1
Meri Lalaj
Ndodhi në mars…
(Tregim)
Atë të diel të parë të marsit, Shqipëria mbarë rrinte mendjengrehur teksa ndiqte lajmet në televizor, duke parë varrezat e atij qyteti të vogël në jug-lindje të vendit. Pasi patën hedhur në erë (s’dihej se prej kujt) me një sasi shumë të madhe tritoli depon e ujit, ndodhi hataja, krejt rezerva ujore e depos u zbraz nëpër varreza, paskëtaj ia behu një shi i llahtarshëm që gërreu dheun e varreve. Në të vërtetë nuk ndikoi thjesht uji, por toka në varreza luajti nga vendi, u greminua e të vdekurit dolën përsipër. Dikush tha se ata nuk po i duronin dot më bëmat e të gjallëve. Pranverë, muaj i marsit dhe moti mos më keq, ftoma e dimrit u kthye nga e para, po binte dëborë me fjolla të mëdha. Bajamet dhe kumbullat e porsa lulëzuara i rrëzuan petalet përtokë. Pamja ishte e tmerrshme, varre të përmbysur bërë lesh e li dhe njerëz, që ecnin përmes tyre duke u kalamendur me çadra të zeza në duar, nëpër fërfëllizën e dëborës së bardhë duke kërkuar pa pra varret e të afërmve të tyre. Njerëzve u dridhej buza e u kërcisnin dhëmbët prej të ftohtit dhe llahtarës, po për çudi nga poshtë dheut prej humbellave të varreve dilte një avull disi i vakët, posi firomë e shpirtrave të atyre të gjorëve… I gjithë qyteti jetonte me tërë këtë lemeri të paparë ndonjëherë. Dihet se varrimi kryhet brenda pak orësh a një ore të vetme, ndërsa ky zhvarrim i çrregullt po vazhdonte ditë e ditë me radhë. Njerëzia shkelnin nëpër baltën e trashë ngjitëse të varrezave, u zhyteshin çizmet deri tek gjunjët mezi çapiteshin, ngrinin njërën këmbë për të hedhur hapin tjetër dhe ecnin duke u lëkundur si të dehur. Të gjithë njerëzit e qytetit, pa përjashtim, ishin bërë si të përhënur nuk flinin dot netëve, jo vetëm ata që kishin varre të të afërmve të dëmtuar, por edhe gjithë të tjerët. Rrëfeheshin histori nga më të çuditshmet, histori, që patën ndodhur nga kohërat që nuk mbahen mend, pastaj në Luftën e Parë a të Dytën apo në vitet e diktaturës. E në çdo shtëpi ditë e natë mbaheshin ndezur kandilat dhe qirinjtë për të ndritur shpirtrat e atyre të ndjerëve.
Siç po pëshpërisnin njerëzia lart e poshtë, kishte ndodhur edhe një e pangjarë tjetër si nëpër libra. Një nënë, Myzejeni, që e pat varrosur të bijën para pesë vitesh, pasi e hapën varrin dhe nxorën arkëmortin, kur ajo tërhoqi mbulesën e mëndafshtë, me të cilën pati mbështjellë të vdekurën, mbulesa ishte e ronitur copë e çikë prej lagështisë dhe krimbave. Pasi e zbuluan, e ëma u tmerrua dhe mbeti pa ndjenja sepse e bija, Adela, nuk ishte tretur fare, e gjeti po ashtu siç e pat varrosur me buzën paksa shtrembëruar nga një si tallje e lehtë.
Nënën e gjorë e shtruan në gjendje të rëndë në klinikën e kardiologjisë, ndërsa me vajzën e vdekur dhe të patretur u morën të tjerët. Sa herë kemi dëgjuar të thonë: “Nuk e treti dheri!” e ndërkaq kemi menduar se ka qenë shprehje e krijuar kotnasikoti, nga ndonjë mendjeshkrepje e dikujt. Jo, jo nuk paskësh qenë fare e vërtetë. Kur u hap fjala dhe njerëzia mësuan se e vdekura u gjet e patretur ia filluan nga hamendësimet dhe vramendjet përse e përse… Thanë se dikush ngriti dhe një këngë. Siç u mor vesh më vonë, këngën e ngriti Beni, i dashuri i saj i dikurshëm, dhe tani po e këndonte natën rrugëve me shokët. Disa filluan të grinden sepse u ishin ngatërruar jo vetëm varret, po, kur gjenin kafkën, kockat e gjymtyrëve të poshtme kishin rrëshqitur tek varri fqinj, apo kur gjenin kockat e krahëve nuk gjenin dot ato të këmbëve. Kështu u ngatërruan jo vetëm myslimanët me të krishterët, jo vetëm burrat me gratë dikur të panjohur me njëri tjetrin, por edhe njerëz me pikëpamje të ndryshme politike. Më e keqja ishte se nuk po gjendeshin eshtrat e disa komunistëve, të cilët dikur patën qenë shumë të përkushtuar ndaj detyrës pikërisht në atë qytet. Bëhej fjalë për një hetues, që pat torturuar sa e sa të burgosur, një operativ, që pat spiunuar poetët dhe artistët e qytetit si edhe nja dy kryetarë lagjesh shumë kokëtrashë. Pëshpëritej se të gjithë këta përfituan nga rrëmuja dhe katrahura e madhe që ndodhi dhe ashtu të vdekur ia mbathën drejt Amerikës, atje përfituan menjëherë strehimin politik të ëndërruar aq shumë që për së gjalli.
2
Andon Z. Çajupi
Besa-Besë
Gjithë vendetë gëzojnë,
ti, Shqipëri, pse pushon?
Gjithë njerëzit këndojnë,
ti, shqiptar, pse rënkon?
Gjithë duanë lirinë
dhe pa të njeriu s’rron;
ti, shqiptar, Shqipërinë
në zgjedhë si e duron?
Zgjohuni, o shqiptarë,
erdhi dita për liri!
Zini luftë me barbarë,
përpiqi për Shqipëri!
Të krishter’ e myslimanë,
të tërë një sua kemi;
gegë, toskë, dibranë,
gjithë shqiptarë jemi.
Mblidhuni te bëjmë benë,
të gjithë dorë për dorë:
Të duamë mëmëdhenë,
edhe malet me dëborë.
Që ditën që u shkeli
robëria dhe gjer sot
nukë bën më bar Dhëmbeli
dhe Tomori qan me lot.
Male me krye në qieli,
si duroni robërinë?
Ju që shihni drit’ e diell,
pse s’ndrini dhe Shqipërinë?
Ku janë vaftet e parë,
që kini dhënë yrnek?
Ku jini, o shqiptarë,
pse s’dëgjohet një dyfek?
Apo humbi trimëria,
apo s’doni mëmëdhenë?
A u shua Shqipëria,
që ka pjellë Skënderbenë?
Pse rrini lidhur me lak?
Pse shpëtoni vënd’ tuaj?
apo s’u mbeti më gjak,
se e derdhtë për të huaj?
Mirri pushkëtë në duar
edhe bëni besa-besë:
Shqipëria do shpëtuar,
kokë turku të mos mbese!
Korriku
Na erdhi korriku prapë,
me grurë të ri, me vapë.
Mirë q’erdhe, o korrik,
gjithë bota të ka mik,
të duanë varfëria,
se s’vdes njeri nga uria.
Korriku, si flak’ e drizit,
na ngroh palcën e kurrizit.
0 korrik, o faqezjarr,
gjithë lule, gjithë bar,
dhe me pemë barrë-barrë,
s’dimë ç’të hamë më parë.
Në korrik piqen me radhë
pjeshkë, mollë, thanë, dardhë;
kur afrohet korriku,
zë të piqetë dhe fiku.
Nga gjithë pemët e tjera,
fiku na mbiftë te dera,
se gjersa ka shporta fiq,
gjithë bota janë miq…
Me shpresë të këtij muaj,
punëtor, puno e vuaj,
të punojmë që të gjithë,
të mos mbetemi pa drithë,
se në këtë muaj zoti
na kërren nga tërë moti.
Ata që kanë punuar,
në korrik janë të gëzuar,
Se në këtë deli muaj
nuk ka lëmë pa duaj.
Vjen korriku, punëtorë,
mirrni drapërin në dorë,
të korrij kush ka punuar,
kush ka mbjell’ e ka lëruar.
Dilni, dilni nëpër ara
e shihni, ç’ka bërë fara:
shikoni një koqe gruri,
se sa koqe, grurë pruri.
Shikoni kallinjt’ e verdhë,
në korrik duhenë mbledhë.
Shihni, shihni kur fryn era,
kallinjtë, lozin si shqerra;
me diell, kur fryn veriu,
si floriri ndrit kalliu,
fusha, ara, palë-palë,
duken si deti me valë.
Fush’ e gjatë, fush’ e gjerë,
pse më bën të qaj ngaherë?!
Me djersën e varfërisë
gjith’ arat e Shqipërisë
vaditen, e gjë s’kërrejnë,
se të huajt’ i rrëmbejnë!
Shqipëtari, dëm e kotë,
punon gjithnjë për botë;
arat që mbjell, ngaherë
vjen’ e i korrin të tjerë!
0 korrik, o faqezjarr,
je dukur dhe luftëtar:
në Francë, kush nuk e di,
u ngre vëndi për liri;
në korik lufta u zu,
u bë gjaku gjer në gju…
kryengritjet q’u bënë,
prej korriku janë zënë;
se zjarrë që ndez korriku,
nuk’ e shuan dot armiku;
se dielli është i ngrohtë,
ndez gjakun në gjithë botë.
Gjaku i trimit vërtetë
për liri ndizetë vetë,
gjaku yt, o shqipëtar,
s’të ndizet as në behar!
Të ndeztë vap’ e korrikut,
t’i biesh në kok’ armikut!
Fyell’ i bariut
Bariu, shokë, bariu,
kur gjëmon e fryn veriu,
është përjashta fatziu,
e rreh breshëri dhe shiu!
Barinë, shokë, barinë,
mos e harroni fatzine,
se lë gruan e shtëpinë
t’u kullosë bagëtinë.
kullotni, moj bagëti,
ti, ti, ti. . .
Kullotni, biro, kullotni,
kur të vdes te me kujtoni,
Ndjesë pastë! — të më thoni.
Shikoni barin’ e gjore:
në diell a në dëborë,
bariu me shkop në dorë
ruan deshtë me këmborë.
Vështronje barinë mirë,
me të ngrën’ e me të pirë,
t’u marrë dhëntë pa gdhirë,
t’i kullosë me dëshirë,
të rrijë bashkë me to,
to, to, to.
Hani, moj bagëti, hani,
kur të vdes do të më qani,
për mua zi do te mbani!
Vajë…
Që ditën që vdiqe, që kur s’të kam parë
Lotët që kam derdhur, s’më janë tharë
Shumë vjetë u bënë sot u mbushen dhjete
Që kur më ke lënë dhe s’të shoh ne jete!
Në ç’kopshte me lule ke qëndruar vallë?
S’të vjen keq për mua?S’të vjen mallë për djalë ?
O ëngjëll I bukur mos meno në botë
Kthehu të të shomë të na mbeten lotë
S’rrojmë dot pa tynë ti si rron pa neve?
Motëmot që rrojtëm bashkë s’më urreve
Atje tek rri janë qipariz’ e varre
Kthehu të të shomë mos na lër përfare
Mos na lër të gjorë me zemër të ngrirë
Kthehu të gëzohesh kur të shoç tët birë
E ke lenë foshnje tani u bë burrë
S’arrite ta rritje s’të ka parë kurrë
Për ty shumë herë çoç do të më thotë
Por s’mund ti përgjigjem se më mbytin lotë
Kthej kokën mënjanë dhe vështroj përpjetë
Duke psherëtitur te zot’ I vërtetë
O zot i vërtetë s’të erdhi keq për djalë
Kur i more mëmën dhe më le të gjallë
Të më keshe marrë do të qe më mirë
Dhe të rronte mëma të rriste të birë
Me se rrojnë foshnjat çi rrit çiliminjtë
Dashuri e mëmës dhe përkëdhelitë
Doje dritë o qiell more dritën time
dhe ma mbushe jetën plot me hidhërime
Tani rroj pa shpresë ndaj s’dua të rroj
Se dhe perëndinë tani s’e besoj.
3
Nonda Bulka
Guximtari
(Tregim)
Një mëngjes pranveror, bilbili dhe e shoqja e lanë folenë me tre fëmijët dhe fluturuan larg për të gjetur pak ushqim, mbasi s’kishin asgjë për drekë.Të tre vogëlushët, që po rriteshin ca nga ca, e ndienin ajrin freskues të pranverës dhe, në mungesë të prindërve patën një dëshirë që s’e shprehnin dot veçse me cicërima: ciu, ciu, ciu!
Njëri prej tyre tha: – Ah, sa mirë do të ishte sikur të fluturonim degë më degë lirisht dhe pastaj t’ia thoshim këngës që po na zien përbrenda.E kush na e ndalon? – u përgjigj ai më trimi – Hajde shpejt, fluturojmë dhe mund të takojmë rrugës babanë dhe mamanë!
Unë nuk mund të hap krahët, – u përgjigj bilbili i tretë. – Por do të nxjerr kokën te foleja e do t’ia them këngës ashtu siç bën babai dhe mamaja. Dhe pa humbur kohë filloi koncertin e tij; por që ne cicërimat e para të dyvëllezërit e tij ia shkrepën të qeshurit. Ohuuu…, – tha bilbilushi që foli në fillim, – duhet të bëhesh këngëtarsi babai, ke shumë gjëra për te mësuar në jetë! Me trimi u hodh e tha: Shikomëni mua se si do të fluturoj vetë! Dhe në çast i dha një të shtyrë vetes, hapi krahët e tij te njome. Por krahët e tij ishin shumë të dobët dhe me zor mundi të qëndrojë në një degë aty pranë. Vëllai tjetër, frikacaku, mbeti në fole i strukur dhe as lëvizi, as këndoi. Me tu kthyer prindërit u shqetësuan shumë, kur panë se u mungonte një fëmijë. Atëherë bilbilushi që s’kishte lëvizur fare nga vendi,as kishte kënduar, as kishte fluturuar , ua tregoi prindërve të gjitha me mburrje se ai kishte qenë më i urti. Ashtu, ashtu, – tha i ati,- por ti ke qenë njëkohësisht me frikacaku dhe më i ngathëti; mua më pëlqejnë më shume dy vëllezërit e tu që provuan, të paktën, forcat e tyre. Njeri cicëroi pak, tjetri fluturoi lehtë. Ai qe nuk provon, ai që nuk guxon, nuk ecën kurrë përpara ne jetë.
4
Izet Shehu
BISEDË ME SHKURREN
Ik,
Moj shkurre,
Lermë të qetë,
T’i shaloj si kuaj retë!
Të prek majën edhe qiellin,
Të shoh gurrat se si rrjedhin.
Të shoh lisin kur zë kërruset,
Kur përplas degët me muzgjet.
Të qëndroj mbi një majë mali,
Të shoh diellin, kur lind, i pari.
Ik,
Moj shkurre,
Moj e marrë,
Të ngjitem sipër mbi majë!
MJELLMA
Si mjellm’ e bukur krahëbardhë,
Po më fanitesh si në mjegull.
Ka vite që nuk jemi parë
Në fatet tona kemi mbetur.
Shërohen shumë plagë në jetë,
Lëngatë e re e fsheh të vjetrën,
Po s’di se si një mjellm’ e qetë
Me krahë më freskon kujtesën.
SHTRYDHENI SHPIRTIN TIM!
Merreni,
Merreni po ta doni,
Shtrydheni shpirtin tim!
Nëse s’gjeni lëng limoni
Do të gjeni dashurinë.
Dashurinë për këtë tokë,
Për këta njerëz të rrallë.
Gjeni qoftë një vend në botë,
Që ka kaq dhimbje e mall.
Dhe nuk di kush i ka nëmur,
Këto brigje
Këtë dhe,
Këtë zemër të lënduar,
Që rënkon e nuk di pse.
Merreni,
Merreni,
Shtrydheni këtë shpirt!
Nëse s’gjeni lëng limoni,
Do të gjeni një qiell me dritë.
DUKJE E RREME
Harabelat dhe fëmijët duken të qetë,
Për këtë njeriu që është njeri i bluan vetveten.
Dhe mali që është mal mban mbi shpinë qiejt
Dhe duron, dhe hesht… dhe e vuan heshtjen.
Jo, s’ paskërka qetësi, por dukje të rreme
Kjo palogërdallë, mbase dhe në të përtejmen.
Harabelat dhe jargavanët duken të qetë,
Po kërmilli përse jargos kujtesën në guaskën e tij?
Askush s’ia var, as zvarritësit e tjerë,
Që shkojnë pranë dhe e shohin me neveri.
Jo, s’paskërka qetësi kjo palogërdallë,
Në pranverë me flutura e në dimër me acar.
Harabelat dhe fëmijët duken të qetë
Mbi barin e brishtë që bleron i pafaj.
Njeriu që është njeri bluan dhimbjen e vet,
Vuan këtë dukje të rreme nga skaji në skaj.
Jo s’paskërka qetësi kjo palogërdallë
Me reklama vitrinash si në përrallë.
MËLLENJA E BARDHË
Atje mbi mal
Ku gjethëron një re
Ëndërron mëllenja
Të bëjë fole.
Të pëgëri poshtë
Mbi krahë skifterësh.
Të dremit e mbrojtur
Prej shiut dhe erës.
Të mbahet si perëndi
Mbi zambakët e resë
Si mbi degën e panjës,
Si mbi barin me vesë.
Një re e gjethëruar,
Një mëllenjë e bardhë,
Një fole ëndrre
Atje mbi mal.
KËPUTA NJË YLL
Këputa një yll në qiell
Dhe e nisa për tek ti.
Të kërkoi, por nuk të gjeti
As në Jug,
As në Veri.
Këputa Arushën e Madhe,
Një skuadër me shtatë yje.
Të kërkoi nëpër livadhe,
Të kërkoi nëpër pyje.
Më në fund
U nisa vetë
I mërzitur nëpër natë.
Kur ti dole krejt e beftë,
Më fine se hën’ e artë.
DERISA…
Derisa
Në gjithë këtë planet,
Që rrotullohet në pafundësi
Ka njerëz, që zemra u pëlcet,
Për pak dritë e drejtësi,
Ç’duhet bërë me këtë botë?
Ç’duhet bërë me të gjithë ata,
Që ç’ndodh përqark s’duan ta dinë,
Që s’e kuptojnë një pikë loti,
Që s’e kuptojnë një jetë pelin?
Derisa kjo botë
Të rrokulliset kështu,
Plot padrejtësi edhe mjerim,
Më mirë vidhise tej, o Zot,
Krijo një tjetër rruzullim!
5
GAQO VESHI
VJERSHA TË RINISË
`DËSHIRË
Sa qejf e sa dëshirë,
Kur pata një vajzë ngjalë,
Mbi bar e mbaja shtrirë,
E zhvishja me ngadalë.
Kur ia heq fustanë e hollë,
Trupi i saj një mrekulli,
Belkëputur si mënjollë,
E lindur për dashuri.
Buzët e saj, lëng qershije,
Sa shumë më gëzojnë,
Më pushton me afsh rinie,
Sipër yjtë na vështrojnë.
Fshehur hëna prapa pyllit,
Obobo se ç’na zbuloi.
Po ma bën me bisht të syrit:
-Të betohem, që s’tregoj.
1950
T A K I M
Sot në rrugë kam takuar,
Një vajzë me qe e qerre
Kish gërsheta e sy të shkruar,
Të mëdhenj si sy mëshqerre.
Unë ngisnja biçikletë,
Si njeri që ka urgjenca,
Po më ndalën qerrja e qetë
Dhe një vajzë me gërsheta.
Qerres anës një hendeku,
I kish rënë njëra rrotë,
Vajza dorën seç ma preku
Dhe më tha me zë të ngrohtë:
-Shok, më fal, se po të shoh,
Që s’ke kohë fjalë të tjerrim,
Po të lutem më ndihmo,
Këtë qerre bashkë ta nxjerrim.
Unë i thashë: -Ç’është ajo?
Veç për zërin tënd që ngroh,
Këtë rrotë mund ta ngre,
Me gjithë qerre, me gjithë qe!
Dhe në çast përvesha mëngët,
E nuk di se si më shkrepi,
Që të merrja dhe një këngë,
Për një çerdhe majë një plepi.
Në atë plep askush s’ish ngjitur,
As ne djemtë çamarrokë,
Veç një zog fole kish ngritur,
Kur ish njohur me një zogë.
Sa një div m’u bë fuqia,
Kur me duart e saj të ngrohta,
U përzien duart e mia,
Nëpër baltë ku ish rrota..
Dhe u nis për udhë qerrja,
Pa vrapoi dhe biçikleta,
Ndjeva mall këngës t’ia merrja,
Për atë vajzë me gërsheta.
-Mirupafshim! – tha ajo.
U takofshim përsëri!…
(Me sa duket, me sa shoh,
Ramë o miq në dashuri!).
Dhe vazhdova herë me këngë,
Herë duke vërshëllyer,
S’vija re se gjunjë e mëngë,
Gjithë baltë i kisha lyer.
1951
FSHATI IM
Atje në mes malesh,
Thurur si kurorë,
Nga zberin lumenjtë,
Shtigjeve me borë.
Ku çelin lulet,
Në mezhda në ara,
Dua që t’i pyes,
Cila çel e para.
Do ngjitem në male,
Ku flenë retë,
Të shoh kullotat ,
Ku janë kopetë.
Yjtë në qiell,
Hëna përmbi mal,
Era ledhatare,
Fryn me ngadal’.
Tani shkoj rrugës,
Që ka mbetur shkretë,
Kujtimet e mia,
Po thahen si fletë.
1953
NUK E LË PA MARRË
Te kroi i fshatit,
Një vajzë kam parë,
Si sorkadhe mali,
Nuk e lë pa marrë.
Porsi një thëllëzë,
Me bukur se lulet,
Zëri i bilbilit,
Asaj i përulet.
Yjet pranverorë,
Qiell’ i qëndisur,
Hëna madhështore,
E kanë qëndisur.
E pashë në krua,
E ndoqa në arë,
Vajzën oparake,
Nuk e lë pa marrë.
1954
BUZËT SI HARRUAN VALLË?
(Përgjigje L. Ç.)
Si vallë u shua kjo dashuri,
Sa shpejt zemra t’u ndryshua,
Dhe i thua gjithë botës,
Se s’ke pasur gjë me mua.
Buzë, si duroni vallë?!
Si nuk flisni ju për mirë,
Burim, që në ditë gazi,
Ju kam puthur pa mëshirë!
1957
NJË SHIKIM NDEZ NJË ZEMËR
Shkëndija e vogël ndez një pyll,
Botën e madhe e ndrit një yll,
Shpirtin që vuan e çel një emër,
Dhe një shikim, po ndez një zemër.
1952
VEÇ NJË GJË S’ ARRIJ TA KAP
Të gjitha mirë t’i bëri Zoti,
Veç një gjë s’arrij ta kap,
Ç’të bën të fortë kot së koti,
Kur ta la bosh atë dollap.
1953
KORBI DHE DHELPRA
(Fabul)
Zoti korb një ditë
Me djathë në gojë,
Sipër një lisi,
Vajti të qëndrojë.
E pa zonja dhelpër
Dhe i vajti pranë,
Filloi t’i lëvdonte,
Gjyshin edhe tanë.
Ç’zë të bukur kishte
Ati yt i ndjerë,
Ti kujt i ke ngjarë,
Pa këndo një herë!
Korbi sipër lisit
Fare s’u gënjye,
Djathin që nga sqepi
E vuri mbi thua.
Tungjatjeta, dhelpër,
Tjetër kohë jemi,
Nuk më gënjen dot,
Si te La Fonteni.
-O zijosh i gjorë
E di a s’e di,
Me tët shoqe shefi,
Po bën dashuri!?
-Si! – tha korbi gjorë
Fort i pikëlluar,
Djathi që nga thoi
I pat fluturuar.
Poshtë lisit dhelpra,
Dhuratën e priti,
Pasi fshiu buzët,
Korbin porositi:
-Dëgjo! – tha dhelpra
Korbit pendërënë,
Mos kundërshto shefin
Se mbetesh pa ngrënë!
6
ZYBA HYSEN HYSA
POEZI NË JANAR
Mes ngricës së ngrinjtë dimërore,
S’di si poezia çelka mbi akull,
Mbase na mbron prej etheve shpirtërore,
Shpejton dhe ardhjen e majit të përflakur…
Ethshëm vallëzojmë mbi pistën kristalore,
Patinazh me ty çdo çast kërcej,
Po si nuk shkasim? Të zënë për dore,
Në rrotullim… hap – majat ndjejmë…
SI NUK E DITKAM
Si nuk e ditkam
Ku çel dashuria, mbillet loti
Që zjarrit ndezur zemrash
T’i ulë flakët e mallit
gjer malli të piqet
Si frutë që e ruajmë
për më të shtrenjtin në botë…
Si nuk e ditkam
Që loti shuan dhe avujt i lëshon
Si vesë në lëndinën e shpirtit
Për të ruajtur të freskëta lulet e kujtimit…
Si nuk e ditkam
Që loti vret dhe shëron
Me gjuhën e mallit si ariu plagët
Lëpin ethshëm,
Për të mbetur të përjetshëm!
PA TITULL…
Nuk jam si femrat që çfarë nuk bëjnë
Epshet mashkullore ethshëm për të ndjellur
Me thjeshtësinë time, çfarë s’ më kanë thënë,
Je hyjneshë… ngre nga varri dhe të vdekur…
Tjerë më kanë thënë je lule xheneti
Po një gjë se dinë që kjo lule s’këputet,
Asaj s’i merr dot erë as edhe mbreti,
Dhe Zoti që e krijoi… përulet….
Tjerë çfarë s’kanë thënë e më thonë…
Jo se i ndjejnë, ato, prej së vërtetit
Po kush e lexoi Shekspirin, kupton,
Elozhet… janë çarku i seksualitetit…
Poetët bëjnë dashuri edhe me ajrin
Se në ajër është ajo ndjenjë oksigjen,
Për shpirtin e dashuruar për së mbari,
E qetëson… katalizator heterogjen…
MË SHUMË NJERI
Vetëm ty nuk doja të ishe veç mashkull,
Doja të ishe më shumë njeri,
Që ndjenjën të shfaqje duke më dashur,
Ashtu siç të kam dashur ty!
XHELOZIA
Më pushtoi dhe mua një herë xhelozia,
Si erë vorbullake më ngriti drejt qiellit,
Si shpatë e çmendur egër vringëllija,
Doja të qëlloja… ti nxirrja sytë diellit…
Po shpejt një zë më foli rrëzë veshit,
Si puthje ledhare që vjen papandehur,
“Nuk të shkon për shtati lëkura e dreqit,
Po verbove diellin… syrin tënd ke zbehur!”
Hapa krahët e dashurisë së shpirtit,
Fluturim hapësirës si shpend i bardhë,
Pentagrame endur gjithë rrezet e diellit,
Kompozova këngë dashurisë që kam…
“FJALËT E PISTA”
Isha mësuar me fjalë flutura,
Që dilnin fluturim nga shpirt i dashuruar,
Ku ishin e ku s’ishin fjalët e bukura,
Ëmbëlsisht i kisha shqiptuar….
Veç ti, veç ti, veç ti, më mësove,
Të shqiptoja fjalët “më të pista”
Dhe përmes tyre vetveten kuptova,
Se sa shumë e dashuruar isha…
Vetëm me ty kam dalë nga etika,
Që do të thotë… së pari jam çmendur,
I fshiva dashuritë që të gjitha,
Veç një dashuri ruaj në zemër….
7
ARTUR KUMANI
(Fabula)
Bisedë kallinjsh
Në arën e mbjellë, misrat lulëzonin
Periudhën e pjekjes, dhe ata gëzonin
Një kalli gjigand, në bimën plot jetë
I fliste krenar komshiut të vet
– Po ti piçiruk që më rri në krah
S’ke ndërmend të zgjatesh sabah më sabah
Gjithë shokët e mi, eh sa i kënaqe
Ti si xhuxhmaxhuxh, bima ngordhalaqe
-Unë jam farë vendi dhe e kam një emër
Kam shumë vjet këtu me shpirt e me zemër
Por ti si i huaj, gjykon vetëm gunën
Flet pa u menduar, se nuk ma njeh punën
-Çfarë po dëgjoj, ti paske shkalluar
S’e sheh farën time, dheun ka mbuluar?
Nëse unë s’do isha globin për t’ ushqyer
Do të gjunjëzohej nga uri ngërthyher
Dhe për ca sëmundje që më akuzojnë
Janë veç mediokër s’kanë sy të shikojnë
Ata që sistemin e marrin për dore
Kot nuk i quajnë dëme anësore
Vendaliu i shkurtër, kërleshi mustaqet
Sytë iu përlotën, seç iu skuqën faqet
-Ata që të shpikën, i vraftë Perëndia
Për t’u pasuruar apo nga padia
Sepse skota jote botën ka helmuar
Dordolec hormonesh i modifikuar
Maçoku plak
Maçoku i vjetër
U nxor nga shtëpia
Nata po afrohej
Nis ta gërryejë uria
Ecte çalë-çalë
Gjysmë i verbuar
Thua kot më kot
Një jetë kish punuar
-Nuk mund të më linin
Aty në një kënd
Një plak kështu si unë
S’është se zë shumë vend
Tër’ jetën u mundova
S’kërkova shpërblim
Për një cep të ngrohtë
Dhe për pak ushqim
Në këtë shtëpi
Shumë breza kam rritur
S’meritoj të vdes
Plak dhe i uritur
Për dreq s’kam paguar
As siguracion
Azili i maçokëve
Në derë s’ më pranon
Kështu paska qenë
Kjo dynja e ndyrë
Ta përplasin derën
Drejt e në fytyrë?
U shtri të pushonte
Poshtë nën një fron
Kismet në mëngjes
Se Zoti s’harron
Por dhe Perëndia
Si duket po flinte
Hiç nuk e dëgjoi
Zavalli se dinte
Dhe sa zbardhi dita
Në acar të vështirë
Të gjithë vunë re
Një maçok të ngrirë
Qelbësi i maskuar
Qelbësi më në fund një maskë vuri
Kaliti dhe zemrën të fortë si guri
Nga bishti në mes ndryshoi vendin
Dhe sipas tij mbante dhe kuvendin
Kur në fole i troket një urith
Kthehet në shqiponjë si ajo klith
Por kur tigri i flet guximin humb
Shqiponja krenare bëhet pëllumb
Në çastin kur pyllin e shkel një bej
Në urë kthehet i del gjithë andej
Por kur i lutet krejt një katund
Është shumë i zënë s’duket askund
Maska i pëlqen ndaj vendos ta mbajë
Sepse kështu punët i venë vaj
Ndryshoi tani qoftë e mbaruar
Fytyra e re… është e bekuar
Por trupin dhe shpirtin asgjë s’ia ndryshon
Gjithkush nën maskë qelbësin dallon
Kjo si prish punë lart ta ketë mirë
Dikujt aty poshtë le t’i vijë pështirë
Në fund të fundit një jetë ka
Se dhe… “qeni leh, aty ku ha”
Këshilla e lepurit
Në fermën e braktisur pranë një shtëpie
Një tufë lopësh po ngordhnin urie
Ish dimër i ashpër plot borë e acar
Dhe s’dukej kund asnjë tufë bar
Mullari që dikur lopët i shpëtonte
Nuk mund të prekej se një qen e pushtonte
Ish i fuqishëm dhe gjakun na e vlonte
Kashtën s’e hante por lopët s’i lejonte
Lepuri i dëborës që kalonte atypari
Sytë ua nguli lopëve për së mbari
-Për ushqim nga halli edhe unë kam dalë
Prandaj një këshillë gratis po jua fal
“Sikur gjigand ashtu si ju të isha
Dhe brirët si kurorë në kokë ti kisha
Jo vetëm qenin nuk do ta duroja
Por me të parën vendin ia tregoja
Sepse “i Madhi” kështu iu ka stolisur
Gjithë armiqtë në Ferr për ti gremisur
Tash po ia mbath se qeni i paepur
Me kokë m’ kujtoi se s’jam, veçse një “lepur”
Dhe syçelë për kurthe të papritura
(……..lepuri mendohej)
Më kuptuan, apo ngordhën të uritura?!
8
MILTIADH DAVIDHI
Poezi
NË VENDET KU KAM QENË
Kudo që vete
Gjej
Diçka të harruar
Nga vetja,
Diçka që fle
Dhe e zgjoj,
Diçka që
Ende shpreson
Në ri gjetjen
Prej meje,
Diçka si zemër
E ndaluar
Për një kohë
Të gjatë,
E që befas fillon
Të punojë…
Kudo që vete..
Eh, ndoshta
Dhe atëherë,
Kur më
S’do shkojë…
Dt. 08.01.2015 Salerno.
E KEQJA
E keqja e pemës
Është kur degët e gjethet
Nisin e përplasen
Me njëra-tjetrën
Nga xhelozia e ethet,
Copëtohen, gjakosen e thërrasin,
Se kush do jetë e para
Që do të prek e etur,zë mekur,
Të kaltrën e qiellit
Hapësirës së vdekur.
Dt. 02.01.2015 Salerno.
MËNGJES
Kujdes…kujdes se zgjoni
Hijet e natës,
Pjesët e pagjuma
Të trupit tonë!
Shpirtrat ua kemi
Marrë me vete.
Mëngjesi është
Ëndërr për tu parë
Me krahët e erës,
E sytë e dritës.
Kujdes…kujdes
Hijet ende flenë,
Ato kanë ëndrrat e tyre,
Dhe jetët e tyre kanë,
Si të gjithë ne!
Veç arkivolet
Kurrë nuk ua kemi parë.
Ndoshta dhe hijet
Ikin larg
Me shpirtrat.
Dt. 04.01.2015 Salerno.
DËBORA
Sa e bukur ishte
Dhe e qeshur!
U fsheh ndër gjethe,
E në shpirtra pafund.
Një dhimbje
E hidhur,
Fryn nëpër drurë
E ku të mund.
E kërkoj
Dhe s’e gjej dot më.
Pas mbetën
Lule të thara
Që psherëtijnë pa zë.
Dt. 01.01.2015 Salerno.
9
Hamit Taka
GJYQI I SOZISË
-Tregim-
Kastriot Çapari rrinte fare i qetë në bankën e të akuzuarit. Kishte fiksuar vështrimin te tavolina e sekretares, duke shmangur vështrimet kureshtare të spektatorëve në sallën e gjyqit. Të pranishmit në sallë, veç një ish-profesori të tij, as i njihte as i interesonin. Prokurori, jo aq i moshuar, sa t’i shkonte ajo hijerëndësi që i jepte vetes, lexoi akt-akuzën. Ngrefosej e vështronte nga salla sikur të ishte në një manifestim solemn. Pastaj e mori fjalën kryetari i trupit gjykues:
-I pandehuri, Kastriot Çapari, e dëgjuat akuzën e prokurorit? -Po , zoti gjykatës. -I pandehuri, Kastriot Çapari, e pranoni akuzën?
-Jo, zoti gjykatës. -Pse nuk e pranoni, i pandehuri Kastriot Çapari?
-Sepse unë nuk e kam mashtruar studenten. -Si nuk e ke mashtruar studenten, i pandehur, kur për dy muaj rresht i je prezantuar me identitetin e një personi tjetër? -Zoti gjykatës, çdo gjë që kam bërë, e kam bërë me vetëdije, respekt e dhembshuri njerëzore për studenten. Ishin rrethana të tilla, që më detyruan të veproja siç veprova.
Prokurorin hijerëndë nuk e mbante vendi. Ai tentoi të merrte fjalën pa leje, por kryetari i trupit gjykues e ndërpreu. Ndërkohë iu hakërrua edhe të pandehurit mos t’i dredhonte akuzës. Gjithashtu i shpjegoi se, për ta kundërshtuar akuzën, duhej të kishte prova ligjore. -Zoti kryetar, unë mbroj idenë time se njeriu dashuron me të vërtetë vetëm një herë. Ajo dashuria e vërtetë, dashuria e madhe, mund t’i bjerë në kokë një vdekatari veç një herë në jetë. Dhe ta vrasësh dashurinë e vërtetë bën krimin më të madh. Qëllimi im nuk ishte studentja, por dashuria e saj. Dashuria për atë studentin e arteve të bukura, dy vjet më i madh se ajo, i kishte rënë në kokë si rrufeja. Dhe një zemër e goditur soje, në se ai zjarr shuhej menjëherë, mbetej aq e zbrazur, aq e rrënuar dhe e zhuritur, sa që në të s’do të mbinte dot më asnjë ndjenjë tjetër e fuqishme, madje as edhe një ëndërr. Në këto rrethana mendova: më mirë një femër e mashtruar se një kufomë e dëshpëruar.
-I pandehur, -klithi gjykatësi, -mos fol blasfemi këtu në sallë të gjyqit, në tempullin e drejtësisë. Idetë e tua janë idealiste, abstraksioniste, në kundërshtim me moralin tonë të shëndoshë. -Më lejoni t’ju shpjegoj, zoti kryetar, -e rifilloi fjalën i pandehuri.
-Nuk na duhen shpjegimet e përçartura. Ti na thua se nuk është mashtrim ta bësh një student të dashurojë sozinë e të dashurit të vërtetë. Ky është mashtrim i tmerrshëm. Na thuaj vetëm ç’ ke për të thënë për akuzën, i pandehur. -Dakord, zoti gjykatës. Por dashuria për sozinë mban gjallë shpresën, siç bëjnë disa avokatë me të pandehurit e të afërmit e tyre, duke u dhënë shpresë se i akuzuari do të marrë pafajësinë. Ky është një mashtrim i dobishëm. -Lëri filozofimet, i pandehur! Vazhdo të flasësh vetëm për akuzën.
-Si urdhëron, zoti kryetar i trupit gjykues. Studentja e dashuronte furishëm atë studentin inteligjent, bukurosh e simpatik. Nuk kishte rëndësi për mua se kush ishte ai dhe kush ishte ajo. Për mua rëndësi kishte dashuria në vetvete. Dhe ajo nuk më interesonte aspak nga që më prekte, ose nga që më çuditi, ose nga që më mallëngjeu, ose nga që më bëri të mendohesha, por sepse njeriu dashuron me të vërtetë vetëm një herë në jetë. Po i vrave atë i ke vrarë jetën. -Fol shkurt, i pandehur, ç’ ke për të thënë rreth akuzës që rëndon mbi ty, ndërhyri njëri nga anëtarët e trupit gjykues. -Edhe një herë, zoti gjykatës, unë doja ta ruaja vajzën nga ndonjë e keqe e pariparueshme. -I pandehur, ti do ta mbroje studenten, në qoftë se i tregoje me një herë të vërtetën. Ti e mashtrove. Duke shfrytëzuar ngjashmërinë fizike me atë vagabondin, iu paraqite studentes si personi, me të cilin ajo ishte lidhur aksidentalisht, -ulëriu kryetari i trupit gjykues.
-Studentja nuk ishte lidhur aksidentalisht me të, zoti kryetar, por e dashuronte me tërë zjarrin e shpirtit dhe ishte ndërgjegjësuar për këtë dashuri. -I pandehur, -bërtiti kryetari i trupit gjykues, që dukej sheshit se e humbi durimin nga fjalët e të pandehurit, -si ishte e ndërgjegjësuar studentja, kur nuk dinte ende se në çfarë bataku ishte zhytur personi që ajo pafajësisht e kishte dashur! -Atë ditë që ndodhi ngjarja, unë do t’i shpjegoja të vërtetën, zoti kryetar.
-Pse nuk ia shpjegove? -Se nuk arrita. Nuk më lanë kalimtarët, që padrejtësisht ndërhynë në punët tona. -I pandehur, qytetarët ndërhynë denjësisht, por veproje ti padrejtësisht, dhunshëm, rrugaçërisht. Tani përgjigju shkurt pyetjes sime: E pranon akuzën se ke mashtruar studenten. -E pranoj si term, por jo si perceptim, -u përgjigj i akuzuari. -Mjafton si term. A jeni i penduar tashmë për dhunimin e intimitetit të një studenteje? -Jo, zoti kryetar i trupit gjykues.
-Si nuk jeni, kur pranove me vetëdije, se ke mashtruar studenten për dy muaj rresht? -Se qëllimi ishte i mirë, zoti kryetar. -Domethënë, sipas teje, qëllimi justifikon mjetin. -Në një farë mënyre po, zoti kryetar. -Po kjo është makiaveliste, i pandehur. -Ndonjë herë edhe makiavelizmi është i dobishëm, zoti kryetar.-Ideologjia jonë është e papajtueshme me makiavelizmin, i pandehur.-Edhe shteti ynë demokratik i diktaturës së proletariatit, për interesat e popullit, domethënë për qëllime të mira, përdor shpesh dhunën, që nuk përputhet me të drejtat dhe liritë e njeriut, zoti kryetar.Kryetari i trupit gjykues iu sul si bishë e tërbuar të pandehurit.-Ti, i pandehur, e ktheve bankën e të akuzuarit në tribunë të politikës antisocialiste. Nga i akuzuar, po kthehej në akuzues të regjimit tonë demokratik e popullor, siç është diktatura e proletariatit.-As më ka shkuar në mëndje kjo, zoti kryetar.-Ty jo, por neve po. Tani mbi ty rëndon edhe akuza tjetër e përhapjes së ideve makiaveliste dhe propagandës anti-shtetërore.
-Në se mendimet e mia të sinqerta dhe humane, ju i konsideroni të tilla, është çështja juaj personale, por unë nuk kam synime të tilla. Unë vetëm mbroj veprimin tim human ndaj studentes, zoti kryetar.
-Ti mendo si të duash, -i pandehur. -Seanca sot mbyllet dhe ti do të hetohesh për akuzën e dytë. Në sallë ra një heshtje varri. Askush nuk mund ta kuptonte se me kë ishin të pranishmit: me trupin gjykues apo me të pandehurin. Sidoqoftë guximi dhe retorika e djaloshit i habiti të gjithë.
-FUNDI I PJESËS SË PARË-
10
Istref Haxhillari
Individi
(Tregim)
Ca më parë e ca më vonë, tërë fshati hyri në kooperativë. Në fillim njerëzit me zor e përtypën këtë emër të huaj. U vriste veshin, shumë i gjatë, pastaj me dy “o” sikur nuk soste njëra. Vështirë e patën edhe me fjalë të tilla si asamble, brigadë, emulacion e të tjera, që hynë bashkë me kooperativën dhe zunë rrënjë si ato shkorretat e dendura pranë kumbullave dhe arrave të fshatit. Murat Fordinës as që i hynte në punë kooperativa me ata emrat e huaj të çuditshëm. Atij nuk i pëlqente dhe pikë. Nuk hyri me të tjerët, mbeti jashtë saj, individ. Fshati e shikonte me habi këtë punë. Disa thoshin se e kishte rregulluar poshtë me ata të mëdhenjtë. Pati qenë partizan gjer në fund të luftës, madje jo dosido sa për numër, po komandant skuadre. Kur kujtonte atë kohë Murati thoshte. -Përzumë hasmin e huaj. Vetëm kaq mund t’i nxirrje me zor. Më tej heshçe, sado ta ngacmoje. Nuk vinte kurrë në takimet me nxënësit e shkollës, ku e thërrisnin si ishpartizan. Gojët e liga thoshin se qe bërë pishman për punën e kësaj kooperativës, po ata kishin punën e tyre, s’i bëhej vonë nga fjalët e botës. Kurse për kooperativën ruante mendim të palëkundur. -Është vullnetare, – arsyetonte, – të bëhet mirë hyn, s’të bëhet mirë nuk hyn. Mua nuk më bëhet mirë. Kur i futeshin shumë me argumente të forta, shkonte ca më tej në kundërshtinë e vet. -Nuk kam grua, më del ndonjë fjalë. Njeriu për një nder rron. Jetonte vetëm me djalin e madh. Gruan e ndau tre vjet më parë. Ajo i mori djalin tjetër më të vogël. -Nuk qe grua për të qenë, – përgjigjej kur e pyesnin. Po të pinte ndonjë gotë shtonte nëpër dhëmbë i mërzitur si me dy mendje. -Grua pisanjose, as hundët nuk fshinte, shtëpia qelbej. E përse duhet një grua që nuk di të mbajë pastër shtëpinë? Në fshat tregonin se gruaja e tij ishte zonjë, po ai… Eh, ku mbahej burrë një gërnjar si Murati. E kishin parë kur e rrihte. Herën e fundit e rrahu aq shumë sa ajo mbeti sakate. E përzuri. Gjyqi ia dha gruas të dy djemtë, po ajo mori vetëm të voglin. Dikur nga fillimi i kooperativës një komision propagande e thirri Murat Fordinën në zyrat e fshatit. Kryetari i komisionit lokal, shumë i ri për atë barrë mushke, i kërkoi të bashkohej me të tjerët. -Është direktivë, – u përpoq t’i mbushte mendjen. -E di, – tha Murati dhe sikur u mblodh nga ajo fjalë e huaj. Pa shiko ç’u pjell mendja? Hej dreq, direktivë! -Atëherë? -Me baza vullnetare, – u përgjigj, – kush do hyn, kush nuk do s’hyn. -Ti s’je më i mirë se të tjerë, – u krekos kryetari i komisionit lokal. -E di, – tha Murati, – ka më të mirë, po ka edhe më të këqij. -Po bëhesh pengesë. -Secili ka mendjen e tij. -S’e ke mirë, – ngriti zërin i deleguari. -I zoti e di ku pikon çatia, – u përgjigj gjakftohtë. -Unë të lidh, – u nxeh tjetri, ngaqë nuk dinte ç’ti thoshte. -Lidhmë, – tha Murat Fordina qetësisht. Kryetari i komisionit lokal urdhëroi policin t’i vinte prangat. Murati zgjati duart pa asnjë kundërshtim. Ashtu vajti në Lokalitet ku ndodhej kryetari i komisionit të rrethit. Ky qe burrë i moshuar trupmadh, kockanjar nga ata autoritarët e rëndë, që të shtypin me peshën e tyre. Vinte në atë detyrë nga lufta. -Murat, po ti? -Më lidhi ky shoku yt. -Përse kjo marrëzi!? – u habit kryetari i rrethit. Në luftë e kishte pasur komandant Murat Fordinën, e njihte si trim dhe të besës. Përreth u grumbulluan kureshtarët. Shikonin të habitur burrin me duar të lidhura, që nuk e prishte terezinë. Situata u përkeqësua. -Kundërshton të hyjë në kooperativë, – tha me krenari kryetari buzëqumësht i komisionit lokal. -Hajvan! – e shau kryetari i rrethit, – lirojeni! Polici u afrua ta zgjidhte, Murati nuk pranoi. -Dua të shko kështu në Komitet. -S’është nevoja, – i tha kryetari i rrethit. -Është, – tha Murat Fordina dhe ngriti zërin për herë të parë, – ikën ky, vjen një tjetër. Të mësohen, kooperativa është vullnetare, kush do hyn, kush s’do nuk hyn. Kështu mbeti individ, nuk e ngau më njeri. Kryetarin e komisionit lokal e shkarkuan dhe një vit më vonë e burgosën për shkelje me qëllim të parimit vullnetar në krijimin e kooperativave bujqësore. Kur e thirrën dëshmitar Murati e mbrojti. -Mos i vini faj djalit, aq dinte aq bëri. Murat Fordina qe burrë i shkurtër, i drejtë qiri. Me sytë e mëdhenj pa ngjyrë vështronte përreth duke kthyer kokën siç bën kau futur në zgjedhë. Flokët e zbërdhylur tamam kashtë thekri, nuk u thinjën, as i ranë si shumë të tjerëve në fshat. Xhaketën e vishte vetëm me mëngën e krahut të djathtë, të majtin e mbante zhveshur. Kapa e kadifesë vendosur mënjanë përmbi sy i jepte fytyrës rrumbullake pamje dinake e tallëse. E veçanta e tij qenë buzët e trasha pak të përveshura. Buza e poshtme, më e përveshur se e sipërmja, e tregonte buzëgaz përherë, ndaj nuk merrej vesh në qe i mërzitur apo i gëzuar. Vështirë të harrohej kollaj fytyra e tij stoike, e padepërtueshme, që ia fshihte aq mrekullisht emocionet. Shumë gjëra kishte parë në këtë jetë të turbullt Murat Fordina. Një pjesë e njerëzve, sidomos të rinjtë e shikonin vëngër, por ai nuk mërzitej. U fliste të gjithëve me dashuri. Shumica e donin Muratin. E donin dhe u vinte keq se ishte individ, pa grua, vuante shumë. Ndonjëherë i thoshin se po të hynte në kooperativë do ta kishte më lehtë. -E ç’do të bëjë kooperativa, më marton dot në këtë moshë? – bënte shaka dhe buza e poshtme i përvishej më shumë. -Sidoqoftë me shokë, – i thoshin. -Me shokë, po qesja veç, – ua kthente. E vështirë të haheshe me Murat Fordinën. Për çdo gjë e kishte përgjigjen në majë të gjuhës. Në fjalët e tij nuk gjeje asgjë kundër kooperativës. Operativi i zonës dinte të krijonte situata të besueshme, ku patën rënë njerëz jo aq mendjelehtë, sidomos nga ata të prekurit. Murati e kishte këtë cen si individ. Operativi u mundua shumë t’i gjente ndonjë kleçkë, po i hasi sharra në gozhdë. -Shumë rrëmujë kjo kooperativa, – i tha një ditë i mërzitur, sikur kërkonte mendim të pjekur për ndryshimin e gjendjes. -Pse? – e pyeti Murati. -Po ja s’e merr vesh i pari të dytin. -Nuk e di, unë jam individ. Duhet të bisedosh me ata që janë në kooperativë. -Ti e shikon si venë punët. -Përsa e shikoj më duket mirë, – i tha, – vetë hynë me dëshirën e tyre, u bëhej mirë, ndryshe pse do të hynin? Operativi e shikoi me dyshim. Mos tallej ky plak që dukej budalla dhe qesharak me buzët e përveshura dhe kapën hedhur çapraz mbi kokë? Murat Fordina donte të hynte në diskutime në prani të njerëzve përreth. Ata e dëgjonin me vëmendje, vinin buzën në gaz me argumentet e tij. Asnjë nuk ishte i zoti sa Murati. Filozofia e tij e thjeshtë përmblidhej në pak fjalë: “Mos bjer kurrë në duart e të tjerëve, të jesh zot i vetvetes në çdo rrethanë”. Të mbushte mendjen me të butë, nuk shante njeri, as mërzitej kurrë. Të deleguarit duronin sa duronin, pastaj shpërthenin dhe tërë propaganda e tyre thërrmohej. -Nuk e ke mirë, – i tha një ditë Hekurani të cilën e respektonte veçan të tjerëve se qe i drejtë, pa hile. -Është vullnetare, – ia ktheu, – kush do hyn, mua nuk më bëhet mirë. -Lëri përçartjet, fol drejt, nuk je në mbledhje këtu, – u nxeh Hekurani. Murat Fordina qeshi. Ato fjalë i qenë bërë mburojë, i shpaloste vend e pa vend. -E di si është puna Hekuran, mua nuk më pëlqen kooperativa. Dua të shkoj në punë kur bëhet mirë e jo kur të më urdhërojnë, purtekën s’e kam qejf, as urdhrat. Në luftë qe ndryshe, pa ndërlidhje, pa u marrë vesh nuk shporrej armiku i huaj. Po tani përse? Sikur u bë pishman ngaqë përmendi luftën. U mendua një copë herë pastaj vazhdoi. -E di që nuk më nxjerr fjalë. Hekurani e shikoi me bezdi e inat përzier. -E de, se thashë nuk të rashë, – ia ktheu Murati, – pa më thuaj si je me ekonominë ti? -Ashtu, – u përgjigj Hekurani, – ka më keq. -Këtë dimër u kam dhënë bereqet disave. -Epo, punon vetë, merr vetë. -Aty ta kam. -Mirë o mirë po nuk i bihet murit me kokë, – i tha Hekurani butë me njerzillëk. Në fillim njerëzit e shikonin Murati Fordinën si të prapambetur. E quanin konservator, të mykur me mbeturina te vjetra patriarkale. Fjala individ lëshohej me përbuzje si të thoshin kurvar apo hajdut. Ai bënte sikur s’kuptonte. Më shumë e degëndisnin ato fjalët e huaja të gjata si fshikulla me gjemba. Ta shanin vendçe do të qe më mirë. Të gjithë shkonin tok në punë sapo binte çanga, bënin shaka, mbanin nëpër gojë njëri-tjetrin. Fillonin punë me urdhër, pushonin me urdhër, e ndërprisnin po ashtu. Murati përgatitej me nge, i vetëm me hajvanët e tij dhe djalin e vogël. Edhe ai bënte shaka me të birin, qetë, kalin sipas mënyrës së tij. -Si thua, ne e kemi mirë apo ata? – pyeste djalin. -Nuk e di, shokët më thonë individ, – ia kthente vogëlushi. -Pse nuk u thua kanë lopë e bagëti ata? -U kam thënë. -E? -I mbajmë stallave thonë, jo në shtëpi. -Stallat i ka kooperativa. Djali ngrinte supet. -Duro, do ta shikosh ne jemi më mirë se ata, – e mbyllte Murati Kooperativa filloi të mos i pëlqente edhe për mbledhjet e shpeshta, çangën që binte tri herë në ditë, urdhrat poshtë e lart. Më shumë nga të gjitha nuk e donte për fukarallëkun e njerëzve. -Nga do të punosh nesër? – e pyeti një ditë Hekuranin. -Ku të na thotë Feriku, – u përgjigj ai pa i rënë hiles. -Feriku s’ka pasur ara e gjë të gjallë ndonjëherë, ku e di radhën e punës? -E po, brigadier hesapi, – u vrenjt Hekurani dhe ndjeu sikur iu derdh në shpirt një trishtim i ëmbël i sinqertë. Murat Fordina u zgërdhi, buza e poshtme iu përvesh më shumë. -Ju të kooperativës nuk duhet të mërziteni, – i tha, – ndryshe puna ime, jam individ. -Mjaft, – i tha Hekurani, – kooperativa është poshtërsi, janë bërë njerëzit të flasin me vete. Kujt i shkoi mendja për këtë budallëk? I pati vajtur në majë të hundës. Të gjitha i duroi, fukarallëkun jo. Në djall të vinte, më keq se aq… Nuk fliste kurrë me njeri, vetëm në shtëpi thërriste, nxirrte dufin me të shoqen. Tani nuk duroi, iu hap Muratit. -Paske qenë i mençur, – i tha. -Ç’thua, përse? -Nuk hyre në kooperativë. -Me zor nuk të futën, – u përgjigj, – deshe vetë pa hyre. Mua nuk m’u bë mirë. -Tani s’dal dot se, – i tha Hekurani dhe qeshi për herë të parë me ato fjalët e përçartura të Murat Fordinës.
11
Luan Imer Memisha
Dhërmiu…
Dhërmi, si zambak në prehër të shkëmbit,
Është dorë e perëndisë që të gdhendi me stoli
Rërë, det’ e mal, agrume e ulli,
Më çmendën bukuritë e tua, si me magji,
I mora e i futa në mëndje, sa i pashë me sy,
U ngjita ne Llogara, me Petro Markon e të thura poezi!
Dëshmores Sofie
Hamze Gjuka(Xhuka)
Hapi lehtë në ato male ,
Po shkon trimja luftëtare ,
Nuse labe kapedane,
Kosovare e Pejane!
Kush se njohu atë vajzë,
Ngjeshur gjerdan e kobure,
Shkrepte zjarr′ e vetëtimë,
Dhe lëshonte shtate nure.
Foli nënës kosovare,
Nëpër nate si shkreptime,
Do të vij moj nënë e dashur ,
Bashkë me dasmën dhe lirinë!
Sofie Gjuka luftëtare,
O trime e zgjedhur me dorë,
Luftove tamam si burrë,
E re bashkë me Argjiron!
S′ edha nënë, më në atë prag,
Plumbat si lule më rrinë,
Rininë s′ gëzova aspak,
Po u dërgova lirinë!
Ah ….moj nënë, S′më lanë pritat,
Duhet ta ndalosh të qarët,
Se më ke si shtatë dritat,
N′ flamur që ngritën të parët!
12
Albert Zholi
(Athinë 1997)
PSHERËTIMA DHE E QESHURA E FANIT
“Do Zoti e bëhet Shqipëria se ngelëm me trastë krahut …”. Kështu më thoshte Fani sa herë që e takoja. Pastaj niste nga bisedat për politikën e politikanët, ku kishte mbushur një torbë me barcaleta nga ato që tregonin shqiptarët në çdo sahat të ditës … Por në atë bisedë na hodhi dhjetë vjet të shkuar:
DY VJET PA GJUMË…
-Eh, -psherëtiu Fani duke fërkuar mjekrën.-Ç’ pate ? – i them.-Ç’të kem, deri dje trembeshim ne nga të huajt, tani tremben ata nga ne.-S’të kuptoj.-Ç’të kuptosh, ju gazetarët doni t’i themi fjalët si doni ju.
Ja, më 1987-ën, në verë, kisha lënë një takim me një mikun tim në turizmin e qytetit të Sarandës. Pa pritur, para këmbëve të mia, ndalon një autobus me turistë. Nga të folurit ishin grekë. Turistë me pikatore në atë kohë…Ata morën plaçkat e u ngjitën shkallëve. Në fund mbeti një burrë plak mbi të 65-at. Para këmbëve kishte një goxha valixhe sa një veturë…Bëri dy herë ta ngrinte por valixhja nuk lëvizi, ndërsa ai gati u shtrembërua, sa të rrëzohej. E pashë që për të, aty edhe dhjetë vjet do të rrinte plaku, dhe valixhja me rrota…. Pa i thënë gjë, ngrita valixhen dhe ngjita shkallët. Ia lashë para derës së ashensorit. Kur do të ikja, sigurisht pa e hapur gojën, si të isha memec, plaku më zgjati dorën miqësisht. “Efhariristo”, më tha plaku e në dorë më lëshoi një monedhë letre…E pashë, ishte një mijë dhrami. U sula tek ashensori, por dera u mbyll . “Bobo ç’më gjeti !” thashë me vete dhe pashë rreth e rrotull mos ma kish ngjitur ndonjëri damkën. Dora pa më pyetur mua e kish fshehur në xhep mijëshen. Ashtu i djersitur mora udhën e shtëpisë. Udhës mallkoja plakun dhe veten. S’dija ç’të bëja me dhramitë. Ti hidhja? Më dukej vetja veç frikacak dhe i çmendur…Pastaj ç’bëra ? I fsheha në një kuti nga ato të bojës së këpucëve dhe i vura poshtë kutisë së ujit në kafazin e pëllumbave…Mbi dy vjet aty mbetën dhe unë me frikë se mos ndonjë natë na vinin ata të sigurimit dhe për një mijë dhrami më e pakta ishte 1000 ditë burg…Kështu derisa “socializmi” shqiptar na dha lamtumirën…
2. JO, EDHE UJIN E DETIT E MORËM HUA…
E ktheu gotën e birrës me një frymë, e përmbysi edhe një herë shishen me dy gotat dhe vazhdoi:Para një muaji zura punë në një zdrukthëtari. Aty punonte edhe një shqipo tjetër …Sa mori vesh që dhe unë isha shqiptar, ai më pa me inat …Epo kjo pikë e zezë, thashë me vete. Unë u gëzova që gjeta një shqiptar që të punojmë e të qajmë hallet ky?… Ky më mban kokën mënjanë… Të nesërmen e përshëndeta: Mirmëngjes Spiro! Se Spiro e flisnin.“Kalimera”, ma ktheu Spirua, sikur i kish ngrënë gomari bukën…
Mbas disa ditësh Spiroja nuk erdhi në punë se ishte i sëmurë … Kur u ulëm për të ngrënë drekë, pronari më thotë:-Shtëpinë e ke kompletuar? I ke marrë televizor, frigorifer, lavatriçe?… -I kam marrë iu përgjigja.
-Po si bënit në Shqipëri pa këto mjete kaq të domosdoshme? -Unë i kisha edhe në Shqipëri.-Si?-Pse habiteni, shumica i kishin në shtëpitë e tyre. -Po Spiros unë ia dhashë të gjitha pajisjet, më tregonte se në Shqipëri nuk kishin as krevate për të fjetur, pa le nga këto gjëra … Po domate, speca, portokaj, mjaltë kishit?. Unë qesha. E si të mos qeshje me ato që dëgjoje?… Spirua i kish thënë se nuk kishim as brekë dhe pronari i besonte ose kish qejf ta besonte …-Pse qesh? Do të thuash se i kishit dhe këto- foli pronari për domatet e specat …-I kishim, por jo gjatë gjithë vitit …-Atëherë pse erdhët këtu, kur i kishit të gjitha?, foli si i zemëruar pronari.-Që të bëjmë punët tuaja,- ia ktheva dhe unë me atë ton… -Po plazh kishit?. Ia dhashë një të qeshur sa më dolën lot nga sytë … “E po sikur vijmë nga shpellat?”, mendova. Por fajin nuk e kish greku, por Spiro “Kalimera”. -Jo edhe ujin e detit, tani që u hapën kufijtë e morëm nga ju… i thashë me të qeshur grekut. Ku ta dinte ai se unë në det zhytesha nga dritarja e shtëpisë. “… Ka hidhërim edhe në gotën e dashurisë më të lumtur…” (Fridrih Nice)
13
Jeta e një gruaje në romanin “Sytë e errësirës” në romanin e Mimoza Bicit
Agim PIPA
Jeta e një gruaje në dy kohë; kurthet e tmerrshme dhe banale të meshkujve halucinacionantë, që, si fantazma, përkundrejt çmimit potencial të kundërshtisë femërore, mësyjnë të asgjësojnë veprën e tyre të turpshme, përmes asgjësimit të një femre, që di të luftojë në tokën ekzistencialiste të ferrit komunist dhe atë të tranzicionit kaotik shqiptar. Ky do të ishte përcaktimi i shpejtë dhe i hapur, mbi romanin “Sytë e errësirës” të autores Mimoza Bici… Ngjarjet zhvillohen në Shqipëri. Në dy kohë. Para dhe pas lindjes së “Krishtit” të lirisë shqiptare: në diktaturë dhe në demokraci. Marita, një vajzë që sapo ka dalë nga adoleshenca e saj e bardhë, krejt e pastër, e virgjër, e dashuruar me ajrin dhe qiellin, me tokën dhe me ëndrrat e saj, vjen nga një familje e thjeshtë e shtresës së mesme, por me origjinë fshatare. Ajo ka lindur, si mijëra fëmijë të tjerë të Shqipërisë, në një prej rrathëve të Ferrit komunist: në qytezën e vogël, të cilën autorja, në mënyrë simbolike e ka quajtur Qyteti “Vulëhumbur”. Një qytet i mbushur me paradokse nga më absurdet… Qyteti, ku i vendos ngjarjet në pjesën e parë të romanit autorja Bici, gjithashtu në mënyrë simbolike, është një kamp i fëlliqur përqendrimi, edhe pse i hapur dhe pa tela me gjemba rreth e qark tij… Në këtë klimë, pothuajse vetë-asgjësuese nga pikëpamja socpsikologjike, ka lindur dhe jeton me familjen e saj Marita 18 vjeçare. Një vajzë, që sapo ka mbaruar gjimnazin dhe krejt befasisht, për shkak të bukurisë së saj engjëllore, ndërsa i është nënshtruar fatit dhe punon në një kudhër industriale të Ferrit komunist, e sheh veten e saj ballë-përballë me bishën, me djallin, siç e quan autorja: me një njeri që i ka vënë syrin dhe kërkon të martohet me të, duke i ngritur një kurth, që ja kanë zili edhe gjahtarët dhe snajperët më të mirë të xhunglave afrikane. Ismeti, një mesoburrë 30 vjeçar, pinjoll i një familjeje me pushtet në qytezën, kamp-përqendrimi, zgjat dorën e zezë mbi trëndafilin e kuq të jetës së Maritës… Marita është një vajzë e thjeshtë, që ende nuk e di ç’ është dashuria. Që ende s’e di ç’ është prekja, puthja dhe përqafimi. Që ende s’i ka çelur ëndrra e të qenurit nënë. Që nuk ka dashuruar asnjëherë dhe dashurinë e quan po aq të shenjtë, sa jetën e saj; po aq të shenjtë, sa ëndrrën e saj prej vajze… Në fillim të viteve ‘90 të shekullit të kaluar ngjarjet në Shqipëri tronditin themelet e diktaturës dhe në vend, pas revolucionit popullor kundër saj, vjen demokracia. Familja e Maritës le pas kampin e përqendrimit në Vulëhumbur dhe vjen në Tiranë, për një jetë më të mirë… Pikërisht, në këtë klimë, familja e Maritës merr me qira një apartament. Vajza zë punë në një kompani private dhe mes tymit dhe flakës së Shqipërisë së djegur, martohet me një njeri të thjeshtë: me Rifatin. Një inxhinier pasionant dhe tepër korrekt në marrëdhënie me gruan, familjen dhe punën. Nga martesa e tyre lind një djalë,Majli, dhe jeta në Tiranë dhe në gjithë Shqipërinë, pas disa vjetësh, i rikthehet normalitetit. Por, duke hapur një plagë të re në familjen e Maritës, që ka ardhur nga provinca dhe jeton tash në Tiranë… Marita, si zëdhënëse e ndërgjegjes dhe vetëdijes krijuese të autores Mimoza Bici, ka forcë fjale. Ka forcë dhe logjikë; bën analizë sintetike të ngjarjeve, që e tronditin thellë një femër dhe jetën e saj të kërcënuar nga mishngrënës të fshehtë jetësh njerëzore, që bëjnë dashuri me vdekjen dhe fshihen pas krahëve të saj, si korba të zinj. Ngjarjet e sjella në roman, të kujtojnë skenat e teatrit modern dhe ekzistencialist të Samuel Beketit, tek “Duke pritur Godonë”… Nuk do të merrem shumë gjatë me analizën e fenomenit Bici në prozë, për të cilën jam i sigurt, se shumë shpejt do të përthithet në libraritë tona dhe në ato mjedise, ku autorja do të mund ta shpërndajë librin, pasi ta ketë përkthyer, pse jo, edhe në disa gjuhë të tjera të huaja. Por i sigurt jam se, ky roman, i ngjan një pasqyre të bukur e të madhe, ku mija, qindra mijë lexues, femrat sidomos, do të mund të shohin në zhivën e saj të lëmuar veten e tyre. Triumf? Sigurisht që po. Falë talentit të lindur të Mimoza Bicit, falë modestisë, dhimbjes dhe gëzimit, që autorja ka njohur në jetën e saj dhe në jetën e mijëra grave shqiptare. Që e jetuan jetën, ashtu si ajo, në dy kohë: nën diktaturë dhe nën kaosin e demokracisë së brishtë, në një vend ende të pazhvilluar në jugperëndim të gadishullit ballkanik…
14
Vladimir Muça
MAGJIA E LULEVE TË LIMONIT
(Tregim si një rrëfenjë)
Rrëfenja që do ju tregoj është një e vërtetë që ka ndodhur në lagjen Kodra,në Shijak,në shtëpinë e një miku të fëmijërisë. Nga ajo kohë kanë kaluar 55 vite, e ajo ndodhi mori formën e një legjende që pak veta nga brezi im sot mund ta besojnë se në zanafillën e sajë ka diçka të vërtetë. Xha Shaqiri, atëherë ishte tek të gjashtëdhjetat, por ish i mbajtur mirë. Merrej me atë kopshtin e vogël rreth shtëpisë që kur kishte dalë në pension. Kalonte orët duke rrëmuar tokën e duke u bërë shërbim pemëve e perimeve. Portokajtë dhe limonët ishin të preferuarit për xha Shaqirin, sidomos limonin që kish mbjellë rrëzë dritares së gjumit e kish më të pëlqyerin, ndaj dhe shërbimet për të ishin më të shumtë se me pemët e tjera. U bënë disa ditë, kur unë me Gëzimin bënim detyrat nën hijen e qershisë, gjyshi nuk po na vinte të na përkëdhelte e siç e kish zakon të na qeraste me qershia e kumbulla sheqeri. Kish ditë që s’po e shihnim. -Gëzim ku është gjyshi? U bënë ditë që s’po ma shohin sytë. Që brenda dritares, rrëzë limonit, të kolliturat ja bëhen të thata:khee, khee, khee! -Gjyshi ka një javë që ka zënë shtratin e s’është në gjendje të mbahet në këmbë. Babi e çoj për vizitë e çfarë kuptova, ka një sëmundje të keqe në mushkri,kështu i kishin thënë në dispanseri. Që nga ajo ditë kur u kthye nga vizita, gjyshi zuri shtratin e nuk del më jashtë. Çapitet vetëm tek dritarja, e hap atë e u merr erë luleve të limonit të cilët sa kanë zënë të çelin.
-Po pse s’më ke treguar? Ama shok që kam dhe unë! Gjysh Shaqirin unë e kam në vend të gjyshit. Ngreu! Mbylli librat e fletoret, hajde të shkojmë tek gjyshi. Unë me Gëzimin mbyllëm librat, i futëm në çantat e shkollës dhe vrap shkuam tek gjysh Shaqiri. -He gjyshi! Na bëre merak, për kokë të babit tani sa e mora vesh se je sëmurë. Të shkuara! Hee mbahu de! Ne të kemi si Herkul! -Ahaa! Të më rroni ju, kaq e pat gjyshi, të ju lë shëndenë, pa puna ime…, kaq pat bërë ymer perëndia.-Jo gjysh jo,ti do na rritesh e do na martosh edhe ne!-i fola me të qeshur. -Pse të keqen gjyshi të ka filluar të këndojë bibilushi-ma ktheu gjyshi me një të qeshur që vinte si e penguar nga thellësia e shpirtit. -Ehuu gjyshi,e thashë ashtu sa për bisedë koti! Unë e ndjej në shpirt se ti do rrosh edhe shumë, shumë, kaq-hapa krahët. -Më rrosh birë,dëgjo gjyshin! Jam i kënaqur nga jeta gjersa arrita të ju shoh ju nipat të llafoseni me mua si shokë, ç‘të dua më shumë,të rroj sa të rroj tani e kam qelepir. Me pezmatim në fytyrë e shpirt u ndamë me gjysh Shaqirin. Të nesërmen në shkollë e pyeta Gëzimin për shëndetin e tij. -Mu’i! Gjyshi im nuk është mirë,i kish thënë babait nga dritarja kur po thithte aromën e luleve të sapo çelura të limonit,se kur të binin lulet e limonit,me to,dita ditës nga shpirti tijë do iknin edhe lulet e jetës,fryma e tij gjerë në lulen e fundit. Siç duket Gëzimi e kishte ngulitur mirë në mëndje lulen e limonit dhe lulet e shpirtit të gjysh Shaqirit. Nga ajo ditë,mbasi mbaronim mësimin shihja shokun tim Gëzim të shkonte tek dyqani i luleve e të blinte tufa lulesh artificiale limoni. Në mbrëmje kur gjyshi dremiste, në vend të luleve që kishin rënë ai vendoste lulet e blera. Në mëngjes çohej herët,lante sytë tek lambiku dhe i spërkaste me sprajin me aromë limoni. Kjo punë vazhdoi me ditë, javë e muaj. Gjyshi i kapitur kapej në parvazin e dritares shihte lulet e limonit, merrte frymë thellë e mbasi ngopej me atë aromë qetohej në minderin e tij. Kaluan disa muaj nga ajo ditë kur sipas doktorëve shpirti i gjyshit do ish prehur në ndonjë yll. Të gjithë po habiteshim. Gjyshi e mori veten, u gjallërua filloi të dalë në kopsht, të përkëdhelë pemët e të rrëmihte me kep rreth tyre. Pa dyshim që gjyshi ja kishte hedhur vdekjes. Vdekja u mund nga magjia e luleve të limonit
Nëntor 2014
15
CIKEL ME FABULA NGA HAXHI DIKOLLI
“DY BISHT HOLLË”
PRIT GOMAR TE MBIJË BAR
Fliste njëri në tribunë
Rreth e rreth, njerëz shumë
Njëri me gomar për dore
Pyet:- kush është në foltore?
Nuk e njeh? Ky është i pari
Po na thotë, ç’do sjellë behari
Aaa, po qe fjala për premtim
S’ beson më, veshgjati im.
CELULARI INTELIGJENT
Shkon ariu në pazar
Për të blerë një celular
I thotë shitësja me finesë:
– Për çfarë “tip”, ke interes?
Tipi që po kërkoj unë?
-Të flasë vetë, kur jam në gjumë!
PER PAK BUZEQESHJE
Nxori mbreti një dekret
Do ti bëj kafshët synet
Drejt me thënë, i zu paniku
Prandaj dhe kush mundi iku
Ec me vrap e flet ariu:
– Mirë ne, po ç’mut do miu?!
TEK DENTISTI
Në klinikë troket dera!
Dashi, delja edhe shqerra
Ulërin dentisti Kuke:
-Jo të gjithë brenda, ju lutem!
Dashi i madh që mban këmborë:
Sa bën një mbushje doktor!
– Çmime të lira, përçor
Veç ti kesh paret në dorë
Me që s’kemi pare kesh.
A pranon të marrësh lesh?
KOT S’THONË……!
Zbret nga stani, cjapi gri
në qytet ka blerë shtëpi
E pyet fqinji : -pse le stanë?
-nuk duroja dot çobanë.
Mirse erdhe pra o cjap
Le çoban, gjete kasap.
TRASHËGIMIA
Dy bisht hollë, dy derrkucë
luanin lojash në një llucë
Ç’ doni tjetër t’iu tregoj :
– që feçkën e kanë njësoj?!
S’ËSHTË CUDI…
Kërriçi i vogël pa samar:
-Për një vit bëhem gomar!
Ja pret mëzi qime kuq:
– frikë është se mos del huq !
MIQESIA
I thotë qeni: – Zotëri!
-veç një pyetje kam për ty
-Jemi miq, besoj vërtet,
po zinxhirin, pse s’ma heq?
Zotëria, gjigjet vrik,
pa zinxhir, s’do ishim miq !
HIPOTEZA
Zhurmë e madhe në kotec
hedh kaposhi hipotezë.
Juve pulat zgjidhni tezën:
-“Veza ju, apo ju vezën?”
Pula matkë me qetësi:
-Po për vete. Çfarë di ti?
GJUHA E HUAJ
Shkon maçoku në shkollë nate
i thotë macja: – burrë ç’ pate?
Ç’do mësosh në këtë moshë
thinjur krejt mjekër e kokë
Gjuhë të huaj zemra ime,
që ta nxjerr miun prej vrime !
EKZISTENCË
Një ditë vere, vapës djegur
papagalli plak, ish nxehur:
– Bijtë e mi, hiç nuk më ngjani,
s’dini kur qeshni e qani
Ne vërtet jemi kopjacë
si në gjen edhe në racë
Për të ruajtur racën tonë
nuk mjafton të imitojmë
Na duhet hipokrizia,
merrni shembull nga njerëzia?
ËNDËRR NË DIELL
Ndenë Diellin e beharit,
po i thosh’ kërriçi gomarit:
-Ba’ ! -Sivjet do ta bëjmë vepër,
çdo hesap, me laps e letër.
Po gomari stekë e vjetër:
-Bir! -Të pallësh s’duhet letër !
DASMË
Dasmë e madhe këtë vjeshtë
Po martohet zonja breshkë
S’po ju them ç’do vijë më pas
Kemi kohë, avash-avash
16
Ismet TAHIRAJ
TË MBYLLA NË KURRGJË
Ty te mbylla
Rastësisht në kurrgjë,
E si të dalësh pastaj
Unë nuk kisha
Çelës për mbyllje,
Trëndafilit i binin gjethet
Mbas nëntë muajsh,
Do të lulëzonin
Te kafta
Si vetë kakureta e kartagjenës.
PËRGJËRATA…
Hirin derdhi
Ujënajave
Lulëzoi me lule thane,
Për ditë nga pak
natën furishëm.
Pa dhimbje hiç
Toka fitoi hata
Boka u shkrumos–bela.
As gjë më tepër
Se përgjëratë,
Nëpër secilën gjeneratë.
PASQYRA REALE
-Vizionarëve miop-
Pasqyra reale
U thyeka në copa,
Spirrat bie
Në njërin sy,
Tjetri trill
N’ shpirt mërzi.
Copat bien
E copa e bëjnë trurin ,
Marrin dorë ne fajin
Lodër e murrme..
MËSHTEKNA
Gjelbërime lypësish
Gjelbërimeve ngjitesh,
Shpirti i dëlirë
Si qielli i paqtë.
Dekoron dekorin
Natyrën
Kopshtin,
Ti fisnike e fisnikëruar
Me zili ari
E pa tepruar.
Mbretëreshë e pa shkallmuar…
MOS MË ZHBIRO MË SY…
Kapa ca shifra
Si sinjale bjeshkëve
Ne një mulli
Haj këtu jeta
Është patriarkale
Shikomë vjedhurazi
Mos me zhbiro me sy
Se grihën ylberet
Pllaja s’ te shtije ne gji
Mua ne verige
Më bëjnë thëngjij
Flakë kallëm unë
te ti as një pikë
ujë s’vije.
Mos më
zhbiro me sy
se në mërzitje
vdiqa tani…
17
MUARREM SHARKA
Më duhet një Zot…
(Tregim)
Bindja, duam apo nuk duam ne, shumë herë kushtëzon mbijetesën tonë, duke mbetur e vetmja rrugë. Ajo më shumë lidhet me arsyen sesa me ndjenjën. Ditën e diel pasdite,aty rreth orës tre, një kamion ndaloi në anë te rrugës. U pa të zbriste shoferi, një burrë i shëndoshë, i djersitur i tëri kokë e këmbë. Peshqiri që mbante në zverk ia tregonte dhe më të shkurtër qafën. Lëvizjet e tij ishin të ngadalta, por të sigurta.Shkoi në pjesën e pasme të kamionit dhe u fut brenda. Doli që andej pas disa çastesh, akoma më i djersitur dhe pas tërhiqte një kalë duke zbritur ngadalë mbi derën që shërbente si urë.Ajo kafshë kishte një pamje shumë krenare, ndërsa qimet e tij të zeza dhe të djersitura shkëlqenin nën diellin e nxehtë të korrikut.Shoferi u drejtua bashkë me kalin për nga porta e hekurt e një fushe me bar,e rrethuar me një rrjetë të lartë.-Tungjatjeta! Ja dhe porosinë ua sollëm se na hëngrët,-foli shoferi.-E mbajtët fjalën megjithëse me vonesë,-u përgjigj tjetri ,pamja e të cilit nuk e fshihte kënaqësinë, duke parë me admirim dhuratën.Shoferi e la të lirë kalin brenda fushës duke i hequr frerin.-Veterineri do të vijë nga fundi i javës,por më porositi që frerin ta marr përsëri.-Si kështu,po ne na duhet? Mirë që s’po i heq dhe patkonjtë,-i foli ai shoferit.Nuk e zgjati shumë. Tek e fundit i kishte kërkuar njeriut të tij një kalë, mirëpo kjo puna e frenit e habiti. Me veterineri ishin kushërinj,por në fakt midis tyre marrëdhëniet ishin më të drejtpërdrejta se me të afërmit e tjerë. Ideja për të sjellë një kalë race kishte lindur gjatë bisedave kur kushëriri i tregonte se vinte një kohë kur kuajt që nuk mund të garonin më,i largonin. Ata dhuroheshin nëpër miq,ose i vendosnin diku për të marrë ndonjë pasardhës.Shoferi pasi la një dosje ku ishin të dhënat e kalit, u largua. Kali me gjak të pastër, tashmë gjysmë i lirë, dukej pak nervoz. Pranë fushës ishin mbledhur njerëz që shihnin me kureshtje. Ndoshta prania jonë e ngacmonte atë gjallesë të lëvizte fillimisht qetë-qetë, e më pas duke e shtuar egërsinë.Kjo liri e gjysmuar, apo gjysmë robëri, i jepte mundësinë këtij ish-garuesi që të lëvizte i lirë, pa praninë e ferrit, po jo ku të dëshironte. Liria e tij hë për hë ishte e përcaktuar nga rrjeta e lartë rreth fushës.
Dukej sikur kali e kishte kuptuar cili ishte shkaku i kësaj forme të re të jetës së tij. Qëndrimi i tij në hipodrom kishte dy forma të tjera kushtëzimi;ai jetonte një pjesë të mirë të kohës i mbyllur kur ushqehej, pastrohej dhe mjekohej, por pa praninë e frerëve; pjesa tjetër ishte pista ku ai stërvitej apo garonte me praninë e frerëve, por kjo pistë për të ishte e pakufizuar deri në momentin që ai nuk arrinte të kuptonte që thjesht po përsëriste të njëjtën rrugë. Kur gara përfundonte, kishte përfunduar më parë dhe energjia e tij kështu që pranonte i bindur formën tjetër të lirisë së përgjysmuar.
Por këtë here dukej i vendosur. Duke shkuar në njërën anë të fushës ai nisej me një vrull të jashtëzakonshëm, thuaj se do të fluturonte. Disa metra pranë rrethimit të lartë ai ngulte fort në tokë këmbët e tij që krijonin vija të gjata e te thella në sipërfaqen e fushës. E përsëriste gjithmonë këtë veprim. Nisjet ishin shumë të vrullshme dhe përfundonin shumë më pranë rrethimit. Në lëkurën e djersitur që shkëlqente dukeshin muskujt që mblidheshin e lëshoheshin herë pas here. Dinamizmi i lëvizjeve të tij të jepte përshtypjen e një dëshire për vetësakrifikim, ndryshe nuk mund të kuptohej ky tërbim nga ana e një gjallese që për shtate vite radhazi kishte zbatuar me përpikmëri urdhrat e te zotit. Atëherë tri mund të ishin arsyet që shpjegonin lëvizjet e tërbuara të këtij kali: ai nuk mund të pranonte këtë realitet të ri i cili ishte ndryshe nga përditshmëria e tij; i mungonte prania e të zotit apo të një shenjë që tregonte lidhjen me të shkuarën ndoshta freri; apo ai kishte kuptuar që ishte shkëputur përfundimisht nga pista dhe këtu arsyeja e ekzistencës së tij kishte marrë fund. Po ju rrëfej me besnikëri se si rrodhën ngjarjet më tej, për të gjykuar se cila ishte arsyeja e ndryshimit të sjelljes së këtij kali. Sa herë që kali afrohej pranë nesh, në lartësinë e gjurit në pjesën e pasme, dukej një pjesë e lëkurës pa qime. Sipas fjalëve që dëgjoheshin nga njerëzit që ishin pranë meje, ai kalë duhet të kishte pësuar ndonjë gjë gjatë garave, ndoshta një ndalim zemre. Këto gjëra ndodhnin jo rrallë neper hipodrome. Por problemi i kësaj gjallese dukej sikur qëndronte në kokën e tij. Midis spektatorëve kishte lindur ideja që në pjesën e brendshme të rrethimit të vendosej një shirit letre për ta frenuar kalin të përplasej aty. Problemi ishte kush do të futej brenda terrenit që parashikohej i rrezikshëm. Në kohën kur askush nuk po merrte guximin për të kryer këtë mision që dukej i pamundur, kali goditet në këmbën e pasme në një nga shtyllat e mbetura të fushës. Gjaku rridhte mbi trupin e tij dhe binte pikë-pikë mbi tokë. Mbase nuk isha njeriu i duhur ose i përzgjedhur për të kryer atë veprim, por një zë i brendshëm më detyroj që të marr shiritin e letrës dhe të futem brenda fushës. Pas pak çastesh dëgjoj të thirrurat e njerëzve që qëndronin jashtë rrethimit: Kujdes! Ik që aty! Do të vrasë. Kali po vjen drejt teje! Të gjithë ishin të zellshëm për këshilla, por asnjeri nuk futej që të tërhiqte vëmendjen e kalit apo të më ndihmonte. Ndokush që njeh kuajt mund të qeshë me këtë histori, por pamja e tmerrshme ishte shume afër meje. Nuk bëra asnjë lëvizje. Ai u afrua pranë meje. Kishte një frymëmarrje të shpeshtë dhe të fortë. Po prisja të merrja ndëshkimin për atë që kisha bërë. Kali afroi kokën shumë pranë supit tim të majtë dhe puliti sytë, “duke më thënë”: …
18
Për ata që ikën e zemrën tek ne e lanë….
Një nga një po ikin…
Duro Mustafai
Miqtë e mi,
si gjethet e bimës në vjeshtë,
ju bini një nga një.
Prapa lini ëndrrat e bukura
Për këtë botë,
Ju bini e puthni,
Të shtrenjtën tokë,
E ne me lule ju mbulojmë
E mbi lule, derdhim dashuri e lotë.
Po na ikin miqtë tanë të vjetër,
Ata që kemi dashur shumë.
I kujtojmë, dhe në gjumë,
Si në një vegim pasqyre,
Shohim fytyrat e tyre,
Dëgjojmë fjalët që thonë:
“Brenda zemrës tuaj,
zemra jonë rron”.
Një nga një po na ikin
Miqtë e vjetër,
Bien, si bie një meteor në det,
I kërkojmë, po ku t’i gjejmë?
Ndoshta në një botë tjetër,
Po a ka botë tjetër me të vërtetë?
Dikush tha se ikët, u bëtë re,
E nga qielli erën e dashurisë
Dërgoni,
Si për të na thënë se jeni me ne
E se prapë me ne jetoni,
Se mes hallesh qeshni
E bisedoni.
Sikur të ishit gjallë,
E ne për ju e shtojmë mallë.
Një mallë që në çdo zemër rri,
Sa të kemi jetë e dritë në sy.
Ju e donit këtë tokë,
Vendlindjen e nënës
Dhe vini këtu netëve
Me rrezet e hënës.
Uleni mëngjeseve, bashkë me diellin,
Si dikur me dritën e diturisë suaj
Që mbulonin tokën e qiellin.
Për vendlindjen s’kursyet, as djersë,
As gjak,
Që t’i shëronit asaj çdo të keqe
E plagë,
Në çdo bimë që rritej
Dhe në çdo prag.
Ata që u ndanë nga ne,
Ishin luftëtarë të dijes e lirisë
E në liri shpërndanin
Kulturë e dituri,
Dhe punuan edhe në pleqëri,
Si dikur në rini.
E, nuk u lodhën gjithë jetën
Trëndafila dashurie në zemra mbollën
Dhe trëndafila në çdo zemër mbetën.
Ikën miqtë tanë
E dhimbje na lanë,
Sytë tanë s’kanë për t’i parë
Ato fytyra që ndrisnin si diell,
Në kafen e mëngjezit s’kemi për ti parë,
S’do vijnë çdo të enjte e të shtunë
Siç vinin përherë.
Veç për ta do të lexojmë
Në libra e gazeta,
Fotografitë e tyre do shikojmë
E me zë të dridhur do kujtojmë,
Se sa e bukur,
Dhe sa e hidhur qënka jeta.
Por te fëmijët e tyre,
Nipërit e mbesat,
Ata do mbeten të gjallë,
Në ditëlindjet e festat,
Në fejesat e martesat.
E ne do shohim si shtegton,
Gjaku kuq i tyre,
Në udhën që hapën për brezat.
Miqtë e mi,
Nji nga nji
Si gjethet në vjeshtë
Ju bini e puthni të shtrenjtën tokë,
E ne ju mbulojmë me lule,
E mbi lule derdhim dashuri e lotë.
19
Hajdi Lushi
Jam duke e parë nga dritarja, ardhja e Dimrit, e cila erdhi pas një vjeshte shumë të shkurtër,ashtu siç është edhe vetë jeta e njeriut. Në botën e huaj, koha ikën shpejt, duke i tërhequr zvarrë, me zinxhir të ndryshkur, ditët plot monotoni të cilat i përngjajnë njëra-tjetrës….Është shumë e vështirë të jetosh me mendimin që s’të kam ty,jam mësuar me dhembje të jetoj, por kjo dhembje vërtetë po më shkatërron. Sa e thellë është dashuria për ty, si ta pranoj që pranë s’të kam ty. Zemra ime ty dashurinë do me ta falë. Diçka duhet të mos e harrosh të kam përjetë në zemër, më beso….
Është shumë e vështirë të jetosh me mendimin që s’të kam ty, jam mësuar me dhembje të jetoj, por kjo dhembje vërtetë po më shkatërro. Sa e thellë është dashuria për ty, si ta pranoj që pranë s’të kam ty. Zemra ime ty dashurinë do me ta falë. Diçka duhet të mos harrosh, të kam përjetë në zemër më beso..
20
Lida LAZAJ
Ritmi i lugës
Si ortek, që plas me zhurmë në luginë
u rrokullis lajmi nga maja e piramidës
shkallë më shkallë, deri në fund
“një fron po shtohet në Olimp
një tjetër mbret po lind”
Të thjeshtët djersëlarë ndalin një çast
thithin ajër me lajme të reja….
shtrëngojnë rripin në brimën e fundit
dhe shpejtojnë hapin
nën ritmin e lugës
në pjatën e supës.
Mbijetesë
Era fryn në erë
dhe i shkul flokët pyllit,
që i del përpara.
Në shkretëtirën prej akulli
e vetmja ku ujku ngjëron gjak
është hëna.
Nëse gjendem në gojën e erës
ose me një dhëmb të uritur të ngulur në mish
faji s`është as i erës
as i ujkut.
Ah, dorë
Ah dorë, ti dorë
që s`bëhesh dot grusht, t`i biesh kokës
ose t`i biesh malit, që s`bëzan
Vetëburgosesh
në fletën e bardhë stisur
zinxhirë germash robërie,
që të ofrohet,
si porcelani i cilësisë së lartë
ofron koktej butaforik frutash të shijshme.
Ah dorë, ti dorë
më mirë se sa të firmosësh
ndiq vijëzat në lëkurë
shpo një, dy, tri shtresa….shtatë
kërko, kërko, gjak kullo
zbuloje flakën.
Po bien kambanat
Zgjohu vogëlush
dielli i jetës shkoi në zenit
e ti ende kolovit ëndrrën në shilarës naiviteti
rrudhur e zverdhur
si ftua i pjekur në degën e vjeshtës
prej nikotinës e ditëve të vrara.
Zgjohu vogëlush
thonë, se në tropik po mësyjnë akullnajat
dhe vrima e ozonit do mbushet me peshq
ylberet po shthuren po bien kambanat.
Zgjohu vogëlush përpara se të na përpijë dallga.
Zhvirgjërimi i krenarisë
Dëshira,
peng i çmimeve në zenit, te vitrinat llamburitëse
Merr jetë te malli, që dergjet
si orgji e papërmbajtur nacionalitetesh
ofruar lirë, nga shitëset lëkurëzeshkët
me fjalor të huazuar nga letrat higjienike.
Përzierje djerse e parfumi
aromë e paimitueshme nga prodhues produktesh kozmetikë
zbehtësi ngjyrash, qime, zbokth
shenja të padiskutueshme gishtash me morth
elementë të panumërt: certifikatë zhvirgjërimi
Lakuriqësia vishet
ndërkohë krenarisë. Si në ekzibicion striptize
i bie dhe krekosja e fundit.
6. Për shpirt të fjalës, që po vdes
Duart kurrë si kemi tokur
ndaj fjala “ke humbur”, nuk ka kuptim,
sepse ne kurrë s`jemi gjetur.
Aromën e fjalës së bukur “tungjatjeta”
do ta zëvendësojmë
më shishkë parfumi.
Fjalës së ëmbël “Mirmëngjes”
me dy të shtëna tastesh i bëjmë atentat
kthejmë më teshtima hundësh , “gjes, es, es…”
Kur përfundimisht të kemi zëvendësuar të gjitha fjalët
me kode dhe shenja interneti,
do ta kuptojmë vallë,
që brenda njeriut kemi vrarë njerinë?
Qenie fluide, ndoshta do kemi pamje aliene
të programuar- shprehi standarde
nëpër shtëpiza, kutiza
me aredim minimalist bardhezi
pa kurrfarë gjethi jeshili që gjethëron,
bebet do ti porosisim në epruvetë
e do ti rrisim me kapsula
me biberon.
Dy krisma tastesh “ es..es..”
ndoshta do të zgjojnë nostalgjinë, si rudiment i mbetur
dhe do të mallkojmë evolucionin kibernetik
për shpirtin e fjalës, që po vdes.
21
Musa Ahmeti
RRËFIMET E NJË MIKU NË VETEN E PARË !
Mësimdhënësve të shkollës së mesme
Sot e asaj dite ua kam shumë inat
Më maltretonin për një dysh të shtrembër
Më shtinin për të mësuar ditë e natë
Bankat dhe shoqërinë e atëhershme
Ishin të shumta, me shumë barriera
Për statusin e dikurshëm të gjimnazistit
Shtatë-tetë vite më zgjati karriera
U bëra burrë edhe psiqikisht u “poqa”
Rrugët më dërguan në kryeqytet
Dashuria e madhe për të studiuar
Menjëherë u regjistrova në fakultet.
U mësova me “rregulla” dhe me rrethin
Madje edhe me metodën empirike
Me nota të mëdha dhe afat rekord
Mbarova studimet me punime seminarike.
Pas gjithë kësaj të kaluare të bujshme
Më ka mbetur vetëm edhe një punë
Pse të mos e vazhdoj rrugën e dijes
Doktor shkence të bëhem edhe unë?!
AUTOBIOGRAFI
Ne vitet pesëdhjetë
U linda në katund
Biografia ime
Akoma pa fund.
Çantën e shkollës
E kisha nga tekstili
Nuk dija ta dalloja
Gjembin nga trëndafili.
Sot nuk më besojnë
Arianiti e Tringa
Që në shkollë kam shkuar
Pa çorape e me opinga.
Në bankë uleshin
Tre-katër veta
Për zhurmën më të vogël
Pasonin thuprat e nxehta.
Byrekë e toste
Nuk ka parë askush
E hanim bukën
Vetëm me rrush.
Për party e diskoteka
As qe kishim dëgjuar
Asnjeri nga ne
Duhan s’ka konsumuar.
Unë nuk kam qenë
Fëmijë hasreti
Por nuk vuaj nga ajo
Që nuk jam fëmijë qyteti!….
22
Mimoza Agalliu
Djersë e përbaltur…
(Skicë)
Nuk e di, ta dua veten a ta urrej? Eca me djersën e patharë, pa ndaluar në skutat e errëta që ngrinin laqet e shtruara me shkëlqimin vezullues të florinjtë, sepse nuk doja të cungoja dinjitetin tim. Nëse do ta bëja , (të më joshte shkëlqimi), si do të isha sot? Si ‘ata’…apo një degë e bukur pa rrënjët e personalitetit? Ta dua tim Atë apo t’i zemërohem, atje në errësirën e ndriçuar prej virtytit të heshtur?! Linda, i rrita, i mësova dhe edukova fëmijët njëlloj si të parët e mi ,me të njëjtat vlera. Thonë që fati është i lidhur me gjenin, thonë që edhe e ndihmon vetë. Ky është dhe ngërçi i njerëzimit. Të jemi ashtu siç lindëm, apo të bëhemi pjesë e kohës së zhvilluar ku ‘ ha njeriu njeriun’?! Slogani ‘përshtatu ose vdis’ është kaq i frikshëm! Frikë nga e nesërmja e pasigurt. Punohet me nder dhe përkushtimisht, por pa dobi. Mbetesh udhëve me këpucë të grisura dhe këmbë të lodhura. Nuk mjafton të djersitësh. Sepse ‘ajo’ mban erë të rëndë dhe asfikson sallonet mondane të djersë-shtrydhësve. Askush nuk lindi për të verbuar me shkëlqim Njerëzinë. Diku në një fushë të Kosovës pashë një vilë super luksoze. M’u mahnit vështrimi teksa parakaloja, por indiferente në mermerin që reflektonte diellin..(sepse mendimet më shkonin valë-valë.) Tavanet me kolorit floriri mbysnin heshtjen time. Ca më tej, orenditë luksoze talleshin me ‘egon’ time të mbetur pas në kohë, që ngatërruar në ekuacionet e arsyetimit të sinqertë… nuk mori kurrë një përgjigje, të paktën për respekt të kohës së harxhuar. Dhomat parakalonin një nga një para indiferencës time tashmë të rrënjosur në karakter. Kisha kohë që nuk bëja më pyetje. Thjeshtë vështroja si një somnambul ato që nuk më habisnin më. Midis meje dhe orendive luksoze kishte një mal me dhimbje…pikëpyetje… pikëçuditëse. E kisha menduar shpesh pastërtinë e sjelljes dhe ndërgjegjen. Do t’i merrja me vete t’i groposja bashkë me sinqeritetin tim të ndershëm, të devotshëm, të panevojshëm mbase, për kohën ku jetojmë. Pastaj, fakti që nuk isha vetëm unë e përhumbura e shekullit, më ngushëllonte dhe më bënte optimiste për vazhdimësinë. Këshillat e të mençurve më godisnin si çekan në sallën e ligjeve; – ‘asgjë nuk do marrim me vete bija ime, vetëm dy metra tokë’. Rrokullisem nën gjëmimin e ditëve të kaluara mes mijëra këshillave të tilla, ku djersa rridhte mbi damarët e lodhur nga stërmundimi. Atëherë kur plaku i mençur belbëzonte mes ngashërimës të ditëve të fundit: :- Eh’ moj bijë, punuam një jetë e gjë s’fituam’ Mua më mbetej ngashërimi I pashprehur, sepse nuk do kisha fatin e plakut të mençur por… do kisha një të ardhme të bukur. I shërbeva kësaj dëshire, jo vetëm me mendime pozitive nga fizika kuantitative, por dhe me vepra e punë të përditshme, pa llogaritur asnjëherë lodhjen. Ajo shtëpia e madhe e ëndrrave me kopsht me lule shumëngjyrëshe mbeti një utopi në xhepin e peshkaqenëve, që shëtisnin para virtyteve të mia. Virtytet oh-tashmë të kthyera në një thes mbetjesh njerëzore prisnin radhën për të plehëruar të kaluarën e nxjerrë jashtë loje, si një xhaketë e vjetër relike varur në murin ndarës të kohës moderne. Heshtjen e përhumbjes në meditim ma theu zëri i të zonjës së shtëpisë. -‘A të pëlqeu kjo vilë’? Kërkova të dal sa më shpejt jashtë, se po më zihej fryma. Ulur në bordurën e kopshtit nxora një zë që sa mezi e dëgjova dhe vetë. -‘Të tilla vila ka shumë në Tiranën time. Ka shumë herë më të bukura e moderne se kjo’. Ndërkohë sillja ndërmend disa kronika lajmesh, se ato nuk mund t’i vizitonte një mësimdhënëse studentësh si unë. Mjafton që mahnitesha duke I parë nga jashtë. E zonja e shtëpisë sikur më kishte lexuar mendimin, shtoi: -‘Im shoq dhe unë kemi punuar shumë në Zvicër, madje bashkëshorti ka kryer tre operacione në shpinë nga stërlodhja, por ama djersën nuk ja ka shkelur askush me këmbë, përkundrazi’. Një bekim e frymëmarrje e thellë më pushtoj qenien për këta njerëz të mirë. E urova me shumë shpirt ta gëzonte frytin e djersës së tyre. Mëndja më shkoj te ditët e para-zgjedhjeve, kur diku një deputet tha;- -‘Do ta bëjmë Lagjen tuaj të madhe si një Zvicër të vogël, ku ju të jetoni të lumtur’. Që nga ajo kohë kanë kaluar 15 vjet por çuditërisht e kujtoj, si një recetë valeriane që qetëson shpirtrat e trazuar,prej djersës së tharë e të përbaltur nga ‘ata’, “Ata” që parakalojnë ‘shkëlqimtarë’ para heshtjes tonë të sëmurë prej dekadash. Mu dhimbs vetja dhe njerëzit e mirë gjithashtu…që nuk iu dha kurrë kostoja e djersës së tyre. Ikën me lot dhimbje në sytë e lodhur nga pritja e dëshpëruar…ikën me djersën e përbaltur. Tiranë 16 janar 2015
23
Dua…
Dua të t’ përkëdhel
në mbrëmjet e vona,
të t’ përqafoj fort
më pas t’i mbyll dy sytë!
Po Ti, eja dhe në ëndërr
gjumin zbukuroma,
me ato shkronja të arta
që ndezin dashuritë!
Dua të t’ lexoj Ty
në net të gjata dimri,
në ditët e verës dua
të të lexoj pafund!
Fjalën dashurova
atë që del nga shpirti,
botën e poetit
një penë, që tokën tund!
Dua të të puth
në çdo germë tënden,
siç bëjnë të dashuruarit
që puthin perënditë!
Dua të të ndjej
në çdo rrahje zemre,
të qesh pas çdo hareje
e të qaj për tradhtitë!
Të fundit puthje!
U përqafuam, puthëm dhe atë ditë
Shtrënguam duart, u pamë në sy
Përsëritëm fjalët; -“të dua shpirt”
-“Ne ishim me fat, në dashuri”!
Lozëm, qeshëm me guaskat e detit
E valët vallëzonin, luanin me ne
Flokët m’i frynte era drejt qiellit
Mbrëmja afronte e kthjellët, pa re!
Po nuk di se ç’ ndodhi në atë muzg
Papritur, deti ushtonte zemëruar
U kafshuan fort, buza mbi buzë
Përplaseshin dallgët në shkëmb, tërbuar!
Gjithçka na u ngrys përpara syve
Nuk kishim më kohë, as për një lutje
Toka nën këmbë na u shemb të dyve
Po asnjëri s’besuam, në të fundit puthje.
Vazhduam të heshtur atë mbrëmje
Të dy drejt kahjeve të vektorit
Ishte qershor, hëna derdhej mbi det
Në shpirt ndjemë ngricën e dhjetorit!
Kthehu
Të lutem eja edhe një herë
T’i agojmë së bashku mëngjeset,
Ta sodisim diellin që nga lindja
E deri në muzg, tek shuhen rrezet.
T’i presim mbrëmjet përqafuar
Me dy gota vere mbi tavolinë,
Që dimri t’mos mbesë, përmalluar
Që netët e gjata ta mposhtin vetminë.
Eja, ta lemë pas bregun e lumit…
Po varka nuk ecën, nuk niset pa ty,
Se anijet në det e avionët në qiell
Nuk i piloton vetëm njeri, por dy…
24
PSE PO ZHDUKET RACA E POETËVE ?
Gëzim Llojdia
Hoteli ku bujtën poetet, një ngrehinë përkarshi detit në Ujë të Ftohtë. Deti-pasqyra ku tejqyrët fytyra:mërmërima dimërore. Valët këtë natë hepohen. Lëkundje sizmike. Llaftari dimërore. Copëra, rrëzimi. Dhimbje,lotësh. Harrimi. Poetët të menduar nëpër karrige. Bustet-trëndafila të drurëve të harruar. Jemi në ditën e fundit të takimit poetik. Poetët. Të bëhen një shpirt,një trup e të jenë të pajtuar ?Kurrsesi. Dje u grindën me Nasen. Kanë mugulluar kohët. Nëpër akullime. Sythe-buavitur. Trajta habitore thellësisht të habitur. Eh Nase, miku im! Nasja vë duart në zjarr. -Aliu, thotë është liriku më i zëshëm. -Jo them unë. Lasgushi është. Poetët ndizen dhe mërmërisin vargimin e lirikut Ali: Një vështrim i arratisur/Nga qepallat e qëndisur/Ku është shpirti im skalisur,/Nga dy syt’ e zez të tu/Vjen me thotë ashtu-kështu!/Më thot’ jo edhe më ndez/Më thot’ po edhe më vdes/Nata zgjatet edhe zgjatet/Ah kjo nat’ me or’ nuk matet!E un’ mbetem duke lutur/Lutem yjeve të këputur./Do të thot’ një fjal’ në veshë:/do të them në veshë një fjalë…/nuk është fjal’ por është valë,/që nga shpirti del e vjen/dhe në zemër vjen e zjen,/me rrëmbim e me tërmete,/e më bënë që s’jam në vete..
Myrteza M. :Kur Aliu në udhë ,gratë dhe vashat thërrisnin prapa qelqeve të penxhereve:Hej shikoni po del Ali Asllani…Zhurmë poetësh, elipse fjalësh. Sërish lirikat e Aliut….Ti përherë në shtëpi/dhe përhera puth e pi/Pi e puth/si një zog i zën’ në kurth/përpëlite nëpër odë,/mbush një godë e zbraz një godë/dhe me fletë për poezi/Përgëzohem or’e ças,/nga një bot’ në tjetrën shkas/rreth për ty me zotin flas!/Syri puthet, gota pihet,/numri tyre s’mund të dihet,/kurse zemrat dashurohen,/gotat puthjet s’numërohen!/Un’ kam vjershën edhe pijen/po je ti që u jep shijen/pija ime, shija jote un’i gjithë hija jote!
Unë:Një bust dhe emri i poetit dhe pushtetarit Ali Asllani u vendos në një shkollë të mesme në një qytezë të vogël të Labërisë, buzë lumit Shushicë. Ali Asllani qëndron 10 km larg vendlindjes së tij, fshatit Vajzë ku lindi i ati. Gjithmonë përpara Bashkisë, ai kishte urdhëruar që të punonte një lustraxhi, kurse brenda në korridor të vendosej një gardërobë me disa xhaketa e bluza. Dhe kushdo që do të shkonte për ta takuar Kryetarin e Bashkisë,duhet ti fshinte këpucët dhe ti lyente me bojë,aq sa ato mbanin. N.q.s qytetari nuk kish mundësi të paguante lustraxhinë,atë e paguante Bashkia nga fondi i saj,dhe pastaj sipas kohës dhe nevojës vishte dhe një xhaketë,e shkonte për të takuar Kryetarin,Ali Efendinë. Dalë nga dalë, qytetarët filluan ta kuptojnë dhe në takim me të shkonin më të pastër dhe të veshur më mirë,sipas edhe mundësive që kishin. Ali Asllani i vendosi këto kushte,jo vetëm se ato ndikonin në rritjen e kulturës qytetare,që atëherë ishte shumë e nevojshme,por edhe për të ndërgjegjësuar qytetarët,se në ato zyra të shtetit,që iu zgjidheshin problemet dhe hallet,që iu mbrohej prona dhe iu garantohej dhe jeta,të shkoje i rregullt,ti doje e respektoje ata nëpunës e pushtetar,sepse doje dhe respektoje shtetin tënd që ahere ndihej shumë nevoja e tij. Ishte ky qëndrim dhe ky preokupim i Ali Asllanit që institucionet në qytetin e Vlorës,të funksionin normalisht, e të ecnin në rrugë të mbarë,duke i zgjidhur më së miri,hallet e problemet që kishin në atë kohë,Vlora dhe qytetarët e saj. Prandaj ishin të shumtë e përditë jo vetëm banorët e qytetit të Vlorës, por edhe banorët të fshatarëve të rrethit,që përherë shkonin të takonin Ali Asllanin,Kryetarin e tyre. Kaq për poetin,lirik dhe pushtetarin e diplomatin Ali. Fryrje sythymesh. Shpërthim sizmik lulërish. Ngazëllim masiv. Ethe. Ehe plot zhaurimë. Lot,poezi.
I.Mborja:Kur pyesnin Lasgushin çfarë je :përgjigjej- jam poet.
Mirëpo cila është poezia Lasgushit: Mi zall të pyllit vjeshtarak /Dremit liqeri pa kufi, /Ay ndaj fundesh u përflak /Posi me zjarr e me flori /posi me flake u ndes e kroj, /E vetëtiti plot magji,/E ylli i ditës perëndoj /Në qetësi dhe dashuri /Tashi po shuhet nën mal/Qytet’i ngrysur ne zi. /Po ndizen yjtë dal-nga-dal /Plot bukuri! Plot fshehtësi!/Në këtë çast perëndimor, /Ndaj po më dehen sytë e mi, /Kuptoj si shpirtin vjershëtor /M’a frymëzon nja mall i ri.
Unë them se këto: Elipse rrathësh,agojnë shenja fjalësh. Pjesët e ngrira,do të shkrihen. Prej mahisë. Ari qelqor, ndrin nëpër lëfyte. E bukurisë. Lasgushi Hyjnor.
…Hoteli ku bujtën poetët në stinë dimri. Dimri ka zgjatimet e tij. Krahët, trupi ,këmbët. Pushteti i ftohtësisë, që shtrihen në hapësirën gjithkund. Zbritur prej hapësirës,si rrathët, që shtohen në sipërfaqe uji. Frymëmarrja e ngadaltë e shtruar,e qetuar.
Dimri. Në mos është, ka pjesë nga lugati. Ky zemërkeq me piskama ulëritëse si lukuni ujqish të xhindosur,që hënën në mos vërtetë,copë-copë do ta bënin. E kërrusur nata. Shira tërbimi. Stërbimi. Dëborë, akullim,cingërimë. Dimri maskarallëk,por si sinonim i afrohet fjala fukarallëk. Ftohtë tej hapësira. Ne jemi shtruar rreth tryezës për vaktin e darkës. Pyesim krijuesit Sabiti, Ganiu,Haziri sa orë u duhet për tu kthyer në Mitrovicë?Rreth 6 orë shtonë Sabiti.Nga udha e kombit.Poetet e tjerë mblidhen rreth tryezës. Samiu është avokat-poet, Xhelal Tosku vetëm poet. Beatrice Ballici mësuese–poete, Iliri nga Elbasani piktor,një ese e tij lexohet këndshëm,bënë llaf për tradita dhe folklorin lab. Bardhyli fabulist .Virgjili ka shkruar edhe vargje poetike.”Kryqtari i fundit” ia ka dedikuar Skënderbeut,është shitur në Kanada,SHBA,Evropë. Në vitet viteve ’80,pra shekulli i kaluar lajmet tek i vetmi stacion që emetonte lajme i ndiqnin përmes zërit të këtij artisti të mrekullueshëm. Nëse do të pyesje Xhelalin:Çfarë je. Përgjigja është e lexueshme. -Jam poet. Aty nga mesi i viteve ’80,një brez i ri poetësh u shfaqën nëpër faqet e periodikëve letrarë. Mes tyre tek ‘Gazeta” Zëri i rinisë” kujtoj edhe emrin e një poeti .Ai vinte nga qyteti i vogël kur këmbeheshin trenat për në destinacionet e jugut dhe në juglindje të vendit. Xhelal Tosku është poet i formuar. Ai do të jetojë vetëm me poezinë. I përkushtuar asaj magjie qiellore. Nga ajo strehë shkon e vjen përherë shpirti i tij. Si gurët e rrallë të smeraldit,që shkëlqejnë në errësirë,dritëza e poetit ndriçoi vende, që nën mjegull bënin jetën me shpirtin në errësirë.”Minierat e shpirti ,prodhojnë diamante të rrallë”. Në perëndim, i quajnë të marrosur sigurisht pas fletëve,të hutuar gjithë kohës dhe të tjetër soji njerëzor .Një studiues kosovar thotë se ky: Parisi i madh ka fare pak dyqane libri,tregues poezia po zhduket vetëm në Shqipëri e Kosovë po lulëzon vrullshëm. Aq i fuqishëm është potenciali i tyre shpirtëror dhe pjellja e tyre shpirtërore,pra poezia e atij soji saqë shpesh quhet si produkt i frymës hyjnore. Në oborrin e krijuesve poezia është lulja erëmirë,lulja erëmirë nxori polenin e artë,por era i nxori shenjtoret nga kahu i lindjes në perëndim,herë me era jugore të bardha,herë me shtegtarë të hutuar,që në thelb përbënin shenjtorët e ndërlikuar,që si fundmi u thërrasin shkurt poetë. Poezi nga Xhelal Tosku- Gjeneza në Pijetore/në fillim ishte fjala/tha ai/pas fjalës një kokërr mollë/thashë unë/pas mollës Adami dhe Eva/tha ai/pas Adamit dhe Evës kjo botë shkërdhat/thashë unë/dhe botën e kthyem që të dy me fund… Ditët poetike janë dëshmi e manifestimit poetik. Pas tri ditëve poetët bëjnë gati bagazhet. Nesër hoteli ku bujtën poetët buzë këtij deti jugor do të jetë boshë .Poetët largohen nesër. Nuk ka agjenci udhëtimi si dikur por gjithsecili në hesap të vet. Çfarë do të bëjë deti,paskëtaj sigurisht do të vajtonte kohën e shkuar. Ujërat dallgëzonin. Ikën poetët, kurrkush nuk i pa,si ikën. Pika e lotit mbeti mbi hapësirën pa skaj të këtij deti…Raca e Poetëve po rrallohet. Në vitet e fundit poetët,shkrimtarët e qytetit jugor Ferhat Çakërri, Anastas Bita, Fadil Zeqiri, Miliano Stefa shkuan definitivisht në qytetin e heshtur të varrezave publike .Në ftohtësinë e tokës së Babicës shkuan këtë fund vere në botën e parajsës, poetët Petrit Qejvani dhe Jonida Osmani. Rrallohen poetët, rrallohen shitoret e librave në botë. Mirëpo dihet, poezia është bijë e parë e bukurisë hyjnore, a do të na lërë vërtetë Zoti pa të?
25
Luan Rama
Il n’y a pas d’amour heureux
– Nuk ka dashuri të lumtur
Sot është 12 nëntor,
dhe në qiellin gri nuk di pse mu shfaq një varg i Aragonit,
fjalë të sjella nga dorë perëndie,
“Nuk ka dashuri të lumtur” …
Po e dashur, mbi qepallat e mia ishte shkruar, në qiell,
“Nuk ka dashuri të lumtur” ,
pasi ajo është gjithnjë e dhimbur,
si dielli që të godet dhe të bën të verbër
dhe buzët e thara t’i lë nga etja
dhe këmbët e përgjakura nga ecja e gjatë
për të hyrë në banesën e fundit të shpirtit,
atje ku humbet kujtesa
dhe ku përqafimi ynë ngujohet në cepin e botës
si në një palimpsest shkruar nga dorë murgu.
Po, «nuk ka dashuri të lumtur»,
sepse gjumi ynë është gjithnjë i shprishur
dhe puthja e syve djeg,
në ankthin e vetmisë dhe të pritjes,
në tik-takun e mungesës që zgjat,
në zhgjandrrën që s’ka fund
dhe në frikën e humbjes që përgjon në një velur të zi,
në lotin që mbetet në qerpik
që të shoh refleksin e syve e mi
“Nuk ka dashuri të lumtur” ,
pasi ne vuajmë robërinë e njëri-tjetrit
robër të lumtur dhe të lumtur-robër
në jerm, në kohën që s’mbaron,
si mbi çarçafët tanë të kuq,
mbetur pa frymë në syrin që na shndrit,
dergjur ashtu në dhimbjet e njëri-tjetrit,
mbetur pezull mbi kozmos, në çdo stinë e moshë.
“Nuk ka dashuri të lumtur”
kur vazhdon të dashurosh dhe në gjumë
pasi Iseult e Tristan, Heloïse e Abelard,
Fornarina dhe Raffaelo, Hanska e Balzak,
Julieçe e Hugo apo Elsa e Aragon,
mijëra dashnorë të tjerë
zgjuar janë ende,
në përrallën e ëmbël dhe të dhimbshme të dashurisë…
Sytë
Rezi më pyeti një ditë,
– Çfarë të pëlqen tek femrat,
Sensualiteti, buzët, gjinjtë?
– Jo, – sytë iu përgjigja, – aty është gjithçka,
vetëm aty mund të shuhen diejt dhe të digjen prushet.
Sytë janë përcjellësit antikë të dashurisë,
oratorio profane e poezisë,
le të jenë të trishtë, të habitur, apo të ngazëlluar,
ato gjithnjë janë dete ku udhëtojmë dhe mbytemi
të lumtur a të vrarë,
sytë janë brigje të virgjër ku dallga na nxjerr
për të na rimarrë sërish në ditë ekuinoksi,
janë sytë ku pimë dhe dehemi
në buronja kristali
që na bëjnë të flasim përçart dhe të hepohemi
drejt greminës së ëmbël,
sytë ku ka lot, «larmes», «tears», «lacrima»
ku eksploratorët s’e kanë vështirë të gjejnë
hartat e reja të botës
përmes syve bredhim rruzullin
dhe rikthehemi sërish në strehën tonë
sytë-busulla,
ku drita na udhëheq dhe kur jemi të verbër
sytë këto lëndina të gjelbra e kratere
që vlojnë në marshe gregoriane,
atdheu ynë i vetëm, vend ekzili…
Territoret e shpirtit
Të thashë e dashur,
territoret e shpirtit nuk janë oborri ynë me bukovile,
as pragu dhe rruga e shtëpisë,
nuk janë sheshet e mëdha «Place de la Concorde»,
«Place de l’Etoile» as “Trafalgar square” apo “5th avenue”,
bulevardet zhurmëmëdha e të përmbytura nga dritat,
territoret e shpirtit janë pas qerpikëve të tu,
territore që nderen në ajër me pëshpërimat tona,
territore pa kufij që i kalojnë caqet e botës,
territoret e shpirtit janë dy krahë që të pushtojnë
dhe të mbajnë pezull me këmbët mbi ajër,
dy fjalë të nxehta, lënë në një pusullë në tryezën e bukës,
janë qafat tona që struken e kërleshen me njëra tjetrën,
dy lot kristali qe rrëshqasin e bijën
mbi gishtërinjtë mi
me shijen e kripës të një deti dëshire,
janë një trishtë i gjatë në mërmërima këngësh të vjetra
petale lulesh strukur brenda librit të dhuruar shumë vite shkuar
janë gishtërinj që shkasin mbi gjinj si mbi një tastierë
në një sonatë apo noçurno për shpirtra që duan të jetojnë
janë tregime ashikësh që vijnë nga shumë larg
nga bryma e stepave të jaranëve të harruar,
territoret e shpirtit nuk janë territore lufte, flamujsh,
emblemash por janë puthje mbi sy të dehur, në ekstazë,
janë shkrimet e vjetra me kantikët e Detit të Vdekur
janë pemë e goditur nga rrufeja që çuditërisht bulëzon përsëri në pranverë,
janë arë e lëruar në vjeshtë, që dihat nën rrebesh e llohë dëbore,
këngët e Sabatit, koralet e Pashkëve, murmurima e lutjeve në Ramadan,
është heshtja e Budës që nderet tutje në horizont,
Muri i Lotëve dhe ulliri i Atit mbjellë para 4000 vjetësh
kur kërcente e dehur Sulamite,
është dansi ynë pagan për dashurinë e diellit
dhe pishtarët e ndezur ende të qytezës athinase,
janë tempujt që kam ngritur për ty në zemrën time,
plazhet e braktisur në gri ke jemi veç unë e ti,
është mjegulla që bie për të na fshehur nga bota,
për të ndezur sërish prushin tonë të vjetër,
që dogji Euridice dhe Orfé,
të kapërdish prushin e buzëve të tua
të pish qumështin diellor në ditë ethesh
nga gjinjtë e tu, në jerm,
është udha e shkretë ku ti ende s’ke shkelur për të riardhur…
Territoret e shpirtit janë lumenjtë e tu të gjakut
ku unë lundroj bashkë me ty,
ku jeta ime rrjedh e shkon nga ikën gjaku yt,
territoret janë zogjtë që më ke falur në ditën e lindjes
e që të më zgjojnë nga gjumi ynë i ëmbël,
të thashë e dashur, por ti përsëri më pyet :
vallë a do jetojmë aq sa t’i rrahim gjithë këto territore
që kundërmojnë diell dhe përkushtim?…
22 nëntor 2013
26
Fatos Rushiti
KAÇURRELJA
Ajo kaçurrelja me belin spontan
Nuk po duket më
Të gjitha zbrazëtirat në zemër
U nisen kah era e saj
Dhe natyra u mbështet
Për shpejtësinë
Vetmia ime kujton
Dhuratën e shtrenjtë
Të strukur në flokun e saj
O funde rrënimi
S’po duket më kaçurrelja
Megjithë vrapimin tim
Kah rrethi i saj mitik
O s’është mëkati dola
Nuk është fati hije
Sa dua ti rrah teket e mia
Me burg e skëterrë ti rrah
O vetëm një çast
T’ia prek qeshjen e fytit në bark
Vithet e buta si dardhë
Në rrugë ka shume vetura
Ka shume njerëz që ikin për në punë
Ka mace që dalin nga kontejnerët
E zemra pëlcet ajo pëlcet
Jo vetëm vdekja jo
S’dua të më marrë
Dhe nervoza ime
flutori mbi një shans
Oh sa e dua pranë
E dua
UNË KURRË S’U NGOPA ME TY
Ishe natë e kaltër në fjalët e mia
E veçantë si jeta e njerëzve
Në mendime shkruaj
Për kopshtin e ditëve përgjëruese
Karshi lëvizjeve tona me klithma
Kuptohemi më mirë
Kur i themi kafshimit mos
Kur i themi ekstazës ndalo
Unë moj e qetë
Bëhem se harroj
E qeshëm e qeshim
Si një krahasim
Merimanga cicëron mbi derë
Uji në banjë gurgullon
Dita më sheh mbi sisat e gjata
Mbi barkun tënd të hollë
Dhe ti do të shkosh
Pa mua
Po, po, pa mua
Pranë kurorës
Pranë jetës së mbetur
Gëzime do të kesh
Unë kurrë s’u ngopa me ty
Unë kurrë s’u bëra i butë me ty
QERSHI DUKET NATËN
Beli yt vajzushë qershi duket natën
Kur pushon gjithçka edhe hëna vdes
Së bashku me yjet nëpër fjalët tua
Plot ëmbëlsi trishtuese e që aq duken
Ngacmuese sa edhe unë po të jem
I gjallë midis të gjithë të vdekurve
Të përkohshëm do të shkrihesha si mjaltë
Në buzët tua por nuk do të kisha
Mundësi aspak ta shijoja aromën
Mjaltuese se lëkura ime prej balte
E tharë nga dielli i ditës së ngratë
Do të mbushej me lëng frymëmarrje
Të hënës po po të hënës që mundohej
Të vdiste në gojën tënde plot lule
Vajzushë e beli yt do ta pakësonte
Të nuhaturit në duart e mia të
Ngatërruara në kthetrat e klithmës
Vajtuese afër jastëkut të butë
Dashuror aty ku unë e pashë ëndrrën
E parë oh atë ëndrrën e zjarrtë
Se si lëkundej nëpër shikimet tua
Plot gaz e jetë bashkë me belin vajzushë
Qershi dukesh natën kur pushon
Gjithçka e terri lëviz ardhmërinë
KAKAO NGA DORA M’U DERDH
Pupla të kuqe si engjëj
Dalin nga sytë e gjinjve të tu ngjyrë kakao
Fushave të barkut shpërndajnë ëmbëlsi
Boemisht sulmojnë
Lakuriqësinë e mendimit tim prej mishi
Mall i sertë bubullimë skaj veshit
Skaj lumit qe mbledh mbeturina
Djersitje e ngatërresë
Pupla o sirena që po mis shihni depërtimet
Deri në marramendje
Qesh oh të lutem qesh gështenjë e pjekur
Kurorë e djegur
Hapësira tutje çohet në këmbë bërtet
Mbaruam se ngrëni dashuri
Kakao nga dora mu derdh
BRI MEJE FLI
Fli
Bri meje fli
Fli se ëndrrat ta ushqejnë trupin
Me fantazi
E re e flladshme
Era kripë
Era pështymë të vjen
Drita e diellit
Të hyn në kërthizë
Aty ku bardhësia e borës
Merr ngjyrën e zjarrit
E më poshtë oh sa poshtë
Bëjnë dasmë
Vdekjet e shpeshta pakminutëshe
Me dëshirën time
Të sëmurë nga serioziteti
Fli
Bri meje fli
KA PËRSËRI
Ah moj qeshja transparente
Të mendoj në jargavitje
Afër faqes mavijosur
Afër buzës së pasosur
Them se do jetë rraskapitje
Pa mërzitje
Ka dalldi në fjalën time
Mërmërime e pëshpërimë
Ka zbavitje në këtë zemër
Të them zemër për pak kohë
Sa ti shoh disa stërpikje
Mbi atë shpinën e lakuar
Them se jeta është marrëveshje
Ka kuptim kur gjaku flet
Flet me zemrën e një zonje
Sytë e zonjës marrin nxehtë
Marrin flakë në kënaqësi
Ka qetësi ka qetësi
Ka përsëri
Ti më thua u turpërova
Ti më thua se u mbushe
Unë këndej në këtë hapësirë
Ju shoh pastër ëmbëlsirë
Unë këtu ku hesht krevati
Shoh si mburret eleganti