Bota përtej Rumanisë po zgjohet ndaj qeverisë ineptokrate Socialdemokrate. Por a do të veprojë përpara se të jetë shumë vonë?
Përtej mbajtjes shënim të përshkallëzimit të sjelljes autokratike të qeverisë së Rumanisë, përdorimi i forcës ndaj protestës antikorrupsion të 10 gushtit i ka shtuar një dimension ndërkombëtar thellimit të përplasjes. Qeveria kaloi vijën e kuqe dhe jo vetëm në Rumani: Media e huaj, organizatat vëzhguese dhe partnerët europianë të Rumanisë – të cilët ishin më parë spektatorë – janë të gjithë duke e peshuar. Bashkimi Europian është duke u përballur me prespektivën e pakëndshme të një partneri gjithnjë e më të paparashikueshëm, i cili është duke marrë frenat e presidencës së radhës në Janar. Por mbetet për t’u parë, nëse Brukseli ka energjinë ose do të vendosë të ballafaqohet me “ineptokracinë”, që është qeveria Social Demokrate. Gushti është muaji kur shumë nga pesë milionë emigrantët kthehen në shtëpi për pushimet e tyre vjetore. Ndaj edhe ndodhi që protesta e 10 gushtit u mbajt nën sloganin “Tubimi i Diasporës”. Dhe ata u shfaqën masivisht. Autoritetet kishin paralajmëruar “mundësinë e dhunës” shumë përpara ngjarjes. Dhe në mes të rreth 100 mijë protestuesve u shfaq një grup i vogël huliganësh futbolli, që sulmoi forcat e xhandarmërisë rumune përballë godinës së qeverisë. Në vend që të izolonin dhe ndalonin këta elementë radikalë, forcat qeveritare zgjodhën që të hedhin gaz lotsjellës dhe granata manovër mbi të gjithë. Disa prej këtyre granatave ranë mbi sheshin kryesor dhe mbi 150 metra larg nga zona e dhunës, mes protestuesve paqësorë. Në 11 të mbrëmjes, policët morën urdhër që të pastronin sheshin dhe e bënë këtë me forcë disporpocionale-më shumë gaz lotësjellësh dhe ujë me presion. Video të policëve duke rrahur njerëz që mbanin duart lart, duke ndjekur gra, duke sulmuar dhe thyer kamerat e gazetarëve apo duke fyer verbalisht dhe fizikisht njerëz të moshuar vërshuan në internet.
Brutale dhe e pajustifikuar
Më shumë se 400 njerëz u plagosën dhe 63 veta përfunduan në spital, përfshirë 6 policë, gazetarë rumunë dhe të huaj dhe fëmijë jo më të mëdhenj se 16 vjeç. Policia ushtarake nisi një hetim zyrtar dhe 192 persona dorëzuan denoncime për dhunën dhe brutalitetin e policisë. Gjetjet fillestare të hetimit dënuan ndërhyrjen “brutale” dhe “të pajustifikuar”. Por një hetim i plotë rrezikon të pengohet nga mungesa e bashkëpunimit mes Ministrisë së Brendshme dhe komandantëve të xhandarmërisë. Kryeministrja e Rumanisë, Viorica Dancila dhe mentori i saj politik, lideri i PSD, Liviu Dragnea qëndruan në heshtje. Skalioni i dytë dhe i tretë i zyrtarëve të PSD kritikuan protestuesit në terma jo të qartë dhe pesë ditë më vonë, kreu i Xhandarmërisë lëshoi gjithashtu një deklaratë të paqartë, duke thënë se ishte “krenar” për kolegët e tij pa përmendur abuzimet. Ministrja e Brendshme, Carmen Dan, e vetmja zyrtare e lartë që foli publikisht për skenat tha se nuk kishte arsye të kritikonte veten apo autoritetet.
Kërkohen shpjegime
Por zemërimi dhe shqetësimi ishin të dukshëm, jo vetëm brenda Rumanisë por edhe jashtë saj. Kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz kërkoi një shpjegim nga hetimi zyrtar për rrahjen e gazetarit dhe kameramanit austriak, Beate Meinl-Reisinger, kreu i Forumit për Austrinë e Re dhe Liberale, si dhe kërkoi përjashtimin e partisë qeverisëse PSD nga blloku i partive liberaldemokrate në Parlamentin Europian. Amnesty International bëri thirrje për hetim “të shpejtë, të paanshëm dhe të pavarur” për përdorimin e forcës së tepërt, ndërkohë që komisionerja e Drejtësisë në Komisionin Europian, Vera Jourova tha se veprimet e qeverisë rrezikuan pavarësinë e gjyqësorit dhe besimin e publikut në të. Ambasadori amerikan, së bashku me një grup kongresmenët takuan kryeministren Dancila pak pas protestës, ndërkohë që ka diskutime për sanksione të mundshme të SHBA-ve ndaj politikanëve të caktuar në Rumani. Izraeli reagoi gjithashtu me zemërim ndaj sulmit të katër prej qytetarëve të vet, të cilët u ndaluan në një taksi nga xhandarët dhe u rrahën. Deputetë nga fraksione të ndryshme politike, përfshirë të Gjelbrit dhe Partinë Popullore, si dhe disa prej socialistëve i bënë thirrje Komisionit Europian të marrë masa ndaj dhunës dhe degradimit të vazhdueshëm të forcës së ligjit në Rumani përgjatë 18 muajve. Në përgjigje, Dancila i shkroi të premten presidentit të Komisionit Europian, Jean Claude Juncker duke akuzuar protestuesit për përpjekje të dhunshme për rrëzimin e qeverisë, nën nxitjen e opozitës dhe presidentit Klaus Iohannis. Arsyeja-tha ajo është performanca e fortë e kabinetit të saj në gjashtë muajt e parë të mandatit. Letra u përqesh me zhurmë dhe tallje nga rumunët.
Presidenca e BE
Gafat e vazhdueshme jashtë vendit të Dancilës ishin më parë të vetmet shenja që partnerët ndërkombëtarë të Rumanisë kishin për “ineptokracinë” e vendit nën qeverisjen e PSD. Tani, Rumania është ngritur në një nivel të ri të paparashikueshëm dhe është një përgjegjësi e mundshme për partnerët e vet. Duhet të jetë bërë e qartë tanimë për Bashkimin Europian që kjo “ineptokraci” do të marrë presidencën në Janar dhe prej kësaj do të luajë një rol në çështjet e mëdha me të cilat përballet blloku: Brexit, emigracioni, marrëdhëniet e tensionuara BE-SHBA dhe diskutimet mbi buxhetin. Nëse vazhdon kalbja e shfrenuar e demokracisë në Rumani, BE do të detyrohet të marrë masa të ngjashme me ato që ndërmori ndaj Polonisë. Me mungesën e besueshmërisë në shkallë ndërkombëtare, mungesën e profesionalizmit për shkak të nepotizmit të përhapur, mbështetjen te kukullat politike dhe mungesën e mbështetjes për veprimet autokratike, Presidenca Rumune e BE-së ngjan me një fatkeqësi që pritet të ndodhë. Nëse shtojmë edhe mundësinë e sanksioneve dhe Artikullit 7- çka mund të nënkuptojë edhe humbjen e të drejtës së votës, panorama nuk është fare e këndshme. Por kjo duket e pashmangshme, duke parë që BE shfaqet hezituese të veprojë vendosmërisht tani, para se veprimi më i ashpër të bëhet i pashmangshëm. Pa veprime të menjëhershme ndërkombëtare për ta ndalur, agjenda personale e PSD-së do të vazhdojë të jetë e para në Rumani. Shtatori ka të ngjarë ta shohë atë të përshkallëzuar, në mënyrë që legjislacioni i PSD për drejtësinë të kalojë para 2019-s, një vit elektoral mbi ne. ( BIRN)
