Propozimet e Gjykatës së Lartë mbi ndryshimet në Kodin Civil dhe Kodin e Procedurës Civile të Republikës së Shqipërisë
*Kryetare e Gjykatës së Lartë
Në lidhje me ndryshimet e propozuara në Kodin Civil, të diskutuara në tryezën “Reforma në drejtësinë civile” shprehemi, në parim dakord. Në veçanti, lëshimi i dëshmisë trashëgimore nga noteri, mendojmë se do të lehtësojë ngarkesën e gjykatave nga gjykimi i këtyre çështjeve, numri i të cilave është i madh, dhe që në vetvete nuk paraqet vështirësi për tu realizuar në praktikë nga noteri, praktikë e cila ka qenë zbatuar edhe para vitit 1994. Në lidhje me ndryshimet e propozuara në Kodin e Procedurës Civile ju parashtrojmë si vijon vërejtjet e sugjerimet tona:
Në nenin 6 të projektligjit (i cili ndryshon nenin 141) sugjerojmë që njoftimi për personat juridikë jo shtetëror mund të bëhet edhe nëpërmjet e-mailit, pra duke e parashikuar si një mundësi dhe jo domosdoshmëri duhet, siç është parashikuar në projektligj.
Në nenin 7 të projektligjit (i cili ndryshon nenin 154) sugjerojmë që njoftimi me mesazh në aparat celular (nëse ka), të shihet si një mundësi, përveç formës së zakonshme, dhe jo si domosdoshmëri.
Në lidhje me nenin 10 të projektligjit (i cili shton nenin e ri 299/a) shprehemi dakord me përmbajtjen e tij, por mendojmë se nuk është e nevojshme që ai të parashikohet si një nen i ri më vete, por, në mënyrë të natyrshme, ai mund të futet si paragraf në nenin 299 të Kodit.
Në lidhje me nenin 11 të projektligjit (i cili shton pikën 1/1 në paragrafin III të nenit 310) konstatojmë se ai nuk është i qartë në formulim dhe për më tepër, ai, nga mënyra sesi është hartuar nuk mund të qëndrojë si nënparagraf i paragrafit III, për shkak të mungesës së lidhjes logjike me pjesën hyrëse të këtij paragrafi.
Në lidhje me nenin 12 të projektligjit (i cili shton një paragraf të ri në nenin 451/a) konstatojmë se jo vetëm formulimi është i paqartë, por edhe arsyeja e pozicionimit të tij në këtë nen (në të cilin ligjvënësi ka parashikuar parimin material të gjësë së gjykuar) është i pavend. Në relacionin shoqërues (për nenet 11 dhe 12 të projektligjit) nuk jepen sqarime të hollësishme që të tregojnë në mënyrë shteruese nevojën për ndryshimin e tyre dhe mënyrën sesi, përmes këtyre ndryshimeve të propozuara, do të arrihet shkurtimi apo thjeshtimi i procedurave të ekzekutimit të vendimeve gjyqësore.
Lidhur me nenin 14 të projektligjit (i cili ndryshon nenin 480 të K.P.C.) mendojmë se duhet të hiqen fjalët “në themel” për të shmangur mospërputhjen me rolin e Gjykatës së Lartë, e cila është një gjykatë ligji dhe jo fakti, pra nuk i shqyrton çështjet në themel si gjykatat e faktit. Sugjerojmë që përmbajtja e nenit 480 të jetë si vijon: “Rekursi nuk pranohet për shkaqe te ndryshme nga ato që lejon ligji, është dukshëm i pabazuar dhe kur pala heq dorë prej tij. Shqyrtimi i rekursit në dhomë këshillimi vendoset, pa pjesëmarrjen e palëve, nga një kolegj i përbërë me tre gjyqtarë për çështjet që janë gjykuar më një gjyqtar sipas nenit 35, dhe me pesë gjyqtarë për çështjet e tjera. I njëjti kolegj vendos për çdo kërkesë procedurale pa prekur themelin”.
Në lidhje me nenin 13 të projektligjit (i cili shfuqizon germën “c” të paragrafit të parë të nenit 472) nuk jemi dakord. Nga praktika e shqyrtimit të çështjeve në Gjykatën e Lartë ka rezultuar se përveç rasteve të parashikuara në germën “b” të këtij neni, në shumë raste të tjera janë evidentuar edhe shkelje të tjera procedurale, të ndryshme nga ato të parashikuara në germën “b”, të cilat e bëjnë të pavlefshëm vendimin objekt rekursi, dhe duke e hequr këtë germë ekziston mundësia që për mungesë të këtij parashikimi, të lihen në fuqi vendime të padrejta.
Në lidhje me nenin 15 të projektligjit (i cili ndryshon paragrafin e parë të nenit 482) shprehemi në parim dakord, por, sugjerojmë që të shihet vlefshmëria e germës “b” të nenit 35 të K.P.C, e parë kjo në raport edhe me parashikimet e ligjit Nr. 49/2012 “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e mosmarrëveshjeve administrative”.
Lidhur me nenet 16 dhe 17 të projektligjit (të cilët ndryshojnë kompetencën e rishikimit të vendimit civil, nga Gjykata e Lartë tek Gjykata e Apelit) nuk shprehemi dakord. Ne mendojmë se kompetenca e rishikimit të vendimit, për shkak të natyrës të veçantë që ka, duhet t’i mbetet përsëri Gjykatës së Lartë. Një problem i hasur gjate praktikes se gjykimeve te çështjeve me këtë objekt është afati i paraqitjes se kërkesës nga ana personit te interesuar. Aktualisht ne K.Pr.Civile afati i paraqitjes se kërkesës me objekt rishikim vendimi është parashikuar ne dy dispozita, neni 445 dhe neni 496. Por, ndërsa neni 445 parashikon afat prekluziv 1-vjeçar te paraqitjes e kërkesës, neni 496 i këtij kodi parashikon afate te tjera te cilat bien ndesh me prekluzivitetin e afatit te nenit 445. Për këtë arsye sugjerojmë se ka vend për të parë se ku do të pozicionohet afati i paraqitjes së kërkesës me objekt rishikim vendimi te vendimit civil te formës së prerë, duke pasur mendimin që të hiqet nga neni 445 dhe të qëndrojë ne nenin 496 te K.P.Civile.
-Relacioni shoqërues i projektligjit:
Përmban shpjegime lidhur me nevojën e thjeshtimit të procedurës së ekzekutimit (konkretisht lëshimin e urdhrit të ekzekutimit), ndonëse procedura është disi e paqartë, për shkak se nuk mund të lëshohet urdhri i ekzekutimit njëkohësisht në momentin e dhënies se vendimit (i cili ende nuk është shndërruar në titull ekzekutiv). Nga mënyra sesi është konceptuar në projektligj lëshimi i urdhrit të ekzekutimit, mendojmë se mund të lindin probleme në praktikë, duke qenë se ekziston mundësia që të lëshohen dy urdhra ekzekutimi (gjyqtari i shkallës së parë nga njëra anë apo ai i apelit kur ka ndryshuar vendimin e të parit.) Gjithashtu lëshimi i urdhrit të ekzekutimit është një e drejte diskrecionale e gjyqfituesit, i cili mund ta ushtrojë këtë të drejtë ose jo siç e gjykon ai të përshtatshme për interesat e tij, dhe jo një detyrim i gjykatës për ta lëshuar kur ajo nuk kërkohet.
