Shteti që është i famshëm për tolerancën

497
Sigal

 Papa Françesku e ka vlerësuar këtë komb të
vogël ballkanik për tolerancën fetare të dukshme, duke thënë, se kjo duhet të
shërbejë si një shembull për botën. Edhe pse kjo ishte hera e parë që unë do të
takoja Hasib Buba-n, kisha dëgjuar zërin e tij tashmë disa herë duke bërë
jehonë nëpër rrugët dredha-dredha dhe rrugicave të Beratit, një qytet i vogël
në jug-qendrën e Shqipërisë. Me flokët e errët të ndarë me kujdes, një mjekër
të mirë-ruajtur udhëheqësi fetar 25-vjeçar shpjegoi se si për një muezin, një
nga detyrat e tij është të ofrojë ezanin, thirrjen Islame për lutje transmetuar
nga majuc-si minaret, pesë herë çdo ditë. Ai është fotografia e vërtetë e një
myslimani të devotshëm – por unë isha i befasuar kur mësova se kjo nuk ka qenë
gjithmonë kështu. “Unë në fakt jam rritur si i krishterë,” shpjegoi
Buba “, dhe për vite me radhë kam ndjekur këtë rrugë. Kur isha më i
rritur, kam hyrë në një debat me një nga miqtë e mi, i cili ishte mysliman.
Debati vazhdoi për muaj, dhe në mënyrë që të isha i përgatitur mirë për
diskutimet tona, unë fillova të lexoja për Islamin; “Kam mësuar gjithçka që
munda në lidhje me të. Në fund, kam fituar debatin, por procesi më bëri të kem
pyetje në lidhje me bindjet e mia. Përgjigjet e dhëna nga Islami kishin më
shumë kuptim për mua, kështu që unë u konvertova “, tha ai. Edhe pse
zgjedhja për t’u kthyer mund të duket e habitshme për shumë, realiteti është se
Shqipëria ka qenë prej kohësh i konsideruar si një vend i tolerancës dhe
harmonisë fetare. Fetë mbizotëruese janë Islami dhe Krishterimi, me myslimanët
që përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë. Megjithatë, mbetet një unitet i
përbashkët në mes të popullit të vendit. Kishat dhe xhamitë shpesh zënë të
njëjtën rrugë dhe martesat ndërfetare janë pranuar gjerësisht në kulturën e
tëtuarit. Berati është veçanërisht i rëndësishëm, se Muzeu i tij mban nga Onufri
Ikonën e Burimit Jetëdhënës (Icon e Jetës Dhënia Burimi). Kjo punë e shekullit XVIII
 artit të kohës përshkruan një skenë
të krishterë me minaret në rritje në sfond dhe është lavdëruar si një simbol i
harmonisë fetare të famshme në vend. Në një vizitë të vitit 2014, Papa
Francesku, kreu i Kishës Katolike, vlerësoi vendin ballkanik për tolerancën e tij
të dukshme fetare, duke thënë, se kjo duhet të shërbejë si një shembull për
botën. Gjatë fjalës së tij në Tiranë, Papa Francesku vlerësoi
“bashkëjetesën paqësore” të feve në vend, duke shtuar se “ky
është veçanërisht rasti kur në këto kohë që fryma autentike fetare është duke u
shtrembëruar nga grupe ekstremiste dhe ku dallimet fetare janë duke u
shtrembëruar. Kurioz për faktin, se si popullsia e Shqipërisë ka mbetur e
bashkuar, e pyeta Buba-n për rolin e tij mbi këtë temë. “Shqipëria ka
pasur gjithmonë një lloj pranimi të të tjerëve. Nëse ju shikoni në të gjithë
historinë e vendit, ju do të shihni harmoni në çdo shekull. Edhe gjatë
Perandorisë Osmane. Shumë njerëz ia atribuojnë atë komunizmit, por unë nuk e
besoj. Nëse ju shikoni historinë edhe më parë, ai pohim thjesht nuk ka kuptim.”
Buba është duke iu referuar periudhës në mes të 1944 dhe 1992, kur Shqipëria
ishte nën një regjim të rreptë komunist, ushtruar nga diktatori Enver Hoxha.
Gjatë regjimit, Shqipëria u bë një shtet i plotë, i izoluar dhe praktikisht, asnjë
lidhje me botën e jashtme. Në vitin 1967, Hoxha forcoi kontrollin e tij mbi
vendin edhe më tej duke ndaluar të gjitha fetë, duke deklaruar Shqipërinë
shtetin e parë ateist në botë. Gjatë kësaj kohe, kishat dhe xhamitë janë
konfiskuar nga ushtria dhe shkatërruar apo kthyer në kinema apo salla valleje.
Anëtarët e klerit ishin zhveshur nga titujt e tyre, turpëruar dhe në disa raste
burgosur. Disa spekulojnë se ky përjashtim i dhunshëm i fesë, i organizuar
rezultoi në miratimin shqiptarëve në një mendim laik dhe se vendi është pa
ndonjë tension fetar, sepse besimi nuk është një element i rëndësishëm i jetës
për shumë shqiptarë sot. Buba lutet që të ndryshojnë, edhe pse, e hedh poshtë
këtë si cinik. Për të ilustruar se si harmonia fetare ekziston ne Shqipëri, ai
solli shembullin e fundit të Malbardhë, një fshat i vogël në veri të
Shqipërisë. Disa vjet më parë, zona e vogël
 bëri bujë në të gjithë vendin, kur popullsia
lokale muslimane ngriti fonde dhe rindërtoi kishën e vetme katolike të fshatit,
e cila kishte qenë prishur nga të tjerët kaq shumë, gjatë sundimit të Hoxhës. Malbardha
nuk është e vetmja zonë që ka histori si kjo. Leskoviku, një fshat pranë
kufirit me Greqinë, është i njohur për faltoren e lutjeve komunale që ishte
ndërtuar nga rrënojat e një xhamie të shkatërruar gjatë Luftës së Dytë
Botërore. Rrënojat mbeten te paprekura gjatë komunizmit, por tani faltorja, e
vendosur në bazë të ish-minares, frekuentohet nga myslimanët dhe të krishterët
ashtu edhe për lutje. Këto tregime janë veçanërisht me vend sot. Me frikë në
rritje rreth grupeve ekstremiste, duket se aksionet që ndajnë besimet janë
vetëm duke u shtyrë thellë. “Kam dëgjuar të gjithë këtë bisedë te njerëzve
që dëshirojnë të ndërtojnë mure dhe të ndalin besimtarët e besimeve të caktuara
nga vendet që hyjnë”, tha Buba. “Kjo vetëm do të ngjallë urrejtje dhe
keqkuptim. Arsyeja pse harmonia ekziston në Shqipëri, është për shkak se ne angazhohemi
me njëri-tjetrin. Ne debat, ne kemi diskutuar dhe kemi edukuar veten në lidhje
me ata që na rrethojnë. “Gjatë dy viteve të mia në këtë vend, unë do të
dëshmoja atë që Buba foli nën vetën e parë. Ka shumë ngjarje të shumta
myslimane dhe të krishtere fetare në të cilat praktikuesit e të dyja feve janë
të pranishëm. Dita e Ujit të Bekuar, për shembull, është një festë e krishterë
qe festohet nga pjesëmarrësit me zhytje në një lumë në kërkim të një kryqi, por
ajo është e hapur për të gjithë dhe ka pasur shumë fitues myslimane gjatë
viteve. Po kështu, Buba shpjegoi se kjo nuk është e pazakontë për të krishterët
që të marrin pjesë në festë, gjatë festës myslimane të Bajramit, e cila thyen
agjërimin e Ramazanit. Duke u angazhuar me njëri-tjetrin aq shpesh dhe në
mënyra të tilla të rëndësishme, myslimanët dhe të krishterët shqiptarë kanë
krijuar një komunitet të fortë bazuar në mirëkuptim dhe respekt. Është e
vështirë të thuhet nëse bota do të marrë Buba-n dhe Shqiptaret shembull për
zemër, por ka diçka për të thënë për shtetin e vogël ballkanik, në të cilën
fëmijët rriten duke dëgjuar edhe thirrjen për namaz dhe kumbimin e kambanave të
kishave nga jashtë dritareve të tyre. Për ta, bashkëjetesa dhe harmonia janë
bërë, aq të natyrshme, sa e marrura frymë.

 

www.bbc.com/travel/ story

 ( Përktheu në shqip dhe përgatiti Enxhi Musa )