si Rama të ketë filozofinë e burgut. E para, sepse Rama është i komunitetit tonë, është artist dhe s’ka artist që flet për burg. Por unë e kuptoj që Rama është në hall, sepse këta njerëz nuk marrin vesh që shkelin ligjin- thotë, dhe e jep edhe forcën e shtetit si opsion, por kurrsesi se kjo është filozofi e tij, kam bindje. Filozofi e Ramës është që shteti duhet të veprojë. Por, ndoshta edhe është tepruar në ndonjë rast, nga ana emocionale. Edhe me populizëm.
– PD-ja tashmë pas zgjedhjeve partiake, mendoni se bëri rifillim të filozofisë politike?
– E vërteta është që stafi që humbi zgjedhjet, u tërhoq. Është faktike, zyrtare. Hijet, kur ikin, sidomos kur perëndon dielli, duket sikur janë shumë të gjata, por s’ janë të forta. Janë në ikje e sipër. Unë them që Basha po fillon e po formatohet si politikan. Berisha kishte një ndikim dhe imponim 23 vjeçar në atë parti dhe hija e tij, pavarësisht se ai është vetë i padorëzueshëm, është pak vështirë që të largohet. Maturia që të bëhet parti e plotë e formatit europian, do pak kohë. S’ka asnjë njeri që nuk e dëshiron një opozitë të shëndoshë, sepse një opozitë e shëndoshë e forcon shtetin dhe rrit përgjegjësitë e pushtetit. Pa opozitë të mirë nuk do kesh demokraci, nuk do kesh liri, nuk do kesh ekonomi. Koha jashtë parlamentit tani po bëhet krejt e pakuptueshme.
– Listat e mbyllura të deputetëve, nga kryetari i partisë, i shërbejnë frymës së demokracisë?
– E parakohshme për Shqipërinë, kjo mënyrë. Kur i cakton deputetët nga lista, do të thotë që ai t’i shërbejnë Njëshit të partisë, sepse ai e vë dhe e heq këdo deputet. Është përgjegjësi e drejtpërdrejtë kur deputeti zgjidhet nga elektorati dhe deputeti do jetë më i përgjegjshëm para elektoratit. Është e parakohshme për Shqipërinë, sepse deputeti duhet të ketë kaq personalitet që të mos i nënshtrohet urdhrit. Sepse këtu deputetët kalojnë direkt në shërbim të liderit, i janë mirënjohës vetëm atij dhe lideri ka dëshirë të tregojë autoritet. Një deputet i zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejtë nga elektorati, mendoj që për Shqipërinë është më funksionale, se sa deputetët tanë që duken si të emëruar. Shqipëria nuk ka atë maturi dhe pjekuri politike, që të respektojë sistemin proporcional që në të vërtetë nuk humbet votën e çdo qytetari.
– Papjekuria politike në Shqipëri, vjen nga sundimi i “Njëshit”?
– Praktika e ka treguar.
– Shikoni ndryshim në mirëqenien e njerëzve?
– Padyshim, por dallimi është që këtë ndryshim e kanë bërë sakrificat e njerëzve. Do të ishte shumë më mirë, sikur mirëqenia të arrihej ne saje të menaxhimit dhe nxitjes të një iniciative sa me te mundshme individuale ku rol ka administrata shtetërore. Sa e sa para janë keqmenaxhuar nga shteti!
– Pse nuk kemi reagim shoqëror?
– Sepse dikur ne kishim marrëdhënie interesante me njëri-tjetrin. Kishim marrëdhënie njerëzore, fisnikërinë e kontakteve shoqërore, madje edhe mondanitetin e vogël të shkëmbimit të vizitave. Sot e gjithë shoqëria jeton një farë ashpërsie, ose agresivitet. Përderisa është një shoqëri e ashpër, agresive, e ka pak të vështirë të kërkojë tolerancën dhe të kërkojë mirëkuptimin. Solucioni kimik i mirëkuptimit është i turbullt shumë. Është e dhimbshme dhe fatkeqësi që kjo shoqëri, që kaq njerëz me energji, nuk përfton të menaxhohet në grup. Numëroj ndonjëherë nja tre probleme që nuk dimë t’i zgjidhim. Padrejtësi nga më të çuditshmet. Prona nga më të çuditshmet. Sistem arsimor jashtëzakonisht i kompromentuar.
– Cili agjent kimik e ka tronditur?
– Në radhë të parë, mungesa e traditës për të respektuar shtetin dhe ligjin e vërtetë. Çmontimi i ligjeve të diktaturës nuk solli montimin e ligjeve të zbatueshme.
Demokracia ndonjëherë në varfëri absolute është si të nxjerrësh dhjamë nga pleshti. Por duhet menduar se kujt i interesonte së pari një demokratizimi plotë. Sigurisht përvetësuesve më të mëdhenj që i tremben transparencës, si dhe largohen prej saj si djalli nga temjani. Shteti i diktaturës së kaluar u vendos i imponuar. Dhe shqiptarët me imponim dinë të nënshtrohen. Kultura dhe koshienca kombëtare do kohë që të bashkëveprojë përsëri. Prandaj edhe brezat e rinj duhet ta shikojnë ligjin si të vetmin tregues të mirëkuptimit dhe kontratës shoqërore për të ndërtuar familjen, jetën dhe shoqërinë. Ligjin dhe Maliqin i ka përcaktuar prej kohësh dituria popullore.
– Nëse ndonjëherë do të zbatohet ligji i Lustracionit, mendoni se do të prekë ata personazhe, që kanë monopolin e vendimmarrjes së politikës?
– Unë nuk e kuptoj përse ka reagime kaq të ndryshme për një praktikë të vërtetuar dhe të domosdoshme. Është domosdoshmëri. Jemi shumë të vonuar. Nuk është puna për të përcaktuar kush preket nga ky ligj e kush nuk duhet të preket. Ne duhet t’i hapim dosjet për të kuptuar sistemin, që të çlirohemi prej tij. Ndryshe do të ecim ne vend. Hapja e dosjeve për një shoqëri të tillë, të vuajtur, të traumatizuar me probleme të mëdha dhe të dënuar të shumtë, sipas një sistemi jashtëzakonisht të përlyer me krimin, ka qenë domosdoshmëri.
Shoqëria është e kapur nga militantizmi dhe korrupsioni
– Pas 1,6 muajsh nga 23 qershori i 2013-s a mund të themi që kemi një Administratë Publike që u shërben qytetarëve?
– Nuk di, që edhe pas 50 vjetësh a do ta kemi këtë që thua ti?! Në Shqipëri administratë publike? Por jo, zotëri, jo. Është larg. Nga e thëna te e bëra në Shqipëri të ndan një det i tërë. Shumë larg. Kjo ndodh sepse shoqëria është e kapur nga militantizmi që kërkon shpërblim dhe nga korrupsioni që është bashkëpunimi i vetëm. Sa të ketë militantizëm dhe korrupsion të gërshetuar ngushtë me politikën nuk ka ëndërr tjetër personale që të realizohet.
Vlerësimi për krerët e politikës
– Cili është mendimi juaj për Ramën?
– Nuk kam pasur asnjëherë mendim të keq si te ata që sot deklarojnë se elita anon gjithnjë nga ana e pushtetit. Por ata i duhen edhe atij me tepër. Kam vënë re që e kërkon të bukurën dhe të duash të bukurën është një meritë.
– Për Metën?
– Meta, në tërë opinionet, njeri pragmatist. Njeri i zgjuar, të lë gjithmonë në pritje.
– Për Bashën?
– Karizmatik! Karizmatik!
– Për Berishën e pas 23 qershorit 2013?
– Burrë i zgjuar, burrë energjik, por duhet, është e vështirë t’i japësh këshilla atij, sepse ai nuk pranon, që t’i thuash “tërhiqu”! A u tërhoqe? Tërhiqu, pra!
– Për Nishanin?
– Nuk e njoh! Nuk e di, në këtë kuptim. Është figura kryesore e shtetit, por unë nuk e di.
– Si president, Nishani a është personifikim i unitetit të të gjithë shqiptarëve?
– Përgjigjen e dhashë më sipër, kur them që duhet të jetë figura kryesore e shtetit dhe përgjigjem që nuk e di, do të thotë që ka lënë hapësira për të diskutuar. Kur flas për presidentin, problemin kryesor e kam se është Kryetar i KLD-së. Cila është përgjegjësia e Nishanit si kryetar i KLD-së? Prandaj them që nuk e di e nuk e njoh! Kur gjithë etiketimet e ndërkombëtarëve dhe tonat janë mbi drejtësinë, ku është ky pozicion i tij? Cili është pozicioni i Nishanit? Them nuk e di, për të mos thënë ndonjë gjë tjetër.
– Faleminderit!
Jakup B. GJOÇA
