Nesër do të lexoni/ Të pathëna për Heroin e Popullit Estref Caka (Osoja)

697
Sigal

Enver Cakaj
Do ta themi që në fillim, se duke shkruar njerëz, që nuk e kanë njohur Estrefin, i shtrembërojnë faktet, sidomos datëlindjen dhe datën e rënies. Estrefi ka lindur në vitin 1918 dhe ka rënë në 11 nëntor 1944 sipas dokumenteve të Arkivit Qendror të Shtetit dhe buletinin të luftës. Nuk është mirë të laturisim veprën heroike te heronjve. Ishte koha kur prindërit bëheshin pishman që kishin lindur fëmijë. Varfëria ishte ulur sheshazi, pushtuesit vinin e iknin sipas dëshirës. Në familjen e Abdurrahman Cakës kishte sherr e dhimbje. Atje kishte zënë vend fjala: “Në qafshin fëmijët për gjella, vdekshin, në qafshin për bukë, vdeksha unë!” Ku të vinin djemtë e shkretë, po ç’të bënin dhe prindërit e varfër? Tokat nuk jepnin, pazaret donin lekë. Zanati i vetëm për djemtë ishte ai i bariut. Dhe një ditë Abvdurrahmani i tha të shoqes, Nerënxës, që të tre djemtë që ishin mëkëmbur t’i pajtonin hyzmeqarë. Djemtë nuk kishin moshë pune, po kishin etje për bukë. Estref Caka kishte synime të tjera, por kushtet e pengonin. Atij i pëlqente arsimimi. Në Osojë ishte kryeplaku që dinte pak shkrim dhe ai nuk iu nda. Po hyzmeqarllëku ia preu atë mundësi. Ai vocërrak do të ruante dhentë e dervish Abdullahut në fshatin Grepckë. Abdullahu ishte fetar, por dhe patriot. Kur kthehej Estrefi nga bagëtitë uleshin të dy dhe mësonte shkronjat. Ato tre vjet që ndenji atje për një qase misër në muaj, përparoi në shkrim e këndim. Ngado që shkonte atyre pyjeve, shikonte rrasa guri dhe ulej e shkruante. Kjo bëri që të hiqte vëmendjen nga bagëtitë aq sa ujqit i hëngrën disa dele. Abdullahu nuk e qortoi, që të mos prekej, i tha vetëm kaq: “Fajin e kam unë, se më shumë të kam këshilluar që të mësosh shkrim. ”Por Estrefit i vinte rëndë dhe u largua për t’u pajtuar hyzmeqar në Dhorës dhe Vëseshtë. Vëllai i madh, Selmani kishte ikur në Korçë, ku pastronte plehrat e haneve. Por kjo i kushtoi familjes, sepse ai u sëmur rëndë dhe u desh të shisnin kaun e vetëm për të paguar shpenzimet e mjekimit. Pasuria e tyre mbeti me një gomar dhe dhjetë dhen. Siguronte bukën për pesë muaj!Po pastaj?
Për më shumë nesër në gazetën Telegraf