INTERVISTA/ Flet mjekja pediatre hematologe Hatixhe Spahiu, anëtare e Shoqatës së Talasemikëve, Lushnje
8 Maji është Dita Botërore e Talasemisë. Federata Ndërkombëtare e Talasemisë, me seli në Nikozi të Qipros, “Cooley’s Anemia Foundation” në Nju Jork, vetë Organizata Botërore e Shëndëtesisë (OMS) me seli në Gjenevë të Zvicrës, si dhe Zyrat e saj Rajonale për Europën, në Kopenhage apo edhe zyrat e tjera që mbulojnë kontinentet e botës, bëjnë një punë të lavdërueshme lidhur me përhapjen e të rejave në fushën e talasemisë që ato të shkojnë, jo vetëm në qendrat kryesore të mjekimit, por edhe atje larg, në fshatra e vende, ku nuk ekzistojnë akoma qendra të specializuara për talaseminë. Në ambientet e Muzeut Kombëtar, për këtë ditë u zhvillua një takim, me mjekë, studentë, të sëmurë, kryesisht nga qyteti i Lushnjes nga shoqata e Talasemikëve të këtij qyteti që ka një aktivitet të vazhdueshëm.
Ç’është Talasemia?
Është një sëmundje e trashëgueshme, që e ka zanafillën qysh në lashtësi. Talasemitë janë një grup sëmundjesh trashëgimtare të karakterizuara nga një defekt gjenetik i sintezës së hemoglobinës, që s’është tjetër veçse një proteinë e rruazave të kuqe të gjakut. Pra, mungesë e rruazave të kuqe, ose që quhet anemia e rruazave të kuqe, ose shkatërrimi i tyre. Eritrocidi është mungesa që kanë këta të sëmurë në rruazat e kuqe. Një ose më shume defekte në hallkat e këtij zinxhiri shkaktojnë lloje të ndryshme talasemie, në mënyrë të veçantë alfa-talasemitë dhe beta-talasemitë. Alfa-talasemitë gjenden më të përhapura në Afrikë, Azinë jugore, Indi, vèndet e lindjes, Kinën jugore dhe në vendet e Mesdheut. Nga vendet e Mesdheut mund të përmendim Italinë, Greqinë, Shqipërinë.
Kush përfshihet në këtë organizim apo qendër të qytetit të Lushnjës?
Përfshihen disa qytete bregdetare siç janë: Fieri, Lushnja, Kavaja, por edhe Elbasani apo Peqini më thellë nga zonat malore, madje dhe Berati.
Sa pacientë të tillë ka në qytetin e Lushnjës?
Të kartelizuar, të diagnostikuar me këtë sëmundje, ka rreth 300 pacientë, nga të cilët, 146 janë mosha të rritura dhe të tjerat mosha pediatrike nga 0-14 vjeç. Janë pacientë që ndiqen rregullisht me masë transfuzionale, masën eritrocidare dhe gjithashtu me terapi për largimin e hekurit që është i tepërt në organizëm. Kjo bëhet e mundur në sajë të një terapie, Eksxhajde, një medikament që merret i rregullt çdo ditë nga fëmijët ose nga të rriturit për largimin e hekurit që është me shumicë në organizmin e tyre. Për këtë arsye ne kemi qendrën tonë të trajtimit në Lushnje, që është një nga qendrat më të rëndësishme për këtë sëmundje. Por kemi dhe të sëmurë që nuk marrin gjak rregullisht, p.sh disa marrin gjak njëherë në 6 muaj njëherë në vit, kjo varet nga forma e sëmundjes, apo grupit të sëmundjes.
Si përballohen gjithë këta të sëmurë me gjak?
Këta të sëmurë përballohen nga Banka e gjakut, në qendrën tonë, i cili mbështet nga fondacione të ndryshme dhe nga rrethet përreth si: Fieri, Berati, Elbasani, ku grumbullohet gjaku nga Bankat e Gjakut të këtyre qyteteve.
Kjo lloj sëmundje është në rritje apo në ulje?
Sipas studimeve, kërkimeve dhe mjekimeve, ne kemi vënë re se kjo sëmundje është në ulje dhe mund të them se në një vit mund të jenë 4 raste të reja, ku dikur ishin me dhjetëra raste, ku nga promocioni që është bërë, puna parandaluese që është bërë nga Shoqata e Talasemikëve dhe e qendrave, shihet se ky numër është shumë në rënie.
Sa grupe të beta-talasemisë ekzistojnë?
Ekzistojnë tre grupe të beta-talasemisë:
• beta-talasemia e vogël (minore)
• beta-talasemia mesatare (intermedia)
• dhe forma me e rëndë beta-talasemia e madhe (major) ose Morbi i Cooley (Kuli). Ku prodhimi i pamjaftueshëm i hemoglobinës mund të shkaktojë dëme të rënda të organeve të brendshme. Llogaritet që personat e sëmurë nga Talasemia Major në botë janë rreth 3 milionë; zona më e goditur është ajo e pellgut të Mesdheut. Vetëm në Itali të sëmuret janë 9000. Mbijetesa e personave të prekur nga sëmundja varet nga kurimi periodik transfuzional (gati çdo 3 javë), gjë që provokon një akumulim të hekurit në organizëm. Kështu që të sëmurët duhet ti nënshtrohen një tjetër terapie kure për të ulur përqendrimin e hekurit në mënyrë që të parandalohen dëmet serioze në organe.
Terapia e transfuzionit
Trajtimi për të cilin ka nevoje një i sëmurë talasemik është transfuzioni i rruazave të kuqe, përçuesit e oksigjenit në organizëm. Janë tre arsyet themeltare për të cilën transfuzioni i gjakut është i domosdoshëm për jetën e të sëmurit:
• T’ju garantoje indeve dhe organeve një sasi të mjaftueshme oksigjeni.
• Për të mos sforcuar palcën në prodhimin e rruazave të kuqe në mënyrë që kockat të rriten normalisht.
• Të parandalojë ose të pengojë sa të jetë e mundur rritjen e dimensioneve të shpretkës dhe sforcimin e organeve të tjera.
