Alister Kempell:Bill Klinton, njeriu vendimtar për çlirimin e Kosovës, ndërsa Toni Bler një organizator i madh kundër Milosheviç

680
Sigal

 Intervistë me Alister Kempell, këshilltarin e ish- Kryeministrit Toni Bler gjatë luftës së NATO-s për çlirimin e Kosovës

Në një intervistë për televizionin “Klan”, Alister Kempbell, gazetari i njohur britanik dhe njëri nga bashkëpunëtorët e ish Kryeministrit, Toni Bler,  ka bashkëbiseduar me gazetarin Blendi Fevziu, në lidhje me librin tij të fundit, ku sqaron shumë gjëra interesante nga raportet, gjatë qeverisjes së ish-Kryeministrit britanik, Toni Bler, sidomos gjatë luftës për çlirimin e Kosovës. Ai ka mbajtur edhe një ditar, prej rreth 800 faqesh, të cilin ai më vonë  botoi, duke tërhequr shumë lexues nga e gjithë bota.

  Ky libër është shumë i rëndë dhe ka pak a shumë 800 faqe. Keni punuar gjë gjatë viteve të qeverisjes së Blerit, apo thjesht keni mbajtur ditarin?

Jo, i kam bërë të dyja.

A është e mundur kjo gjë?

Po, është e mundur.

Të shkruani ditarin, të këshilloni Kryeministrin e Britanisë dhe po ashtu të ndiqni ndeshjet e futbollit në stadium. Janë shumë gjëra për të bërë.

Jo, jo. Nuk është se bëja gjë tjetër. Punë, shtëpi, ditar, sport. Kaq bëja unë.Poishte e rëndësishme për mua të shkruaja çdo ditë. Kam mbajtur ditar çdo ditë.

Kur e keni nisur?

Ditar kam mbajtur gjithë jetën. E kam nisur që kur isha fëmijë, sepse im atë ndodhej në spital dhe i shkruaja atij.  Kështu e nisa ditarin, pastaj u bëra gazetar dhe shkruaja çdo dite, edhe histori për te rinj. Por gjithashtu edhe mbaja shënime të gjerave që bëja. Kur punoja për Tonin në ato kohë isha shumë i vetëdijshëm për faktin që po regjistroja ngjarje, sipas pikëpamjes sime, qe do te lexoheshin me vone.

Por ditari përmbante thjesht disa fjalë, apo si këtu në libër? Ky libër është rishkrimi i ditarit?

Jo, jo. Aty janë hedhur rreth 25% të ditarit tim të plotë.Po, janë hedhur momentet me interesante, me te plota dhe te me rëndësishme. Në Britani, në anglisht e kam botuar të gjithë. Këtu janë pjesë të shkëputura. Këtu mendoj se më interesante do të ishin shkrimet mbi Kosovën, Amerikën e gjëra të tilla.

Pomirë atëherë, nëse unë këtu kam pak a shume 800 faqe, në ditarin tuaj të plotë ju do të keni më shumë 3000 faqe?

Po, shumë gjë e ndërlikuar.

Ky libër është botuar në Shqipëri. Dhe në sa vende të tjera është botuar ky libër?

-Nuk e di, por më vjen mirë që është botuar këtu. Në shumicën e vendeve ku operon elita politike, shumica e tyre flasin anglisht. Ajo për të cilën ndihem vërtet i kënaqur është fakti që ky libër është botuar në shqip. Kjo sepse Kosova ka qenë një pjesë e rëndësishme e historisë së Blerit. Fakti që universiteti këtu donte të mund te botohej diçka ne shqip dhe të përhapej gjerësisht mes shqiptarëve, por të kishin gjithashtu edhe diçka për qëllime arsimi. Ka shumë pak libra dhe shumica e njerëzve shkruajnë kujtime autobiografike politike, shkruajnë reflektime, se si kanë shërbyer ata vetë.Pokëtu është përshkruar fjalë për fjalë çdo ditë që unë kam qenë atje, me të përpjetat e të tatëpjetat, me ditët e bukura dhe ato të këqijat, çfarë ka shkuar mirë dhe çfarë keq.

Dhe janë shkruar në të njëjtën ditë, është botuar pikërisht e njëjta ditë kur ato janë shkruar për herë të parë.

Po, të vetmet pjesë të reja aty janë një “Parathënie” e shkruar nga unë dhe një  “Parathënie” e shkruar nga Ilva Tare, gazetare, nëse më lejohet ta përmend këtë në kanalin tuaj.

Unë dua ta nis me Luftën e Kosovës, sepse për shqiptarët kjo është çështja më kryesore e këtij ditari, por gjithashtu mendoj se ka shumë gjëra për të cilat mund të bisedojmë. Për Ledi Dianën, për disa politikanë të rëndësishëm, por gjithashtu edhe për sportin, për Maradonën, Pelen. Por unë do tanisme luftën e Kosovës. Është e vërtetë që roli i Toni Blerit në luftën e Kosovës ishte më i rëndësishëm sesa i liderëve të tjerë?

Poçështja e luftës së Kosovës, aty ishte NATO-ja kundër Beogradit. Dhe NATO-ja është një aleancë e kombeve demokratikë. Kështu ata duhet të ishin të bashkuar. Por mendoj se vendi më i rëndësishëm në atë aleancë janë Shtetet e Bashkuara, Amerika dhe nga ana ushtarake ajo ishte më e rëndësishme.Pomendoj se sigurisht dhe e ndiej këtë gjë se udhëheqja e Toni Blerit gjatë asaj periudhe ishte themelore. Është diçka që Toni e ndjeu vërtet thellësisht. Ai duhej të përfshihej në atë mënyrë që u përfshi dhe duhet ta vazhdonte atë gjë po në mënyrën që e bëri. Prandaj udhëheqja e tij ishte shumë, shumë e rëndësishme. Për këtë nuk ka asnjë dyshim.

Ishte ai i mbështetur edhe nga anëtarë të tjerë të qeverisë, apo ishte ajo veçse një iniciativë personale?

Jo, mbështetej prej tyre.

Sepse kam parë gjithashtu edhe Robin Kukun që ka bërë disa deklarata shumë të mira gjatë luftës së Kosovës, përsa i përket historisë dhe çështje të tjera. Si qëndron  e vërteta?

Po, absolutisht.Poashtu edhe Kler Shorti, sekretare në departamentin e zhvillimit. Ajo ishte më shumë e përqendruar në agjendën humanitare.

Lord Robersoni gjithashtu?

Pra, pak a shumë ishte një pikëpamje kolektive. Por le të jemi të sinqertë, në ato situata ku ti je i përfshire ne lufte, kryeministri i një vendi si Britania, apo presidenti i një vendi si Amerika, janë këta njerëzit qe në thelb të çojnë drejt marrjes se një vendimi, drejt çuarjes së tij përpara. Por nuk kishte aspak ndonjë ndarje thelbësore brenda qeverise. Kjo ishte një nga ato gjëra qe njerëzit e shihnin me sytë e tyre se ç’po ndodhte, fotografi ne televizor, nate pas nate se çfarë po u ndodhte atyre qe ishin nënshtruar spastrimit etnik. E mbaj mend shume here Toni Blerin kur thoshte se nuk mundesh kurrsesi te qëndrosh indiferent ndaj gjithë këtyre gjerave qe po ndodhin pikërisht ne prag te Evropës. Dhe e mbaj mend edhe filmin për marrëdhëniet e veçanta, vështirësitë ndonjëherë me Bill Klintonin. Por, gjithashtu, thoshte se duhet t’u tregojmë Amerikaneve se ne seriozisht duam te përballemi me çështjet tona te pasigurisë, edhe nëse mbështetemi tek Amerikanet që zënë vendin kryesor siç ndodhi.

Ka shumë teori mbi vendimet e disa vendeve të rëndësishme në botë në lidhje me bombardimin mbi Beogradin. Si është marrë ky vendim? Ishte ai një vendim etik, moral, apo gjeostrategjik?

Mendoj se ishte një vendim moral. Nga pozicioni im duke parë Toni Blerin, mendoj se ishte më shumë një vendim moral.

Popërse në Kosovë dhe jo në Bosnje disa vite më parë?

Kjo është një pyetje së cilës duhet t’i përgjigjen bërësit e politikave në atë kohë. Ata duhet t’u përgjigjen shumë pyetjeve. Ne atëherë ishim të gjymtuar. Nga pikëpamja e Toni Blerit, në kohën kur ka qene kryeministër, ai do të kishte dashur të bënte më shumë..Pra, mendoj se kjo është një pyetje shumë e logjikshme. Por po i kthehem edhe një herë pikës që përmenda më lart. Mendoj se Toni Bler dhe Qeveria Britanike e shihte atë situatë dhe nuk bëhej fjalë vetëm për shpalosjen e një katastrofe humanitare, nuk ishte thjesht brutaliteti i regjimit të Milosheviçit, por ishte gjithashtu fakti që në një botë të globalizuar, ne e dinim që vendet e tjera të Evropës do të mblidhnin pasojat e atij konflikti, sido që të ndodhte. Ne folëm për çështjen e komunikimit. Kishim një metodë baze… Trupat e tij ushtarake dalin, trupat tanë hyjnë dhe refugjatët ktheheshin në shtëpi. Kjo ishte në një farë mënyre struktura, lënda djegëse e politikës dhe vendimi bazë që duhej të merrej.

Ishte e vështirë të bashkoje 19 vende të rëndësishme dhe disa vende më pak të rëndësishëm të pranonin këtë vendim?

Është e rëndësishme, edhe pse NATO-ja, përbëhet nga vende të rëndësishme dhe disa më pak të rëndësishme, por gjithsesi duhet që të jenë të gjithë në një mendje. Dhe kjo gjë është shumë e rëndësishme.

Ishte vendim politik?

Absolutisht. Disa vende për shembull, Greqia, kundërshtimi ndaj qëndrimit te NATO-s, disi 19% plus Kjo ishte një pozite shume e vështire për liderin e ardhshëm demokratik.

Rumania gjithashtu, disa pjesë të Italisë.

–Po dhe në atë kohë edhe Shredëri ishte në të njëjtën pozitë, si Toni Bler. Një pjese e madhe e punës se Toni Blerit ishte bashkimi i politikanëve. Dhe nëse e mbani mend atë që ndodhi më pas. Ishte Uashingtoni, Samiti i NATO-s, Bill Klintoni kishte vërtet probleme të brendshme me Kosovën. S’vihet aspak në dyshim kjo gjë. U bë shumë e vështire. Nuk ke përse të thuash që nuk ishte. Masimo Dalema, kryeministri i Italisë në atë kohë ka botuar një libër “Në Kujtim të Kësaj Lufte” ku ka thënë: “E dini se cili është problemi mes Amerikës dhe Britanikëve dhe mes nesh dhe Gjermanëve”? Se kurnisnjë luftë, Britanikët dhe Amerikanët duan dhe e dinë se si duhet ta fitojnë atë lufte. Por në përgjithësi, gjermanët dhe italianët i kanë humbur luftërat. Ky është problemi.

Ai e ka thënë këtë në libër?

Po, ne lidhje me luftën e Kosovës. Ai thoshte se kjo është arsyeja e atij reagimi publik në Itali dhe në Gjermani, se përse ishin disi kundër luftës.

Po opinioni publik në Britani në atë kohë ishte shumë i vështirë.

Në fillim, por pastaj ndryshoi, apo jo?

Ajo që e ndryshoi atë ishte ndjesia e keqe e barbarizmit, duke parë dhe duke dëgjuar histori të ndryshme të njerëzve që kapërcenin kufijtë dhe duke u rrëfyer atyre se çfarë u kishte ndodhur. Ata i dëgjonin dhe i shihnin gjithë këto dhe s’mund te rrinin pa bere asgjë përballe gjithë këtyre mizorive. Por ne gjithë këto vende, media 24 orë, politikanët ishin gjithmonë nën vështrimin hetues, ishte e vështirë. Kosova nuk ishte e lehtë as për Bill Klintonin, as për Toni Blerin, apo udhëheqës të tjerë.

-Ishte lufta e parë e NATO-s pas një periudhe 50- vjeçare, apo jo?

Interesante ishte se kur ka ndodhur kjo, ne kemi bërë disa gabime, duke supozuar se NATO-ja kishte një infrastrukturë të tillë për këtë luftë.Poedhe ajo është një burokraci, një bashkim i demokracive. Prandaj edhe mënyrat e komunikimit u bene shume te vështira.

Do të diskutojmë me vonë për komunikimin, por a ishte NATO-ja kaq kaotike sa ç’është përshkruar në librin tuaj?

Po, ishte mjaft kaotike.Po.

Kjo nga pikëpamje mediatike, apo edhe nga ajo ushtarake?

Mendoj se  ajo që ndodhi ishte shkak i situatës kaotike të medias. Nuk dua të fajësoj njeri, sepse ata që punonin atje kanë bërë një punë mahnitëse duke menduar se sa të paktë ishin në numër, por mendoj se kur më dërguan Toni dhe Bill Klintoni për të pare situatën atje dhe për të krijuar një mënyrë komunikimi,  pashë media kërkonte të depërtonte shumë thellë, shumë forca ushtarake kishin probleme me mediat dhe u duhej të harxhonin shumë kohë, duke u marrë me menaxhimin e medias. Dhe një situatë të tillë nuk mundesh ta përballosh. Forcat ushtarake duhet të përqendrohen në detyrat e tyre ushtarake dhe jo në ato mediatike. Kështu vetë komunikimi duhet të kujdeset për komunikimin.

A ka arsye që disa njerëz kanë thënë se ka qenë më shumë një luftë mediatike?

Mendoj se çdo konflikt ushtarak në ditët e sotme ka një element të medias 24 orë.

Kjo gjë ka nisur nga lufta në Kosovë, apo nga lufta e parë në Irak? Lufta e Gjirit?

Mendoj se Lufta e Gjirit, pa dyshim. Por Lufta e Kosovës ka edhe një element tjetër.

Kjo luftë ka ndodhur në zemër të Europës dhe vendet e Evropës përreth prireshin nga pritshmëria se i kishim aftësitë për ta mbuluar një gjë te tillë ndërkohë që ajo po ndodh.

Nëse i kthehemi Luftës së Dytë Botërore…Poe mendoja këto kohët e fundit. Nëse marrim uljen e avionëve Dankok. Vetëm për përgatitjen e kësaj gjëje kanë vdekur shumë njerëz. Imagjinojeni ne ditët e sotme që je duke u përgatitur me një media që të këqyr 24 orë mbi kokë dhe pritet që t’i të veprosh.

Nesër do lexoni

Pse u bënë nervozë Bill Klinton dhe Toni Bler pas bombardimit në Jugosllavi

Si u bombardua gabimisht nga avionët e NATO-s, Ambasada Kineze në Beograd

Si u bombardua pa dashje Ambasada Kineze në Beograd