Në Xarrë është krijuar një kooperativë bujqësore, e cila me sipërfaqet e mëdha të tokës bujqësore që administron, po rrezikon edhe Parkun Kombëtar të Butrinit, ngaqë do të shfrytëzojë si tokë buke, sipërfaqe të këtij parku. Iniciatori i kësaj kooperative është deputeti i zonës, Koço Kokëdhima dhe nga ky aktivitet bujqësor rrezikohen të prishen marrëdhëniet mes Bankës Botërore dhe Shqipërisë, meqë kjo kooperativë do që të marrë për toka bujqsore edhe sipërfaqe nga Parku Kombëtar i Butrintit. Fshatarët e Xarrës, në janar 2015, i paraqitën një letër të detajuar me dështimin e projektit të Bankës Botërore, përsa i përket Parkut Kombëtar të Butrintit, si pasojë e vjedhjes se tokave te “Liqeni i Bufit” nga Koço Kokëdhima. Kryeplaku i Xarrës i kërkon Bankës Botërore dhe UNESKO-s ndihmë për të zbatuar planin e menaxhimit të Parkut Kombëtar të Butrintit. Ky park gëzon 3 statuse: Park Kombëtar, Zonë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s edhe si zonë Ramsar, domethënë habitate ujore me rëndësi për shpendet migratore. Letra e banorëve ka sensibiluar Bankën Botërore, e cila pranon që kjo është një çështje serioze dhe pret përgjigje nga qeveria shqiptare. Banka Botërore u përgjigjet fshatarëve të Xarës, se e ka dërguar shqetësimin e tyre te ministritë përkatëse dhe pret edhe ragimin e tyre.
Plani i Menaxhimit të Parkut Kombëtar të Butrintit nga Banka Botëre
Plani i Mengaxhimit të Parkut, i hartuar dhe financuar nga Banka Botërore, parasheh që fshatarët t’i lejnë për natyrën dhe shpendët migratore tokat e tyre që mbulohen nga batica e detit dhe të marrin në vend të tyre toka pranë “Liqenit të Bufit”, një liqen i vogël pranë lagunës së Butrintit. U ra dakort me gjithë palët, por sivjet doli Koço Kokëdhima me Dhimo Kotën, kryetarin e Komunës që po i vjedhin për vete ato toka duke krijuar kinse një kooperativë të disa biznesmenëve. Ky ështe dhunim i planit të hartuar me fonde të Bankës Botërore, por bie ndesh edhe me politikat e saj.
Letra e kryeplakut të fshatit Xarrë, drejtuar Bankës Botërore
Ne ju shkruajnë në emër të fermerëve lokalë të fshatit Xarrë dhe duam të tërheqim vëmendjen tuaj në një zhvillim shumë tronditës në Parkun Kombëtar të Butrintit. Siç jeni në dijeni, Parku Kombëtar i Butrintit (PKB) në Shqipëri gëzon disa statuse të mbrojtjes të tilla si (i) të UNESCO-s si Trashëgimi Botërore, (ii) Park Kombëtar dhe (iii) e faqes Ramsar (fushë të rëndësishme ndërkombëtare të ligatinave për migrim, zogj). Projekti i Menaxhimit të Integruar të Zonës Bregdetare (ICZM) ka angazhuar edhe projektin nga Banka Botërore (BB) dhe Qeveria Shqiptare në përgatitjen e një Plani të Menaxhimit Mjedisor dhe Social për BNP. Plani i Menaxhimit ka për qëllim që:
– të ruajë vlerat e jashtëzakonshme e faqes,
– të sigurojë për zhvillimin e qëndrueshëm në zonë,
– të promovojnë jetesën e qëndrueshme për fermerët lokalë
– të sugjerojë masa shtesë për menaxhimin më të mirë të zonës, duke respektuar integritetin e Trashëgimisë Botërore dhe të fushës të rëndësishme të shpendëve.
Si banorët vendas ne kemi marrë pjesë në të gjitha takimet e kryera në BNP, përfshirë edhe disa takime në fshatin Mursi. Përfaqësuesit e Bankës Botërore, gjithashtu kanë marrë pjesë në të gjitha mbledhjet, ku ne kemi shprehur mendimet tona të përbashkëta për një të ardhme të qëndrueshme. Menaxhimi Mjedisor dhe Social Plani BNP (PMMS), që u përgatit nga një duzinë ekspertë dhe profesorë të universitetit të zhvilluara me pjesëmarrjen e gjerë të grupeve të interesit mund të sigurojë zhvillimin e qëndrueshëm në zonë, si dhe ruajtjen e objekteve kulturore dhe fushë të rëndësishme të shpendëve.
PMMS kuptoi se një çështje kritike ishte shpërndarje (në fillim vitet ’90) e tokave të kripura, që janë pjesë e fushë të rëndësishme të shpendëve me fermerët lokalë. Këto toka kurrë nuk kishin qenë në gjendje për të prodhuar ndonjë kulturë, pa marrë parasysh se si janë trajtuar dhe janë gërryer tokat e përmbytura shpesh nga deti. Ekziston edhe një ujë-pompë e fuqishme, e cila përpiqet për të hequr ujin nga tokat e ulta, në mënyrë që të promovojë bujqësinë, duke bërë që të ndikojë në faqen Ramsar.
Pjesa Sociale e Planit të Menaxhimit BNP ka sugjeruar se këto tokat e kripura duhet të lihet të natyrës dhe zogjve migratorë, ndërsa ne si fermerë lokalë do të ndajmë mes nesh 64 hektarë tokë shumë të mira, të punueshme te “Liqeni i Bufit”, që është i lirë dhe në dispozicion. Në seancat e shumta publike dhe sesioneve konsultative publike, që kanë ndodhur gjatë përgatitjes së PMMS, të gjithë fermerët lokalë ranë dakord me idenë që nga ata më në fund do të jetë në gjendje të përdorin tokën e punueshme për qëllime bujqësore dhe të lënë ato toka në nivel të ulët nga deti -të përmbytur dhe t’i lënë të paprekur për zogjtë migratore. Përfaqësuesit e BB mund të konfirmojë këto rezultate. Megjithatë, këto sugjerime të menaxhimit, kanë të mbetur në letër nga kreu i komunës – sepse ky ka ngritur komisione për të ndarë sipërfaqe të reja në mesin e fermerëve – me sa duket kishte plane të tjera. Deri në fillim të 2014, kreu i komunës Xarrë z, Dhimo Kote, së bashku me një anëtar të fuqishëm të parlamentit nga Partia qeverisëse Socialiste, përkatësisht z Kokëdhima, vunë në shënjestër tokat afër “Liqenit të Bufit”, për të rrëmbyer për interesat e tyre egoiste. BNP PMMS kishte rekomanduar që këto toka të përdoreshin për fermerët lokalë në këmbim të tokave që dhamë për habitat natyror. Autoritetet shqiptare kanë pohuar se tokat te “Liqeni i Bufit” do të përdoret nga një strukturë e re e aksionerëve për qëllime bujqësore. Si fermerë lokalë ne organizuam protesta të shumta kundër këtyre përpjekjeve, sepse ato shkelin çfarë kemi rënë dakord në konsultimet publike të palëve të interesuara gjatë përgatitjes së BNP PMMS dhe kjo ishte një goditje fatale për PMMS. Disa nga protestat ishin të dhunshëm me policinë lokale, që u përpoqën të na frikësojnë. Një numër i këtyre fotografive mund të gjendet bashkangjitur këtij raporti. Si një grup i përbashkët i fermerëve lokalë, ne madje kemi marrë pjesë në një procedurë të dyshimtë të tenderit të organizuar nga autoritetet vendore në verë 2014, ku madje u ofrua të paguajë për tarifat shtetërore me qira dy herë më e lartë se grupi i udhëhequr nga deputeti socialist Kokëdhima (së bashku me kreun e komunë dhe madje edhe një figurë e dyshimtë nga Tirana, i cili u akuzua më parë në një rast korrupsioni). Megjithatë, Ministria e Bujqësisë deklaroi grupin e udhëhequr nga deputeti Kokëdhima si fitues të ofertës, duke i lejuar atyre përdorimin e tokës për disa dekada që do të vijnë. Kjo është një goditje për procesin e mirë dhe në besimin tonë mbi përfshirjen e BB për një menaxhim të qëndrueshëm të një zone të mbrojtur, siç është parashikuar në projektin e BB. Zhvillimet e fundit në BNP janë seriozisht shqetësuese. Disa media raportuan javën e kaluar për imazhe të qarta të prerjeve të drurit brenda sajteve arkeologjike, me qëllim të shitjes me njerëzit në Sarandë, Mursi dhe Xare (fotot e faqet e internetit të bashkangjitur). Ndërkohë një veprimtari e planifikuar muajin e kaluar u braktis në minutën e fundit nga Kryeministri Edi Rama sapo mësoi se ne do të protestonim dhe do të akuzonim qeverinë për korrupsion, e cila është duke luajtur lojëra të pista me z Kokëdhima. Ne nuk kemi asgjë me të Majtët dhe me qeverinë, por projekti i tyre, që në këto toka të kripura që janë pranë detit dhe pjesë e zonës bazë për këtë projektin Ramsar, do të kthehen në të papërshtashme dhe do të thahen. Nga ana tjetër, tharje e ligatinave nga ana e tij do të marr pjesën e habitatit të vlefshëm të shpendëve migratore (fusha kryesore e faqes Ramsar), duke ndikuar kështu integritetin e faqes. Nëse autoritetet do të vazhdojë me planet e tyre për të mbështetur një grup të 15 biznesmenëve në grabitjen e tokave bujqësore pjellore të “Liqenit të Bufit”, kjo jo vetëm që do të injorojë PMMS, por gjithashtu do të përbëjë një shkelje të disa politikave të BB, operacionale të tilla si ai për Uljen e Varfërisë, Planin e Menaxhimit Mjedisor dhe ndoshta edhe zhvendosja jovullnetare. E vetmja mënyrë për të garantuar ruajtjen afat-gjatë të Trashëgimisë Botërore të Butrintit është që të respektohet në mënyrë rigoroze rekomandimet e PMMS, pikërisht të na ofrojnë cilësi të mirë tokat e “Liqenit të Bufit” për aktivitetet bujqësore dhe në këmbim ne do të japim tokat joproduktive të detit, natyrës dhe zogjve migratorë. Ju drejtohemi juve, pasi e dimë që projekti juaj është i një rëndësie të madhe për institucionet tuaja për të ndërhyrë në këtë rast dhe t’u bëni presion autoriteteve shqiptare, që të braktisë planet e tyre aktuale të rrezikshme.
Me respekt,
Fatmir Sadiku
Kryeplaku i fshatit Xarrë
